NieuweTelenTulp. Energiezuinige teeltconcepten voor de broei van tulpen
|
|
- Daniël Meijer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NieuweTelenTulp Energiezuinige teeltconcepten voor de broei van tulpen
2 Inleiding Circa 650 bedrijven broeien jaarlijks meer dan twee miljard tulpen. Het gasverbruik hierbij is circa dertig miljoen m 3. Voor de tuinbouw is het van groot belang om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verkleinen. In navolging van andere grote teelten onder glas is nu ook voor de tulpen Het Nieuwe Telen opgepakt. Na een brainstormsessie met onder andere broeiers, onderzoekers, installateurs en andere betrokkenen is door DLV Plant een aantal direct toepasbare opties verder uitgewerkt. Hierbij is als referentie een standaardbedrijf gebruikt. De energiebesparingsopties die op korte termijn energie besparen zijn uitgewerkt en staan in de volgende tabel. Opties Verwachte besparing Alleen circulatie in de kas maximaal 10% Mechanische ventilatie en circulatie 10 tot 15% Extra scherm 13% Mechanische circulatie en ventilatie met extra scherm 30% Teelt in meerdere lagen 30 tot 40% Temperatuurintegratie 6 à 7% Gebruik van dubbel glas 25% Gebruik van snel groeiende cultivars tot 12% Tabel 1: Energiebesparingsopties op de korte termijn Optellen van de verschillende combinaties bij elkaar kan niet zomaar. Vaak zullen de verschillende opties in combinatie ingezet worden, waarbij de uiteindelijke energiebesparing niet één op één gelijk is aan de som van de energiebesparing van de afzonderlijke opties. De principes van Het Nieuwe Telen bieden mogelijkheden om 50% tot 60% energiebesparing te realiseren met behoud van productie en kwaliteit. Het referentiebedrijf Voor het referentiebedrijf is uitgegaan van een standaardteelt bestaande uit teelt op stilstaand water, éénlaagsteelt met een oppervlakte van m 2 en een teelt NieuweTelenTulp van ongeveer tien miljoen stuks op jaarbasis. De teelt vindt plaats op prikbakken die op rolcontainers worden geplaatst. Bij het oogsten leggen degenen die oogsten de bloemen op een oogstband, waarna de bloemen naar een ontboller en een boslijn gaan. Het bossen gebeurt handmatig. Voor het energieverbruik van het referentiebedrijf is gekeken naar het energieverbruik van vergelijkbare bedrijven met een automatisch systeem met rolcontainers. Het energieverbruik voor tien miljoen tulpen komt uit op m 3 gas (incl. verwarming werkruimte) en kwh elektra, inclusief preparatie en beworteling. Het elektraverbruik tijdens de broeiperiode voor het kasgebeuren, dat wil zeggen het verbruik in het ketelhuis, pompen, ventilatoren in de kas, werkverlichting en dergelijke, schatten we op kwh. Hierbij laten we de energie voor het automatisch rolcontainersysteem buiten beschouwing.
3 Alleen circulatie in de kas Dit gebeurt door de lucht van boven in de kas naar beneden te brengen met behulp van ventilatoren en (soms) luchtslurven. Hiervan is vooral een betere luchtverdeling te verwachten en een beter klimaat rond de tulpenbloemen, maar een beperkte daling van het energieverbruik. Op basis van gegevens uit andere teelten wordt geschat dat op deze wijze een energiebesparing is te bereiken van maximaal 10%. Er zijn geen gegevens voorradig van proeven waarbij alleen een besparing door circulatie in de kas is opgenomen. Bij het gebruik van Nivolatoren (ventilatoren, die bovenin de kas hangen en de lucht van boven naar beneden blazen) bij de teelt van gerbera (Het Nieuwe Telen Gerbera) blijkt, dat deze ventilatoren zorgen voor circulatie van de binnenlucht. Ze geven wel luchtbeweging boven het gewas, maar geen luchtbeweging in/door of onder het gewas. Aparte berekeningen hiervan zijn niet beschikbaar, omdat in proeven deze ventilatoren steeds in combinatie met buitenluchtaanzuiging en het meer gesloten houden van één of twee schermen zijn gebruikt. Mechanische circulatie en ventilatie Om de luchtvochtigheid beter te kunnen regelen is het toepassen van klimaatkasten met luchtslurven een goede optie. Hierbij kan gekozen worden voor een interne luchtbeweging, gecombineerd met uitwisseling met buitenlucht. Door het inbrengen van buitenlucht kan de RV in de kas beter worden geregeld. Buitenlucht bevat altijd minder vocht dan kaslucht, ook op het moment dat het regent of mistig is. De absolute luchtvochtigheid is kleiner voor buitenlucht waardoor luchtuitwisseling met kaslucht altijd zorgt voor een netto vochtafvoer. Praktijk Bij drie broeierijbedrijven is in de praktijk het systeem luchtbehandeling en luchtverdeling onderzocht op energiebesparing. Daarbij is in kaart gebracht wat het energieverbruik bij mechanisch ontvochtigen is. Op de broeibedrijven wordt mechanisch ontvochtigd door middel van luchtbehandelingskasten (LBK) die zorgen voor ventilatie, circulatie en opwarming van buiten- en kaslucht. De bedrijven telen op meerdere Twee schermen in plaats van één scherm Er zijn gegevens bekend uit andere teelten in het kader van het Nieuwe Telen. Indien deze gegevens van teelten met vergelijkbare temperaturen en vochtproductie worden vergeleken met de broei van tulpen dan blijkt dat met het gebruik van twee in plaats van één scherm een besparing van 10 tot 15% mogelijk moet zijn. In de teelt van tomaten is een proef geweest met een hoogisolerend scherm. De besparing was 4,4 m 3 aardgas op jaarbasis. Uitgaande van een verbruik van 35,5 m 3 /m 2 van het standaardbedrijf is de besparing 13%. Temperatuurintegratie Het toepassen van temperatuurintegratie wil zeggen dat er een gemiddelde kastemperatuur wordt ingesteld met een bandbreedte van 8 C. Hiervan kan nuttig gebruik gemaakt worden door de kastemperatuur wat op te laten lopen als de zon schijnt en de temperatuur iets te laten zakken als er minder instraling is (bijvoorbeeld s nachts). In de maanden december en januari zijn de mogelijkheden beperkt. Gemiddeld over een proefperiode van drie jaren werd een besparing van 1% tot respectievelijk 3% verkregen. Dit is echter wel een besparing in de maanden dat het meeste gas wordt verbruikt. De besparing hangt voornamelijk af van het aantal zonnige dagen. Dit aantal is beperkt in deze twee maanden. In de maanden erna neemt het aantal zonnige dagen toe. De energiebesparing in de maanden februari, maart en april bedraagt respectievelijk 6, 12 en 29%. Natuurlijk wordt ook de input van energie door (gas)verwarming in deze maanden steeds minder. Gemiddeld over een geheel broeiseizoen van december tot en met april bedraagt de besparing 6 à 7%. Afhankelijk van het aantal zonnige dagen kan dit hoger of lager uitvallen. Vooral bolbloemen beschikken over een grote tolerantie betreffende schommelingen van temperatuur. Van deze eigenschap kan gebruik worden gemaakt om energie te besparen. Uit proeven blijkt dat bij een bandbreedte van 8 C, dat wil zeggen + 4 C overdag en - 4 C s nachts ten aanzien van de ingestelde temperatuur, de tulp niets aan kwaliteit hoeft prijs te geven. Soms werd zelfs een positief effect verkregen met betrekking tot gewicht of lengte. De tulp leent zich daarom prima voor energiebesparing door 24-uurs temperatuurintegratie.
4 lagen (twee of drie). Om het energieverbruik van het ontvochtigingssysteem te kunnen inschatten is de luchtsnelheid door de verschillende slurven gemeten. Conclusies uit de metingen: Het is nodig op iedere laag slurven aan te brengen en te ontvochtigen Luchtsnelheid neemt af evenredig met de afstand Uit alle gaatjes komt dus evenveel lucht Droge lucht wordt dus goed verdeeld Luchttemperatuur in de slurf neemt naar het einde toe af Warmte wordt dus niet goed over de kas verdeeld Het energieverbruik voor ontvochtigen verschilt sterk per bedrijf. Het ontvochtigingssysteem zorgt wel voor energiebesparing doordat de kas vaker gesloten kan blijven Het inpassen van meerdere teeltlagen Bij het inpassen van een tweede (of derde) teeltlaag is energiebesparing per geproduceerde tulpenbloem mogelijk. In de praktijk bestaat hiervoor al grote interesse en hebben vele telers inmiddels twee of zelfs nog meer teeltlagen. Bij het inpassen van een tweede of derde teeltlaag is belichting van de onderste teeltlaag (lagen) nodig. Een besparing van het energieverbruik in de kas per geproduceerde bloem van 40 tot 50% is te realiseren. Energie (eenheid) Energie voor ontvochtiging Energie voor kasluchtcirculatie Totaal benodigde energie m 3 gas m 3 gas/ m 2 teeltopp. m 3 gas/m 2 kas m 3 gas/ steel ,8 11,4 0, ,9 2,8 0, ,7 14,2 0, Tabel 2: (Thermische) Energievraag voor ontvochtiging en opwarming kaslucht voor circulatie van één praktijkbedrijf Bron: WUR/PPO Alternatieven voor standaard enkel glas Momenteel wordt 99% van de tulpen gebroeid onder enkel glas. Daarnaast zijn er enkele bedrijven die broeien onder kunstlicht in een schuur, cel of zelfs een oude stal. Dit neemt echter snel af. De luchtvochtigheid tijdens de broei van tulp is vaak een reden dat veel wordt gelucht. Hierbij gaat veel warmte verloren. Door het toepassen van een verbeterd kasdek met behulp van dubbel glas en/of coatings kan energie worden bespaard, doordat de isolatiewaarde wordt verhoogd en/of doordat meer instraling plaatsvindt. Indien de kas wordt voorzien van horizontale ventilatie met mogelijkheid tot ontvochtiging zal het rendement van dubbel glas toenemen. Dubbel glas Sinds enkele jaren is een nieuw type dubbel glas ontwikkeld met een goede lichttransmissie. Voordelen: energiebesparing (isolatiewaarden mogelijk: U = 1,3 WK/ m 2 tot U = 3,0 WK/m 2 ) geen condensatie tegen het glas grotere glasvlakken zijn mogelijk Nadelen: hoger gewicht dan enkel glas hogere vochtigheid in de kas-ontvochtiging nodig prijs bij grotere glasoppervlakten een moeilijkere plaatsing sneeuwproblematiek: sneeuw smelt niet standaard af Dubbel glas is momenteel beschikbaar met een lichttransmissie (PAR) van 89% en 92%. Met deze waarden heeft dubbel glas geen verlies aan licht meer ten opzichte van standaard enkel glas. Of het glas op eenzelfde kasdek als voor enkel glas kan, hangt af van de sterkte van de constructie en de maximale dikte dat het glas mag hebben. Het telen van snellere cultivars Een ondernemer kan ook op eenvoudige wijze energie besparen door cultivars te telen met een korte trekduur. Toe / Afname Kasdagen Energiebesparing Toename ,5% ,3% ,2% Normaal ,0% ,2% ,3% Afname ,5% Tabel 4: Energiebesparing bij meer of minder kasdagen In tabel 4 staat de energiebesparing of toename weergegeven indien een broeier cultivars gaat broeien met een kortere of langere trekduur. Door bijvoorbeeld cultivars te telen die drie dagen sneller zijn kan grofweg 12% aan energie worden bespaard. De energiebesparing is gebaseerd op het standaardbedrijf.
5 De voordelen van meerlagenbroei Hogere benuttingsgraad kas (tot %) Hogere energie-efficiëntie (40 à 50% minder energie per bos) Lagere kostprijs Productie-uitbreiding zonder uitbreiding kasoppervlak Op een tiental broeierijbedrijven met meerlagenteelt is in de afgelopen jaren het onderzoek Meerlagenteelt in de praktijk uitgevoerd door PPO. Op deze bedrijven is aan de hand van het energieverbruik de energie-efficiëntie en de energiebesparing berekend. Op de bedrijven zijn besparingen gerealiseerd die oplopen tot 60%. Van zes bedrijven met meerlagenteelt is door PPO in 2012 het energieverbruik in de kas (kasverwarming en belichting) berekend per 1000 stelen. Energie (MJouels) per 1000 stelen elektra (MJ/1000 stelen) gas (MJ/1000 stelen) 0 Bedrijf 8 Bedrijf 6 Bedrijf 1 Bedrijf 2 Bedrijf 9 Bedrijf 4 Sector 300% 139% 200% 165% 149% 200% gemiddelde 63% 61% 59% 57% 49% 19% 0% Figuur 1: Energieverbruik 6 bedrijven per 1000 stelen Tabel 3: details van de zes bedrijven - Bron: WUR/PPO De onderzochte bedrijven hadden een grote diversiteit aan meerlagensystemen en gebruikte apparatuur. Enkele sterke punten van de onderzochte bedrijven: Hoogste energiebesparing bij drie lagen Recirculatie (retour)lucht voor de luchtbehandelingskasten alleen van boven de bovenste laag aanzuigen (gelijkmatiger luchtvochtigheid en warmte) Horizontaal blazende ventilatoren boven de bovenste laag, of slurven, net als boven de onderste lagen Meerdere meetboxen per laag LED verlichting, dichter op gewas en zes strengen per containerbaan Belichten volgens behoefte groeistadium, laatste fase daglicht Ruimte tussen containerbanen (loopruimte voor gewascontrole, bevordert verticale luchtstroom, geeft nog wat licht door naar onderliggende laag) Ventilatoren die kaslucht van bovenlaag twee via slurven bovenlaag een brengen Veel ruimte boven de bovenste laag Watergeefsysteem: niet bovenlangs (het gewas niet nat maken) LED-verlichting Tulpen hebben door de grote hoeveelheden koolhydraten in de bol geen groeilicht nodig. Wel is (stuur)licht nodig om rechtop te blijven en om op kleur te komen. De laatste paar jaren is in vele proeven de invloed van de verschillende typen en kleuren LED in tulp onderzocht, ook in de praktijk. LED wordt nu op enkele broeierijbedrijven toegepast. Uit het PPO-onderzoek naar LED-verlichting kwamen de volgende conclusies naar voren: Onder continue blauw LED-licht worden de tulpen langer dan onder rood Tulpen kennen een forsere groei onder blauwe LED s Tulpen blijven lichter (gewicht) onder rode LED, hierin is geen verschil bij 30, 15 of 10 μmol/s/ m 2 Onder rood LED-licht spreidt de spruit veel eerder, dit is wel sterk cultivarafhankelijk Ervaringen van Niels Kreuk, Mts Kreuk met het Nieuwe Telen Tulp Voordat we met het concept van het Nieuwe Telen in onze tulpenbroeierij aan de slag gingen, waren we ons ervan bewust dat dit de nodige uitdagingen zou bieden. Toch hebben we in de afgelopen twee jaar gemerkt dat het Nieuwe Telen ook in tulp goed mogelijk is. Door het inblazen van droge buitenlucht, kunnen we de hoeveelheid vocht in de lucht zo sturen dat de tulpen altijd kunnen verdampen. In de onderste lagen is de invloed van zonlicht zo klein dat we daar altijd de baas zijn over het klimaat. Wat wel opvalt is dat de bijna oogstrijpe tulpen door de verdamping zoveel warmte opnemen. In het eerste jaar hadden we nog geen buitenluchttoevoeging in de bovenste laag, maar door een aanpassing in het tweede jaar kunnen we ook de bovenste laag prima sturen. Al met al biedt het nieuwe systeem ons logistiek heel veel voordelen en kunnen we klimaattechnisch heel goed sturen.
6 Colofon Het demonstratieproject Het Nieuwe Telen in Tulp wordt uitgevoerd door DLV Plant en PPO, in samenwerking met drie demonstratiebedrijven. De betrokken installateurs zijn van Zaal, Philips en Ateco. Het doel van het project is een bijdrage leveren aan energiebesparing in de bloembollensector door het demonstreren en communiceren van energiebesparende technieken en maatregelen tijdens het broeien van tulpen. De looptijd is drie jaar en vindt plaats in het kader van de demonstratieregeling Schoon en zuinig. Het project kwam tot stand door financiële bijdragen van het Ministerie van Economische Zaken en de Europese Unie. vanzaal Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Foto s en redactie: DLV Plant Foto Niels Kreuk: Philips Informatie: Cees Oele, c.oele@dlvplant.nl Theo van der Gulik, t.vandergulik@dlvplant.nl
Goede middag, Met dezepresentatiewilikprobereneen getalsmatiginzichttegevenin verdampingen ontvochtiging en het energieverbruik dat daarmee gemoeid
Goede middag, Met dezepresentatiewilikprobereneen getalsmatiginzichttegevenin verdampingen ontvochtiging en het energieverbruik dat daarmee gemoeid is. 1 Alswe kijkennaar de totaleenergiebalansvan een
Nadere informatieSystemen voor buitenluchttoevoer
Systemen voor buitenluchttoevoer Voor elk gewas en elke kas een oplossing Peter van Weel Wat willen we bereiken? 20-50% energiebesparing op warmte door het meer isoleren met schermdoeken Geen vochtafvoer
Nadere informatieBijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse
Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Ons energiegebruik (warmte) Redenen om warmte in de kas te brengen 1. Setpoint verwarmen handhaven 2. Gewas
Nadere informatieVochtbeheersing onder een scherm. Peter van Weel
Vochtbeheersing onder een scherm Peter van Weel Aircobreeze: luchtbeweging en menging Diverse proeven 1. Biologische tomaat/paprika met dubbel energiescherm en Aircobreeze 2. Gerbera met verduisteringsdoek,
Nadere informatiePresentatie Toepassingsmogelijkheden voor Verti-fan en Enfan
LTO Groeiservice Themabijeenkomst Energie - Het Nieuwe Telen Presentatie Toepassingsmogelijkheden voor Verti-fan en Enfan door Dennis Brom Van der Ende Pompen B.V. Enfan Horizontale recirculatie Horizontale
Nadere informatieTechnieken voor ontvochtiging
Technieken voor ontvochtiging Energiek Event 5 April 2018, Bram Vanthoor en Feije de Zwart Inhoud Technieken voor ontvochtiging Achtergrond Gepresenteerde technieken Buitenlucht inblazen Verticale schermventilatoren
Nadere informatieHet Nieuwe Telen Tulp
Het Nieuwe Telen Tulp Naar energiezuinige teeltconcepten voor de broei van tulpen DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Agro Business Park 65 6708 PV Wageningen Gefinancierd door Productschap Tuinbouw
Nadere informatieEnergiezuinige teelt Alstroemeria
Energiezuinige teelt Alstroemeria Metingen op bedrijven en energiezuinige teeltconcept Energiek 2020 Event 9 maart 2017, Nieves García Feije de Zwart, Peter van Weel, Johan Steenhuizen, Marco de Groot
Nadere informatieKlimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging. Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Seminar HNT 2011, Zoetermeer
Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Seminar HNT 2011, Zoetermeer Welke klimaatproblemen treden op onder een scherm? 1. Stilstaande luchtlagen door verminderde
Nadere informatieDEMONSTRATIEPROJECT HYACINT E(NERGIE)-LIJN
DEMONSTRATIEPROJECT HYACINT E(NERGIE)-LIJN DEMONSTRATIEPROJECT HYACINT E(NERGIE)-LIJN Energiebesparende maatregelen zijn lonend tijdens heetstook hyacint Bij de teelt van hyacint wordt veel energie gebruikt,
Nadere informatieEnergiebesparing in de broei van lelies
Energiebesparing in de broei van lelies Hans Kok, Casper Slootweg en Jeroen Wildschut Door de hoge energiekosten zijn de kosten voor het broeien van lelies enorm gestegen. Bij een gelijkblijvende en soms
Nadere informatieBedrijf 1: Tulpenbroeierij
Houd de bo(e)l koel! Het koelen van bollen is noodzakelijk om de rust te doorbreken of juist om de bollen in rust te houden. Door slim te koelen is het mogelijk om op energie(kosten) te besparen. Bij het
Nadere informatieLuchtbeweging. Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm
Luchtbeweging Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm Het verloop van de Presentatie Luchtbeweging Wat weten we van luchtbeweging in de kas Luchtbeweging door winddruk en windsnelheid
Nadere informatieEn met we bedoel ik Marcel Raaphorst, Peter van Weel, Bas Speetjens, Wouter Verkerke en mijzelf natuurlijk. Bas werkt overigens al weer een jaar bij
Goedenavond, Ik ben Feije de Zwart. Ik werk al zo n 25 jaar op het gebied van kasklimaat en energie in de glastuinbouw. Ik werk hieraan met behulp van simulatiemodellen of aan de hand van metingen te bepalen
Nadere informatieEnergiezuinig telen 10/3/2008. Verloop commodity gasprijs afgelopen 6 jaar. Wat komt er aan de orde? Aanleiding. Energie is heel duur geworden!
Aanleiding Energiezuinig telen Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoelgroep Tuinbouwketens Met medewerking van: M. Bakker, S. Bakker, F. Buwalda, J. Campen, A. Dieleman, T.
Nadere informatieNotitie. Inleiding. Afgeronde onderzoeken. Betreft: Afgerond onderzoek
Notitie Aan Sectorcommissie Energie Van Aat Dijkshoorn / Dennis Medema Kenmerk Behoort bij agendapunt 5c, vergadering d.d. 15 februari 2011 Totaal aantal pagina s 6 31 januari 2011 Betreft: Afgerond onderzoek
Nadere informatieSchermen en Het nieuwe telen : een perfecte combinatie
Schermen en Het nieuwe telen : een perfecte combinatie Beek en Donk, 25-10-2012 Facts Opgericht in 1887 4 de generatie Kinna, Sweden 450 medewerkers 50 M turnover > 80 % export Voorbeeld: potplantenbedrijf
Nadere informatieDroge lucht toevoeren via slurven onder het gewas bij Gerbera en Matricaria
Droge lucht toevoeren via slurven onder het gewas bij Gerbera en Matricaria P.A. van Weel M.G.M. Raaphorst Rapport GTB-1173.indd Referaat Voor twee gewassen, Matricaria en Gerbera, is onderzocht hoe buitenlucht
Nadere informatieIk ben Feije de Zwart en mij is gevraagd om wat te vertellen over schermen en ontvochtiging. Ik ben onderzoeker kasklimaat en energie.
Ik ben Feije de Zwart en mij is gevraagd om wat te vertellen over schermen en ontvochtiging. Ik ben onderzoeker kasklimaat en energie. Ik vul dit in door met behulp van simulatiemodellen te berekenen wat
Nadere informatieHet Nieuwe Telen. Basis HNT. Wat is de kern van HNT? en CO 2. Natuurkundige principes oa: Plantfysiologie Plantbalans. Vochtbalans Energie balans
Het Nieuwe Telen en CO 2 Wat is de kern van HNT? Door Hans Pronk, 12/05/2016 1 Basis HNT Natuurkundige principes oa: Vochtbalans Energie balans Plantfysiologie Plantbalans Assimilatenbalans Vochtbalans
Nadere informatieEvaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder
Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld 31-10-2014, Arie de Gelder Opmerkingen vooraf De genoemde punten staan open voor discussie Er is geen prioriteit in de volgorde Als
Nadere informatieHet Nieuwe Telen Ines 25-10-2012
Het Nieuwe Telen Ines 25-10-2012 Vereijken Kwekerijen BV 27 ha. cocktail tomaten waarvan cccc 27 ha. Tasty Tom 50 % groeilicht directie Gerard, Eric en Hans Vereijken Het Nieuwe Telen Algemeen Uitgangspunten
Nadere informatieSysteeminnovatie Leliebroei
Systeeminnovatie Leliebroei Verbeterde energie-efficiëntie door perspectief op gedeeltelijke Meerlagenteelt met LED s en door groeiduurverkorting. Jeroen Wildschut, Henk Gude en Arie van der Lans Praktijkonderzoek
Nadere informatieENERGIE BESPAREN EN VERDUURZAMEN IN DE GLASTUINBOUW
Besparen en verduurzamen ENERGIE BESPAREN EN VERDUURZAMEN IN DE GLASTUINBOUW Over Kas als Energiebron Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma voor de glastuinbouw met als doel de uitstoot
Nadere informatieERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN
ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN Lezing door Barend Löbker VORTUS bv Programma: Klimaat Praktijkervaringen nieuwe telen Vragen/discussie Introductie Vortus BV: 2007 25 jaar geleden door Simon Voogt opgericht
Nadere informatieHet Nieuwe Telen. Het Nieuwe Telen. Wat kan ik er NU mee? Ing René Beerkens
Het Nieuwe Telen Het Nieuwe Telen Wat kan ik er NU mee? Ing René Beerkens Programma 19:00 Inventarisatie vragen en teeltsoorten Presentatie / discussie Vochtregeling Nieuwe technische toepassingen Adiabatische
Nadere informatieMonitoring energie-efficiency en toepassing duurzame energie in de. bloembollensector. Toelichting resultaten 2001
Monitoring -efficiency en toepassing duurzame in de bloembollensector Toelichting resultaten 2001 M. de Jong, E3T consult b.v., Woubrugge, 2002 1 Inhoud presentatie monitoring aanpassingen voorgaande jaren
Nadere informatieMeerlagenteelt in de praktijk
Meerlagenteelt in de praktijk Energie-efficiënter tulpen broeien 2012 J. Wildschut, E. Promes (WUR/PPO) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit PPO nr. 32 360 844 12 Januari
Nadere informatieVerhulst Agri. VA energy saver: energiezuinige actieve ventilatie. Resultaatverbetering teelt met de VA energy saver
Verhulst Agri VA energy saver: energiezuinige actieve ventilatie Resultaatverbetering teelt met de VA energy saver Moderne glastuinbouwbedrijven zijn steeds meer bezig met verduurzaming en energiebesparing.
Nadere informatieRapportage Temperatuur- en RV-metingen
Rapportage Temperatuur- en RV-metingen Meetadres Jamuflor B.V. Hoofdweg 141 1424 PE De Kwakel Uitgevoerd door: Hoofdweg 1236 2153 LR Nieuw-Vennep 24 februari 2015 5 x 6,4 m = 32 meter 5 x 6,4 m = 32 meter
Nadere informatieOntvochtiger aan, schermkier dicht. Energiek Event, Marcel Raaphorst en Nieves García
Ontvochtiger aan, schermkier dicht Energiek Event, 11-4-2019 Marcel Raaphorst en Nieves García Waarom ontvochtigen? Door het intensiveren van de mate van isolatie in de kas loopt het vochtniveau in de
Nadere informatieMeerlagenteelt in de praktijk
Meerlagenteelt in de praktijk Energie efficiënter broeien J. Wildschut (WUR/PPO), J.C. Campen (WUR/Glastuinbouw) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit PPO nr. 32 360
Nadere informatieLuchtvochtigheid en temperatuur
Luchtvochtigheid en temperatuur Een plant moet groeien. Voor die groei heeft de plant onder meer voedingszouten en water nodig uit de bodem of het substraat. De opname van voedingszouten en water gebeurt
Nadere informatieLuchtvochtigheid. maximale luchtvochtigheid; relatieve luchtvochtigheid; vochtdeficit. Absolute luchtvochtigheid (AV)
Luchtvochtigheid Luchtvochtigheid is belangrijk voor de groei. Een te hoge luchtvochtigheid betekent geringe verdampingsmogelijkheden voor de plant. De plant neemt dan niet zoveel water op en dus ook minder
Nadere informatieWat is ermee gedaan Een groep auberginetelers rond de BCO is bezig met de voorbereidingen van een demonstratieproject op praktijkschaal.
Notitie Aan de sectorcommissie Energie Van Aat Dijkshoorn / Dennis Medema Kenmerk Behoort bij agendapunt 5b, vergadering d.d. 5 oktober 2011 Totaal aantal pagina s 5 19 september 2011 Betreft: Afgerond
Nadere informatieTuinbouw fossielvrij. Energiek Event 2018 Feije de Zwart, Bram Vanthoor. Wageningen University & Research, NL
Tuinbouw fossielvrij Energiek Event 2018 Feije de Zwart, Bram Vanthoor Wageningen University & Research, NL Inhoud Achtergrond Teelten Verschillende fossiel vrije opties Veronderstellingen Voorlopige resultaten
Nadere informatieDe mechanische ventilatie type C is in te delen in twee stromingen die nog in de huidige huizen aanwezig zijn:
1 Introductie In een huishouden is ventilatie nodig om ervoor te zorgen dat het huis van schone en gezonde lucht is voorzien. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen natuurlijke ventilatie (type A), en
Nadere informatieKuubskist met golfbodem
Kuubskist met golfbodem Een alternatief uit de praktijk Jeroen Wildschut, Arie van der Lans Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit PPO nr. 32 361 654 13 December 2013
Nadere informatieHet Nieuwe Telen Alstroemeria
Het Nieuwe Telen Alstroemeria praktijk-implementatie Frank van der Helm, Peter van Weel, Caroline Labrie en Feije de Zwart. Het Nieuwe Telen Even het geheugen opfrissen Ontwikkelen en toetsen energiezuinig
Nadere informatieEnergieverbruik in de bloembollensector
Energieverbruik in de bloembollensector Multiple Regressie Analyse Monitoring Data 1995-2006 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector bloembollen februari 2008 PPO nr.3236045300
Nadere informatieEnergiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen
Energiezuinig telen in de glastuinbouw Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Toelichting project Overzicht Invloed van verschillend E-besparende maatregelen: Schermen Variëren met plantdatum Zomerstookstop
Nadere informatieEnergie-efficiënter drogen en bewaren Gefinancierd door KAVB, PT, PA, LTO, Min.EZ, RVO.nl, bollentelers en akkerbouwers.
Energie-efficiënter drogen en bewaren Gefinancierd door KAVB, PT, PA, LTO, Min.EZ, RVO.nl, bollentelers en akkerbouwers. Jeroen Wildschut, Athanasios Sapounas en David van der Schans en Henk Gude 8 maart
Nadere informatieMeting energieverbruik decentrale Ventilatie. 12 juli 2018
! Meting energieverbruik decentrale Ventilatie 12 juli 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Aanleiding... 3 2. Methode... 4 2.1 Meting elektriciteitsverbruik... 4 2.2 Meting luchtdebiet... 4 3. Resultaten...
Nadere informatiebuffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net
3 juli 2010, De Ruijter Energy Consult Energie- en CO 2 -emissieprestatie van verschillende energievoorzieningsconcepten voor Biologisch Tuinbouwbedrijf gebroeders Verbeek in Velden Gebroeders Verbeek
Nadere informatieMechanische aspecten spelen natuurlijk altijd een rol, maar zullen in deze presentatie geen aandacht krijgen.
Goede middag, Ik ben Feije dezwart en mij is gevraagd om vanmiddag te vertellen over de schermeigenschappen. Welke eigenschappen kunnen worden gemeten, hoe worden die gemeten en wat betekenen deze voor
Nadere informatieAT4-CAPRI klimaatbeheersing voor zwembaden
AT4-CAPRI klimaatbeheersing voor zwembaden Geavanceerde technologie op het gebied van klimaatbeheersing in zwembaden 3-trapswarmteterugwinning binnen- en buitenzijde in kunststof poedercoating uitgevoerd
Nadere informatieTotaalconcept belichte Groenteteelt. 12 december 2018 Lisanne Helmus (Delphy IC) & Feije de Zwart (WUR)
Totaalconcept belichte Groenteteelt. 12 december 2018 Lisanne Helmus (Delphy IC) & Feije de Zwart (WUR) Uitgangspunten! Latente warmte terugwinnen 2 projecten Tomaat Komkommer Energie van de lampen opnieuw
Nadere informatieEconomie van Het Nieuwe Telen
Economie van Het Nieuwe Telen Innovatienetwerk Duurzame EnErgie 2-3-21 Marc Ruijs Peter Vermeulen LEI en WUR Glastuinbouw WUR Glastuinbouw Inhoud Inleiding Pilotgewassen en referentie Varianten van Het
Nadere informatieHNT in de praktijk : ervaringen eerste jaar
HNT in de praktijk : ervaringen eerste jaar 20 november 2013 Martin van der Mei/Marco de Groot FloriConsultGroup Kwekerij Futura Holstein Flowers 1 Technische omschrijving 7 LBK s aan één gevel Slurf gaat
Nadere informatieNog niet zo lang geleden waren groentetuinders veel ervan overtuigd dat een groentekas met enkel glas moest zijn gemaakt.
Goede middag, Als onderzoeker Kasklimaat en energie bij Wageningen UR Glastuinbouw ben ik betrokken bij kasproeven die op kleine schaal in Bleiswijk worden uitgevoerd, maar ook bij de monitoring van energie-innovaties
Nadere informatieHet Nieuwe Telen Alstroemeria
Het Nieuwe Telen Alstroemeria Energiezuinig teeltconcept snijbloemen met een lage warmtebehoefte Caroline Labrie, Feije de Zwart Rapport GTB-1031 2010 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle rechten
Nadere informatieMeerlagenteelt in de praktijk
Meerlagenteelt in de praktijk Energie-efficiënter tulpen broeien 2011 J. Wildschut, K. van der Putten, M. van Dam (WUR/PPO) J.B. Campen (WUR/Glastuinbouw) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen,
Nadere informatieDe ka(n)s voor energie: The Big Picture
De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen
Nadere informatieEffect maatregelen ter voorkoming van temperatuurverschillen in de kas bij gebruik van energieschermen met open bandjes
Effect maatregelen ter voorkoming van temperatuurverschillen in de kas bij gebruik van energieschermen met open bandjes J.B. Campen Nota 411 Effect maatregelen ter voorkoming van temperatuurverschillen
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Bloembollensector Jeroen Wildschut
Energiemonitor van de Nederlandse Bloembollensector 2007 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. BU Bloembollen, Bomen & Fruit PPO nr 3236064808 April 2009 2009 Wageningen, Praktijkonderzoek
Nadere informatieVerbranding bladranden Hortensia
Verbranding bladranden Hortensia Project 417.17033 Rapport fase 1 F. van Noort Praktijkonderzoek Plant en Omgeving H. Verberkt DLV-Facet Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector glastuinbouw december
Nadere informatieEnergie aspecten EPT en SiB
26 Februari 2015 Energie aspecten EPT en SiB Jan Gielen DLV Plant MUSHROOMS j.gielen@dlvplant.nl 1 Energiebesparende opties EPT en SiB EPT www.energiekepaddenstoelentelers.nl Houtkachel Zonnepanelen WKO
Nadere informatieEnergie en kwaliteit in de preparatie- en kasperiode in de tulpenbroeierij 2013
Energie en kwaliteit in de preparatie- en kasperiode in de tulpenbroeierij 2013 Dit project is uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Stuurgroep Schone en Zuinige Bloembollen
Nadere informatieVERTI-FAN. Verticale luchtrecirculatie Tuinbouw ventilatorsystemen
Tuinbouw ventilatorsystemen VERTI-FAN Verticale luchtrecirculatie De meest toegepaste ventilatorsystemen zijn hoog in de kas gemonteerd, recirculeren de lucht alleen horizontaal en maken dus geen luchtbeweging
Nadere informatieLichtEvent 10 december Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale?
LichtEvent 10 december 2014 Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale? Plant Dynamics Sander Pot Fotosynthese hangt af van: Licht
Nadere informatieRapportage Kennismarkt Energie 2012
Rapportage Kennismarkt Energie 2012 Dit project is uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak Energie Bloembollen: KAVB Productschap Tuinbouw Ministerie van EL&I
Nadere informatieAIRMIX TM. Gestuurd ventilatie-/recirculatiesysteem Tuinbouw ventilatorsystemen
Tuinbouw ventilatorsystemen AIRMIX TM Gestuurd ventilatie-/recirculatiesysteem Het doel van de installatie is om met gesloten scherm doek te kunnen ventileren. De zuigt lucht boven het scherm vandaan en
Nadere informatieVentilation Jet en Airmix in de praktijk. 11 januari 2018, Bram Vanthoor, Tim Schinkel
Ventilation Jet en Airmix in de praktijk 11 januari 2018, Bram Vanthoor, Tim Schinkel Inhoud Monitoringsproject Ventilation Jet en Airmix Waarom toepassen? Verschillen en overeenkomsten? Algemene tips
Nadere informatieDLV Aktua Chrysant. Aanvulling op discussie over beter Coolen
DLV Aktua Chrysant mei 2013 Aanvulling op discussie over beter Coolen De afgelopen week zijn er door Floraholland i.s.m. LTO groeiservice en DLV Plant BV twee bijeenkomsten georganiseerd over het onderwerp
Nadere informatieHet Nieuwe Telen Potplanten
Het Nieuwe Telen Potplanten Meer zonlicht, wijde temperatuurgrenzen Filip van Noort (WUR Glastuinbouw), Marcel Lieffering 29 september 2010 Achtergrond onderzoek Sommige potplanten worden in Nederland
Nadere informatieLuchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant?
Luchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant? Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoel Tuinbouwproductieketens Met medewerking van: Peter van Weel, Hendrik Jan van
Nadere informatieEnergierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden
Energierapportage 2018 MFC Atria Leusden Asschatterweg 37 3831 JJ Leusden Introductie Voor u ligt de energierapportage 2018, waarin de energieverbruiken van de scholen wordt vergeleken met het maximale
Nadere informatieAIRMIX TM. Gestuurd ventilatie-/circulatiesysteem Tuinbouwventilatoren
Tuinbouwventilatoren AIRMIX TM Gestuurd ventilatie-/circulatiesysteem Het doel van de Airmix installatie is om met gesloten scherm doek te kunnen ventileren en ontvochtigen. De Airmix zuigt lucht boven
Nadere informatieTechnisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato (opgesteld door Martien Duijndam)
Technisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato (opgesteld door Martien Duijndam) Inleiding: Het project Lucht in de kas is uitgevoerd om de toepassing van de Climate Optimizer
Nadere informatieToekomst bestendig met kunststof luchtbehandelingskasten
Kunststof luchtbehandelingskasten type liberty > zwembaden Eigenschappen kunststof luchtbehandeling volgens NEN-EN 1886: - Luchtdichtheid: klasse L1 - Filterafdichting: klasse F7 - Sterkte: klasse D2 -
Nadere informatieState-of-the-Art bewaarsysteem tulpenbollen
State-of-the-Art bewaarsysteem tulpenbollen Resultaten 2011 J. Wildschut, M. van Dam (WUR\PPO) M. Kok, Th. van der Gulik (DLV Plant) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business
Nadere informatieENERGIE ACTIEPLAN PLATENKAMP. Conform NEN 50001 Versie 1 / augustus 2015. Dit document zal minimaal 2 keer per jaar beoordeeld en aangepast worden.
ENERGIE ACTIEPLAN PLATENKAMP Conform NEN 50001 Versie 1 / augustus 2015 Verantwoordelijke voor dit verslag is Erik Veldkamp Pagina 1 van 6 Scope 1 gasverbruik Maatregel verantwoordelijke Benodigde in 2.
Nadere informatieDe Wandelende Klimaatbox
De Wandelende Klimaatbox Draadloze sensornetwerken in de kas Jos Balendonck NVTL studiedag, 10 maart 2015, Hof van Wageningen Robuuste agroproductiesystemen techniek voor een weerbare agrosector Sectie
Nadere informatieVoorstudie Duurzaam drogen van bloembollen middels een droogsysteem met zuigende ventilatoren en actieve ontvochtiging
Voorstudie Duurzaam drogen van bloembollen middels een droogsysteem met zuigende ventilatoren en actieve ontvochtiging Dit project is uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Stuurgroep
Nadere informatieWorkshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname
Energiek Event 9 maart 2017. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname Primaire bouwstoffen: CO 2 & water Energiebron: licht Fotosynthese: CO 2 + water
Nadere informatie3/22/ SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. Energie besparing: Energie besparing:
Energie besparing: Woningen - standaard dubbel glas Utiliteitsbouw - standaard dubbel glas Kassen - standaard enkel glas Energie besparing: Nadelen van dubbel glas als kasdek: - hoge prijs - grote lichtonderschepping
Nadere informatieAIRMIXTM. Gestuurd ventilatie-/recirculatiesysteem Tuinbouw ventilatorsystemen
Tuinbouw ventilatorsystemen AIRMIXTM Gestuurd ventilatie-/recirculatiesysteem De is uitgevoerd met een ventilator die ook gebruikt wordt bij de horizontale recirculatie systemen. Aan de zuigzijde van deze
Nadere informatieENERGIE ACTIEPLAN PLATENKAMP. Conform NEN 50001 Versie 1 / februari 2015. Dit document zal minimaal 2 keer per jaar beoordeeld en aangepast worden.
ENERGIE ACTIEPLAN PLATENKAMP Conform NEN 50001 Versie 1 / februari 2015 Verantwoordelijke voor dit verslag is Erik Veldkamp Pagina 1 van 6 Scope 1 gasverbruik Maatregel verantwoordelijke Benodigde in 2.
Nadere informatieResultaten energiescan Golfclub Zwolle
Resultaten energiescan Golfclub Zwolle! Resultaten energiescan Golfclub Zwolle Hoog elektraverbruik door verlichting en ventilatie Hoge prijs voor energie Besparingspotentieel van 13.000 op energiekosten
Nadere informatieDE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit
DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis
Nadere informatie6 Nieuw: Plantvoice / gewasactiviteit en watergift
6 Nieuw: Plantvoice / gewasactiviteit en watergift De plant centraal stellen Het Nieuwe Telen heeft opnieuw aangetoond dat het voor een efficiënte klimaatregeling essentieel is om de plant centraal te
Nadere informatieBewonersinformatie Rosmalen. Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning
Bewonersinformatie Rosmalen Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning 2 Voorwoord Afgelopen periode heeft BAM Woningbouw in opdracht van de eigenaar van uw woning, a.s.r., uw woning verbeterd. Bij de woningverbetering
Nadere informatieGerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping
Gerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping Eindstand, BCO, 26-09-2017 Nieves García, Frank Kempkes, Arie de Gelder, Eugenie Dings Proef doel en looptijd Doel Het energie- en CO 2 gebruik bij gerbera
Nadere informatieHet Nieuwe Telen van Paprika Monitoring bij Gubbels Siberië 2011-2013. LLTB Ontwikkeling
Het Nieuwe Telen van Paprika Monitoring bij Gubbels Siberië 2011-2013 LLTB Ontwikkeling 1 PROJECT: Het Nieuwe Telen van Paprika; monitoring bij Gubbels Siberië Eindrapportage Verplichtingsnummer 1400007216
Nadere informatieEnergie en kwaliteit in de preparatie- en kasperiode in de tulpenbroeierij 2012
Energie en kwaliteit in de preparatie- en kasperiode in de tulpenbroeierij 2012 Dit project is uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Stuurgroep Schone en Zuinige Bloembollen
Nadere informatieBio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder
Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16
Nadere informatiede plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009
de plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009 www.innogreen.be Advies tomatenteelt in Noord en Zuid Proces management in internationale tuinbouwprojecten Internationale nieuwsbrief
Nadere informatieAandacht voor bouw en techniek
Semigesloten kassen Aandacht voor bouw en techniek AVAG-projectgroep om knelpunten van de semigesloten kas op te lossen Wat zijn de knelpunten? Interview met telers met een semigesloten kas Waarom semigesloten
Nadere informatieInhoudsopgave pagina
Inhoudsopgave pagina Voorwoord 3 ALGEMEEN Energieverbruik in de bloembollensector 5 Monitoring energieverbruik in de bloembollensector 6 Naar een energieneutrale bloembollensector 8 Klimaatneutrale Bloembollenbedrijven
Nadere informatieVerwarmen en koelen met de zon
Noodzaak alternatieve energiebronnen neemt toe Energieprijzen: 1996-008 Vergelijk CPI, Gasprijs en Electra (1996 = 100) 350 300 36 Verwarmen en koelen met de zon 50 33 197! 00 Index 150 19 De meest duurzame
Nadere informatieGewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt. Wageningen UR Glastuinbouw, Anja Dieleman Themabijeenkomst energie glasgroente 18 mei 2015
Gewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt Wageningen UR Glastuinbouw, Anja Dieleman Themabijeenkomst energie glasgroente 18 mei 2015 Plantmonitoring Doet mijn gewas het goed onder deze klimaatomstandigheden?
Nadere informatieToelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB
Energiezuinige zwembaden: Case Study Bart Callens is Senior Project Engineer bij VK Engineer. Daar leidt hij het projectteam van ingenieurs en design assistants, zowel voor sportinfrastructuur, maar eveneens
Nadere informatieIntroductie temperatuur
Introductie temperatuur Met temperatuur kan de balans in de plant worden gehouden. De temperatuur bepaalt de snelheid van de processen die in de plant spelen. Onder een bepaalde temperatuur staan de processen
Nadere informatieEnergiebewust belichten: een hele kunst
Energiebewust belichten: een hele kunst Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw 10 november, 2009 Belichting in Nederland Tuinbouw onder glas 10 500 ha Glastuinbouw met kunstlicht - 2000 ha (19%) + 1% op
Nadere informatieC.V.I. 5.3 Het meten van relatieve vochtigheid 5.3 HET METEN VAN RELATIEVE VOCHTIGHEID
5 METHODEN VAN ONDERZOEK 5.3 HET METEN VAN RELATIEVE VOCHTIGHEID Auteur: T. van Daal 1987 Bij de conversie naar een elektronisch beschikbaar document zijn er kleine tekstuele en inhoudelijke wijzigingen
Nadere informatieTelen in een gesloten tuinbouwkas; praktijkexperiment bij PPO (Naaldwijk) januari - december aanvulling op de eindrapportage
Telen in een gesloten tuinbouwkas; praktijkexperiment bij PPO (Naaldwijk) januari - december 2002 aanvulling op de eindrapportage Utrecht, 21 juli 2006 Ir. J.M. Warmerdam Dr. J.J.G. Opdam Inhoudsopgave
Nadere informatieTrias energetica. Verdiepende opdracht
2015 Trias energetica Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over de Trias energetica, een strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. Pagina
Nadere informatieEnergiezuinige gefaseerde belichting in lelie. Casper Slootweg en Hans van Aanholt
Energiezuinige gefaseerde belichting in lelie Casper Slootweg en Hans van Aanholt Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit PPO nummer 32 361524 00 PT nummer 14755 September
Nadere informatieDe minimale lichtbehoefte van Zantedeschia. P.J. van Leeuwen en J.P.T. Trompert
De minimale lichtbehoefte van Zantedeschia P.J. van Leeuwen en J.P.T. Trompert Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit 085 PPO 32 360851 00 PT 13637 Juni 2011 2011 Wageningen,
Nadere informatieEnergiebesparing bij belichte rozen middels verlaging van de teelttemperatuur
Energiebesparing bij belichte rozen middels verlaging van de teelttemperatuur Rapport van fase 1 van het project Verlagen van de teelttemperatuur bij gebruik van temperatuurintegratie H.F. de Zwart & J.A.
Nadere informatie