Nieuwsbrief 4. Adviesdienst Klimaatregeling Duurzaam en innovatief omgaan met energie

Transcriptie

1 Nieuwsbrief 4 Adviesdienst Klimaatregeling Duurzaam en innovatief omgaan met energie Jaargang 2, augustus 2011

2 PROEFCENTRUM VOOR SIERTEELT Nieuwsbrief 4 - Adviesdienst Klimaatregeling Beste lezer, 2 In dit nummer: AGENDA 2 MICROKLIMAATME- TINGEN ZIJN BELANG- RIJK BEDRIJFSBEZOEKEN INNOVATIEVE SERRES EN KLIMAATREGELING PROGRAMMA KO- MENDE BEDRIJFSBE- ZOEKEN CONTACTINFORMATIE 9 Na enkele maanden wachten ligt voor u de nieuwe nieuwsbrief van de Adviesdienst Klimaatregeling. In deze editie kan u een eerste impressie vinden van de voorbije bedrijfsbezoeken die werden georganiseerd. Hopelijk wordt uw nieuwsgierigheid hierdoor geprikkeld en mogen wij u verwachten op een van de volgende bedrijfsbezoeken. Daarnaast wordt de aandacht gevestigd op een recent onderzoek. Sturing van het microklimaat lijkt steeds meer onder de aandacht te komen. Voor de bestrijding van Botrytis heeft dergelijke sturing alvast zijn nut bewezen. Indien u vragen heeft omtrent de klimaatregeling op uw bedrijf of extra informatie wenst bij één van de artikels neem dan zeker vrijblijvend contact op met de ADVIESDIENST KLIMAATREGELING. Veel leesplezier, Bert Schamp AGENDA 25 AUGUSTUS BEDRIJFSBEZOEKEN INNOVATIEVE SERRES EN KLIMAATREGELING (MEER INFORMATIE VERDER IN DEZE NIEUWSBRIEF) 15 SEPTEMBER STUDIEDAG PCS MET EEN APART ENERGIELUIK (MEER INFORMATIE OP 5 OKTOBER BEDRIJFSBEZOEKEN INNOVATIEVE SERRES EN KLIMAATREGELING (MEER INFORMATIE VERDER IN DEZE NIEUWSBRIEF) 17 NOVEMBER BEDRIJFSBEZOEKEN INNOVATIEVE SERRES EN KLIMAATREGELING (MEER INFORMATIE VERDER IN DEZE NIEUWSBRIEF) NIEUWSBRIEF - ADVIESDIENST KLIMAATREGELING

3 Microklimaatmetingen zijn belangrijk! Bij een onderzoek op Gerbera werden microklimaatmetingen uitgevoerd bij de bloem en tussen de bladeren. Hierbij werd vooral gekeken welk effect het klimaat had op de kieming van Botrytis. Enkele invloedsfactoren: Luchtvochtigheid Bij hoge luchtvochtigheid neemt de kans op Botrytis toe. Het microklimaat is hier van groot belang. De luchtvochtigheid rond de bloem en bladeren kan opmerkelijk verschillen van die in de meetbox. Vooral in de bladmassa worden sporen gevormd. Om dit zoveel mogelijk te beperken is het belangrijk om het vochtdeficiet tussen de bladeren in de nacht hoog te houden (droge bladeren). Bij een gemiddeld vochtdeficiet in de nacht tussen de bladeren hoger dan 2,25 g/m³ is het risico voor besmetting laag (door onderdrukking van sporenvorming). Echter ook bij een zeer hoog vochtdeficiet is er nog kans op ontwikkeling van Botrytis (zie Figuur 1). Het vochtdeficiet van de lucht (g/m³) is een betere maat voor de luchtvochtigheid dan RV (%) in het kader van Botrytis. Bij dezelfde RV neemt het vochtdeficiet toe bij stijgende temperatuur. Temperatuur Temperatuur heeft een groot effect op de kiemingssnelheid van sporen onder het dauwpunt. Dit effect is dus sterk afhankelijk van het vochtniveau. Boven de 30 C stopt het kiemingsproces bij alle vochtniveaus. Bij vochtniveaus onder de 76% RV kunnen sporen nog kiemen maar is dit sterk afhankelijk van de temperatuur. Onder de 20 C is de kans op kieming < 10%. Het is best om deze temperatuur in de nacht dan ook niet te overschrijden. Figuur 1: Percentage kieming als functie van temperatuur en bij 3 RV niveaus: 56% ( ), 76% ( ) en 100% (O) Schermen Door het regelen van het energiescherm met een pyrgeometer ontstaat een stabieler kasklimaat met minder Botrytis. Een kleine kier is voldoende om vocht af te voeren. Een grotere kier (groter dan 4%) is overbodig en kost enkel energie. Ventilatoren Ventilatoren zorgen voor een betere temperatuurverdeling in de serre en voor een droger microklimaat en daardoor voor minder Botrytis. Sensoren Als het microklimaat zelf niet gemeten wordt en er wordt niet op gestuurd is de kwaliteit van de meetboxen van groot belang. Botrytis hangt meer af van het microklimaat dan van het klimaat gemeten in de meetbox. Een extra meting van temperatuur en vochtigheid tussen het bladpakket is aangewezen. Regelmatig onderhoud en ijking van de meetbox zijn essentieel. Daarnaast is het vermijden van nattere plekken in de kas noodzakelijk. 3 Figuur 2: Sensor voor meting microklimaat. Literatuur Van Os E.A., Körner O., Janssen J.J.J., van Tuijl B., Slootweg G., Swinkels G.J. (2010). Klimaatinstellingen, microklimaat rond de bloem en bedrijfsvergelijking. Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen, Parapluplan Gerbera: deelproject 5. JAARGANG 2, AUGUSTUS 2011

4 Bedrijfsbezoeken innovatieve serres en klimaatregeling De Adviesdienst Klimaatregeling en het Innovatiesteunpunt organiseren met de steun van IWT enkele bedrijfsbezoeken (focus op sierteelt) rond het thema Innovatieve serres en klimaatregeling. Alle geïnteresseerde telers uit de glastuinbouw kunnen hieraan deelnemen. De eerste twee dagen in een reeks van vijf vonden reeds plaats op 21 april en 22 juni. 4 Tijdens de eerste bezoeken op 21 april stonden de bedrijven Ter Laak Orchids, Demokwekerij Westland, BVB Substrates en Kwekerij Vreugdenberg op het programma. Stuk voor stuk hebben ze ingezet op innovatieve teelttechnieken. De nieuwe en volledig geautomatiseerde serres van Ter Laak Orchids werden door sommigen dan wel met verbazing aanschouwd, ook op de andere locaties troffen we voorbeelden van revolutionaire concepten op praktijkschaal. Het meerlagensysteem met LEDbelichting voor de teelt van Kalanchoë is daar maar één van. Voor de deelnemers waren deze bezoeken dan ook zeer interessant, zo getuigt ook Dirk Lootens van ID Flor: Het is belangrijk om samen met collega s, onderzoekers en andere belanghebbenden ideeën op te doen omtrent nieuwe kasconcepten. Sommige moet je gewoon gezien hebben! De visie van de bedrijfsleider ter plaatse is een belangrijke aanvulling bij de rondleiding. De tweede dag bezoeken vond plaats op 22 juni. Hierbij werden achtereenvolgens Boonekamp Roses, Hortus Anthura en Wooning Orchids bezocht. In een semigesloten en geconditioneerde kas (Fiwihex warmtewisselaars) van 6,3 ha worden bij Boonekamp Roses Avalanche snijrozen geteeld. De energievoorziening gebeurt door een WKK en een warmtepomp met koudewarmteopslag in de bodem. Daarnaast is een KlimRek-buffer voorzien voor de opvang van gietwater onder de teeltvloer. Daarna stond Hortus Anthura op het programma met zijn kassencomplex van 12 ha en 2 ha extra verdiepingsvloer. Er worden potplanten als Anthurium, Phalaenopsis en Bromelia gekweekt. Er wordt gebruik gemaakt van een diafragmascherm voor een optimale zonlichtregeling en het voorkomen van lichtemissie tijdens de nacht. Een counterflowmechanisme zorgt ervoor dat de luchtstroom via de zijkant van de kas verloopt en via de luchtramen op het dek naar buiten gaat. Tenslotte is er een ronde kasconstructie aanwezig met een kas-in-kassysteem waarbij een kleine kas in de hoofdserre geplaatst werd. Als laatste komen we langs de kwekerij Wooning Orchids. Dit is een orchideeënkwekerij die recent is uitgebreid met m² waarbij een verdiepingsvloer als tweede teeltlaag voorzien werd. Luchtbehandelingskasten en horizontale luchtslurven zorgen voor het juiste klimaat. De energievoorziening gebeurt door een WKK en warmtepomp met koude-warmteopslag in de bodem. Het bedrijf heeft net als Ter Laak Orchids het Walking Plant System geïnstalleerd. Innovatie en automatisatie worden dus hoog in het vaandel gedragen. INSCHRIJVEN Inschrijven voor een dag (broodjesmaaltijd + vervoer inbegrepen) kost 25 EUR (excl. BTW) voor leden (AVBS of leden PCS of beroepsleden BB) en 50 EUR (excl. BTW) voor niet-leden. Je betaalt na ontvangst van de factuur. Aanmelden kan tot 3 weken vooraf bij: Diana Goris, diana.goris@innovatiesteunpunt.be, Tel. 016/ , Bijkomende info: Voor meer info en een detailoverzicht van elke dag kan u terecht bij: Bert Schamp, bert.schamp@pcsierteelt.be, Tel. 09/ , NIEUWSBRIEF - ADVIESDIENST KLIMAATREGELING

5 TER LAAK ORCHIDS DEMOKWEKERIJ WESTLAND 5 JAARGANG 2, AUGUSTUS 2011

6 BVB SUBSTRATES - KWEKERIJ VREUGDENBERG 6 BOONEKAMP ROSES NIEUWSBRIEF - ADVIESDIENST KLIMAATREGELING

7 HORTUS ANTHURA WOONING ORCHIDS 7 JAARGANG 2, AUGUSTUS 2011

8 Programma komende bedrijfsbezoeken PROGRAMMA 25 AUGUSTUS 2011 Regio Vlaanderen Mermans Dirk Teelt van hydrocultuurplanten (groene kamerplanten) Recente Venlo-kas Energievoorziening door WKK Gebruik van HT en LT-net, UV-ontsmetting en mistinstallatie Drievoudige scherming met diffuus doek Proefstation voor de Groenteteelt Sint-Katelijne-Waver + broodjes Teelt van glasgroenten op m² Semi-gesloten kas Energievoorziening door WKK-warmtepomp Gebruik van mobiel gotensysteem, dubbele isolerende scherminstallatie en ontvochtiging met voorverwarmde buitenlucht door warmtewisselaars (gecontroleerde ventilatie) 8 Proefcentrum voor Groenteteelt Kruishoutem Nieuwe geïsoleerde afdelingen met dubbele scherming, gecoat glas en polycarbonaatplaten (totale U-waarde van 2,75 W/m²*K) Energievoorziening door gasabsorptiewarmtepomp in combinatie met boorgat energie opslag Gebruik van luchtbehandelingskasten zonder menging met buitenlucht Toepassing van laagwaardige warmte in LT-net PROGRAMMA 5 OKTOBER 2011 Regio Limburg/Noord-Brabant Aankomst PlantLab Ontwikkeling van Plant Production Units en Plant-ID (teeltrecept) Daglichtloze teelt Gebruik van LED s in meerlagen Telen onder volledig gecontroleerde omstandigheden Toepassing van nieuwe technieken op gebied van klimaatbeheersing, sensoren, visiontechnologie en robotisering Proefcentrum Hoogstraten + broodjes Nieuwbouw serrecomplex van 1 ha Diffuus glas Hortifuse als kasdekmateriaal Cyclische belichting met LED s Toepassing van ontvochtigingssysteem bij gebruik van dubbele scherming Onderzoek naar gesloten kas principe Kwekerij Romberama Kweker van Amaryllis op 2,1 ha Energievoorziening door absorptiewarmtepomp Toepassing van laagwaardige warmte NIEUWSBRIEF - ADVIESDIENST KLIMAATREGELING

9 PROGRAMMA 17 NOVEMBER 2011 Regio Bleiswijk noord Aankomst Marjoland Snijrozenteelt op ongeveer 20 ha Semi-gesloten kas met luchtbehandelingskasten (menging met buitenlucht) Toepassing van LED-tussenbelichting Gebruik van diffuus kasdek met anti-reflectiecoating Toepassing van mobiel teeltsysteem Energievoorziening door WKK (12,5 MW) met warmteopslag in buffers en levering aan derden Gebruik van tweede teeltlaag boven verwerkingsruimte, laagwaardige warmte uit rookgassen,... Wageningen UR Glastuinbouw + broodjes Onderzoeksafdeling in diverse thema s en innovaties voor de glastuinbouw (energie, gewasbescherming, water, techniek, ) Het Nieuwe Telen Kassen voor de toekomst Sunergie/Zonwarmtekas: gebruik van luchtbehandelingskasten, anti-reflectiecoating, dubbele scherming, kas zonder ramen Zonwindkas: combinatie van windmolen met gecoate lamellen op het kasdek die in warm water voorzien Venlowenergiekas: zeer isolerend dek, nieuw ontwikkeld kasdeksysteem en luchtbehandelingssysteem met warmteterugwinning. DOEL: een praktijkconforme opbrengst van komkommer of rode paprika gerealiseerd bij een laag gasverbruik Fresnelkas: speciaal kasdek voor opvanging van zonlicht met zonnecellen voor de productie van energie DUURZAAM EN INNOVATIEF OMGAAN MET ENERGIE 9 Heeft u opmerkingen omtrent een bepaald artikel? Een fout gelezen? Wenst u als teler meer info over een bepaald onderwerp? Heeft u suggesties voor nieuwe artikels in één van de volgende edities? Aarzel dan niet om de Adviesdienst Klimaatregeling te contacteren. De Adviesdienst helpt u graag verder. Proefcentrum voor Sierteelt Adviesdienst Klimaatregeling Schaessestraat 18 B-9070 Destelbergen T: +32 (0) F: +32 (0) E: bert.schamp@pcsierteelt.be W: JAARGANG 2, AUGUSTUS 2011

10 MET DE STEUN VAN: