ADVIS Alternatieven voor de boomkorvisserij Begeleiding en advies

Transcriptie

1 ADVIS Alternatieven voor de boomkorvisserij Begeleiding en advies ILVO - Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek Eenheid: Dier Visserij Ankerstraat 1 B-8400 Oostende België Tel.: Fax: Afd. Technisch Visserijonderzoek Hans Polet (Coördinator) hans.polet@ilvo.vlaanderen.be Fernand Delanghe (Technologie) fernand.delanghe@ilvo.vlaanderen.be Jochen Depestele (Ecologie) jochen.depestele@ilvo.vlaanderen.be Hendrik Stouten (Economie) hendrik.stouten@ilvo.vlaanderen.be Kris Van Craeynest (Technologie) kris.vancraeynest@ilvo.vlaanderen.be Els Vanderperren (Klimaat - Technologie) els.vanderperren@ilvo.vlaanderen.be Johny Vanhee (Technologie) johny.vanhee@ilvo.vlaanderen.be Bart Verschueren (Technologie) bart.verschueren@ilvo.vlaanderen.be Dirk Verhaeghe (Technologie) dirk.verhaeghe@ilvo.vlaanderen.be ADVIS Alternatieven voor de Boomkorvisserij Begeleiding en Advies Eindrapport Technici Eddy Buyvoets Norbert Van Craeynest Christian Vanden Berghe Kevin Vanhalst Auteur: K. Van Craeynest Project gefinancierd door de Europese Unie (FIOV) en de Vlaamse Overheid (FIVA)

2

3 ADVIS Eindrapport Verwezenlijkingen Compilatie van visserijtechnische en economische data Opstellen van een compilatiedossier over alternatieve visserijmethodes, met focus op ombouw, economische haalbaarheid, vangstsamenstelling en impact op de visquota. Het compilatiedossier Impact vlootaanpassingen op quota en visbestanden is beschikbaar in Bijlage 2. Infofiche over het potentieel van squidjiggen voor de Vlaamse visserij De infofiche is beschikbaar in Bijlage 3. Nood- en herstructureringsplan Vlaamse Visserij Deelname aan vergaderingen op Dienst Zeevisserij met verschillende stakeholders binnen de Vlaamse visserij (Rederscentrale, Departement Landbouw en Visserij) en bijdrage tot de concrete invulling van noodmaatregelen ter ondersteuning en reconversie van de Vlaamse Vissersvloot, kaderend binnen een mogelijke vlootaanpassingsregeling en het Belgisch Operationeel Programma. Ondersteuning bij opstellen businessplannen voor reconversies Aanleveren van visserijtechnische en economische gegevens aan de Stichting Duurzame VisserijOntwikkeling (SDVO) en de Policy Research Corporation in het kader van reconversiedossiers van individuele rederijen. 2

4

5 ADVIS Eindrapport Introductie De laatste decennia is de Belgische vissersvloot stelselmatig overgeschakeld op de boomkorvisserij. Deze gemengde demersale visserijmethode is erg efficiënt, in die zin dat ze een erg hoge visnamigheid heeft en dat ze toelaat de Belgische visquota op een efficiënte manier op te vissen. Het belangrijkste nadeel van de boomkorvisserij is dat ze erg intensief is, met een erg hoog brandstof- en materiaalverbruik. De sterke stijging van de brandstofprijzen heeft ertoe geleid dat de visserijsector aan de alarmbel is gaan trekken en recent dreigen heel wat faillissementen in de vloot. Dat de brandstoffactuur voor de Belgische boomkorvloot een te zware last aan het worden is staat buiten discussie. Hoe het probleem op te lossen is minder eenvoudig, hoewel zuiniger alternatieven voorhanden zijn. Initiatieven zoals het installeren van econometers, technische aanpassingen aan de boomkor enz. kunnen op korte termijn wat soelaas bieden maar volgens het ILVO-Visserij zullen dergelijke acties op de langere termijn de boomkorvloot niet uit de rode cijfers houden. Meer ingrijpende veranderingen zullen nodig zijn, zoals een overschakeling op alternatieve visserijmethodes. Dat een dergelijke reconversie gezien de structuur van de vloot niet zonder meer realiseerbaar is, blijkt uit de geringe uptake van alternatieven binnen de vloot, ondanks een intensieve communicatie vanuit de wetenschappelijke wereld. Vandaar dat eerst en vooral de communicatie met de sector veel directer moet om bestaande informatie snel en efficiënt over te brengen. Daarnaast moeten er blijvende inspanningen gedaan worden om informatie te verzamelen en de ontwikkelingen in het buitenland op de voet te volgen. In dit kader werd het project Alternatieven voor de Boomkorvisserij Begeleiding en Advies (ADVIS) (VIS/08/B/02/DIV) opgericht met als doel het samenstellen en communiceren van technisch-economische dossiers over alternatieve visserijmethodes en de begeleiding van reders bij de omschakeling naar alternatieve visserijmethodes. Er werd een intensieve samenwerking opgestart met de Stichting Duurzame VisserijOntwikkeling (SDVO) die beroep deed op het studiebureau Policy Research Corporation voor het opstellen van businessplannen voor individuele reconversiedossiers. Het project ging van start op 1 juni 2008 met een schriftelijke uitnodiging aan alle rederijen (Bijlage 1) en werd afgesloten op 30 september Het project werd gefinancierd vanuit de Europese Unie via het Financieringsinstrument voor de Oriëntatie van de Visserij (FIOV) met co-financiering vanuit de Vlaamse Overheid via het Financieringsinstrument voor de Vlaamse Visserij- en Aquicultuursector (FIVA). 1

6 Bijage 1. Uitnodiging Rederijen ADVIS Eindrapport

7 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Geachte reders, De sterk stijgende gasolieprijzen brengen de leefbaarheid van de Vlaamse vissersvloot en vooral de boomkorvisserij in het gedrang. Een versnelde reconversie naar energiezuiniger visserijtechnieken dringt zich op. Vlaams minister-president en minister van Visserij Kris Peeters blijft ijveren voor het behoud van de Vlaamse vissersector, en pleit in dat verband voor structurele maatregelen. Een aantal voorstellen worden rechtstreeks met de Europese Commissaris voor Visserij Joe Borg besproken. Andere voorstellen die opgestart kunnen worden binnen de Vlaamse bevoegdheid zijn in uitwerking. In dit kader neemt de minister extra initiatieven ter ondersteuning van reders die wensen om te schakelen. Deze kunnen gratis beroep doen op ILVO-Visserij en SDVO voor een intensieve technische, administratieve en bedrijfseconomische begeleiding: visserijtechnische informatie, vangstmogelijkheden, quota en reglementering, administratieve begeleiding van subsidieaanvragen, opstellen business plan, alles op maat van het vaartuig en de rederij. De investeringen die nodig zijn om deze nieuwe visserijtechnieken toe te passen zullen maximaal betoelaagd worden, binnen de grenzen van de Europese regelgeving. Geïnteresseerde reders kunnen contact opnemen met ILVO-Visserij ( ) of SDVO ( ). Met vriendelijke groeten, Hans Polet, Luc Mellaerts ILVO-Visserij SDVO Ankerstraat 1 Wandelaarkaai Oostende Pakhuis Oostende Contactpersonen: Kris Van Craeynest (kris.vancraeynest@ilvo.vlaanderen.be) tel Danny Huyghebaert (danny.huyghebaert@sdvo.be) tel

8 ADVIS Eindrapport Bijlage 2. Impact vlootaanpassingen op quota en visbestanden

9 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN IMPACT VLOOTAANPASSINGEN OP QUOTA EN VISBESTANDEN 1. INLEIDING 1 2. HUIDIGE SITUATIE BOOMKORVISSERIJ BOKKENVLOOT VANGSTSAMENSTELLING HUIDIGE QUOTA 3 3. ALTERNATIEVE VISSERIJMETHODES FLYSHOOTVISSERIJ TWINRIGVISSERIJ OUTRIGGERVISSERIJ STAANDWANTVISSERIJ (PASSIEVE VISSERIJ) 9 4. VANGSTSAMENSTELLING (EN POTENTIEEL) METHODIEK FLYSHOOTVISSERIJ TWINRIGVISSERIJ OUTRIGGERVISSERIJ STAANDWANTVISSERIJ (PASSIEVE VISSERIJ) ECONOMISCHE HAALBAARHEID METHODIEK BOOMKORVISSERIJ FLYSHOOTVISSERIJ TWINRIGVISSERIJ OUTRIGGERVISSERIJ STAANDWANTVISSERIJ (PASSIEVE VISSERIJ) RUIMTE VOOR ALTERNATIEVEN METHODIEK FLYSHOOTVISSERIJ TWINRIGVISSERIJ OUTRIGGERVISSERIJ STAANDWANTVISSERIJ (PASSIEVE VISSERIJ) BESLUIT (SCENARIO S VOOR RECONVERSIE) 31

10

11 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 1 1. Inleiding De Belgische visserijvloot wordt gekenmerkt door een eenzijdig gebruik van de boomkor (± 95 % van de vaartuigen beoefent deze visserijmethode). In de huidige context van hoge brandstofprijzen staat de economische rendabiliteit van sleepnetvisserijen in het algemeen en de boomkorvisserij in het bijzonder onder zware druk. Omwille van het zware vistuig en de hoge vissnelheid heeft deze visserij immers een hoog brandstofverbruik. Als antwoord op de huidige malaise heeft de Europese Commissie enkele maatregelen uitgevaardigd met het oog op een afslanking en reconversie van de vloot. In dit kader worden enkele alternatieven voor de boomkorvisserij geëvalueerd: flyshootvisserij, twinrigvisserij, outriggervisserij en staandwantvisserij. De vangstsamenstelling en de economische haalbaarheid (break-even besommingen) van deze alternatieven worden vergeleken met de boomkorvisserij en de Belgische quota. De nadruk ligt hierbij op de bokkenvisserij van het groot vlootsegment (boomkor, > 662 kw), dit segment wordt het zwaarst getroffen door de huidige crisis. In 2007 (gemiddelde brandstofprijs 0,48 /l) bedroeg het aandeel van de brandstofkosten in de besomming 31% voor dit segment. Omgerekend naar de gemiddelde brandstofprijs tijdens de eerste helft van 2008 (0,65 /l) stijgt dit aandeel tot 42%.

12 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 2 2. Huidige situatie 2.1. Boomkorvisserij De Belgische bokkenvisserij beoefent de boomkorvisserij, een gemengde visserij op platvis waarbij zware vistuigen met een hoge vissnelheid over de bodem gesleept worden. De boomkorvisserij wordt gekenmerkt door een hoge visnamigheid en een hoog brandstofverbruik. Ook in de Nederlandse vloot is het gebruik van de boomkor sterk verspreid (Figuur 1). Figuur 1. Bokkenvaartuig (Z 510) in de haven van Zeebrugge 2.2. Bokkenvloot De bokkenvisserij (GVS, boomkor, > 662 kw) bestaand uit 47 vaartuigen met een gemiddeld vermogen van 1009 kw en een gemiddelde tonnenmaat van 315 GT vormt het belangrijkste segment van de Belgische vloot (Tabel 1). In 2007 was de bokkenvisserij met een aanvoer van ton verantwoordelijk voor 75% van de totale aanvoer van de Belgische vloot. Tabel 1. Overzicht van de Belgische bokkenvisserij en belang binnen de Belgische vissersvloot (data 2007) aantal vaartuigen zeedagen kw GT effort (10 6 kwdag) Bokkenvisserij Belgische vloot % bokkenvisserij 43 % 55 % 75 % 73 % 83 %

13 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Vangstsamenstelling De Belgische bokkenvisserij is een gemengde visserij met tong en schol als belangrijkste doelsoorten. Tabel 2 geeft een overzicht van de vangstsamenstelling (op jaarbasis 2007) van de bokkenvisserij. De 15 belangrijkste soorten (op gewichtsbasis) worden weergegeven. Tabel 2. Vangstsamenstelling (%) van de bokkenvisserij (data 2007) Species % gewicht % besomming PLAICE 25% 14% DOVERSOLE 16% 47% MIXED_RAY 10% 5% CUTTLEFISH 8% 4% COD 5% 5% LEMONSOLE 4% 6% YELLOW_(TUB)_GURNARD 3% 1% MONK 3% 8% BRILL 2% 4% RED_GURNARD 2% 0% DAB 2% 0% HADDOCK 2% 1% TURBOT 2% 5% MEGRIM 1% 1% WHITING 1% 0% 2.4. Huidige quota De quota (incl. ruil) die in het kader van het Europees Gemeenschappelijk Visserijbeleid aan de Vlaamse vloot worden toegekend worden weergegeven in Tabel 3. Deze quota zijn ten dele een weerspiegeling zijn van historische vangsten van de Vlaamse vloot. De toegekende quota worden aangevuld door een quotaruil tussen de lidstaten om deze beter af te stemmen op de vangstmogelijkheden van de eigen vloot. Door deze procedures (historische vangsten en ruil) is het niet verwonderlijk dat de beschikbare quota (incl. ruil) in grote mate overeenstemmen met de vangstsamenstelling van de boomkorvisserij (die de Vlaamse vloot domineert). Voor de top 3 gequoteerde soorten in de vangstsamenstelling van de bokkenvisserij, schol, tong en kabeljauw (Tabel 2) beschikt de vloot ook over de hoogste quota (Tabel 3). Het spreekt voor zich dat dit evenwicht verstoord zou worden bij een grootschalige reconversie van de vloot naar alternatieve visserijmethoden die gekenmerkt worden door een andere vangstsamenstelling.

14 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 4 Tabel 3. Totaalquota per vissoort in 2007 en 2008 (ton) Species ATLANTIC_MACKEREL COALFISH COD DAB & FLOUNDER DOVERSOLE HADDOCK HAKE HORSMACKEREL 14 8 LEMONSOLE & WITCH MEGRIM MONK NORWAY_LOBSTER PLAICE TURBOT & BRILL WHITING

15 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 5 3. Alternatieve visserijmethodes Vier potentiële alternatieven voor de bokkenvisserij worden nader geëvalueerd: flyshootvisserij, twinrigvisserij, outriggervisserij en staandwantvisserij Flyshootvisserij Figuur 2. Nederlandse flyshooters (zusterschepen UK 135 en UK 145) in de haven van IJmuiden De flyshootvisserij (Schotse zegenvisserij) is een vismethode waarbij een groot stuk zeebodem door lange zegentouwen (ook wel kabels of lijnen genoemd) en een net wordt omsloten, waarna deze touwen naar het langzaam stomende schip worden toegehaald (bij de anker- of Deense zegenvisserij ligt het schip verankerd bij het halen van de lijnen). Vissen worden door de touwen opgejaagd en belanden uiteindelijk in het net (Figuur 3). Door de lage vissnelheid en korte slepen is de vis van hoge kwaliteit en is het brandstofverbruik laag (minimum 50% lager t.o.v. boomkorvisserij). Figuur 3. Schematische voorstelling flyshootvisserij De methode werd traditioneel toegepast in Scandinavië en Schotland maar was daar wat in onmin geraakt ten nadele van vnl. de twinrigvisserij. Recente technische innovaties (plotters, winches), verhoogde brandstofprijzen, quotaproblemen en

16 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 6 hogere eisen op gebied van kwaliteit hebben de rendabiliteit en toepasbaarheid van deze oude methode gevoelig verhoogd waardoor ze opnieuw aan populariteit wint. Binnen de Nederlandse vloot is er een sterke interesse in de flyshootvisserij (Figuur 2). De Nederlandse flyshootvloot (Nederlandse en vlagkotters) bestaat uit een combinatie van nieuwbouw- en omgebouwde vaartuigen (rondviskotters, hektrawlers, boomkorkotters (Figuur 4)). De meeste vaartuigen zijn uitgerust om zowel de flyshootvisserij als de twinrigvisserij te beoefenen (één enkel vaartuig behoud de mogelijkheid om de boomkorvisserij te beoefenen). Figuur 4. Tot flyshooter omgebouwde boomkorkotter (SL 27 voorheen GO 7) in de haven van Oostende De ombouw van een boomkorvaartuig tot flyshooter is een verregaande ingreep. Waar bij een boomkorkotter het werkdek zich voor de brug bevindt, wordt bij een flyshooter de vangst op het achterdek gelost. De volledige opbouw wordt vervangen, brug en logies schuiven naar voor om meer ruimte te creëren op het achterdek. Deze ruimte wordt ingenomen door flyshootlieren, een hekportiek met nettrommels en een nieuwe vangstverwerkingsinstallatie. Enkel de motor (machinekamer) en het visruim kunnen eventueel behouden blijven. De kostprijs voor een dergelijke ombouw wordt geraamd op Twinrigvisserij De twinrigvisserij is een aangepaste versie van de klassieke bordenvisserij. Hierbij wordt de horizontale netopening gerealiseerd door de hydrodynamische kracht op de scheerborden. Bij een twinrigconfiguratie worden 2 kleinere netten naast elkaar opgetuigd. Hierbij worden 3 vislijnen gebruikt, 2 voor de scheerborden (zoals in de klassieke configuratie) en 1 voor de middenklomp (Figuur 5). De twinrigconfiguratie laat bij eenzelfde totale netweerstand (zelfde motorvermogen) een grotere

17 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 7 horizontale spreiding toe (hogere visnamigheid voor platvis). De verticale netopening is kleiner bij een twinrigconfiguratie waardoor deze minder geschikt is voor de visserij op rondvis dan de traditionele single rig. Twinrigvaartuigen kunnen indien gewenst ook deze single rigs optuigen. Hoewel de netten groter zijn dan bij de boomkorvisserij, kan er door de lagere vissnelheid en de lichtere uitvoering van de netten tot 25% bespaard worden op de brandstofkosten (afhankelijk van de optuiging en spreiding). Figuur 5. Schematische voorstelling twinrigconfiguratie De twinrigvisserij is wijd verspreid in Noordwest-Europa. Ook in de Nederlandse en Belgische vloot zijn verschillende twinriggers actief alsook vaartuigen die zowel twinrig- als boomkorvisserij kunnen beoefenen (Figuur 6). Figuur 6. Belgisch boomkor/twinrigvaartuig (Z 18) in haven Zeebrugge

18 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 8 De aanpassing van een boomkorvaartuig om twinrig als additionele visserijmethode toe te passen is relatief beperkt (Figuur 7). Op het achterdek wordt een hekportiek met dubbele nettrommel geïnstalleerd (mogelijks vereist dit een versteviging van de achtersteven). Verder worden de bestaande vislieren gebruikt (vislijn wordt via voorportiek naar achter geleid) voor de scheerborden. Voor de middenklomp moet eventueel een extra lier geïnstalleerd worden. De vangst wordt langszij op het voordek gelost en in de bestaande installatie verwerkt (er kan ook geopteerd worden voor extra aanpassingen waardoor de vangst op het achterdek gelost kan worden, dit bevordert het gebruiksgemak). De kostprijs voor een dergelijke ombouw wordt geraamd op Figuur 7. Ombouw Nederlands boomkorvaartuig (OD 17) tot boomkor/twinrig 3.3. Outriggervisserij Bij de outriggervisserij, worden de boomkorren vervangen door twee afzonderlijke bordennetten die vanuit de gieken gevist worden (Figuur 8). Door de lagere vissnelheid en het lichtere vistuig, wordt 50% bespaard op de brandstofkosten. Ten gevolge van de huidige brandstofcrisis zijn er verschillende boomkorvaartuigen in België, Nederland en het Verenigd Koninkrijk die (seizoenaal) de outriggervisserij beoefenen (Figuur 9). Mits enkele beperkte aanpassingen kan elk boomkorvaartuig aangepast worden aan de outriggervisserij. De voor een dergelijke aanpassing zijn eerder beperkt en worden geraamd op

19 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 9 Figuur 8. Schematische voorstelling outriggerconfiguratie Figuur 9. Wegzetten van het bordennet vanuit de gieken (Z 36) 3.4. Staandwantvisserij (passieve visserij) De staandwantvisserij is een passieve visserijmethode waarbij netten verankerd worden uitgezet. Voorbijzwemmende vissen raken verstrikt in het net (warrelnetten) of blijven met hun kieuwdeksels haken in een maas (kieuwnetten) (Figuur 10). Aangezien het vistuig niet voortgesleept wordt, maar gewoon wordt uitgezet, is het brandstofverbruik minimaal (95% lager dan bij boomkorvisserij).

20 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 10 Figuur 10. Schematische voorstelling warrel- (links) en kieuwnetvisserij (rechts) De Belgische vissersvloot telt vier staandwantvissers (Figuur 11). In het verleden is gebleken dat de ombouw van een boomkorvaartuig naar een staandwantkotter niet opportuun is. Een eventuele overschakeling moet steeds gepaard gaan met de aankoop van een nieuw vaartuig. De kostprijs van een nieuw staandwantvaartuig wordt geraamd op Figuur 11. Belgisch staandwantvaartuig (N 95) in de haven van Nieuwpoort

21 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Vangstsamenstelling (en potentieel) 4.1. Methodiek Ten einde de impact van reconversies op de quota te kunnen evalueren, worden de vangstsamenstelling en potentieel voor de verschillende alternatieven bepaald. Hierbij wordt gebruik gemaakt van beschikbare nationale (bordenvisserij, outriggervisserij en passieve visserij) en internationale (demersale zegenvisserij, bordenvisserij, staandwantvisserij) aanlandingsgegevens. Deze gegevens vertonen evenwel enkele inherente beperkingen: Nationale en internationale aanlandingsgegevens worden sterk getekend door de beschikbare quota; Gegevens op jaarbasis; Slechts in beperkte mate opgesplitst naar visserijmethode; Visserijmethode kan voor verschillende doelsoorten ingezet worden (twinrig voor schol, zeeduivel of nephrops), dit beïnvloedt ook de bijvangsten. Voor de flyshoot- en de twinrigvisserij werd bijkomend een clusteranalyse uitgevoerd op basis van aanlandingsgegevens per zeereis. Om de verschillende typereizen te met verschillende doelsoorten en bijvangsten te identificeren, werd gewerkt met het waardeaandeel van de verschillende soorten in de besomming (i.p.v. het gewichtsaandeel in de totale vangst). Er wordt verondersteld dat de schipper/reder zijn visserijtactische beslissingen veeleer baseert op waarde dan op gewicht bovendien wordt het vertekenend effect van hoge bijvangsten van minderwaardige soorten door deze benadering geminimaliseerd. Het merendeel van de data voor de clusteranalyse zijn afkomstig van Nederlandse vaartuigen (aangevuld met Belgische en Deense data). Er wordt aangenomen dat de Nederlandse situatie vergelijkbaar is met de Belgische visserij in de Noordzee en het Engels Kanaal. Ook de Nederlandse vloot maakt momenteel een transitie door van een eenzijdige boomkorvloot naar een meer diverse vloot. Voor de outrigger- en de staandwantvisserij werd geen bijkomende clusteranalyse uitgevoerd, er wordt gebruik gemaakt van de beschikbare aanlandingsgegevens Flyshootvisserij Voor de flyshootvisserij worden aanlandingsgegevens gerapporteerd in Denemarken, Noorwegen en Schotland (Tabel 4), het betreft gecombineerde data voor Deense (ankerzegen) en Schotse zegen (flyshoot). In België zijn geen flyshooters actief en in Nederland wordt deze visserijmethode niet afzonderlijk gerapporteerd in de aanlandingsgegevens. Uit de tabel blijkt een opmerkelijk verschil tussen Denemarken enerzijds waar gericht op platvis (schol) gevist wordt en Noorwegen en Schotland anderzijds waar rondvis (kabeljauw, schelvis, koolvis) het hoofdaandeel uitmaakt van de vangst. De verschillen tussen Noorwegen en Schotland zijn te wijten aan de bezochte visgronden en de beschikbare quota.

22 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 12 Tabel 4. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij demersale zegenvisserij (flyshoot en Deense zegen) voor Denemarken, Noorwegen en Schotland Denemarken Noorwegen Schotland COALFISH 1% 14% 4% COD 14% 66% 11% DAB 4% - - HADDOCK 1% 18% 50% HAKE 1% 0% 3% LEMONSOLE 2% 0% 1% MEGRIM - - 2% MONK 0% 0% 2% PLAICE 73% 1% 1% WHITING - 0% 20% WITCH 2% 0% 0% Aangezien er geen aanvoerstatistieken beschikbaar zijn voor de Nederlandse vloot en om een beter inzicht te krijgen in de doelsoorten per zeereis werd er bijkomend een clusteranalyse uitgevoerd, gebaseerd op aanvoergegevens van 84 zeereizen door 8 vaartuigen (1 Denemarken, 1 Frankrijk (Nederlandse vlagkotter), 6 Nederland). De resultaten van deze clusteranalyse worden weergegeven in Tabel 5. Op basis van de analyse worden 4 clusters geïdentificeerd: mul (CL_1), mul/wijting/poon (CL_2), schar/poon (CL_3) en kabeljauw (CL_4). Cluster 1 (mul) en 2 (mul/wijting/poon) omvatten een gerichte visserij op mul en rode poon in de Zuidelijke Noordzee (zomer) en het Engels Kanaal (winter). Cluster 4 (kabeljauw) omvat een gerichte visserij op kabeljauw (en schelvis) in de Zuidelijke en de Centrale Noordzee en is in deze vergelijkbaar met de Noorse en Schotse demersale zegenvisserij op rondvis (Tabel 4). Alle overige reizen (vnl. in de Zuidelijk Noordzee) komen in de bonte derde cluster terecht (schar/poon). Deze residuele cluster heeft geen eenduidig profiel, schar en rode poon vormen een belangrijk (zij het schommelend) aandeel in de vangst. Indien de individuele reizen bekeken worden, vallen vooral enkele reizen met een hoog aandeel aan pijlinktvis op. Het Deense profiel met een hoog aandeel van schol in de besomming wordt niet weerhouden in de clusteranalyse. De Nederlandse flyshootvaartuigen opteren voor een quotavrije visserij (gerichte visserij op mul, poon, pijlinktvis), zodoende hoeven ze geen scholquota te huren of kunnen ze hun eigen scholquota verhuren (of overhevelen binnen de rederij). In de verdere analyse van de flyshootvisserij wordt het Deense profiel weerhouden naast de 4 geïdentificeerde clusters (mul, mul/wijting/poon, schar/poon, kabeljauw).

23 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 13 Tabel 5. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij flyshootvisserij, resultaten clusteranalyse CL_1 (25) CL_2 (20) CL_3 (26) CL_4 (13) ATLANTIC_MACKEREL 4% 10% 7% 2% BASS 0% 3% 1% 0% BLACK_SEABREAM 1% 1% 0% 0% COALFISH 0% 0% 0% 1% COD 1% 6% 4% 51% COMMON_SQUID 1% 3% 6% 0% CUTTLEFISH 3% 4% 0% 0% DAB 6% 7% 25% 4% FLOUNDER 0% 0% 0% 0% GREY_GURNARD 0% 1% 0% 1% HADDOCK 0% 0% 0% 10% HAKE 0% 0% 0% 1% HORSMACKEREL 9% 6% 10% 1% LEMONSOLE 0% 1% 1% 3% MIXED_RAY 1% 1% 1% 0% PLAICE 1% 3% 3% 10% POLLACK 0% 0% 0% 0% POUT 1% 2% 2% 1% RED_GURNARD 2% 5% 1% 0% RED_MULLET 54% 24% 5% 3% WHITING 2% 12% 9% 8% YELLOW_(TUB)_GURNARD 14% 12% 25% 3% 4.3. Twinrigvisserij Voor de twinrigvisserij worden aanvoergegevens gerapporteerd in Denemarken (demersale bordenvisserij) en Schotland (twinrig, single rig). In België zijn gegevens beschikbaar voor demersale bordenvisserij (single rig, twinrig en outrigger samen). In Nederland wordt de twinrigvisserij niet afzonderlijk gerapporteerd in de aanvoerstatistieken. Tabel 6 geeft een overzicht van de internationaal beschikbare gegevens. In België hebben rog, schol en tong een belangrijk aandeel in de aanvoer, zij het in andere verhoudingen dan bij de boomkorvisserij. In Denemarken en Schotland wordt vooral rondvis (whitefish trawlers, single rig), zeeduivel (twinrig), nephrops (nephropstrawlers, twin- en multirig) en ook schol (twinrig) aangeland.

24 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 14 Tabel 6. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij demersale bordenvisserij (twinrig, single rig, outrig) voor België, Denemarken en Schotland (single vs. twinrig, excl. nephrops trawlers) België Denemarken Schotland (single rig) Schotland (twinrig) COALFISH 0% 24% 12% 11% COD 6% 9% 9% 10% DAB 2% DOVERSOLE 10% 0% 0% HADDOCK 3% 3% 37% 0% HAKE 0% 4% 2% 1% LEMONSOLE 3% 4% 1% 2% LING - 5% 0% 4% MEGRIM 0% - 0% 5% MIXED_RAY 29% - 1% 1% MONK 6% 11% 12% 24% NORWAY_LOBSTER 5% 12% - - PLAICE 15% 16% 2% 4% POUT - 4% - - WHITING 5% 2% 11% 12% WITCH - 4% 1% 2% Om een beter inzicht te krijgen in de doelsoorten per zeereis werd er bijkomend een clusteranalyse uitgevoerd, gebaseerd op aanvoergegevens van 113 zeereizen door 21 vaartuigen (2 België, 2 Denemarken, 2 Duitsland (Nederlandse vlagkotters), 13 Nederland, 2 Verenigd Koninkrijk (Nederlandse vlagkotters)), waarvan 19 multifunctionele boomkorvaartuigen (uitgerust voor boomkorvisserij en bordenvisserij). De resultaten van deze clusteranalyse worden weergegeven in Tabel 7. Op basis van de analyse worden 6 clusters geïdentificeerd: schol/+ (CL_1), tong (CL_2), schol (CL_3), niet-gequoteerd (CL_4), kabeljauw (CL_5), nephrops (CL_6). Clusters 1 (gemengde schol) en 3 (schol) omvatten een gerichte visserij op schol in de Noordzee, al dan niet met een significante bijvangst (tongschar, tong, tarbot, rog, kabeljauw). Beide clusters samen zijn goed voor 68 van de 113 zeereizen (> 60%), schol vormt de belangrijkste doelsoort voor de Nederlandse twinrigvisserij. Cluster 2 (tong) omvat een gerichte visserij op tong, de hoge bijvangsten van bot en schar wijzen op een visserij in kustwateren. Het betreft voornamelijk reizen door kotters die uitgerust zijn om zowel de boomkor- als de twinrigvisserij te bedrijven. Er kan niet uitgesloten worden dat enkele van deze reizen verkeerdelijk als twinrigreizen geregistreerd staan. Clusters 5 (kabeljauw) en 6 (nephrops) omvatten een gerichte visserij op kabeljauw (voornamelijk single rig) en nephrops. Alle overige reizen komen in de vierde cluster (niet-gequoteerd) terecht, deze omvatten voornamelijk reizen op niet-gequoteerde soorten als inktvis en mul (voornamelijk single rig met hogere bovenpees).

25 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 15 De zes geïdentificeerde clusters geven een voldoende beeld van de diversiteit binnen de demersale bordenvisserij en worden als dusdanig weerhouden in een verdere analyse van deze visserijmethode. Tabel 7. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij demersale bordenvisserij, resultaten clusteranalyse CL_1 (28) CL_2 (8) CL_3 (40) CL_4 (20) CL_5 ATLANTIC_CATFISH 4% 0% 0% 0% 4% 0% ATLANTIC_HALIBUT 1% 0% 0% 0% 0% 0% ATLANTIC_MACKEREL 0% 0% 0% 2% 0% 0% BASS 0% 0% 0% 3% 0% 0% BRILL 1% 1% 1% 0% 0% 1% COALFISH 2% 0% 0% 0% 2% 0% COD 8% 4% 2% 4% 52% 0% COMMON_SQUID 0% 0% 0% 17% 0% 0% CUTTLEFISH 0% 0% 0% 3% 0% 0% DAB 4% 11% 6% 8% 12% 7% DOVERSOLE 1% 37% 1% 0% 0% 1% FLOUNDER 0% 23% 0% 1% 2% 0% GREY_GURNARD 0% 0% 1% 0% 0% 0% HADDOCK 4% 0% 0% 0% 5% 0% HAKE 2% 0% 1% 0% 2% 3% HORSMACKEREL 1% 0% 0% 12% 0% 0% LEMONSOLE 9% 0% 3% 0% 3% 0% MEGRIM 1% 0% 0% 0% 0% 0% MIXED_RAY 4% 2% 1% 2% 0% 0% MONK 3% 0% 0% 0% 1% 1% (8) CL_6 NORWAY_LOBSTER 0% 0% 1% 0% 0% 52% PLAICE 45% 16% 75% 2% 8% 28% POUT 0% 1% 0% 9% 0% 0% RED_GURNARD 0% 0% 0% 4% 0% 0% RED_MULLET 2% 0% 1% 16% 0% 1% TURBOT 4% 2% 4% 0% 1% 4% WHITING 2% 1% 1% 13% 7% 0% WITCH 1% 0% 0% 0% 0% 0% YELLOW_(TUB)_GURNARD 1% 1% 1% 4% 0% 0% (9)

26 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Outriggervisserij De outriggervisserij wordt slechts toegepast aan boord van boomkorvaartuigen als alternatief om het brandstofverbruik te reduceren. Gezien de beperkte toepassing ervan worden er voor deze visserij geen internationale aanvoergegevens gerapporteerd. Voor de Belgische outriggervisserij werden vangstgegevens verzameld in het kader van het project Outrigger II. Deze gegevens werden aangevuld met aanlandingsgegevens van 12 zeereizen door 2 vaartuigen (1 Nederland, 1 Duitsland (Nederlandse vlagkotter)) (Tabel 8). Tabel 8. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij outriggervisserij voor België en Nederland België Nederland BASS 2% - COD 2% 2% DAB 4% 12% DOVERSOLE 13% 4% HAKE 1% 2% LEMONSOLE 3% 0% MIXED_RAY 42% 0% MONK 2% 0% NORWAY_LOBSTER 2% 4% PLAICE 16% 60% RED_MULLET 0% 3% TURBOT 2% 4% WHITING 8% 4% De Nederlandse outriggervisserij is een gerichte visserij op schol. De Belgische outriggervisserij is veeleer een kustvisserij waarvoor tong en rog de belangrijkste doelsoorten zijn. Beide profielen worden weerhouden in de verdere analyse van de outriggervisserij Staandwantvisserij (passieve visserij) Voor de staandwantvisserij worden aanvoergegevens gerapporteerd in Denemarken (inclusief lijnenvisserij), Noorwegen en Schotland. Deze gegevens worden aangevuld met aanvoergegevens van de Belgische staandwantvisserij (inclusief lijnenvisserij) (Tabel 9). Internationaal zijn de belangrijkste doelsoorten kabeljauw (Denemarken en Noorwegen), schol (Denemarken) en zeeduivel (Schotland). De Belgische staandwantvisserij omvat 2 typevisserijen: warrelnetvisserij op tong, kieuwnetvisserij op kabeljauw (en zeebaars). Deze worden soms aangevuld met een lijnenvisserij op zeebaars. In de verdere analyse van de staandwantvisserij wordt enkel het Belgische profiel weerhouden zonder bijkomende opdeling volgens de 2 typevisserijen (warrelnet en kieuwnet). De Belgische staandwantvaartuigen beoefenen beide visserijen en kunnen snel en eenvoudig omschakelen tussen beide types.

27 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 17 Tabel 9. Vangstsamenstelling (% gewicht) bij staandwantvisserij voor België (incl. lijnenvisserij), Denemarken (incl. lijnenvisserij), Noorwegen en Schotland België Denemarken Noorwegen Schotland ATLANTIC_HALIBUT - 0% 2% 0% BASS 8% COALFISH - 1% 27% 0% COD 17% 32% 58% 0% CUTTLEFISH 3% DAB 4% 3% 0% - DOVERSOLE 49% 7% - - FLOUNDER 2% HADDOCK - 1% 3% - HAKE - 7% 1% - LING - 0% 3% 3% MIXED_RAY 1% - 0% 3% MONK - 0% 3% 94% PLAICE 5% 43% 0% - POLLACK 0% 1% 2% 0% POUT - 3% - - TURBOT 2% 2% 0% 0%

28 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Economische haalbaarheid 5.1. Methodiek De economische prestaties van de verschillende alternatieven worden vergeleken met de gemiddelde resultaten van de bokkenvisserij (data 2007). Voor de drie alternatieven waarbij het vaartuig omgebouwd wordt (flyshootvisserij, twinrigvisserij en outriggervisserij), wordt uitgegaan van deze gemiddelde resultaten met volgende aanpassingen: Afschrijvingen en financiële kosten worden verhoogd i.f.v. de nodige investeringen voor de ombouw (hierbij wordt een subsidiëring van 60% in rekening gebracht); Brandstofkosten (en andere kosten) worden aangepast aan de nieuwe visserijmethode; Besomming van bokkenvisserij wordt weerhouden voor de berekening van de breakeven brandstofprijs (deze benadering heeft zijn beperkingen, zeker voor de outriggervisserij die lagere besommingen realiseert); Resultaten en breakeven besommingen worden berekend voor brandstofprijs 2007, 1 e helft 2008 en november Deze breakeven besommingen worden (waar mogelijk) getoetst aan resultaten van enkele bestaande (Nederlandse) vaartuigen en vergeleken met de resultaten voor de bokkenvisserij. Voor de staandwantvisserij wordt een andere benadering gevolgd. Het betreft hier een nieuwbouw waarvan de kostenstructuur te sterk afwijkt van deze van de bokkenvisserij. Volgend scenario wordt toegepast bij de economische evaluatie van dit alternatief: De premie voor gedeeltelijke sanering van het bestaande vaartuig (500 /kw /GT) en de restwaarde van het vaartuig (recuperatie van uitrusting en schroot) volstaan om de bestaande financiële verplichtingen (schuldenlast) van de rederij af te lossen; Afschrijvingen en financiële kosten worden bepaald op basis van de nodige investering voor nieuwbouw; Haalbare besommingen en kosten worden bepaald aan de hand van de resultaten van de bestaande Belgische staandwantvisserij (data 2006), deze waarden worden weerhouden voor een berekening van de breakeven brandstofprijs; Resultaten en breakeven besommingen worden berekend voor brandstofprijs 2007, 1 e helft 2008 en november Naar analogie met de andere alternatieven worden de breakeven besommingen vergeleken met de resultaten voor de bokkenvisserij Boomkorvisserij De gemiddelde resultaten van een bokkenvaartuig in 2007 worden weergegeven in Tabel 10. De brandstofkost bedraagt 31% van de besomming en vormt de belangrijkste uitgave voor de rederij. De brutomarge (aandeel van het bruto bedrijfsresultaat in de besomming) bedraagt 14%. Op basis van deze resultaten kan een breakeven brandstofprijs van 0.49 /l berekend worden. Deze ligt dicht bij de gemiddelde brandstofprijs van 2007 (0.48 /l). Het hoge aandeel van de brandstofkost in de totale besomming en het kleine verschil tussen de breakeven

29 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 19 brandstofprijs en de reële brandstofprijs tonen aan dat het resultaat van de boomkorvisserij zeer gevoelig is voor stijgende brandstofprijzen. Dit wordt bevestigd in Tabel 11 die de evolutie van de resultaten weergeeft i.f.v. de brandstofprijzen. Met de hoge brandstofprijzen tijdens de eerste helft van 2008 zou het aandeel van stijgen tot 42% van de besomming en het resultaat sterk negatief uitvallen. Om breakeven te realiseren, zou de besomming moeten stijgen tot op jaarbasis. Bij een huidige brandstofprijs van 0.46 /l zou het aandeel dalen tot 30% van de besomming en zou het resultaat meer dan verdubbelen. Tabel 10. Gemiddeld bedrijfsresultaat ( ) van de bokkenvisserij (data 2007) Besomming Loonkosten Los- en verkoopkosten Verzekering Onderhoud Vistuig IJs, gas, zout 598 Brandstofkosten Huur toestellen 141 Andere kosten Bruto bedrijfsresultaat Afschrijvingen Netto bedrijfsresultaat Financieel resultaat Netto winst/verlies Tabel 11. Evolutie resultaat en breakeven besomming i.f.v. brandstofprijs (2007, 1e helft 2008, november 2008); overige kosten en besomming constant (data 2007) e helft 2008 November 2008 Brandstofprijs ( /l) Brandstofkosten Aandeel brandstofkost 31% 42% 30% Bruto bedrijfsresultaat Netto winst/verlies Breakeven besomming

30 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Flyshootvisserij De nodige investering voor de ombouw van een bokkenvaartuig naar een flyshootvaartuig wordt geraamd op Rekening houdend met een subsidiëring van 60%, een afschrijvingstermijn van 10 jaar en een financiering aan 6% resulteert dit in een jaarlijkse meerkost van Een daling van het brandstofverbruik met 50% resulteert in een daling van het aandeel van de brandstofkost in de besomming tot 16%. De brutomarge (aandeel van het bruto bedrijfsresultaat in de besomming) bedraagt 30%. Op basis van deze gegevens kan een breakeven brandstofprijs van 0.82 /l berekend worden. Deze is aanzienlijk hoger dan de gemiddelde brandstofprijs van 2007 (0.48 /l). De hogere gemiddelde brandstofprijs tijdens de 1 e helft van 2008 (0.65 /l) blijft onder deze breakeven brandstofprijs (m.a.w. de flyshootvisserij blijft winstgevend). De breakeven besomming (Tabel 12) bedraagt in Met de hogere gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 zou de breakeven besomming stijgen tot op jaarbasis. Aan de hand van aanvoergegevens van 84 zeereizen door 8 vaartuigen (1 Denemarken, 1 Frankrijk (Nederlandse vlagkotter), 6 Nederland) wordt een gemiddelde besomming berekend van per zeedag (afhankelijk van het vaartuig varieert deze tussen tot per zeedag). Rekening houdend met 210 zeedagen per jaar (42 weken van 5 dagen), wordt de besomming op jaarbasis ongeveer Deze ligt boven de gemiddelde besomming op jaarbasis voor de bokkenvisserij en boven de breakeven besommingen in de verschillende brandstofscenario s. Tabel 12. Evolutie resultaat en breakeven besomming bij ombouw naar flyshoot i.f.v. brandstofprijs (2007, 1e helft 2008, november 2008) e helft 2008 November 2008 Brandstofprijs ( /l) Brandstofkosten Aandeel brandstofkost 16% 21% 15% Bruto bedrijfsresultaat Netto winst/verlies Breakeven besomming De daling van het brandstofverbruik resulteert in een daling van de brandstofkost met (brandstofprijs 2007). Een dergelijke besparing volstaat om een investering van te financieren (afschrijving op 10 jaar, financiering aan 6%) zonder rekening te houden met eventuele subsidies. Het lagere aandeel van de brandstofkost in de besomming en de hoge breakeven brandstofprijs tonen aan dat het resultaat van de flyshootvisserij veel minder gevoelig is voor de brandstofprijs dan dat van de bokkenvisserij, ook met de hoge gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 wordt nog winst gemaakt. De meerkost van de ombouw kan ruimschoots gefinancierd worden met de besparing op de brandstofkosten. Ondanks de hogere financieringslast is de nettowinst hoger dan bij de bokkenvisserij. De brutomarge bedraagt 30% i.p.v. 14% (2007).

31 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Twinrigvisserij De nodige investering voor de aanpassing van een bokkenvaartuig om ook te kunnen twinriggen, wordt geraamd op Rekening houdend met een subsidiëring van 60%, een afschrijvingstermijn van 10 jaar en een financiering aan 6% resulteert dit in een jaarlijkse meerkost van Een daling van het brandstofverbruik met 25% resulteert in een daling van het aandeel van de brandstofkost in de besomming tot 23%. De brutomarge (aandeel van het bruto bedrijfsresultaat in de besomming) bedraagt 23%. Op basis van deze gegevens kan een breakeven brandstofprijs van 0.61 /l berekend worden. Deze is aanzienlijk hoger dan de gemiddelde brandstofprijs van 2007 (0.48 /l). De hogere gemiddelde brandstofprijs tijdens de 1 e helft van 2008 (0.65 /l) is evenwel hoger dan deze breakeven brandstofprijs, onder deze omstandigheden zou ook de twinrigvisserij verlieslatend zijn. De breakeven besomming (Tabel 13) bedraagt in Met de hogere gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 zou de breakeven besomming stijgen tot op jaarbasis. Een dergelijke besomming lijkt op basis van de beschikbare aanvoergegevens van grote Belgische en Nederlandse twinrigvaartuigen haalbaar. Tabel 13. Evolutie resultaat en breakeven besomming bij ombouw naar twinrig i.f.v. brandstofprijs (2007, 1e helft 2008, november 2008) e helft 2008 November 2008 Brandstofprijs ( /l) Brandstofkosten Aandeel brandstofkost 23% 32% 22% Bruto bedrijfsresultaat Netto winst/verlies Breakeven besomming De daling van het brandstofverbruik resulteert in een daling van de brandstofkost met (brandstofprijs 2007). Een dergelijke besparing volstaat om een investering van te financieren (afschrijving op 10 jaar, financiering aan 6%) zonder rekening te houden met eventuele subsidies. In mindere mate dan bij de flyshootvisserij is ook het resultaat van de twinrigvisserij minder gevoelig voor de brandstofprijs dan dat van de bokkenvisserij. De meerkost van de ombouw kan ruimschoots gefinancierd worden met de besparing op de brandstofkosten Outriggervisserij De nodige investering voor de aanpassing van een bokkenvaartuig om ook te kunnen outriggen, is zeer beperkt en wordt geraamd op Rekening houdend met een subsidiëring van 60%, een afschrijvingstermijn van 5 jaar en een financiering aan 6% resulteert dit in een jaarlijkse meerkost van Naast een daling van het brandstofverbruik met 50% wordt hier ook een daling van de kosten voor vistuig met 50% in rekening gebracht. Op basis van deze gegevens kan een breakeven brandstofprijs van 1.06 /l berekend worden. Deze houdt

32 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 22 evenwel geen rekening met de lagere besommingen die met bij de outriggervisserij verwacht worden (minimum -30%). De breakeven besomming (Tabel 13) bedraagt in Met de hogere gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 zou de breakeven besomming stijgen tot op jaarbasis. Tabel 14. Evolutie resultaat en breakeven besomming bij ombouw naar twinrig i.f.v. brandstofprijs (2007, 1e helft 2008, november 2008) e helf 2008 November 2008 Brandstofprijs ( /l) Brandstofkosten Aandeel brandstofkost 16% 21% 15% Bruto bedrijfsresultaat Netto winst/verlies Breakeven besomming De daling van het brandstofverbruik resulteert in een daling van de brandstofkost met (brandstofprijs 2007). Daarnaast wordt ook bespaard op vistuig, losen verkoopkosten en loonkosten (deze laatste zijn gekoppeld aan een lagere besomming). Voor een gemiddeld bokkenvaartuig wegen deze besparingen niet op tegen een daling van de besomming met 30%. Rekening houdend met de hogere gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 kan een dergelijke omschakeling wel zinvol zijn. Ook een seizoenale omschakeling, waarbij enkel tijdens de zomermaanden (wanneer lagere besommingen gerealiseerd worden met de boomkor) met outrigger gevist wordt, kan zinvol zijn Staandwantvisserij (passieve visserij) De nodige investering voor een nieuwbouw staandwantvaartuig (inclusief uitrusting) wordt geraamd op Rekening houdend met een een afschrijvingstermijn van 15 jaar en een financiering aan 6% resulteert dit in een jaarlijkse kost van Een raming van de resultaten van een nieuwbouw staandwantvaartuig (brandstofprijs 2007) wordt weergegeven in Tabel 15. Deze raming is gebaseerd op gegevens van de drie bestaande staandwantvaartuigen in de Belgische vissersvloot. De besomming wordt beperkt gehouden omwille van de leerperiode (desondanks is het niet zeker of deze haalbaar is tijdens het eerste jaar). Brandstofkosten, onderhoud en kosten voor vistuig worden lager geraamd, het betreft een nieuw vaartuig met moderne motor en nieuw vistuig. De brandstofkost bedraagt slechts 4% van de besomming, lonen vormen de belangrijkste uitgave voor de rederij. De brutomarge (aandeel van het bruto bedrijfsresultaat in de besomming) bedraagt 33%. Op basis van deze gegevens kan een breakeven brandstofprijs van 0.71 /l berekend worden. Tabel 16 toont de evolutie van de resultaten i.f.v. de brandstofprijzen. De breakeven besomming van een staandwantvaartuig wordt geraamd op op jaarbasis. Met de hogere gemiddelde brandstofprijs van de 1 e helft van 2008 zou de breakeven besomming stijgen tot op jaarbasis. De gemiddelde besomming van de bestaande Belgische staandwantvaartuigen is hoger dan , rekening houdend met het nodige leergeld moet een besomming van op jaarbasis haalbaar zijn.

33 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 23 Tabel 15. Raming bedrijfsresultaat staandwantvisserij Besomming Loonkosten Los- en verkoopkosten Verzekering Onderhoud Vistuig IJs, gas, zout 800 Brandstofkosten Huur toestellen 100 Andere kosten Bruto bedrijfsresultaat Afschrijvingen Netto bedrijfsresultaat Financieel resultaat Netto winst/verlies Tabel 16. Evolutie resultaat en breakeven besomming (ramingen) voor nieuwbouw staandwantvaartuig i.f.v. brandstofprijs (2007, 1e helft 2008, november 2008) e helf 2008 November 2008 Brandstofprijs ( /l) Brandstofkosten Aandeel brandstofkost 4% 5% 4% Bruto bedrijfsresultaat Netto winst/verlies Breakeven besomming Door de gewijzigde kostenstructuur is het ondanks de lagere besommingen toch mogelijk om de investering van in een nieuwbouw staandwantvaartuig te financieren (afschrijving op 15 jaar, financiering aan 6%) zonder rekening te houden met eventuele subsidies. Met een brutoresultaat van (Tabel 15) is het mogelijk een investering van te financieren op 15 jaar. Indien de afschrijfperiode opgetrokken wordt naar 20 jaar kan tot gefinancierd worden.

34 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN Ruimte voor alternatieven 6.1. Methodiek De besommingen op jaarbasis, bepaald in de economische analyse (breakeven analyse en afgeleid uit aanvoerdata) worden aan de hand van de vangstsamenstellingen voor de diverse alternatieven omgerekend naar aanvoer (gewicht) op jaarbasis. Deze worden vervolgens vergeleken met de beschikbare quota en de aanvoer op jaarbasis van de bokkenvisserij. Voor elk alternatief wordt een scenario met breakeven besomming (2007) uitgewerkt. Indien nodig wordt daarnaast nog een tweede meer realistische besomming doorgerekend. Deze benadering houdt enkele beperkingen in, de jaaraanvoer van een reëel vaartuig zal uiteraard bestaan uit een combinatie van de verschillende typereizen (in functie van het seizoen), waarbij sommige typereizen systematisch in hogere besommingen resulteren dan andere. Waarschijnlijk zullen reële vaartuigen zelfs verschillende visserijmethoden kunnen combineren (twinrig- of outrigger- in combinatie met bokkenvisserij) Flyshootvisserij De aanvoer op jaarbasis door de flyshootvisserij voor de verschillende vangstsamenstellingen (mul; mul/wijting/poon; schar/poon; kabeljauw en Denemarken) worden weergegeven in Tabel 17 (berekend op basis van de breakeven besomming 2007) en in Tabel 18 (berekend op basis van een jaarbesomming van ). Het valt op dat de belangrijkste doelsoorten voor de boomkorvisserij (tong, schol en rog) slechts in beperkte mate gevangen worden. Uit het Deense scenario blijkt nochtans dat het wel mogelijk is schol te bevissen met deze visserijmethode. Een omschakeling naar flyshootvisserij zal resulteren in hogere vangstmogelijkheden voor de overblijvende bokkenvaartuigen. Voor de eerste drie typereizen worden deze lagere vangsten van tong, schol en rog voornamelijk gecompenseerd door niet-gequoteerde soorten (mul, poon en inktvis). Bij de vierde typereis, wordt de besomming voornamelijk gerealiseerd door hoge vangsten van kabeljauw en schelvis wat in het kader van de Belgische quota niet realistisch lijkt. De vijfde typereis met hoge vangsten van schol lijkt haalbaar voor een beperkt aantal reizen (seizoenaal). Daarnaast blijken alle typereizen bijvangsten van makreel, horsmakreel, schar, bot en wijting aan te landen. De Belgische quota voor deze soorten zijn beperkt of worden traditioneel omgeruild met derde landen. Het aandeel van deze soorten in de totale besomming is evenwel beperkt. Enkel voor de derde typereis ligt het aandeel hoger, het is echter weinig waarschijnlijk dat er met dit type hoge besommingen gerealiseerd worden.

35 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 25 Tabel 17. Jaarvangsten (kg) flyshootvisserij (per cluster) bij breakeven besomming (2007) (vet = gequoteerde soorten, rood = hogere vangsten dan gemiddelde bokkenvisserij) mul mul/ wijting/ poon schar/ poon kabeljauw Denemarken ATLANTIC_MACKEREL BASS COALFISH COD COMMON_SQUID CUTTLEFISH DAB FLOUNDER GREY_GURNARD HADDOCK HAKE HORSMACKEREL LEMONSOLE MIXED_RAY PLAICE POLLACK POUT RED_GURNARD RED_MULLET WHITING YELLOW_(TUB)_GURNARD

36 ADVIS IMPACT VLOOTAANPASSINGEN 26 Tabel 18. Jaarvangsten (kg) flyshootvisserij (per cluster) bij besomming (vet = gequoteerde soorten, rood = hogere vangsten dan gemiddelde bokkenvisserij) mul mul/ wijting/ poon schar/ poon kabeljauw Denemarken ATLANTIC_MACKEREL BASS COALFISH COD COMMON_SQUID CUTTLEFISH DAB FLOUNDER GREY_GURNARD HADDOCK HAKE HORSMACKEREL LEMONSOLE MIXED_RAY PLAICE POLLACK POUT RED_GURNARD RED_MULLET WHITING YELLOW_(TUB)_GURNARD Twinrigvisserij De aanvoer op jaarbasis door de twinrigvisserij voor de verschillende vangstsamenstellingen (schol/+; tong; schol; quotavrij; kabeljawu en nephorps) worden weergegeven in Tabel 19 (berekend op basis van de breakeven besomming 2007) en in Tabel 20 (berekend op basis van de breakeven besomming 1 e helft 2008). Bij twinrigvisserij wordt veel minder tong aangeland (de hoge tongvangsten in de tweede typereis werden gerealiseerd in enkele reizen bij de kust en kunnen niet jaarrond volgehouden worden). Het tongverlies wordt voornamelijk gecompenseerd door hogere vangsten van schol, tongschol, kabeljauw en/of nephrops, allen gequoteerde soorten. Enkel voor nephrops bieden de Belgische quota ruimte voor uitbreiding van de visserij. Er kan ook gericht gevist worden op quotavrije soorten zoals inktvis, mul en poon (vierde reistype). Deze twee visserijen (quotavrij en nephrops) zijn echter vooral geschikt voor eurokotters, niet voor het groot vlootsegment.