Communicatietheorie: Project
|
|
- Bert Adam
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Faculteit Ingenieurswetenschappen Communicatietheorie: Project Floris Van den Abeele Stijn De Clerck Jeroen De Smedt 1 November 2009
2 Inhoudsopgave 1 Kanaalcodering 2 2 Retransmissie 12 3 Modulatie 13 1
3 Hoofdstuk 1 Kanaalcodering Voor het coderen van informatie maken we gebruik van een (15,7) BCH code. Deze lineaire blokcode zet informatiewoorden van 7 bits om in codewoorden van 15 bits. De BCH code wordt gedefinieerd aan de hand van de generatorveelterm, g(x). g(x) = x 8 + x 4 + x 2 + x + 1 (1.1) De checkveelterm,h(x), wordt bepaald aan de hand van volgend verband: x 15+1 = h(x) g(x) (1.2) Waarbij alle bewerkingen modulo 2 worden uitgevoerd. Na een Euclidische deling wordt de checkveelterm bekomen : h(x) = x 7 + x 3 + x + 1 (1.3) Vertrekkende van de generatorveelterm(1.1) en de checkveelterm(1.3) worden de generatormatrix(1.4) en de checkmatrix(1.5) bepaald : G = (1.4) 2
4 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 3 H = (1.5) Wensen we alle 128(= 2 7 ) codewoorden te bepalen dan gebruiken we volgende formule: c = b G sys (1.6) met G sys de generator matrix in systematische vorm. We verkiezen deze vorm omdat zo de informatiebits behouden worden in het codewoord. Tabel 1.1: Codewoorden
5 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING Gewicht Aantal Tabel 1.2: Gewicht en aantal van codewoorden De minimale hamming afstand is gelijk aan het kleinste gewicht van alle codewoorden. d H,min = 5 (1.7) Het gegarandeerd fout detecterend vermogen van de code is gelijk aan 4. Dit wil zeggen dat alle fouten die optreden met een foutvector van gewicht maximaal gelijk aan 4 kunnen gedetecteerd worden. Het fout corrigerend vermogen is gelijk aan 2. De code kan tot 2 bitfouten corrigeren. Voor het opstellen van de codewoorden hebben we reeds de generatormatrix in systematische vorm gebruikt, de uitdrukkingen voor de generator- en checkmatrix in hun systematisch vorm worden gegeven door : G sys = H sys = (1.8) (1.9)
6 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 5 Bij het versturen van codewoorden over een binair symmetrisch kanaal met bitfoutprobaliteit p kunnen we de BCH code aanwenden voor foutdetectie. We vinden volgende uitdrukkingen voor de probaliteit van een fout die wordt gedetecteerd en een fout die niet wordt gedetecteerd. P rob[niet gedetecteerdef out] = 2 k j=1;c (j) 0 p w(c(j)) (1 p) n w(c(j) ) = 18p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) 8 +15p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) 5 +p 15 Waarbij de sommatie loopt over alle codewoorden verschillend van het nul codewoord. P rob[gedetecteerdefout] = 1 [(1 p) 15 + = 1 2 k j=1 2 k j=1,c (j)!=0 p w(c(j)) (1 p) n w(c(j) ) p w(c(j)) (1 p) n w(c(j)) ] = 1 (1 p) 15 18p 5 (1 p) 10 30p 6 (1 p) 9 15p 7 (1 p) 8 15p 8 (1 p) 7 30p 9 (1 p) 6 18p 10 (1 p) 5 p 15 = (p + 1 p) 15 (1 p) 15 18p 5 (1 p) 10 30p 6 (1 p) 9 = 15p 7 (1 p) 8 15p 8 (1 p) 7 30p 9 (1 p) 6 18p 10 (1 p) 5 p ( ) 15 p k (1 p) 15 k (1 p) 15 18p 5 (1 p) 10 k k=0 Waarbij we tabel (1.2) hebben gebruikt. 30p 6 (1 p) 9 15p 7 (1 p) 8 15p 8 (1 p) 7 30p 9 (1 p) 6 18p 10 (1 p) 5 p 15 = 15p(1 p) p 2 (1 p) p 3 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) p 12 (1 p) p 13 (1 p) p 14 (1 p) Indien p <<1 dan worden bovenstaande formules herleid tot : P rob[niet gedetecteerdefout] = 18p 5 (1.10) P rob[gedetecteerdefout] = 15p (1.11)
7 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 6 Wensen we de code ook aan te wenden om fouten te corrigeren dan maken we gebruik van een zogenaamde syndroomtabel. Deze tabel bevat paren van syndromen en foutvectoren die aanleiding geven tot het syndroom. De ontvanger bepaalt het syndroom van het ontvangen woord adhv. van de checkmatrix (1.5) : s = rh T = (c + e)h T = eh T (1.12) Indien het syndroom verschillend is van nul dan wordt het ontvangen woord gecorrigeerd met de bijhorende foutvector. De syndroomtabel is gereduceerd tot foutvectoren met maximaal gewicht 1. Syndroom Foutvector Syndroom Foutvector Tabel 1.3: Gereduceerde syndroomtabel met w(e) 1 Er bestaan andere foutvectoren (met w(e) 1) die ook aanleiden geven tot de syndromen uit bovenstaande tabel. We geven het gewicht van deze foutvectoren weer in onderstaande tabel, deze gewichten zijn gelijk voor alle syndromen uit tabel (1.3) met uitzondering van het nulsyndroom. Syndroom Gewicht van andere foutvectoren w(5),30w(6),15w(7),15w(8),30w(9),18w(10),1w(15) andere 6w(4),12w(5),19w(6),26w(7),26w(8),19w(9),12w(10),6w(11),1w(14) Tabel 1.4: Gewichten andere foutvectoren met w(e) 2 De kans dat de decoder een correcte beslissing neemt is gelijk aan de kans dat er een foutvector uit tabel (1.3) optreed: P rob[correctebeslissing] = (1 p) p(1 p) 14
8 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 7 De kans op een gedetecteerde fout is gelijk aan de kans dat er een foutvector optreed die niet in tabellen (1.3) en (1.4) voorkomt. P rob[retransmissie] = P rob[gedetecteerdef out] = 105p 2 (1 p) p 3 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) p 12 (1 p) p 13 (1 p) 2 Gebruik makend van de som de kansen vinden we voor de kans op een decodeerfout: P rob[correctebeslissing] + P rob[retransmissie] + P rob[decodeerf out] = 1 P rob[decodeerf out] = 1 P rob[correctebeslissing] P rob[retransmissie] = 1 (1 p) 15 15p(1 p) p 2 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) 4 455p 12 (1 p) 3 105p 13 (1 p) 2 Ter verificatie berekenen we de kans op een decodeerfout nogmaals. De kans op een decodeerfout is gelijk aan de kans dat de opgetreden foutvector voorkomt in tabel (1.4). Bemerk dat er 15foutvectoren van gewicht 1 behoren tot de categorie andere in tabel (1.4). P rob[decodeerfout] = 90p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) p 14 (1 p) + p 15 Indien p <<1 dan worden bovenstaande formules herleid tot : P rob[gedetecteerdefout] = 105p 2 (1.13) P rob[decodeerfout] = 90p 4 (1.14)
9 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 8 Breiden we de syndroomtabel uit met foutvectoren met een gewicht gelijk aan 2 dan bekomen we tabel (1.5). Syndroom Foutvector Syndroom Foutvector
10 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING Tabel 1.5: Gereduceerde syndroomtabel met w(e) 2 De gewichten van andere foutvectoren(met w(e) 3) die aanleiding geven tot de zelfde syndromen worden gegeven in tabel (1.6) : Syndroom Gewicht van andere foutvectoren w(5),30w(6),15w(7),15w(8),30w(9),18w(10),1w(15) andere(w(e)=1) 6w(4),12w(5),19w(6),26w(7),26w(8),19w(9),12w(10),6w(11),w(14) andere(w(e)=2) 2w(3),4w(4),11w(5),20w(6),26w(7),26w(8),20w(9) 11w(10),4w(11),2w(12),1w(13) Tabel 1.6: Gewichten andere foutvectoren met w(e) 3 De kans op een correcte beslissing is gelijk aan de kans dat er een foutvector optreed uit tabel (1.5) : P rob[correctebeslissing] = (1 p) p(1 p) p 2 (1 p) 13
11 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 10 De kans op een gedetecteerde fout is gelijk aan de kans dat er een foutvector optreed die niet voorkomt in tabellen (1.5) en (1.6): P rob[retransmissie] = P rob[gedetecteerdef out] = 245p 3 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) p 12 (1 p) 3 Gebruik makend van de som de kansen vinden we voor de kans op een decodeerfout: P rob[correctebeslissing] + P rob[retransmissie] + P rob[decodeerf out] = 1 P rob[decodeerf out] = 1 P rob[correctebeslissing] P rob[retransmissie] = 1 (1 p) 15 15p(1 p) p 2 (1 p) p 3 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) 5 855p 11 (1 p) 4 245p 12 (1 p) 3 Ter verificatie berekenen we de kans op een decodeerfout nogmaals. De kans op een decodeerfout is gelijk aan de kans dat de opgetreden foutvector voorkomt in tabel (1.6). P rob[decodeerfout] = 210p 3 (1 p) p 4 (1 p) p 5 (1 p) p 6 (1 p) p 7 (1 p) p 8 (1 p) p 9 (1 p) p 10 (1 p) p 11 (1 p) p 12 (1 p) p 13 (1 p) p 14 (1 p) + p 15 Indien p <<1 dan worden bovenstaande formules herleid tot : P rob[gedetecteerdefout] = 245p 3 (1.15) P rob[decodeerfout] = 210p 3 (1.16)
12 HOOFDSTUK 1. KANAALCODERING 11 We voeren simulaties uit ter bepaling van de kans op een gedetecteerde fout en een decodeerfout voor de drie strategieën. De kans op een bitfout is p=0.1. Simulaties Strategie s1 s2 s3 s4 s5 E[s] Analytisch Tabel 1.7: Simulaties Prob[gedetecteerde fout] Simulaties Strategie s1 s2 s3 s4 s5 E[s] Analytisch 1 6.2e-5 8.9e-5 5.9e-5 7.4e-5 9.1e-5 7.5e e Tabel 1.8: Simulaties Prob[decodeer fout] Uit bovenstaande simulaties blijkt dat het analytisch resultaat dicht aanleunt bij de empirisch bepaalde kansen. Ten slotte versturen we de afbeelding over een kanaal met p=0.05. We doen dit 3 keer, elke keer volgens een verschillend strategie: ongecodeerd tranmissie, gecodeerde transmissie met correctie indien w(e) 2, gecodeerde transmissie met correctie indien w(e) 3. Aangezien strategie 3 de laagste kans heeft op een gedetecteerde fout vertoont deze figuur het minst aantal fouten. (a) ongecodeerd (b) foutcorrectie 1 (c) foutcorrectie
13 Hoofdstuk 2 Retransmissie 12
14 Hoofdstuk 3 Modulatie 13
De pariteitstestmatrix van de (6,4) Hamming-code over GF(5) is de volgende: [ H =
Oplossing examen TAI 11 juni 2008 Veel plezier :) Vraag 1 De pariteitstestmatrix van de (6,4) Hamming-code over GF(5) is de volgende: H = [ 1 0 1 2 3 ] 4 0 1 1 1 1 1 (a) Bepaal de bijhorende generatormatrix
Nadere informatieLes D-04 Foutdetectie en correctie
Les D-04 Foutdetectie en correctie In deze les staan we stil bij het ontdekken (detectie) van fouten bij datacommunicatie en bij het herstellen (correctie) van fouten bij datacommunicatie. We bespreken
Nadere informatieFout detecterende en verbeterende codes
Profielwerkstuk Fout detecterende en verbeterende codes Een compacte module over het onderwerp fouten detectie en verbetering Gemaakt door Roy van Schaijk, Boris Kloeg en Willy Mackus Inhoudsopgave. Introductie
Nadere informatieInleidingsles voor. Communicatietheorie. Datacommunicatie. Inleiding "Communicatietheorie" 1
Inleidingsles voor Communicatietheorie Datacommunicatie Inleiding "Communicatietheorie" 1 Communicatietheorie 2 partims : Communicatietechniek (CT) + Datacommunicatie (DC) Titularis : Prof. Marc Moeneclaey
Nadere informatieHet gebruik van (alle soorten) rekenmachines is toegestaan.
TOEPASSINGEN VAN ALGEBRA IN DE INFORMATICA Woensdag 11 juni 2008 Informatica Het examen is volledig schriftelijk. Schrijf netjes en overzichtelijk en schrijf uw naam op elk blad. Geef voldoende tussenresultaten,
Nadere informatieFormularium: Datacommunicatie
Formularium: Datacommunicatie door Nicolas Overloop Hoofdstuk 2: Broncodering 2.2 Digitale bronnen 2.2.1 Broncoderingstheorema Entropie X: discrete toevalsgrootheid in A p (x)=p [ X =x]met x A H (x)= p(x)log
Nadere informatieHet sorteren van post
Het sorteren van post Jeroen Wessels 0778324 Ruben Kwant 0780949 15 mei 2012 1 1 Samenvatting Na het ontvangst van de post op het postkantoor wordt de postcode gelezen en het postadres door middel van
Nadere informatieFoutdetectie. Toenemend belang van foutdetectie
Toenemend belang van foutdetectie We verwachten steeds meer van digitale systemen Steeds meer signalen steeds meer storingen Steeds hogere frequentie steeds hogere gevoeligheid aan storingen en foutcorrectie
Nadere informatieEXAMEN INFORMATIETHEORIE I (5JJ40 / 5K020) 25 maart 2004, 9u00 12u00-1 -
EXAMEN INFORMATIETHEORIE I (5JJ40 / 5K020) 25 maart 2004, 9u00 12u00-1 - Zet de antwoorden in de daarvoor bestemde vakjes en lever alleen deze bladen in! LET OP: Dit werk bevat zowel de opgaven voor het
Nadere informatieDe Hamming-code. de wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens. Benne de Weger Faculteit Wiskunde en Informatica, TU/e 1/21
De Hamming-code de wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens Benne de Weger Faculteit Wiskunde en Informatica, TU/e 1/21 Waar gaat coderen over? Digitale opslag van gegevens gebeurt in bits
Nadere informatie- Pariteitskontrole per karakter ( VRC ) - Pariteitskontrole per blok ( LRC ) - Pariteitskontrole per karakter en per blok ( VRC/LRC ) B C C E T X
ransmissiefouten en redundantie. ransmissiefouten zijn volkomen toevallige verschijnselen. De oorzaken van deze fouten zijn van verschillende oorsprong, de datatransmissieketen is immers lang, en de zwakste
Nadere informatieTechnische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Delft Institute of Applied Mathematics
Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Delft Institute of Applied Mathematics Coderingstheorie, een blik op verscheidene methoden en het Min-Sum algoritme (Engelse
Nadere informatieModem en Codec. Telematica. Amplitude-modulatie. Frequentie-modulatie. Soorten modems. Fase-modulatie
Modem en Codec Telematica Data Transmissie (Fysieke laag) Hoofdstuk 6 t/m 8 Een modem gebruikt analoge signalen om digitale signalen te versturen Een codec gebruikt digitale signalen om analoge signalen
Nadere informatieRetransmissieprotocols met geheugen
Faculteit Toegepaste Wetenschappen Vakgroep Telecommunicatie en Informatieverwerking Voorzitter: prof. dr. ir. H. Bruneel Retransmissieprotocols met geheugen door Danny Boelens Promotor en thesisbegeleider
Nadere informatieInformatie-overdracht en -verwerking. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven
Informatie-overdracht en -verwerking Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2010-2011 Inhoudsopgave 1 Discrete informatiebronnen en Broncodering 2
Nadere informatieDe Hamming-code. De wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens
De Hamming-code De wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens In het kader van: (Bij) de Faculteit Wiskunde en Informatica van de TU/e op bezoek voorjaar 2007 c Faculteit Wiskunde en Informatica,
Nadere informatieInternationaal Wiskundetoernooi 2017
Internationaal Wiskundetoernooi 2017 Internationaal Wiskundetoernooi 2017 Voorbereidend materiaal Het Internationaal Wiskundetoernooi bestaat uit twee rondes: de Estafette in de voormiddag en Sum of Us
Nadere informatieTentamen Discrete Wiskunde
Discrete Wiskunde (WB011C) 22 januari 2016 Tentamen Discrete Wiskunde Schrijf op ieder ingeleverd blad duidelijk leesbaar je naam en studentnummer. De opgaven 1 t/m 6 tellen alle even zwaar. Je hoeft slechts
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Multicast protocollen Datalinklaag/LANs
Computerarchitectuur en netwerken 12 Multicast protocollen Datalinklaag/LANs Lennart Herlaar 24 oktober 2017 Inhoud Netwerklaag broadcast multicast Datalink laag foutdetectie en -correctie multiple access
Nadere informatieProjectieve Vlakken en Codes
Projectieve Vlakken en Codes 1. De Fanocode Foutdetecterende en foutverbeterende codes. Anna en Bart doen mee aan een spelprogramma voor koppels. De ene helft van de deelnemers krijgt elk een kaart waarop
Nadere informatieCODES IN DE RUIMTEVAART
CODES IN DE RUIMTEVAART Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw werden veel satellieten de ruimte in gestuurd om foto s te maken van de planeten van ons zonnestelsel. In een foto is het van belang dat alle
Nadere informatieBetrouwbaarheid en levensduur
Kansrekening voor Informatiekunde, 26 Les 7 Betrouwbaarheid en levensduur 7.1 Betrouwbaarheid van systemen Als een systeem of netwerk uit verschillende componenten bestaat, kan men zich de vraag stellen
Nadere informatieInformatieoverdracht en -verwerking: Oefeningen
Informatieoverdracht en -verwerking: Oefeningen 2 de bachelor ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar: 2010-2011 Inhoudsopgave Oefenzitting 1: Discrete informatiebronnen & Broncodering...
Nadere informatieExamen G0Q98 Discrete Wiskunde. 8 juni 2018
Examen G0Q98 Discrete Wiskunde. 8 juni 018 Vraag 1 wordt mondeling besproken vanaf 10u00. De andere vragen zijn zuiver schriftelijk. Het ganse examen is open boek. Gelieve bij het indienen je antwoordbladen
Nadere informatieFactor = het getal waarmee je de oude hoeveelheid moet vermenigvuldigen om een nieuwe hoeveelheid te krijgen.
Samenvatting door een scholier 1569 woorden 23 juni 2017 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode Wiskunde Moderne wiskunde Wiskunde H1 t/m H5 Hoofdstuk 1 Factor = het getal waarmee je de oude hoeveelheid moet
Nadere informatieSoftware Defined Radio met AVR Deel 6: Decoderingsmethoden voor het ontvangen van BBC
Software Defined Radio met AVR Deel 6: Decoderingsmethoden voor het ontvangen van BBC Martin Ossmann (Duitsland) In deze serie willen we laten zien dat de geliefde AVR-controller ook geschikt is voor digitale
Nadere informatieMaak je eigen cd. WISACTUEEL opdracht december 2010
Maak je eigen cd hoeveel uur per dag besteed je aan wiskunde? Misschien is dat meer dan je denkt. als je een dvd kijkt of een game speelt, zit je eigenlijk een flinke berg wiskunde te doen. hetzelfde geldt
Nadere informatieWiskunde helpt misdaad oplossen
34 NAW 5/18 nr. 1 maart 2017 Wiskunde helpt misdaad oplossen Jan Peter van Zandwijk Jan Peter van Zandwijk Team Forensische Digitale Technologie Afdeling Digitale en Biometrische Sporen Nederlands Forensisch
Nadere informatieCorrectievoorschrift HAVO 2016
Correctievoorschrift HAVO 06 tijdvak wiskunde B (pilot) Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels Vakspecifieke regels Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels
Nadere informatie1 Rekenen in eindige precisie
Rekenen in eindige precisie Een computer rekent per definitie met een eindige deelverzameling van getallen. In dit hoofdstuk bekijken we hoe dit binnen een computer is ingericht, en wat daarvan de gevolgen
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/18737
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Multicast protocollen Datalinklaag/LANs
Computerarchitectuur en netwerken 12 Multicast protocollen Datalinklaag/LANs Lennart Herlaar 20 oktober 2014 Inhoud Netwerklaag broadcast multicast Datalink laag foutdetectie en -correctie multiple access
Nadere informatieLineaire algebra 1 najaar Lineaire codes
Lineaire algebra 1 najaar 2008 Lineaire codes Bij het versturen van digitale informatie worden in principe ketens van bits verstuurd die de waarde 0 of 1 kunnen hebben. Omdat de transmissiekanalen door
Nadere informatieAntwoorden op de theoretische vragen in de examen voorbereiding
Antwoorden op de theoretische vragen in de examen voorbereiding Theorie vraag Zij A een m n-matrix. Geef het verband tussen de formule voor de dimensie d van een niet-strijdig stelsel, d = n rang (A) (zie
Nadere informatieCodetheorie voor CD-spelers
Hoofdstuk IV Codetheorie voor CD-spelers Iwan Duursma en Ludo Tolhuizen Wellicht heeft de lezer wel eens gemerkt dat de muziek op een CD (Compact Disc) met kleine krasjes en stofjes nog steeds perfect
Nadere informatieSyllabus Coderingstheorie. G. van der Geer & M. van der Vlugt
1 Syllabus Coderingstheorie G. van der Geer & M. van der Vlugt 2 Tweede Staat van de Syllabus Coderingstheorie van G. van der Geer (UvA) en M. van der Vlugt (UL) Inleiding In de coderingstheorie worden
Nadere informatieOPLOSSINGEN VAN DE OEFENINGEN
OPLOSSINGEN VAN DE OEFENINGEN 1.3.1. Er zijn 42 mogelijke vercijferingen. 2.3.4. De uitkomsten zijn 0, 4 en 4 1 = 4. 2.3.6. Omdat 10 = 1 in Z 9 vinden we dat x = c 0 +... + c m = c 0 +... + c m. Het getal
Nadere informatieGroepen, ringen en velden
Groepen, ringen en velden Groep Een groep G is een verzameling van elementen en een binaire operator met volgende eigenschappen: 1. closure (gesloten): als a en b tot G behoren, doet a b dat ook. 2. associativiteit:
Nadere informatieHet JPEG compressie algoritme, IS
Het JPEG compressie algoritme, IS 10918-1 Een overzicht van het JPEG compressie algoritme door Mathias Verboven. Inhoudsopgave Inleiding.... 2 Stap 1: inlezen bronbestand.... 3 Stap 2: Veranderen van kleurruimte....
Nadere informatieRSA. F.A. Grootjen. 8 maart 2002
RSA F.A. Grootjen 8 maart 2002 1 Delers Eerst wat terminologie over gehele getallen. We zeggen a deelt b (of a is een deler van b) als b = qa voor een of ander geheel getal q. In plaats van a deelt b schrijven
Nadere informatieextra oefening algoritmiek - antwoorden
extra oefening algoritmiek - antwoorden opgave "Formule 1" Maak een programma dat de gebruiker drie getal A, B en C in laat voeren. De gebruiker zorgt ervoor dat er positieve gehele getallen worden ingevoerd.
Nadere informatieCommunicatietechnologie: een inleiding. Inhoud eindtoets. Eindtoets. Introductie. Opgaven. Terugkoppeling. Antwoorden op de opgaven
Inhoud eindtoets Eindtoets Introductie Opgaven Terugkoppeling Antwoorden op de opgaven 2 Eindtoets Eindtoets I N T R O D U C T I E Met deze eindtoets wordt beoogd u een soort proeftentamen te geven waarmee
Nadere informatieDe Blu-ray Disc. Uitwerkingen opgaven. Een vakoverstijgende opdracht voor 5 havo en 5/6 vwo. Jean Schleipen Philips Research, Eindhoven
Een vakoverstijgende opdracht voor 5 havo en 5/6 vwo (natuurkunde, wiskunde, elektrotechniek, meet- en regeltechniek) Jean Schleipen Philips Research, Eindhoven Opgave 2 = x 2 3 + x 2 2 + x 2 + x 2 = 4
Nadere informatieEen andere codering. Hannes Stoppel Max-Planck-Gymnasium, Gelsenkirchen Duitsland (Vertaling: L. Sialino)
Een andere codering Hannes Stoppel Max-Planck-Gymnasium, Gelsenkirchen Duitsland (Vertaling: L Sialino) Niveau VWO-scholieren die matrix berekeningen al kennen Het helpt als ze module berekeningen kennen
Nadere informatie1. Orthogonale Hyperbolen
. Orthogonale Hyperbolen a + b In dit hoofdstuk wordt de grafiek van functies van de vorm y besproken. Functies c + d van deze vorm noemen we gebroken lineaire functies. De grafieken van dit soort functies
Nadere informatiePraktisch bestaan er enkele eenvoudige methoden om een decimaal getal om te zetten naar een binair getal. We bespreken hier de twee technieken.
Talstelsels 1 Algemeenheden Digitale systemen werken met nullen en enen omdat dit elektronisch gemakkelijke te verwezenlijken is. De transistor kent enkel twee toestanden (geleiden of sperren) Hierdoor
Nadere informatieInhoudsopgave. 6 Gewichtspolynomen Gewichtspolynomen De stelling van MacWilliams... 49
Inhoudsopgave 1 Inleiding tot de theorie van de foutverbeterende codes 1 1.1 Inleiding..................................... 1 1.2 q-aire codes................................... 2 1.3 Hamming afstand,
Nadere informatieTentamen IN2210 Computernetwerken I dinsdag 28 oktober tot uur
Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Tentamen IN0 Computernetwerken I dinsdag 8 oktober 003 4.00 tot 7.00 uur Algemeen: - Het gebruik van boeken en aantekeningen
Nadere informatieToetswijzer examen Cool 2.1
Toetswijzer examen Cool 2.1 Cool 2.1 1 Getallenkennis: Grote natuurlijke getallen 86 a Ik kan grote getallen vlot lezen en schrijven. 90 b Ik kan getallen afronden. 91 c Ik ken de getalwaarde van een getal.
Nadere informatieArtificiële Intelligentie Project 2 - Constraint Processing
Artificiële Intelligentie Project 2 - Constraint Processing Philippe Dellaert 3 e Bachelor Computerwetenschappen - Elektrotechniek 13 mei 2007 1 Een logisch circuit 1.1 Variabelen en constraints Name:
Nadere informatieInhoudsopgave. 6 Gewichtspolynomen Gewichtspolynomen... 50
Inhoudsopgave 1 Inleiding tot de theorie van de foutverbeterende codes 1 1.1 Inleiding.............................. 1 1.2 q-aire codes............................ 2 1.3 Hamming afstand, foutverbeterende
Nadere informatieRestsystemen 183 Oplossen van lineaire vergelijkingen 190 Structuren met één bewerking 192 Structuren met twee bewerkingen
Inhoud Dankwoord 15 Hoofdstuk 1 Instapwiskunde 17 1.1 Letterrekenen 18 Reële getallen 18 Reële veeltermen 23 1.2 Vergelijkingen met één onbekende 25 Lineaire vergelijkingen 25 Kwadratische vergelijkingen
Nadere informatie2.1 Bewerkingen [1] Video Geschiedenis van het rekenen ( 15 x 3 = 45
15 x 3 = 45 2.1 Bewerkingen [1] Video Geschiedenis van het rekenen (http://www.youtube.com/watch?v=cceqwwj6vrs) 15 x 3 is een product. 15 en 3 zijn de factoren van het product. 15 : 3 = 5 15 : 3 is een
Nadere informatie2.1 Lineaire functies [1]
2.1 Lineaire functies [1] De lijn heeft een helling (richtingscoëfficiënt) van 1; De lijn gaat in het punt (0,2) door de y-as; In het plaatje is de lijn y = x + 2 getekend. Omdat de grafiek een rechte
Nadere informatie6.0 Voorkennis AD BC. Kruislings vermenigvuldigen: Voorbeeld: 50 10x. 50 10( x 1) Willem-Jan van der Zanden
6.0 Voorkennis Kruislings vermenigvuldigen: A C AD BC B D Voorbeeld: 50 0 x 50 0( x ) 50 0x 0 0x 60 x 6 6.0 Voorkennis Herhaling van rekenregels voor machten: p p q pq a pq a a a [] a [2] q a q p pq p
Nadere informatieFACTORISATIE EN CRYPTOGRAFIE
FACTORISATIE EN CRYPTOGRAFIE COMPUTERPRACTICUM UvA-MASTERCLASS WISKUNDE 1993 G.C.M. Ruitenburg Faculteit Wiskunde en Informatica Universiteit van Amsterdam 1993 INLEIDING In dit computer prakticum volgen
Nadere informatieProject Digitale Systemen
Project Digitale Systemen Case Study The Double Dabble algorithme Jesse op den Brouw PRODIG/2014-2015 Introductie Double Dabble In de digitale techniek wordt veel met decimale getallen gewerkt, simpelweg
Nadere informatieAchtergrondinformatie QR-code op aanvoerbrief 2.xx.0
Achtergrondinformatie QR-code op aanvoerbrief 2.xx.0 Door: Bert Velthuijs Datum 1e versie: 20 september 2012 Datum laatste wijziging Huidige Versie: 2.xx.0 Wijzigingen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2.
Nadere informatieBinair Binair = tweewaardig Beperkt aantal mogelijke waarden (discreet aantal in amplitude) Wij zijn gewoon aan decimaal (tiendelig)
Binair Binair = tweewaardig Beperkt aantal mogelijke waarden (discreet aantal in amplitude) Wij zijn gewoon aan decimaal (tiendelig) In elektronische realisatie zijn 10 verschillende toestanden moeilijk
Nadere informatieDecember 03, hfst4v2.notebook. Programma. opening paragraaf 1, 2 en 3 van hfst 4 vragen over hfst 3. pw hfst 3: 12 november 5e uur
paragraaf 1, 2 en 3 van hfst 4 vragen over hfst 3 pw hfst 3: 12 november 5e uur 1 Stelling van Pythagoras bewijs paragraaf 1, 2 en 3 van hfst 4 vragen over hfst 3 pw hfst 3: 12 november 5e uur c a b b
Nadere informatieEen efficiënte hardware-implementatie van het McEliece publieke sleutel cryptosysteem
Een efficiënte hardware-implementatie van het McEliece publieke sleutel cryptosysteem Jeroen Delvaux Thesis voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in de ingenieurswetenschappen: elektrotechniek,
Nadere informatieInleiding Digitale Techniek
Inleiding Digitale Techniek Week 2 Binaire getallen, BCD, Gray, ASCII, 7-segment Jesse op den Brouw INLDIG/205-206 Decimaal talstelsel Ons talstelsel is een zogenaamd positioneel talstelsel. Een getal
Nadere informatieVak Wiskunde Niveau Mavo. Jaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment Weegfactor Herkansbaar Examendomein
2018-2019 Vak Wiskunde Niveau Mavo Klas 9 en Jaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment 9 Toets 1 Toets Verbanden I trim1/tw 1 5% ja K4 9 Toets 2 Toets Meetkunde I trim2 / TW 2 5% ja K5, K6 9 Toets
Nadere informatieJan De Beule Leo Storme
Voorwoord Wanneer informatie op één of andere wijze verstuurd wordt door een zender naar een ontvanger, dan kan deze informatie onderweg aangetast worden door fouten. De ontvanger moet dan maar de originele
Nadere informatieDEC SDR DSP project 2017 (2)
DEC SDR DSP project 2017 (2) Inhoud: DSP software en rekenen Effect van type getallen (integer, float) Fundamenten onder DSP Lezen van eenvoudige DSP formules x[n] Lineariteit ( x functie y dus k maal
Nadere informatieVerbanden en functies
Verbanden en functies 0. voorkennis Stelsels vergelijkingen Je kunt een stelsel van twee lineaire vergelijkingen met twee variabelen oplossen. De oplossing van het stelsel is het snijpunt van twee lijnen.
Nadere informatieHoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.
Hoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.. Doel. Het is de bedoeling een grote schakeling met weerstanden te vervangen door één equivalente weerstand. Een equivalente schakeling betekent dat een buitenstaander
Nadere informatie11 Informatie en entropie.
1 11 Informatie en entropie. 11.1 Discrete kansverdelingen. Als we een experiment doen levert dat informatie op. Als de uitkomst van het experiment vrijwel zeker is, dan is dat weinig informatie. Als de
Nadere informatieVoorkennis wiskunde voor Biologie, Chemie, Geografie
Onderstaand overzicht volgt de structuur van het boek Wiskundige basisvaardigheden met bijhorende website. Per hoofdstuk wordt de strikt noodzakelijke voorkennis opgelijst: dit is leerstof die gekend wordt
Nadere informatieWiskundige Analyse I. Hoofdstuk 1. Vraag 1.1 Het beginvoorwaardenprobleem. x 2 y + xy + x 2 y = 0, y(0+) = 1, y (0+) = 0. bezit een unieke oplossing.
Hoofdstuk 1 Wiskundige Analyse I Vraag 1.1 Het beginvoordenprobleem x 2 y + xy + y = 0, y(0+) = 1, y (0+) = 0 bezit een unieke oplossing. vals Vraag 1.2 Het beginvoordenprobleem x 2 y + xy + x 2 y = 0,
Nadere informatieSoftware Test Documentation
FACULTEIT INGENIEURSWETENSCHAPPEN & WE- TENSCHAPPEN DEPARTMENT OF COMPUTER SCIENCE AND APPLIED COMPUTER SCIENCE Software Test Documentation Software Engineering Nicolas Carraggi, Youri Coppens, Christophe
Nadere informatieCorrectievoorschrift HAVO 2012
Correctievoorschrift HAVO 0 tijdvak wiskunde A (pilot) Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels
Nadere informatieUitleg. Welkom bij de Beverwedstrijd 2006. Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden.
Uitleg Welkom bij de Beverwedstrijd 2006 Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden. Je krijgt 5 vragen van niveau A, 5 vragen van niveau B en 5 vragen van niveau C. Wij denken
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Cryptologie
Spreekbeurt Nederlands Cryptologie Spreekbeurt door een scholier 1371 woorden 5 maart 2006 6,2 25 keer beoordeeld Vak Nederlands Cryptologie Algemeen Cryptologie bestaat uit twee Griekse woorden: krypto
Nadere informatieOefening 1. Welke van de volgende functies is injectief? (E) f : N N N : (n, m) 7 2m+n. m n. Oefening 2
IJkingstoets 30 juni 04 - reeks - p. /5 Oefening Een functie f : A B : 7 f () van verzameling A naar verzameling B is injectief als voor alle, A geldt: als 6=, dan is f () 6= f (). Welke van de volgende
Nadere informatieMatrixrekenen. Wilfried Van Hirtum. Versie 1.11 2015
Matrixrekenen Wilfried Van Hirtum Versie 1.11 2015 2 Even opfrissen Het algemeen principe bij een matrixvermenigvuldiging is: ri j kolom. Voorbeeld: A 1 2 3 4 1 0 2 3 0 2 3 2 B 10 5 20 6 30 7 40 8 A B
Nadere informatieOpgaven bij college in2210 Computernetwerken I
Opgaven bij college in2210 Computernetwerken I Opgave 1 a. Geef de naam en het nummer van de 7 lagen van het OSI-referentiemodel, in volgorde van laag naar hoog. b. Geef van elke laag (met maximaal 20
Nadere informatieDeel 2. Basiskennis wiskunde
Deel 2. Basiskennis wiskunde Vraag 26 Definieer de functie f : R R : 7 cos(2 ). Bepaal de afgeleide van de functie f in het punt 2π/2. (A) f 0 ( 2π/2) = π (B) f 0 ( 2π/2) = 2π (C) f 0 ( 2π/2) = 2π (D)
Nadere informatieFriendly Functions and Shared BDD s
Friendly Functions and Shared BDD s Bob Wansink 19 Juni 2010 Deze notitie behandelt pagina s 81 tot 84 van The Art of Computer Programming, Volume 4, Fascicle 1 van Donald E. Knuth. Inhoudelijk gaat het
Nadere informatieDidactische wenken bij het onderdeel analyse
Didactische wenken bij het onderdeel analyse Didactische wenken bij het onderdeel analyse 1/21 1. Eindtermen analyse Eindtermen ASO tweede graad ET 22 3 (4) aspecten van een functie ET 23 Standaardfuncties
Nadere informatieMastermind met acht kleuren
Geschreven voor het vak: Wiskunde gedoceerd door H. Mommaerts Onderzoekscompetentie Mastermind met acht kleuren Auteurs: Tom Demeulemeester Pieter Van Walleghem Thibaut Winters 6LWIi 22 april 2014 1 Inleiding
Nadere informatieExamen VWO 2015. wiskunde C. tijdvak 2 woensdag 17 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VWO 2015 tijdvak 2 woensdag 17 juni 13.30-16.30 uur wiskunde C Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 79 punten te behalen. Voor
Nadere informatie2 n 1. OPGAVEN 1 Hoeveel cijfers heeft het grootste bekende Mersenne-priemgetal? Met dit getal vult men 320 krantenpagina s.
Hoofdstuk 1 Getallenleer 1.1 Priemgetallen 1.1.1 Definitie en eigenschappen Een priemgetal is een natuurlijk getal groter dan 1 dat slechts deelbaar is door 1 en door zichzelf. Om technische redenen wordt
Nadere informatiePTA wiskunde KBL Bohemen, Kijkduin, Statenkwartier, Waldeck cohort
Eindtermen wiskunde BBL WI/K/1 Oriëntatie op leren en werken WI/K/2 Basisvaardigheden WI/K/3 Leervaardigheden in het vak wiskunde Algebraïsche verbanden Rekenen, meten en Meetkunde WI/K/7 Informatieverwerking,
Nadere informatieCollege Cryptografie. Cursusjaar Informatietheorie. 29 januari 2003
College Cryptografie Cursusjaar 2003 Informatietheorie 29 januari 2003 1 Claude E. Shannon Informatiekanaal Entropie Equivocatie Markov ketens Entropie Markov keten Unicity distance Binair symmetrisch
Nadere informatieHoofdstuk 1. Inleiding. Lichamen
Hoofdstuk 1 Lichamen Inleiding In Lineaire Algebra 1 en 2 heb je al kennis gemaakt met de twee belangrijkste begrippen uit de lineaire algebra: vectorruimte en lineaire afbeelding. In dit hoofdstuk gaan
Nadere informatieReeksnr.: Naam: t 2. arcsin x f(t) = 2 dx. 1 x
Calculus, 4//4. Gegeven de reële functie ft) met als voorschrift t arcsin x ft) = dx x a) Geef het domein van de functie ft). Op dit domein, bespreek waar de functie stijgt, daalt en bepaal de lokale extrema.
Nadere informatieGetallensystemen, verzamelingen en relaties
Hoofdstuk 1 Getallensystemen, verzamelingen en relaties 1.1 Getallensystemen 1.1.1 De natuurlijke getallen N = {0, 1, 2, 3,...} N 0 = {1, 2, 3,...} 1.1.2 De gehele getallen Z = {..., 4, 3, 2, 1, 0, 1,
Nadere informatieRekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )
Tussendoelen Rekenen en wiskunde Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal wiskunde Vaktaal wiskunde gebruiken voor het ordenen van het eigen denken en voor uitleg aan
Nadere informatieInleiding Digitale Techniek
Inleiding Digitale Techniek Week 2 Binaire getallen, BCD, Gray, ASCII, 7-segment Jesse op den Brouw INLDIG/205-206 Talstelsels Wij mensen zijn opgegroeid met het rekenen in het tientallig of decimaal talstelsel,
Nadere informatieKanaal: plaats waar de overdracht, transmissie vorm krijgt. Vb.: koperdraad voor elektrische signalen (elektrische stroom en spanning)
2.1 Signaaloverdracht Kanalen Electromagnetische golven Electromagnetisch spectrum Bandbreedte en bits per seconde Kanaalcodering en broncodering Elektromagnetisme Kanaal: plaats waar de overdracht, transmissie
Nadere informatie11 e editie. Inhoudsopgaven VWO 5
11 e editie Inhoudsopgaven VWO 5 Inhoudsopgave 5 vwo A 1 Formules herleiden 1-1 Lineaire formules 1-2 Gebroken formules 1-3 Wortelformules 1-4 Machtsformules 1-5 Gemengde opdrachten 2 Statistiek (op computer)
Nadere informatieGoed aan wiskunde doen
Goed aan wiskunde doen Enkele tips Associatie K.U.Leuven Tim Neijens Katrien D haeseleer Annemie Vermeyen Maart 2011 Waarom? Dit document somt de belangrijkste aandachtspunten op als je een wiskundeopgave
Nadere informatieGetallenleer Inleiding op codeertheorie. Cursus voor de vrije ruimte
Getallenleer Inleiding op codeertheorie Liliane Van Maldeghem Hendrik Van Maldeghem Cursus voor de vrije ruimte 2 Hoofdstuk 1 Getallenleer 1.1 Priemgetallen 1.1.1 Definitie en eigenschappen Een priemgetal
Nadere informatieInleiding Digitale Techniek
Inleiding Digitale Techniek Week 5 2 s complement representatie, BCD-optellen Jesse op den Brouw INLDIG/2015-2016 Introductie negatieve getallen Tot nu toe zijn alleen positieve getallen (en nul) behandeld.
Nadere informatieProfielwerkstuk Wiskunde B Coderingstheorie
Profielwerkstuk Wiskunde B Coderingstheorie Profielwerkstuk door Noud 838 woorden 26 februari 28 5,5 5 keer beoordeeld Vak Wiskunde B Profielwerkstuk Wiskunde 5havo Havo Voorwoord Wiskunde is een uitdagend
Nadere informatieBijlage C Wegwijzers. C.1 Didactische wegwijzer. C.2 Antwoorden wegwijzer
Bijlage C Wegwijzers Via weblink http://www.wiskundevoorit.be loodsen we jou zowel naar interacties, downloadbaar materiaal als de reflecteer-antwoorden per hoofdstuk. Wij houden ons ook ten allen tijde
Nadere informatieNauwkeurige dieptemetingen
Nauwkeurige dieptemetingen overwegingen & een methode drs. ir. Eric Weijters www.weijters.net Het inmeten van een wrakveld Een in onze Nederlandse wateren goed bruikbare methode om scheepswrakken in te
Nadere informatieInformatieuitwisseling
UU Informatieuitwisseling Inleiding Informatietheorie Robbert Jan Beun 9-12-2015 Dit document bevat een inleiding op het college van Prof. dr. Jan van Leeuwen over informatietheorie en is bedoeld als achtergrondinformatie.
Nadere informatie