70 jaar bevrijding in 2015 SPERRSTUNDE FREEDOM. 1. Inleiding

Transcriptie

1 1. Inleiding Op 5 mei 2015 is het 70 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam. Door de bevrijding van het naziregime werd de democratische rechtsorde hersteld die uiteindelijk geleid heeft tot duurzame vrede en stabiliteit, tot economische, politieke en monetaire integratie en daarmee tot het moderne Europa van vandaag de dag. De Tweede Wereldoorlog had tussen de 50 en 70 miljoen doden tot gevolg. Ongeveer tweederde van alle slachtoffers waren burgers waarvan naar schatting meer dan elf miljoen minderheden stelselmatig werden gediscrimineerd, vervolgd en vermoord. Vermoedelijk zal voor de laatste keer de bevrijding groots gevierd worden. Daar zal een handjevol vrijheidsstrijders bij aanwezig zijn die uit eigen ervaring kunnen spreken over de verschrikkingen waarvan zij getuige waren. Vrijheid die door hen zwaar bevochten is en nog elke dag beleefd wordt. Vrijheid van spreken, denken, geloven en handelen waar het toen om ging en hetgeen ook vandaag gezien wordt als één van de meest fundamentele mensenrechten. De geest van vrijheid die niet stil blijft staan. Het vrije woord, het vrije denken en het vrije leven die zich niet laten beteugelen. Integendeel. Vrijheid die door generaties omarmd wordt vanuit de gedachte dat wij leren van het verleden om de toekomst te kunnen duiden. In al die 70 jaren na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog is het nodig gebleken om in te zetten op fundamentele mensenrechten. Nodig om nieuwe generaties te leren opgroeien als democratische tolerante Europeanen die onbevangen naar een divers samengestelde samenleving kijken. Dit in schrille tegenstelling tot de afgelopen jaren waarin zich landelijk als ook in onze regio incidenten hebben voorgedaan die tot media-aandacht en publieke verontwaardiging hebben geleid. Deze incidenten maken duidelijk dat die veelgeprezen tolerante samenleving nog niet is bereikt. Antek Olszanowski Secretaris Stichting Levend Verleden Oost Nederland 1

2 2. Sperrstunde Freedom muzikale lessen vanaf het podium In Twente zijn de steden Almelo, Enschede en Hengelo in april 1945 van het naziregime bevrijd. Deze lokale Bevrijdingsdagen zijn in 2015 aanleiding om in deze steden een community-art project uit te voeren in de vorm van een muziektheaterproductie. Een muzikaal project dat tussen verleden en heden een brug slaat. Deelnemers aan het project zijn professionals die gekoppeld worden aan gevorderde jeugdamateurs en jongeren zonder enige podiumervaring. Een productie die voldoende vrijheid geeft om ieders kwaliteiten te benutten en die Sperrstunde Freedom zal worden genoemd. De muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom is geïnspireerd op de jeugdopera De Brundibar die de Joodse componist Hans Krasa met Joodse kinderen en muzikanten onder zeer moeilijke omstandigheden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog in het concentratiekamp Theresienstadt opgevoerd heeft. In 2015 zal het een samenspel zijn tussen het Twents Jeugd Symfonie Orkest (TJSO) o.l.v. Carl Wittrock en de Karavaan der Vertellers o.l.v. Wim Wolbrink die met ouderen en jongeren de vertelkunst beoefend. In zijn vorm zal Sperrstunde Freedom een aantrekkelijke kruisbestuiving zijn tussen verleden en heden. Inhoudelijk zal Sperrstunde Freedom gaan over de visualisering van tijdloze thema s zoals discriminatie en vooroordelen maar ook samenwerking en respect voor andere culturen. Sperrstunde Freedom voor en door jongeren In tien weken gaan professionals met jongeren binnen het concept van een muziektheaterproductie een voorstelling maken. Het maken van deze muziektheaterproductie resulteert in twee einduitvoeringen per stad. De première is vastgesteld op woensdag 1 april 2015 in Enschede, daarna wordt de productie op Goede Vrijdag 3 april 2015 in Hengelo opgevoerd en afsluitend op dinsdag 7 april 2015 in Almelo. De uitvoeringen op de drie middagen zijn uitdrukkelijk voor jongeren bedoeld. De avondvoorstellingen zijn ook voor ander geïnteresseerd publiek toegankelijk. Voorafgaand aan de podiumpresentaties in de drie Twentse steden wordt een voorbereidingsprogramma uitgevoerd door (HBO-)studenten van Hogeschool Artez. Doel van dit programma is schoolgaande jongeren voor te bereiden op het bezoeken en begrijpen van de context van de muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom. Het zal een voorlichtingsprogramma zijn dat gebaseerd is op muziek. Voor deze werkvorm wordt gekozen om ook die categorie jongeren te bereiken die van huis uit niet gewend zijn om muziektheaterproducties te bezoeken. 2

3 Rol en belang voor Sperrstunde Freedom De spelers worden actief betrokken bij de muzikale en theatrale invulling en spelen een geregisseerde rol in de voorstelling. Hierdoor ontstaat een grote mate van betrokkenheid bij de uitvoering. Een uitvoering die zware thema s zoals discriminatie, nazisme en racisme laagdrempelig maakt. Het vormt een goede voedingsbodem voor het inzicht dat de culturele verschillen tussen mensen kleiner zijn dan de overeenkomsten. Met de voorstellingen laten de spelers zien dat diversiteit een kwaliteit en een verrijking zijn in plaats van een bedreiging. De doelstellingen van de muziektheaterproductie? 1. Het publieksdoel is om bezoekers te laten beseffen dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. De vijftigers van nu zijn in globaal 350 jaar Europese geschiedenis en éénwording de eerste generatie die zonder oorlog opgegroeid is. Om vrijheid te behouden is waakzaamheid geboden. 2. Daarnaast is het belangrijk om betrokkenheid bij jongeren te stimuleren, zowel om de impact van de Tweede Wereldoorlog te beseffen als ook om nieuwsgierig te worden naar al die culturen en verschillende levensbeschouwingen die in Twente woonachtig zijn. 3. Het maken van de muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom staat garant voor een onuitwisbare herinnering van de deelnemers aan dit project en zal het respect voor de divers samengestelde samenleving sterk bevorderen. Daarnaast zal het publiek getuige zijn van een wervelend programma dat sterk op de inhoudelijke boodschap wederzijds respect, door de jaren heen is gebaseerd. Interdisciplinair en vernieuwend Het overgrote deel van de spelers is niet bekend met de werkvorm die in een muziektheaterproductie centraal staat. Een werkvorm die naast vaardigheden een appèl doet op creativiteit en inlevingsvermogen van de deelnemers. De werving van deelnemers zal geschieden via audities waarbij minder naar creatieve vaardigheden wordt gekeken als wel naar de ambitie om aan de productie te willen deelnemen. De muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom vindt zijn oorsprong en visualisering van de Brundibar tijdens de Tweede Wereldoorlog opgevoerd en eindigend via een reis door de tijd zeventig jaar later in Dit element waarbij historie aan de actualiteit is gekoppeld maakt het verleden levend. Dat bereiken we door de verschillende kunstzinnige disciplines, zingen, bewegen, musiceren en verhalen vertellen bij elkaar te brengen, zodat een professioneel team in 10 weken repetitietijd er een interessante productie van kan boetseren, waarbij cultuur aan een relevant maatschappelijk thema is gekoppeld. 3

4 3. Samenwerkingspartners De realisering van de muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom wordt mogelijk gemaakt door vertegenwoordigers van Stichting Levend Verleden Oost Nederland, Stichting Twents Jeugd Symfonie Orkest, ROC van Twente en ArtEZ Conservatorium. Daartoe is een werkgroep gevormd die de ambitie heeft om een bijdrage te leveren aan de 70 jarige bevrijdingsactiviteiten die in 2015 worden gevierd. Daarnaast is de werkgroep van mening dat het noodzakelijk is om de geschiedenis levend te houden. Om dit te bereiken is aansluiting gezocht bij de belevingswereld van jongeren en zal op grond daarvan een eigentijdse muziektheaterproductie worden gerealiseerd. De volgende samenwerkingspartners hebben zich aan dit project gecommitteerd en medewerking toegezegd: Artikel 1 Overijssel De organisatie die in Overijssel in opdracht van 24 gemeenten de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen uitvoert. Ingebracht wordt haar specifieke kennis met betrekking tot racisme- en discriminatiebestrijding. Daarnaast is deze stichting ook bij de Stichting Levend Verleden Oost Nederland betrokken, die zich ten doel stelt om Stolpersteine te leggen ter nagedachtenis van de slachtoffers van het naziregime. Twents jeugd Symfonie Orkest Het Twents Jeugd Symfonie orkest (TJSO) onder leiding van haar docent en dirigent Carl Wittrock. Het TJSO met 75 jongeren in de leeftijd van 13 tot 23 jaar zal worden ingezet als onderlegger van de muziektheaterproductie. Het TJSO is in 2013 uitgeroepen als één van de beste jeugdorkesten in Nederland. ROC van Twente Verzorgt in Twente op verschillende niveaus het Middelbaar Beroepsonderwijs. Voor de realisering van de muziektheaterproductie zal een leer- en kennisprogramma worden uitgevoerd dat leidt tot de inzet van leerlingen theatertechniek en leerlingen van de mediaopleiding die in samenhang met elkaar leren om een productie te promoten en anderzijds leren hoe de productie kan worden aangekleed. ArtEZ Conservatorium Is een brede HBO-kunstopleiding waar een samenhangend aanbod van Master- en Bacheloropleidingen aangeboden wordt. Eén van de opleidingen is die van docent kunstzinnige vorming, waarbinnen studenten een muzikaal programma ontwikkelen en uitvoeren voor leerlingen van het voortgezet onderwijs om hen voor te bereiden op een bezoek aan de muziektheaterproductie. 4

5 Artistiek team Een artistiek team bestaand uit verschillende disciplines zal gevormd worden om het 70 jarige Bevrijdingsthema te koppelen aan een interessante podium-presentatie. Het team bestaat uit: Wim Wolbrink, Initiator, schrijver en verteller verbonden aan Stichting Karavaan der Vertellers. Organisator en artistiek leider van verschillende festivals en verbonden als docent aan de Vertelschool in Utrecht. Margriet Broekroelofs. Docent opleiding muziek docent, docent educatieve vakken ArtEZ Conservatorium. Carl Wittrock. Muziekdocent werkzaam bij Muziekschool Hengelo e.o. en vaste dirigent van het Twents Jeugd Symfonie Orkest. Rob van Nus. deel uitmakend van het begeleidingsteam van het TJSO en werkzaam als uitvoerend muzikant. Lot van der Heiden, docent theatertechniek ROC van Twente. 5

6 Bijlage 1. Tijdsplanning en uitvoering In het voorjaar van 2014 is in het bestuur van Stichting Levend Verleden Oost Nederland het idee ontstaan om specifiek aan de 70-jarige Bevrijdingsdagen in 2015 in Almelo, Enschede en Hengelo aandacht te besteden. De reden daarvan is de centrale doelstelling van de Stichting om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in Oost Nederland levend te houden. De Stichting tracht deze doelstelling ondermeer te bereiken door het leggen van Stolpersteine in het trottoir voor de woningen van slachtoffers van het naziregime. Daarnaast ontwikkelt de Stichting in dit kader educatieve producties voor basis- en voortgezet onderwijs. De Stichting heeft zich uitgesproken om een activiteit te ontwikkelen gebaseerd op het principe jongeren voor jongeren. Dat betekent dat nadrukkelijk gekozen is voor een werkvorm die dicht tegen de belevingswereld van jongeren aan ligt. Om dat vorm en inhoud te geven is gekozen voor de realisering van een muziektheaterproductie waar jongeren al vanaf de voorbereidingen bij betrokken zullen zijn en invloed uitoefenen op de realisatie van een muziektheaterproductie die de naam Sperrstunde Freedom heeft gekregen. Om de muziektheaterproductie Sperrstunde Freedom te realiseren wordt de volgende tijdsplanning gehanteerd: Mei september 2014 Fondswerving. Het verwerven van lokale, regionale en/of provinciale fondsen om de muziektheaterproductie mogelijk te maken. September 2014 Installatie van het artistiek team dat de contouren van de samenwerking vastlegt en ontwikkeltaken afspreekt m.b.t. de realisering van Sperrstunde Freedom; Overleg met lokale jongerenwerkorganisaties om hen uitdrukkelijk bij dit project te betrekken, zodat een starting of follow up met hen gerealiseerd kan worden. Het betreft, in Almelo, Scoop Welzijn; Enschede, Alifa; Hengelo, Scala jongerenwerk. ArtEZ Conservatorium start met haar studenten met de ontwikkeling van een muziekprogramma ter voorbereiding van een bezoek van leerlingen aan Sperrstunde Freedom. 6

7 Oktober 2014 Afstemmen van de wensen van jongerenorganisaties op het programma van Sperrstunde Freedom en onderzoeken op welke wijze lokaal aansluiting bij jongereninitiatieven kan worden gevonden; Definitieve keuze van het artistiek team over de vorm en inhoud van Sperrstunde Freedom en (deel)afspraken maken wie van welk onderdeel de verantwoordelijkheid neemt. November 2014 Het organiseren en uitvoeren van audities om op basis daarvan keuzes te kunnen maken wie voor rollen in Sperrstunde Freedom in aanmerking komt; Met ROC theatertechniek een voorstel voor een digitaal decor bespreken waar studenten concepten voor aanleveren; Met ROC media een publiciteit en marketingplan ontwikkelen waarbij studenten worden ingezet om Sperrstunde Freedom onder het Twents publiek bekend te maken; ArtEZ Conservatorium heeft haar muziekprogramma ter voorbereiding van leerlingen aan Sperrstunde Freedom ontwikkeld waarna studenten dit programma in verschillende klassen als pilot uitvoeren. Op grond van een evaluatie wordt het programma voor een definitieve inzet bijgesteld. Januari april 2015 Repetitieperiode van muzikanten, spelers en verhalenvertellers o.l.v. het artistiek team; Uitvoeringsperiode van studenten van ArtEZ in het muziek schoolvoorlichtingsprogramma; ROC theatertechniek werkt aan een digitaal decor dat m.b.v. een led wall uitgevoerd wordt; ROC media geeft uitvoering aan het publiciteitsplan en ontwikkelt daar producten voor; Uitvoeringsperiode van parallel projecten dat mogelijkerwijs in samenspraak met lokale jongerenorganisaties overeen gekomen is. Woensdag 1 april 2015 Première Wilminktheater, zaal de Wilmersberg Enschede Vrijdag 3 april 2015 Stadhuishal Hengelo Dinsdag 7 april 2015 Voorstelling Grote Kerk Almelo 7