Boekverslag door C woorden 27 november keer beoordeeld. Maatschappijleer. 1 - Communicatie, informatie en massacommunicatie

Transcriptie

1 Boekverslag door C woorden 27 november keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 - Communicatie, informatie en massacommunicatie Communicatie - een doorlopend proces, waarbij een zender bedoeld of onbedoeld een boodschap overbrengt aan een ontvanger. Eenzijdige communicatie - de zender geeft een bericht door aan de ontvanger, de ontvanger reageert niet op de boodschap. Meerzijdige communicatie - de zender krijgt van de ontvanger feed-back (antwoord terug) De zender is ontvanger geworden, en de ontvanger is zender geworden. Verbale communicatie - communicatie dmv zowel gesproken als geschreven woorden. Ook gebaren die een duidelijke betekenis hebben. Non-verbale communicatie - communicatie zonder woorden, vaak gevoelens. Directe communicatie - communicatie zonder hulpmiddelen. (gesprekken) Indirecte communicatie - communicatie met behulp van communicatiemedia (een telefoongesprek, een radio-uitzending) De interpretatie van de gegevens door zender en ontvanger vallen niet altijd samen. Het hangt af van het referentiekader dat ze hebben. Referentiekader - het geheel van kennis, ervaringen en verwachtingen. Als mensen elkaar verkeerd begrijpen ontstaat er een communicatiestoornis. Socialisatie - het proces waarbij de mens voorbereid wordt op een rol in de maatschappij. Informatie - nieuws (datgene dat wetenswaardig is) en kennis (datgene dat iemand weet) is allebei subjectief. Drie voorwaarden om een feit tot nieuws te maken voor iemand: - Het moet uitzonderlijk zijn. - Het moet een zekere samenhang vertonen met andere feiten. - Degene die het feit verneemt moet een zekere voorkennis hebben van de zaak waarbij het feit hoort. Massacommunicatie - communicatie gericht op een publiek. Iedereen kan van Pagina 1 van 9

2 de uitgezonden informatie kennis nemen. Kenmerken massacommunicatie: - bijna altijd eenzijdig. - bijna altijd indirect (mbv hulpmiddelen: massamedia) - draagt voor een belangrijk deel bij aan de openbaarheid (levert aan het publiek de informatie en de opinies over de zaken waarover de samenleving beslissingen moet nemen. 2 - De betekenis van de massamedia Vier taken van de massamedia voor het individu: - ze kunnen leverancier van informatie zijn - ze kunnen opinies en gedrag beïnvloeden - ze kunnen kennis en inzicht vergroten - ze kunnen verstrooiing bieden - Functies van de massamedia voor de samenleving: - overdracht van cultuur: het geheel van normen (regels voor gedrag), waarden (opvattingen over wat goed, mooi en belangrijk is), gewoonten en gebruiken van een volk of een groep / kunst. - bijdragen aan blikverruiming: mensen maken kennis met andere mensen en met aspecten van de samenleving. - kennis en informatie overdragen. - kennis en informatie overdragen tussen overheid en burgers. - uitwisseling van meningen (het is belangrijk dat de massamedia informeert vanuit verschillende standpunten) Vooroordelen: negatieve oordelen, gebaseerd op gebrek aan kennis. Stereotypen: clichébeelden. De massamedia beïnvloed het meningsvormingsproces: - ze vormen de publieke agenda: ze bepalen voor een groot deel waarover de mensen praten en denken. - ze kunnen mede bepalen hoe erover gepraat en gedacht wordt. De media bepalen waarover we praten en denken doordat ze informatie en amusement voor ons selecteren. Pagina 2 van 9

3 McLuhan beoordeelde de komst van de nieuwe elektronische media vooral als een bevrijding. De cultuur van de gedrukte tekst beperkte de mens in zijn uitdrukkingsmogelijkheden. De tv gaf mensen nieuwe kansen tot ontplooiing. Postman vond dat door de komst van de tv de trivialiteit, de pulp, de onsamenhangendheid en de willekeur hun intrede in het denken deden. In de typografische cultuur overheersten het intellect, de redelijkheid, de ernst, het argument en de helderheid. Door kennis via woorden gingen mensen nadenken. Kanttekeningen bij de functies van de media: - de meeste media zijn marktgericht: ze richten zich op een groot, gemiddeld publiek. - er is meestal sprake van eenzijdige communicatie. - voor hun nieuwsvoorziening zijn pers en omroep gedeeltelijk afhankelijk van persbureaus. 3 - Selectie selectieve perceptie - mensen nemen slechts een gedeelte waar van wat er gebeurt; wat past in hun referentiekader, bij hun normen en waarden, wat aansluit bij hun ervaringen en kennis. Het beeld dat de media geven is altijd gekleurd, de journalisten moeten namelijk bepalen wat wel en wat geen nieuw is, daarbij moeten ze streng selecteren (keuzes maken) Elke journalist heeft zijn eigen referentiekader, normen en waarden. Een groot deel van het wereldnieuws is afkomstig van enkele grote persbureaus. Redacteuren van krenten en omroepen selecteren het nieuws dat ze willen brengen uit het enorme aanbod van de persbureaus. Selectiecriteria van de media: - gebeurtenissen of uitspraken moeten uitzonderlijk zijn. - gebeurtenissen moeten gevolgen hebben voor grotere groepen mensen. - gebeurtenissen moeten actueel zijn (gisteren of vandaag hebben plaatsgevonden) - gebeurtenissen moeten van belang zijn voor de doelgroep van het medium. - gebeurtenissen waarover gedurende langere tijd kan worden gepubliceerd hebben meer nieuwswaarde dan eenmalige incidenten. - gebeurtenissen moeten eenvoudig zijn uit te leggen aan het grote publiek. - In het nieuwsaanbod moet een zekere afwisseling zitten. Extra criterium van de televisie: er moeten filmbeelden van het nieuwsfeit zijn, en het filmmateriaal mag niet te duur zijn. Journalistieke normen (hier moeten de journalisten zich aan houden in hun nieuwsverstrekking): - ze moeten informatie die binnenkomt uit zoveel mogelijk andere bronnen halen. - ze moeten hoor- en wederhoor toepassen (zoveel mogelijk betrokken partijen aan het woord laten. Pagina 3 van 9

4 - ze moeten informatie en opinie scheiden. De objectiviteit van het nieuws wordt bovendien bevorderd doordat de media pluriform zijn. Omdat de grote persbureaus (AFP, Reuter, UPI, AP) volledig in handen zijn van westerse landen, is vooral veel uit die landen in het nieuws. Daarom hebben de Derdewereldlanden hun eigen internationale persbureaus opgericht (IPS, PANA) Deze bureaus (niet-commercieel) brengen ook minder sensationele berichten over de Derde Wereld. Toch spelen ze maar een kleine rol in de totale nieuwsvoorziening. Ze hebben de middelen niet om echt met de grote persagentschappen te concurreren. Ook de amusement programma s zijn niet objectief. Ze bevatten vaste thema s die de kijker graag wil zien, daardoor zijn ze nogal eenzijdig. 4 - De werking van de beïnvloeding door de media Injectienaaldtheorie - mensen ondergaan de invloeden van de media zonder dat ze zich daartegen verzetten. De inhoud van de boodschappen is van directe invloed op de ontvangers. Tweetrapsmodel - Het publiek bestaat uit twee delen: opinieleiders en volgers. Opinieleiders pikken het eerst en het best informatie op, de volgers laten hun mening afhangen van de opinieleiders. Selectiviteitstheoriën - de ontvangers bepalen zelf hoe ze door de massamedia beïnvloed worden. Ze kiezen zelf de programma s uit waarnaar ze kijken, en onthouden wat ze zelf belangrijk vinden. Agendatheorie - de media bepalen de onderwerpen waarover in de maatschappij gedacht wordt. Maar de mensen bepalen zelf wat ze kijken en wat ze ermee doen. 5 - De overheid en de media Pers - alle gedrukte massamedia; marktmechanisme (de wet van vraag en aanbod); zijn afhankelijk van de winst, hebben geen toestemming nodig van de overheid. Omroep - radio en televisie; niet-commercieel, ze mogen geen winst maken; georganiseerd binnen een door de overheid geschapen wettelijk kader. Grondwet - de meest fundamentele wet; hierin staat geregeld wat de verhouding tussen de burgers en de overheid is en welke taken en bevoegdheden Pagina 4 van 9

5 de overheid ten aanzien van de burger heeft. De overheid mag geen censuur plegen op alles wat gedrukt en uitgegeven wordt, iedereen heeft vrijheid van meningsuiting. Censuur: het controleren en eventueel verbieden van teksten voordat ze in het openbaar verschijnen. Reclameboodschappen zijn per definitie gekleurde boodschappen, en hebben geen betrekking op meningsvorming. De belangrijkste regels die de vrijheid van de massamedia beperken zijn de verboden op belediging, opruiing, liegen en schending van de goede zeden. Verschoningrecht: het recht om informatie die iemand bij de uitoefening van zijn beroep heeft verkregen, verborgen te houden (dit recht hebben journalisten niet) Het Verdrag van Rome is een overeenkomst tussen een groot aantal Europese landen. Het Verdrag regelt niet alleen de vrijheid van meningsuiting, maar ook het recht op informatie. Het Verdrag is vaak belangrijker dan de grondwet. In Nederland mogen de rechters wetten in formele zin namelijk niet toetsen aan de grondwet, maar wel aan internationale verdragen. In het Nederlands mediabeleid zijn een paar uitgangspunten: - vrijheid van meningsuiting - bescherming van de pluriformiteit - democratie (de overheid zorgt ervoor dat de media hun werk optimaal kunnen verrichten) 6 - De pers: een profiel Kranten kunnen zes soorten berichten brengen: - beleidsinformatie - Human-interest (artikelen en stukjes over alledaagse of bijzondere mensen en gebeurtenissen) - verstrooiing (strips, feuilletons, sportberichten e.d.) - praktische informatie (weerbericht, beursberichten) - opinie (meningen) - advertenties Landelijke dagbladen - zijn overal in het land te koop, brengen binnen- en buitenlands nieuws. Regionale dagbladen - verschijnen alleen in de eigen regio, vooral nieuws uit de eigen regio, ook wel binnen- en buitenlands nieuws, maar niet uitgebreid. Pagina 5 van 9

6 Ochtendbladen: - brengen het nieuws van de vorige dag. Avondbladen - brengen het nieuws van de nacht en ochtend van de vorige middag en avond. Populaire massakranten - brengen veel human-interest en verstrooiing, vertonen grote foto s en grote koppen, korte teksten. Kaderkranten - leggen de nadruk op beleidsinformatie, veel tekst, weinig foto s en koppen, gericht op mensen met een hoger opleidingsniveau. Ook hebben alle kranten een verschillende kleur en identiteit, is te herkennen aan de opinie-onderdelen en de nieuwsselectie. Tijdschriften: vrouwen- of damesbladen, familiebladen, mannenbladen, roddelbladen, jeugdbladen, omroepbladen, hobbybladen, sportbladen en de vaktijdschriften. Opiniebladen hebben tot doel de lezer te informeren over de achtergronden van maatschappelijke, economische, politieke en culturele ontwikkelingen. Huis-aan-huisbladen bevatten plaatselijk nieuws en plaatselijke advertenties. 7 - De pers: tussen commercie en overheid marktgerichtheid - het streven naar een zo groot mogelijk publiek Oorzaken voor het verdwijnen van veel kranten sinds da jaren 60: - ontzuiling - opkomst van de televisie - invoering van de STER-reclame - advertentie-inkomsten werden steeds belangrijker à zwakke economische positie persconcentratie - steeds minder uitgevers krijgen een steeds groter deel van de bladenmarkt in handen à door de oplagespiraal (verband tussen de oplage, advertentie-inkomsten en de kwaliteit van de bladen) en de technologische veranderingen in de uitgeverij. Monopolievorming - uitgeversconcerns hebben bepaalde deelmarkten bijna volledig in handen gekregen. Voordelen: adverteerders bereiken het hele publiek in een bepaalde sector, uitgevers kunnen hoge prijzen aan de adverteerders vragen. Nadelen: lezers worden afhankelijk van één uitgever, pluriformiteit loopt gevaar. Marktsegmentering - publiek is opgedeeld in groepen, waarvoor afzonderlijke bladen verschenen à special-interest bladen, adverteerders willen Pagina 6 van 9

7 gespecialiseerde bladen die precies bij hun producten passen. Manieren voor uitgevers om de economische positie van hun bedrijf te verstevigen: - uitbreiden van activiteiten over de hele bedrijfskolom - nieuwe producten in handen krijgen - monopolievorming - marktsegmentering De pers is het product van vrije ondernemers, maar heeft ook een taak als onafhankelijke berichtgever. Directie: verantwoordelijk voor de zakelijke kant van de krant; Redactie: verantwoordelijk voor de inhoud van de krant. Redactiestatuut - hierin is de identiteit van de krant vastgelegd en de verhouding tussen redactie en directie geregeld. Steun van de overheid ter bescherming van de pluriformiteit van de pers: - een deel van de STER-gelden worden onder de uitgevers verdeeld. - Bedrijfsfonds voor de Pers. - verplichte redactiestatuur bij de dagbladen. 8 - De publieke omroep: een profiel mediawet - hierin staan concrete regels die de omroep regelen. omroepbestel - de gehele organisatie van de Nederlandse omroep. publiek bestel - een niet-commercieel omroepbestel geregeld door de overheid. Kenmerken van het publiek bestel: - het bestel is niet-commercieel, maar publiek. - het bestel is open (iedereen die aan de wettelijke voorwaarden voldoet, kan zendtijd en financiële steun van de overheid krijgen) - het bestel kent programmatische autonomie (de zendgemachtigde krijgt zelf de volledige vrijheid om hun programma s te vullen (binnen de verplichting tot het brengen van een totaalprogramma. De publieke omroep wordt gefinancierd uit de omroepbijdrage, de STER en Merchandising (verkoop van artikelen die met de omroepvereniging en haar programma s samenhangen), ledencontributies en de verkoop van omroepbladen. De Mediawet onderscheidt de volgende omroepinstellingen: - omroepverenigingen - de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) - de Stichting Ether Reclame (STER) - educatieve omroepinstellingen (NOT, RVU) - lokale en regionale omroepinstellingen (per gemeente één lokale omroepinstelling, per provincie ook één omroepinstelling, ze moeten een algemeen karakter hebben) Pagina 7 van 9

8 omroepverenigingen - verenigingen of stichtingen met een minimum aantal leden die vanuit een eigen identiteit radio- en televisieprogramma s brengen. Voorwaarden voor omroepverenigingen om een zendmachtiging te krijgen: - ze moeten een eigen identiteit hebben. - ze moeten georganiseerd zijn als een vereniging of stichting (geen winst maken, geld moeten ze gebruiken voor hun programma s) - ze moeten een totaalprogramma brengen (een volledig programmapakket) Vier soorten programma s: culturele (20%), informatieve (25%), educatieve (5%) en verstrooiende programma s (25%), de rest van de zendtijd is eigen keuze. - ze moeten een minimum aantal betalende leden hebben, de zendtijd staat in verhouding tot hun ledenaantal. A-omroepen: omroepen met meer dan betalende leden, alle omroepverenigingen behoren tot de deze groep, B-omroepen leden, C-omroepen tot leden. Een nieuwe omroepvereniging begint als aspirant-omroep, zij moeten voldoen aan alle voorwaarden, behalve de voorwaarden voor het ledenaantal. Taken van de NOS: - de coördinatie van de programma s van de landelijke omroepverenigingen. - het vertegenwoordigen van de omroepverenigingen in internationale organisaties en het beschikbaar stellen van programma s aan het buitenland. - het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de omroepinstellingen. - het verzorgen van eigen programma s over die zaken waaraan andere zendgemachtigden niet voldoendeaandacht schenken. De NOS krijgt tweemaal zoveel zendtijd als een A-omroep, en wordt betaald uit de omroepbijdrage en de STER-gelden. Er is een voorstel om de NOS in tweeën te splitsen. Het verzorgen van eigen programma s moet dan gebeuren door de NPS (Nederlandse Programmastichting), die zich kan richten op de programmatische samenwerking met omroepen, de NPS zou zelfstandig moeten werken. De NOS zou dan haar coördinerende taken behouden. Nederlands Omroepproductie Bedrijf - facilitair bedrijf van de omroep, verzorgt de techniek en andere voorzieningen die nodig zijn om programma s te maken. Taken NOB: - het beheren en exploiteren van alle technische voorzieningen van de nationale omroep, zoals studio s, gebouwen en apparatuur. - het instandhouden en exploiteren van de muziekbibliotheek, de fonotheek, het film- en beeldbandenarchief, de omroeporkesten en koren enz. Pagina 8 van 9

9 De NOB is een semi-commercieel bedrijf. Het geld dat met de STER-reclame wordt verdiend, wordt verdeeld over de omroep en de pers. Het aandeel van de STER in de totale zendtijdverdeling is in de afgelopen tijd sterk toegenomen. Overige zendgemachtigden: - kerken en genootschappen op geestelijke grondslag. - politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in de Tweede Kamer. De eisen die gesteld worden aan de omroepvereniging zijn niet van toepassing op de overige zendgemachtigden. Pagina 9 van 9