Zienswijzen en reacties op Startnotitie TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE

Transcriptie

1 Inspraak- en reactiebundel Zienswijzen en reacties op Startnotitie TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE Inspraakpunt Bureau Energieprojecten Postbus AE VOORSCHOTEN

2 INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF 1 KENNISGEVING.. 3 MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES EN ZIENSWIJZEN: OPZOEKTABEL REGISTRATIENUMMER VERSUS REACTIENUMMER EN ZIENSWIJZENUMMER.. 5 ALFABETISCH OVERZICHT OVERHEDEN EN ORGANISATIES... 7 REACTIENUMMERS R01 TOT EN MET R ZIENSWIJZENUMMERS 0001 TOT EN MET Mei 2015

3 INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF 1 KENNISGEVING.. 3 MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES EN ZIENSWIJZEN: OPZOEKTABEL REGISTRATIENUMMER VERSUS REACTIENUMMER EN ZIENSWIJZENUMMER.. 5 ALFABETISCH OVERZICHT OVERHEDEN EN ORGANISATIES... 7 REACTIENUMMERS R01 TOT EN MET R ZIENSWIJZENUMMERS 0001 TOT EN MET Mei 2015

4 WOORD VOORAF Algemeen Van vrijdag 13 maart 2015 tot en met donderdag 23 april 2015 lag de startnotitie ter inzage voor TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE. Een ieder kon naar aanleiding van de startnotitie een zienswijze inbrengen. Overheden konden een reactie geven. Het project TenneT is voornemens om een transmissiesysteem op zee te realiseren. De windturbines van windenergiegebied Borssele zullen hierop worden aangesloten. De totale capaciteit van de aansluiting bedraagt MW. Het transmissiesysteem op zee Borssele bestaat uit twee transformatorstations in zee, vier onderzeese 220 kv hoogspanningskabels naar land, het ondergrondse tracé op land en de aansluiting op het 380 kv hoogspanningsstation Borssele. Besluitvorming Op de besluitvorming over Transmissiesysteem op zee Borssele is de rijkscoördinatieregeling van toepassing. Dit betekent dat het zal worden vastgelegd in een inpassingsplan, dat wordt vastgesteld door de ministers van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu. Het inpassingsplan wordt voorbereid in één gecoördineerde procedure samen met een aantal andere besluiten dat voor het project nodig is (vergunningen en ontheffingen). De Minister van Economische Zaken coördineert de procedure. Milieueffectrapportage Met een milieueffectrapport (MER) worden (mogelijke) milieueffecten, bijvoorbeeld op leefomgevingskwaliteit (mens), gezondheid, landschap, natuur, bodem en water in beeld gebracht zodat deze effecten een volwaardige rol kunnen spelen bij de besluitvorming. Het MER zal ook een passende beoordeling bevatten om mogelijke gevolgen voor Natura 2000-gebieden in kaart te brengen. Het MER wordt een gecombineerd besluit-mer/plan-mer. Middels een kennisgeving informeerde EZ het publiek over het voornemen tot dit project. De startnotitie werd ter inzage gelegd. Hierin is onder andere aangegeven welke aspecten in het MER nader onderzocht worden. Informatieavond Er is één inloopavond georganiseerd, waar medewerkers van de verschillende betrokken overheden en van Tennet aanwezig waren om vragen te beantwoorden. De inloopavond vond plaats op dinsdag 24 maart 2015 van 19:00 uur tot 21:00 uur in Hotel Amadore Arneville, Buitenruststraat 22, Middelburg. Men kon hier formeel een zienswijze of reactie geven op de startnotitie. Zienswijzen en reacties Op de startnotitie zijn binnen de inspraaktermijn in totaal 52 zienswijzen binnengekomen waarvan 28 uniek. Ook zijn er 9 reacties ontvangen. De zienswijzen en de reacties zijn integraal opgenomen in deze bundel. U kunt deze inspraak- en reactiebundel downloaden van Registratie en verwerking De ontvangen zienswijzen en reacties zijn geregistreerd. Aan de insprekers is een ontvangstbevestiging gezonden met daarin een registratienummer. Met de opzoektabel op pagina 5 kan bij het ontvangen registratienummer het bijbehorende reactie- of zienswijzenummer worden opgezocht. Verdere procedure Ook de Commissie voor de milieueffectrapportage is om advies gevraagd over reikwijdte en detail. De commissie heeft de overige ontvangen zienswijzen en reacties bij haar advies betrokken. Alle zienswijzen en reacties van de betrokken overheden en het advies van de Commissie voor de milieueffectrapportage worden bekeken door de minister van EZ en verwerkt in een definitieve notitie reikwijdte en detail. Daarin wordt vastgelegd welke informatie in het MER opgenomen dient te worden. 1

5 Als het MER is afgerond, worden mede op basis daarvan de ontwerpbesluiten voorbereid. Deze ontwerpbesluiten zullen samen met het MER ter inzage worden gelegd. Dit wordt te zijner tijd aangekondigd in onder andere lokale huis-aan-huisbladen en op 2

6 STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Nr maart 2015 Kennisgeving Transmissiesysteem op zee Borssele, Ministerie van Economische Zaken Voornemen om een milieueffectrapport op te stellen Van vrijdag 13 maart 2015 tot en met donderdag 23 april 2015 liggen stukken ter inzage voor de milieueffectrapportage voor het voornemen voor een transmissiesysteem op zee. Iedereen kan hierop reageren met een zienswijze. Waarom dit voornemen? TenneT is voornemens om een transmissiesysteem op zee te realiseren. De windturbines van windenergiegebied Borssele zullen hierop worden aangesloten. De totale capaciteit van de aansluiting bedraagt MW. Het transmissiesysteem op zee Borssele bestaat uit twee transformatorstations in zee, vier onderzeese 220 kv hoogspanningskabels naar land, het ondergrondse tracé op land en de aansluiting op het 380 kv hoogspanningsstation Borssele. Met deze kennisgeving informeert de Minister van Economische Zaken u over het voornemen tot dit MER-plichtig project. Daarbij wordt een conceptnotitie reikwijdte en detailniveau ter inzage gelegd waarin is aangegeven op welke wijze het milieuonderzoek zal worden uitgevoerd en hoe dit in het MER moet worden opgenomen. Besluitvorming Op de besluitvorming over Transmissiesysteem op zee Borssele is de rijkscoördinatieregeling van toepassing. Dit betekent dat het zal worden vastgelegd in een inpassingsplan, dat wordt vastgesteld door de ministers van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu. Het inpassingsplan wordt voorbereid in één gecoördineerde procedure samen met een aantal andere besluiten dat voor het project nodig is (vergunningen en ontheffingen). De Minister van Economische Zaken coördineert de procedure. 1 Staatscourant 2015 nr maart 2015

7 Milieueffectrapportage Met een milieueffectrapport (MER) worden (mogelijke) milieueffecten, bijvoorbeeld op leefomgevingskwaliteit (mens), gezondheid, landschap, natuur, bodem en water in beeld gebracht zodat deze effecten een volwaardige rol kunnen spelen bij de besluitvorming. Het MER zal ook een passende beoordeling bevatten om mogelijke gevolgen voor Natura gebieden in kaart te brengen. Het MER wordt een gecombineerd besluit-mer/plan-mer. Waar kunt u de stukken inzien? U kunt de conceptnotitie en de overige stukken over het voornemen van vrijdag 13 maart 2015 tot en met donderdag 23 april 2015 inzien op en tijdens reguliere openingstijden (op papier) op de volgende locatie: Provinciehuis Zeeland, Abdij 6, Middelburg. Informatiemarkt De ministers van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu organiseren een inloopavond. U bent van harte welkom om daar vragen te stellen en informatie te krijgen over het project en de procedure. Deze inloopavond wordt gehouden op: dinsdag 24 maart 2015, Hotel Amadore Arneville, Buitenruststraat 22, Middelburg. U hoeft zich niet van tevoren aan te melden. Van uur tot uur is de zaal open en heeft u de mogelijkheid om de informatiemarkt te bezoeken en vragen te stellen aan de aanwezige medewerkers van de overheid en Tennet. U kunt vrij in- en uitlopen en op ieder moment met de diverse medewerkers spreken. Hoe kunt u reageren? U kunt van vrijdag 13 maart 2015 tot en met donderdag 23 april 2015 reageren. Wij ontvangen uw zienswijzen bij voorkeur digitaal. Dat kan via onder Transmissiesysteem op zee Borssele. U kunt niet reageren via . U kunt per post reageren: Bureau Energieprojecten, Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele, Postbus 248, 2250 AE Voorschoten. Wilt u uw brief ondertekenen en uw adres noemen? Dan kunnen wij in een later stadium contact met u opnemen. Wilt u uw zienswijze mondeling geven? Dat kan tijdens de inloopavond of via Bureau Energieprojecten, op werkdagen van 9.00 uur tot uur, T (070) Wat gebeurt hierna? De conceptnotitie wordt ook voorgelegd aan de betrokken overheden (gemeenten, provincies, e.d.) en de adviseurs met een wettelijke taak. De Commissie voor de milieueffectrapportage zal in de gelegenheid worden gesteld advies uit te brengen. Alle zienswijzen, reacties en adviezen worden bekeken door de ministers en betrokken in de notitie reikwijdte en detailniveau. Mede op basis van deze notitie wordt het MER opgesteld. Als het MER is afgerond, wordt mede op basis daarvan de tracékeuze voorbereid en een ontwerpinpassingsplan opgesteld. Het MER zal samen met dit ontwerpinpassingsplan en andere ontwerpbesluiten ter inzage worden gelegd. Hierop kan iedereen dan reageren. Dit wordt te zijner tijd aangekondigd in onder andere de Staatscourant, huis-aan-huisbladen en op Meer informatie Uitgebreide informatie vindt u op: Heeft u na het bezoeken van de website nog vragen? Dan kunt u bellen met Bureau Energieprojecten, T (070) Staatscourant 2015 nr maart 2015

8 Opzoektabel mondelinge, schriftelijke en digitale reacties en zienswijzen In onderstaande tabellen kunt u met het registratienummer het nummer van de reactie of zienswijze opzoeken. De reacties zijn vanaf pagina 8 opgenomen. De zienswijzen vindt u vanaf pagina 42. Reacties op startnotitie TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE Registratienummer 4S-SN-0006-R01 4S-SN-0007-R02 4S-SN-0008-R03 4S-SN-0009-R04 4S-SN-0010-R05 4S-SN-0023-R06 4S-SN-0026-R07 4S-SN-0029-R08 4S-SN-0033-R09 Reactienummer R01 R02 R03 R04 R05 R06 R07 R08 R09 Zienswijzen op startnotitie TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE Registratienummer Zienswijzenummer 4S-SN S-SN S-SN S-SN (21 eensluidend) 4S-SN (1 eensluidend) 4S-SN S-SN (1 eensluidend) 4S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN

9 Registratienummer Zienswijzenummer 4S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN S-SN (1 eensluidend) 4S-SN S-SN S-SN

10 Alfabetisch overzicht organisaties en reacties / zienswijzen Zienswijzen en reacties op startnotitie TRANSMISSIESYSTEEM OP ZEE BORSSELE Reactienummer R07 R02 R05 R08 R03 R04 R01 R09 R06 Overheid Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied, ROTTERDAM Gemeente Borsele, College van Burgemeester en Wethouders, HEINKENSZAND Gemeente Middelburg, College van Burgemeester en Wethouders, MIDDELBURG Gemeente Noord-Beveland, College van Burgemeester en Wethouders, WISSENKERKE Gemeente Veere, College van Burgemeester en Wethouders, DOMBURG Gemeente Vlissingen, College van Burgemeester en Wethouders, VLISSINGEN Provincie Zeeland, Gedeputeerde Staten, MIDDELBURG Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, AMERSFOORT Vlaamse Overheid, MOW, BRUSSEL Zienswijzenummer Naam Organisaties 0025 Akkerbouw bedrijf, LEWEDORP 0021 Dorpsraad Borssele, BORSSELE 0006 Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, ANTWERPEN 0011 Havenbedrijf Gent nv van publiek recht, TERNEUZEN 0019 Justion Advocaten, MIDDELBURG, namens Hof Domburg B.V., DOMBURG en Recreatie De Zandput B.V., VROUWENPOLDER 0022 NV Elektriciteitsproduktiemij Zuid Nederland (EPZ), BORSSELE 0027 NWEA, UTRECHT 0018 Paling en Kreeftenvisserij, ARNEMUIDEN 0024 Recron Walcheren, AAGTEKERKE 0002 Sportvisserij Zuidwest Nederland, DRIMMELEN 0014 Stichting Tuin van Zeeland, MIDDELBURG 0020 Vereniging Zeeuwse Milieufederatie, GOES 0023 VisNed, URK 0016 Zeeland Seaports, TERNEUZEN 0001 ZLTO, GOES

11 Reacties R01 tot en met R09

12 R01 1' Gedeputeerde Staten Provincie Zeeland bericht op brief van : 12 maart 2015 uw kenmerk: ons kenmerk: Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN afdeling: Ruimte bijlage(n): behandeld door: doorkiesnummer: onderwerp: Reactie op transmissiesysteem op zee Borssele verzonden: 14 APR 2015 Middelburg, 14 april 2015 Geachte heer, mevrouw, Hierbij dienen wij gezamenlijk met de colleges van Vlissingen, Borsele, Veere en Middelburg bijgevoegde inspraakreactie in op de conceptnotitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r. procedure voor een transmissiesysteem op zee Borssele. Een afschrift van deze reactie sturen wij ter kennisneming aan de leden van Provinciale Staten. Hoogachtend, Prov1nc1ehu1s Middelburg Postadres www zeeland nl Bezoekadres Abd11 6 Postbus 6001 T BK Middelburg 4330 LA Middelburg F

13 R01 Gezamenlijke reactie dd. 14 april 2015 Provincie Zeeland en Gemeenten Veere, Middelburg, Vlissingen en Borsele naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nr. 6748) met betrekking tot de besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele. De concept notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. De te onderzoeken tracés zijn in de concept notitie zeer globaal aangegeven waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés 1 B, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon-/ en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de tracékeuze voor bewoners en grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege verlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde (4) of het Veerse Meer (1A) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken. De (te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. 1) Tracé 3 moet blijkbaar tussendoor de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg aangelegd worden. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door een aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn.algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij volstrekt niet acceptabel. 2) Tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor naar onze mening de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft daarmee geen enkele meerwaarde en het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (1A). 3) Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit strijdig is met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel.

14 R01 4) Aanlanding tracé 4a Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betreft van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen ij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen. Daarnaast wordt m.b.t. dit tracé gesteld bij dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. 5) Op pag. 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is gebaseerd op huidige regelgeving. Als de tijd er is tot 2019 moet wetgeving toch aangepast kunnen worden? 6) Pag 14 en 16. Bij het tracé over zee zijn er aan beide zijden zones van 500 m waarbinnen geen bodemgerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangeven. Dit is vreemd en verder is onduidelijk wat wel en niet mag als bodemgerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte wordt uitgegaan. 7) Op blz 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met de cirkel aangegeven begrenzing vinden wij veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos). In het voorontwerp lnpassingplan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kv-hoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? 8) Op blz 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. Wij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij Bodem en water wordt gemist: aansnijding bestaande bodemverontreiniging; bodemsamenstelling; verstoring waardevol bodemprofiel Aspect Ruimtegebruik komt helemaal niet voor in tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag (betreft m.n. uitbreiding 380 kv-hoogspanningsstation Borssele, overgang zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook, effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect Leefomgevingskwaliteit ontbreekt in tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg)

15 R02 gemeente] orse e Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN l llllll lllll llll llllll Uw kenmerk: Ons kenmerk: Uw brief van: Heinkenszand, 15 Onderwerp: reactie op concept NRD, Transmissiesysteem op zee Borssele Geachte heer/mevrouw, De concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele geeft ons aanleiding tot reageren. Hierbij treft u de, gezamenlijk met de colleges van Vlissingen, Veere en de Provincie Zeeland opgestelde inspraakreactie aan. Een afschrift van deze brief wordt ter kennisneming aan de gemeenteraad gestuurd. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Borsele, hen, hoofd afdeling Ruimtelijke Ont~ikkeling, Behandeld door:, doorkiesnummer Bijlagen: Wilt u bij de beantwoording van deze brief 'Ons kenmerk' vermelden Postbus 1, 4450 AA Heinkenszand Stenevate 10, Heinkenszand Telefoon (0113) Fax (0113) info(@.borsele.nl IBAN: NL24BNGH BIC: BNGHNL2G

16 R02 Gezamenlijke reactie dd. 14 april 2015 Provincie Zeeland en Gemeenten Veere, Middelburg, Vlissingen en Borsele naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nr. 6748) met betrekking tot de besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele. De concept notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. De te onderzoeken tracés zijn in de concept notitie zeer globaal aangegeven waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés 1 B, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon-/ en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de tracékeuze voor bewoners, grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege verlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde (4) of het Veerse Meer (1A) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken. De (te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. 1) Tracé 3 moet blijkbaar tussendoor de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg aangelegd worden. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij volstrekt niet acceptabel. 2) Tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor naar onze mening de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft 1

17 R02 daarmee geen enkele meerwaarde en het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (1A). 3) Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit strijdig is met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel. 4) Aanlanding tracé 4a Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betreft van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen wij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen. Daarnaast wordt m.b.t. dit tracé gesteld dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. 5) Op pag. 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is gebaseerd op huidige regelgeving. Als de tijd er is tot 2019 moet wetgeving toch aangepast kunnen worden? 6) Pag 14 en 16. Bij het tracé over zee zijn er aan beide zijden zones van 500 m waarbinnen geen bodemgerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangeven. Dit is vreemd en verder is onduidelijk wat wel en niet mag als bodemgerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte wordt uitgegaan. 7) Op blz 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met de cirkel aangegeven begrenzing vinden wij veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos). In het voorontwerp lnpassingplan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kvhoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? 8) Op blz 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. Wij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij Bodem en water wordt gemist: aansnijding bestaande bodemverontreiniging; bodemsamenstelling; verstoring waardevol bodemprofiel Aspect Ruimtegebruik komt helemaal niet voor in tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag (betreft m.n. uitbreiding 380 kvhoogspanningsstation Borssele, overgang zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk 2

18 R02 rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook, effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect Leefomgevingskwaliteit ontbreekt in tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg). 3

19 R03 GEMEENTE 1 l; VERZONDEN 1 5 APR 2015 Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN datum uw brief van uw kenmerk ons kenmerk behandeld door doorkiesnummer afdeling 14 april 2015 /15U Ruimtelijke ontwikkeling onderwerp: zienswijze op het transmissiesysteem op zee Borssele Geachte heer, mevrouw, Hierbij dienen wij gezamenlijk met de colleges van Borsele, Middelburg, Vlissingen en de provincie Zeeland een zienswijze in tegen het Concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.- procedure voor een transmissiesysteem op zee Borssele. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders vatli Veere, de wnd. s cretaris, de burgemeester,./') correspondentie-adres : Postbus ZV Domburg tel. : BNG: fax : !BAN : NL73BNGH e- mail: gemeente@veere.nl BIC: BNGHNL2G bezoekadres: Traverse 1 Domburg

20 2 GEMEENTE R03 Gezamenlijke reactie dd. 14 april 2015 Provincie Zeeland en Gemeenten Veere, Middelburg, Vlissingen en Borsele naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nr. 6748) met betrekking tot de besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele. De Concept Notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. De te onderzoeken tracés zijn in de Concept Notitie zeer globaal aangegeven waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés lb, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon-/ en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de tracékeuze voor bewoners en grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege verlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde ( 4) of het Veerse Meer {la) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken. De ( te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. 1) Tracé 3 moet blijkbaar tussendoor de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg aangelegd worden. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door een aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij volstrekt niet acceptabel.

21 R03 3 2) Tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor naar onze mening de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft daarmee geen enkele meerwaarde en het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (la). 3) Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit strijdig is met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel. 4) Aanlanding tracé 4a Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betre~ van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen wij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen. Daarnaast wordt m.b.t. dit tracé gesteld dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. 5) Op pag. 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is gebaseerd op huidige regelgeving. Als de tijd er is tot 2019 moet wetgeving toch aangepast kunnen worden? 6) Pag. 14 en 16. Bij het tracé over zee zijn er aan beide zijden zones van 500 m waarbinnen geen bodem gerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangeven. Dit is vreemd en verder is onduidelijk wat wel en niet mag als bodem gerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte wordt uitgegaan. 7) Op blz. 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met de cirkel aangegeven begrenzing vinden wij veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos). In het voorontwerp Inpassingplan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kvhoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? 8) Op blz. 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. Wij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij Bodem en water wordt gemist: aansnijding bestaande bodemverontreiniging; bodemsamenstelling; verstoring waardevol bodemprofiel

22 R03 4 Aspect Ruimtegebruik komt helemaal niet voor in de tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag (betreft m.n. uitbreiding 380 kvhoogspanningsstation Borssele, overgang zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook, effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect Leefomgevingskwaliteit ontbreekt in de tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg).

23 R APR l GEMEENTE VLISSINGEN Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten VER ZONDEN UW BRIEF VAN BEHANDELD DOOR UW KENMERK BEZOEKADRES Paul Krugerstraat 1 ONS KENMERK / / TELEFOON DATUM 1 6 APR april 2015 BIJLAGEN ONDERWERP Windenergie op zee bij Bankje van Borssele: zienswijze MER - procedure. Geachte heer/mevrouw, Naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nummer 6748) met betrekking tot de voorgenomen besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele, delen wij u het volgende mede. De concept notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. Allereerst merken wij op dat de te onderzoeken tracés in de concept notitie zeer globaal aangegeven zijn op het kaartmateriaal, waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten (in detail) deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés 1 B, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon- en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze beperkte mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de verschillende tracékeuzes voor bewoners en grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege energieverlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde (4) of het Veerse Meer (1A) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken., - YLISSINGE-ti ~ POSTBUS 3000, 4380 GV VLISSINGEN TELEFOON GEMEENTE@VLISSINGEN.NL FAX IBAN: NL36BNGH BIC: BNGHNL2G

24 R04 De ( te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. Tracé 3 is geprojecteerde tussen de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door een aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de in Middelburg te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd danwel beperkt kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij niet acceptabel. Ten aanzien van tracé 2 ondersteunen wij het standpunt van de gemeente Middelburg. Dit tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft daarmee geen enkele meerwaarde en het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (1A). Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit op gespannen voet kan staan met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet of nauwelijks haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel. Aanlanding tracé 4a (Vlissingen) Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betreft van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen wij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen op "Ruimtelijke plannen.nl". Tussen het dorp Ritthem en de havenmonding ligt een groot natuurgebied en het monument "Fort Rammekens".

25 R04 Daarnaast wordt met betrekking tot dit tracé gesteld bij dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. Op pagina 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is echter gebaseerd op de huidige regelgeving. Met inachtname van het feit dat alles gereed moet zijn in 2019 is de mogelijkheid eveneens aanwezig om deze wetgeving aan te passen. Op pagina 14 en 16 staat vermeld dat het tracé over zee er aan beide zijden zones van 500 meter zijn waarbinnen geen bodemgerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangegeven. Dit is opmerkelijk en verder is niet duidelijk wat wel en niet mag als bodemgerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte u uitgaat. Wij ondersteunen het standpunt van de gemeente Borsele ten aanzien van de volgende aspecten. Op bladzijde 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met een cirkel aangegeven begrenzing is veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos ). In het voorontwerp lnpassingplan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kvhoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? Op bladzijde 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. Wij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij het hoofdstuk " Bodem en water" wordt gemist de aansnijding van de bestaande bodemverontreiniging en de bodemsamenstelling alsmede de verstoring van waardevol bodemprofiel. Het aspect "ruimtegebruik" komt ten onrechte niet voor in tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag (betreft met name de uitbreiding van het 380 kv-hoogspanningsstation Borssele en de overgang van zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook en effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect "leefomgevingskwaliteit" ontbreekt in tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg). Wij verzoeken u voornoemde aspecten te betrekken bij uw besluitvorming. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Vlissingen, namens het college, de manager van de afdeling Strategie, Beleid en Projecten,

26 Gemeente Middelburg Ruimtelijk Beleid R05 Kanaalweg 3 Postbus LA Middelburg Tel Fax (0118) info@middelburg.nl 1,., A.A. Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten uw kenmerk uw brief van ons kenmerk bijlage(n) maart contactpersoon doorkiesnummer datum datum verzending 14 april 2015 onderwerp Reactie op het transmissiesysteem op zee Borsele. 1 6 APR. Zlfi5 Geachte heer, mevrouw, In onze collegevergadering van 14 april 2015 hebben wij besloten gezamenlijk met de colleges van Vlissingen, Veere, Borsele en de provincie Zeeland de bijgevoegde inspraakreactie reactie op de concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r. procedure voor een transmissiesysteem op zee Borsele in te dienen. Een afschrift van deze brief wordt ter kennisneming aan de gemeenteraad gestuurd. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Middelburg,,.,----de secretaris, I mr. A. van den Brink /"\ ".,,.J MIX Papier van F S C mantwoo"' hen.om Bankrelatie: N.V. Bank voor Ned. Gemeenten (BNG) te Den Haag, banknr NL 148NGH (IBAN) / BNGHNL2G (BIC/SWIFT). - ~,,., FSC-C j verzoeken u bij beantwoording het onderwerp en ons kenmerk te vermelden.

27 R05 Gezamenlijke reactie dd. 14 april 2015 Provincie Zeeland en Gemeenten Veere, Middelburg, Vlissingen en Borsele naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nr. 6748) met betrekking tot de besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele. De concept notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. De te onderzoeken tracés zijn in de concept notitie zeer globaal aangegeven waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés 1 B, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon-/ en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de tracékeuze voor bewoners en grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege verlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde (4) of het Veerse Meer (1A) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken. De (te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. 1) Tracé 3 moet blijkbaar tussendoor de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg aangelegd worden. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door een aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij volstrekt niet acceptabel. 2) Tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor naar onze mening de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft daarmee geen enkele meerwaarde en het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (1A). 3) Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit strijdig is met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel.

28 R05 4) Aanlanding tracé 4a Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betreft van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen ij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen. Daarnaast wordt m.b.t. dit tracé gesteld bij dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. 5) Op pag. 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is gebaseerd op huidige regelgeving. Als de tijd er is tot 2019 moet wetgeving toch aangepast kunnen worden? 6) Pag 14 en 16. Bij het tracé over zee zijn er aan beide zijden zones van 500 m waarbinnen geen bodemgerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangeven. Dit is vreemd en verder is onduidelijk wat wel en niet mag als bodemgerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte wordt uitgegaan. 7) Op blz 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met de cirkel aangegeven begrenzing vinden wij veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos). In het voorontwerp Inpassing plan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kv-hoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? 8) Op blz 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. W ij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij Bodem en water wordt gemist: aansnijding bestaande bodemverontreiniging; bodemsamenstelling; verstoring waardevol bodemprofiel Aspect Ruimtegebruik komt helemaal niet voor in tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag {betreft m.n. uitbreiding 380 kv-hoogspanningsstation Borssele, overgang zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook, effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect Leefomgevingskwaliteit ontbreekt in tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg)

29 R06 Verzonden: Woensdag 22 april :09 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Koning Albert 2 laan Huisnummer: 20 bus 5 Postcode: 1000 BE Woonplaats: BRUSSEL Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Vlaamse Overheid, MOW Mede namens: Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Zie bijlage Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Zie bijlage Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Zie bijlage Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Zie bijlage Reactie

30 R06 Haven- en Waterbeleid Koning Albert II-laan 20 bus Brussel Tel Fax haven.waterbeleid@vlaanderen.be uw bericht van uw kenmerk ons kenmerk bijlagen vragen naar / telefoonnummer datum Betreft: Opmerkingen van het Vlaams Gewest inzake de conceptnotitie rijkwijdte en detailniveau voor het project Borssele - transmissiesysteem op zee Geachte mevrouw, Geachte heer, In maart 2015 werd het Vlaams Gewest formeel op de hoogte gebracht van het voornemen van Tennet om een transmissiesysteem voor windenergie op de Noordzee te realiseren in het gebied Borssele. Dit project is MERplichtig en een conceptnotitie reikwijdte en detailniveau, waarin wordt aangegeven op welke wijze het milieu-onderzoek zal gevoerd worden, werd ter inzage gelegd voor de stakeholders. Hierbij wenst het Vlaams Gewest haar opmerkingen inzake bovengenoemde conceptnotitie mee te delen. Het Vlaams Gewest wijst erop dat binnen het kader van de Agenda voor de Toekomst, het onderzoeksprogramma van de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie, momenteel hydrodynamisch en morfodynamisch onderzoek wordt gevoerd. Op basis van een numeriek morfologisch modelinstrumentarium zullen verkenningen worden verricht en, in een later stadium, beslissingen worden genomen betreffende de toekomst van het Schelde-estuarium en het mondingsgebied. Het Vlaams Gewest wenst erop te wijzen en te benadrukken dat de kabeltracés in het kader van het transmissiesysteem

31 2 R06 Borssele geenszins tot gevolg mogen hebben dat beleidsbeslissingen die uit bovengenoemde studies en metingen zouden voortvloeien a priori worden gehypothekeerd. Hiermee dient vooral rekening te worden gehouden bij de diepteligging van de kabels. In de conceptnotitie wordt meegedeeld dat de offshore kabels op een diepte variërend van één tot circa drie meter onder de zeebodem zullen gelegd worden, afhankelijk van het gebied en de situatie. Dit is volgens het Vlaamse Gewest echter onvoldoende diep. De kabels dienen, als ze in de hoofdvaargeul liggen, minimum op -25m lat of dieper te liggen en overal een dekking van minimum 4 meter te hebben. Verder wenst het Vlaams Gewest zich aan te sluiten bij de opmerkingen die worden aangeleverd door Vlaams/Nederlandse Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart (de Permanente Commissie) die de veiligheid en vlotheid van het scheepvaartverkeer in het Scheldegebied betreffen. Met hoogachting, Secretaris-generaal Departement Mobiliteit en Openbare Werken

32 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 Aan Bureau Energie-projecten, Inspraakpunt Transmissiesystemen op zee Borssele Postbus AE Voorschoten ') / ' '015 Contactpersoon Telefoonnummer Faxnummer Ons kenmerk PC Uw kenmerk Bijlage(n) 1 Plaats/Datum Middelburg, 20 april 2015 Betreft: Concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de M.E.R. -procedure transmissiesysteem op zee Borssele. Geachte Mevrouw, Mijnheer, Bij deze doe ik U de reactie toekomen van de Vlaams/Nederlandse Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart (verder te noemen de PC) op het Concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure - Transmissiesysteem op zee Borssele. De PC, ingesteld in het Tractaat tussen Nederland en België van 19 april 1839 werd in dit verdrag belast met het gemeenschappelijk toezicht op het loodswezen, de betonning en het onderhoud van de zeegaten van de Schelde beneden Antwerpen. Over het laatste aspect meldt het verdrag: "De beide regeringen verbinden zich ieder voor haar gedeelte der rivier, om de bevaarbare zeegaten van de Schelde en haar monden te behouden, en daar de nodige tonnen en boeien te plaatsen en te onderhouden". Sindsdien ziet de Commissie toe op de vlotheid en veiligheid van de scheepvaart in het Scheldegebied. De positie en bevoegdheden van de PC zijn in 2005 geactualiseerd en versterkt in het tussen Vlaanderen en Nederland gesloten verdrag inzake het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer (verder te noemen het GNB). Gelet op de mogelijke impact van de voorgenomen kabeltracés op de vlotheid en veiligheid van de scheepvaart in dit complexe gebied wenst de PC naar aanleiding van de publicatie van de Concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure een aantal nautische aandachtspunten onder Uw aandacht te brengen. In het kader van de voorliggende inspraakprocedure kunnen in eerste instantie een aantal algemene opmerkingen ten aanzien van vlotheid en veiligheid van de scheepvaart worden geformuleerd, welke hierna worden opgenomen. Bij onze reactie is tevens een bijlage gevoegd, welke ingaat op de mogelijke randvoorwaarden ten aanzien van de constructieen de exploitatiefase van de kabel (bijlage) op basis van de reeds beschikbare gegevens. Deze bijlage maakt integraal deel uit van de voorliggende reactie. Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Conunissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam

33 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 Hierna wordt er een indicatie gegeven van de randvoorwaarden en bijzondere voorwaarden die kunnen worden gesteld ten aanzien van het kabeltracé. Deze randvoorwaarden en bijzondere voorwaarden zijn in grote mate afhankelijk van het in te dienen dossier over het kabeltracé waartoe finaal besloten zal worden en het beschikbaar komen van aanvullende gegevens. Zij kunnen in dit licht dan ook worden uitgebreid of gewijzigd. Vanuit nautisch oogpunt wordt ten aanzien van het kabeltracé - afhankelijk van de finale keuze die wordt voorgestaan - drie deel trajecten onderscheiden, met name: a) het deeltraject 1 : vanuit het midden van het windmolenpark tot de Hoek van Westkapelle (buitengebied zee) b) het deeltraject 2: Westkapelle - Vlissingen Nolle Hoofd c) het deeltraject 3 : Vlissingen Nolle Hoofd - aanlandingspunt Borssele. Vanuit nautisch perspectief wordt ten aanzien van het kabeltracé bijzondere aandacht gevraagd om maatregelen te nemen om ankermaneuvers en/ of noodankermaneuvers te allen tijde mogelijk te laten blijven. Ook vanuit dit perspectief dient met andere woorden bijzondere aandacht aan de diepteligging van de kabels te worden besteed. Daarnaast onderscheiden we bij het instellen van het Transmissiesysteem op zee Borssele 2 fasen: 1) De bouwfase, waarbij het leggen van de HS-kabel(s) daadwerkelijk voorbereid wordt en uitgerold wordt, 2) De exploitatiefase waarbij de HS-kabel(s) in gebruiksklare toestand zijn. Momenteel wordt door de aanvrager nog geen uitspraak gedaan over de technieken die zullen gebruikt worden in de aanlegfase, noch wordt uitspraak gedaan wat de eindtoestand zal zijn bij een gebruiksklare kabel. We denken hierbij bijvoorbeeld aan de techniek en waarmee de kabel zal worden ingegraven (ploegen dan wel jetten; simultaan afrollen en deponeren dan wel nietsimultaan; kabellegschip voorzien met graafuitrusting, dan wel kabellegschip met afzonderlijk schip met graafuitrusting. Ongeacht de finaal weerhouden keuzes dienen zeker de nodige verdere afspraken te worden gemaakt met de nautisch vaarwegbeheerder. In het licht hiervan kan ook worden gewezen op de noodzaak aan de nodige vergunningen voor bijzondere en buitengewone transporten en uitvoering van de werkzaamheden. Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam 2

34 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 De aanvrager stelt dat - "indien geen overlap optreedt van de werkzaamheden van de diverse kabels" - het "cumulatief effect op de scheepvaartveiligheid kleiner is dan de som van de afzonderlijke effecten. Indien er een overlap van de werkzaamheden plaatsvindt, zal het risico op aanvaring stijgen. Het cumulatief effect blijft aanvaardbaar gezien de korte duur van de werken en gezien het beperkt aantal schepen dat ingezet wordt". Teneinde deze stelling verder in de praktijk uit te werken en simultane werkzaamheden te vermijden, zullen - zoals hoger reeds herhaaldelijk aangegeven - door de aanvragen de nodige stappen moeten worden ondernomen en afspraken gemaakt met de bevoegde instanties. Mogelijkheid tot kompasafwijking door de kabel en het effect van het magnetisch veld op de scheepvaart en navigatie wordt daarom als verwaarloosbaar beschouwd." CONCLUSIE In het licht van de bovenstaande opmerkingen lijken de nodige bijkomende analyses en overlegmomenten plaats te moeten vinden teneinde na te gaan in hoeverre het voorgenomen transmissiesysteem op zee Borssele, en in bijzonder het mogelijke kabeltracé 4, een mogelijke impact kan hebben op de veiligheid en vlotheid van het scheepvaartverkeer in het Scheldegebied, en in hoeverre hieromtrent mitigerende maatregelen kunnen worden voorzien. Wij hopen dan ook dat deze opmerkingen een eerste stap kunnen betekenen voor een verdere constructieve samenwerking. Hoogachtend, Namens de P ~rmanente Commissarissen van Toezicht op de S.',.., Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam 3

35 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 Bijlage - Randvoorwaarden ten aanzien van de constructie- en de exploitatiefase van de kabel A. Specifieke voorwaarden voorafgaand aan de werkzaamheden Vooraleer de voorbereidende werken van de constructie van het windmolenpark te starten, moet er contact worden opgenomen met de Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit (GNA), waarbij de vergunninghouder zal worden gevraagd een werkvergadering te plannen met alle betrokken operationele overheidsdiensten van de Nederlandse en Vlaamse overheid, waaronder de operationele hoofden van de GNA, de loodsdiensten, de havenautoriteiten / havenkapiteinsdiensten, de vergunninghouder, de uitvoerder van de werken zelf en overige betrokken diensten. Deze algemene coördinatievergadering vindt minimum zes weken voor de aanvang van de werken plaats en heeft het volgende tot doel: een uiteenzetting over de planning van en over de werken door de uitvoerder of vergunninghouder te geven (hoe, wat, wanneer); het vastleggen van de bijzondere voorwaarden ten behoeve van het garanderen van de veiligheid van de scheepvaart in het algemeen en het vermijden van stremmingen op de scheepvaartroutes naar de Scheldehavens en kusthavens in het bijzonder, alle scheepvaartverkeer van en naar de havens; het informeren van de operationele diensten over de stand van zaken. Verder dient er voor de aanvang van de werken ook aan de volgende voorwaarden te worden voldaan: het bodemonderzoek van het kabeltracé dient te worden besproken met de GNA, zodat de nodige maatregelen kunnen worden genomen in verband met de scheepvaartveiligheid; voor de organisatie van de bijzondere transporten en sleeptransporten dient er door de vergunninghouder voor aanvang van de werken contact te worden opgenomen met de GNA om de nodige maatregelen te kunnen nemen in verband met de scheepvaartveiligheid. De adviezen van de Loodsdiensten beperken zich in deze tot het puur nautische veiligheidsaspect en de inzet van de loods op de kabellegvaartuigen en werkvaartuigen bij het doorkruisen van de vaargeulen. Op de pre-arrival meetings met alle betrokken partijen (die desgevallend op het Schelde Coördinatie Centrum in Vlissingen worden georganiseerd) met als doel de Bijzondere Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam t.net 4

36 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 Voorwaarden verbonden aan de kabellegactiviteiten vast te leggen kunnen onder meer de volgende afspraken worden gemaakt: planning, voorwaarden en communicatie van de te voorziene eventuele baggerwerken een communicatie naar x- daags voor aanvang van de kabellegactiviteiten. een reguliere communicatie op dagbasis inzake de voortgang van de werken en de te verwachten passagepunten voor de komende 24 uur. een op welbepaalde tijdstippen (96 u op voorhand en verder afbouwend naar 12 u) gegeven notice tot de kabellegger zich op een welbepaalde afstand van de vaargeul zal bevinden. het bepalen van een veiligheidsperimeter / passeerafstand rond de kabellegger. het bepalen van de exacte positie t.o.v. de te doorkruisen vaargeul vanaf dewelke de kabellegger loodsplichtig is. duidelijke afspraken inzake de loodsbestelprocedure en transport van de loods. vereiste minimum zichtbaarheid bij passage van de vaargeul( en) door de kabellegger. Gezien elk kabellegvaartuig eigen karakteristieken en vaareigenschappen heeft, dienen de bovenvermelde punten dus geval per geval geconcretiseerd besproken te worden op deze pre-arrival meetings ten einde tijdig gerichte Bijzondere Voorwaarden op te stellen. B. Randvoorwaarden tijdens de werkzaamheden 1. De werkzaamheden mogen geen hinder veroorzaken aan de scheepvaart, in het bijzonder de tijgebonden scheepvaart, of de scheepvaartveiligheid in het gedrang brengen 2. De werkzaamheden (onderhoudsbaggerwerken, aanlegbaggerwerken,... ) die worden uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse of de Vlaamse overheid hebben altijd voorrang 3. Mede omwille van de scheepvaartveiligheid mogen de werkzaamheden geen verondiepingen veroorzaken in de maritieme toegangswegen (inclusief de veiligheidszone aan weerszijde van de vaargeul) C. Informatieplicht voor, tijdens en na de werkzaamheden Tijdens de werkzaamheden dienen de projectverantwoordelijken alle noodzakelijke informatie (plan van aanpak, uitvoeringsmiddelen, uitvoeringstermijnen, baggercyclussen, relevante bagger- en stortgegevens,... ) op voorhand te verschaffen en de voortgangsrapportage te bezorgen aan de GNA en de betrokken partijen. Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam 5

37 Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart R07 Na de werken dient de kabel-/leidingeigenaar de exacte ligging van de kabels te bewijzen (door bijvoorbeeld metingen) en te garanderen. Een as-built plan wordt aangeleverd aan de betrokken diensten. D. Voor de volledigheid Bijkomend wordt erop gewezen dat, indien er op het kabeltracé wrakken, vreemde objecten, historisch waardevolle objecten, munitie... liggen, de concessiehouder alle reglementeringen hieromtrent dient te respecteren en alle maatregelen om hieraan te voldoen dient te bekostigen. Het is vanzelfsprekend dat de concessiehouder zelf instaat voor het bekomen van alle vergunningen die noodzakelijk voor de uitvoering van zijn project. Er een verlichtings- en bebakeningsplan moet worden opgemaakt voor de constructiefase. Deze beide plannen dienen voor de aanvang van de werkzaamheden aan de GNA voor goedkeuring te worden voorgelegd. Alle vaartuigen van de concessiehouder, zowel tijdens de bouwfase als in de exploitatiefase, dienen te worden uitgerust met AIS. Een ERP (Emergency Response Plan), mede van belang voor de nautische veiligheid, moet worden opgemaakt en besproken met de GNA en de overige betrokken partijen. Tijdens de werkzaamheden dienen de projectverantwoordelijken alle noodzakelijke informatie (plan van aanpak, uitvoeringsmiddelen, uitvoeringstermijnen, baggercyclussen, relevante bagger- en stortgegevens, ".) op voorhand te verschaffen en de voortgangsrapportage te bezorgen aan GNA en de overige betrokken partijen. E. Aanleveren van gegevens Als laatste punt wordt er gevraagd om voor alle dossiers digitaal, in Excel of textfile, de exacte ligging en/ of alle voorgestelde tracés (x, y en z met vermelding van het coördinatenstelsel) beschikbaar te stellen. Hierbij wordt er gevraagd om bij het verstrekken van de gevraagde informatie op de plannen en tekeningen: De coördinaten op zee uit te willen drukken in geografische coördinaten (WGS 84) in graden, minuten en tienden van minuten, en voor de diepteligging in LAT; De coördinaten op land uit te willen drukken in Lambert 72 (x en y) en TA W (z). Gemeenschappelijk Nautisch Beheer Scheldegebied Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Postbus 556, 3000 AN Rotterdam 6

38 R08 Verzonden: Donderdag 23 april :27 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Voorstraat Huisnummer: 31 Postcode: 4491 EV Woonplaats: WISSENKERKE Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Gemeente Noord-Beveland, College van Burgemeester en Wethouders Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Zie bijgevoegde brief met bijlagen Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Wij onderschrijven op hoofdlijnen de gezamenlijke zienswijze van de provincie Zeeland en de gemeenten Vlissingen, Middelburg, Veere en Borsele. Deze zienswijze voegen wij hierbij en dient als hier ingevoegd te worden beschouwd. Het tracé door de Westerschelde (4) heeft nadrukkelijk onze voorkeur. Met een tracé door het Veerse Meer kunnen wij instemmen, indien geen sprake is van een belemmerende werking voor Noord-Beveland. Wij wijzen u er op dat op en langs beide zijden van de Veerse Dam ruimtelijke ontwikkelingen zijn voorzien. In het kader van de Nationale Visie Kust heeft de Veerse Dam een parelstatus. Voor het toeristisch-recreatief upgraden van de Veerse Meer-zijde van de dam is in 2010 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend door de deelnemende overheidspartijen: provincie Zeeland, de gemeenten Veere en Noord-Beveland, Rijkswaterstaat en Waterschap. Een belangrijk onderdeel daarvan is een hotelontwikkeling op ons grondgebied in het Veerse Meer. Ter verduidelijking voegen wij de structuurvisiekaart Veerse Dam (2007) hierbij. Reactie

39 1 =1:1:1:1:1 : meen te noord-bevelend Voorstraat EV Wissenkerke Postbus AA Wissenkerke Tel E-m ail: info@ noard-beveland.nl beveland.nl Bureau Energieprojecten, inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN Betreft: Kenmerk: Datum: Verzenddatum: Behandeld door: Bijlage(n): Zienszwijze concept NRD Transmissiesysteem op zee Borssele '!:i'!jlf/ 21 april APR Geachte heer/mevrouw, Wij hebben kennis genomen van de conceptnotitie reikwijdte en detailniveau Transmissiesysteem op zee Borssele. Wij onderschrijven op hoofdlijnen de gezamenlijke zienswijze van de provincie Zeeland en de gemeenten Vlissingen, Middelburg, Veere en Borsele. Deze zienswijze voegen wij hierbij en dient als hier ingevoegd te worden beschouwd. Het tracé door de Westerschelde (4) heeft nadrukkelijk onze voorkeur. Met een tracé door het Veerse Meer kunnen wij instemmen, indien geen sprake is van een belemmerende werking voor Noord-Beveland. Wij wijzen u er op dat op en langs beide zijden van de Veerse Dam ruimtelijke ontwikkelingen zijn voorzien. In het kader van de Nationale Visie Kust heeft de Veerse Dam een parelstatus. Voor het toeristisch-recreatief upgraden van de Veerse Meer-zijde van de dam is in 2010 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend door de deelnemende overheidspartijen: provincie Zeeland, de gemeenten Veere en Noord-Beveland, Rijkswaterstaat en Waterschap. Een belangrijk onderdeel daarvan is een hotelontwikkeling op ons grondgebied in het Veerse Meer. Ter verduidelijking voegen wij de structuurvisiekaart Veerse Dam (2007) hierbij. IBAN: NLS38NGH02850SS021 BIC-code: BNGHNL2G Dit briefpapier is gedrukt op papier met een FSGkeurmerk.

40 Wij verzoeken u in de definitieve notitie en der verdere procedures rekening te houden met de door ons aangedragen punten. secretaris "~----en wethouders G ~~ ~v~~ M.A. Fränzel MSc waarnemend burgemeester

41 Bijlage 1 bij zienswijze gemeente Noord-Beveland d.d. 21 april 2015 inzake concept NRD Transmissiesysteem op zee Borssele Gezamenlijke reactie dd. 14 april 2015 Provincie Zeeland en Gemeenten Veere, Middelburg, Vlissingen en Borsele naar aanleiding van uw kennisgeving in de Staatscourant van 12 maart 2015 (nr. 6748) met betrekking tot de besluitvorming over de milieueffectrapportage voor een transmissiesysteem op zee ten behoeve van het windpark Borssele. De concept notitie reikwijdte en detailniveau geeft ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. De te onderzoeken tracés zijn in de concept notitie zeer globaal aangegeven waardoor er niet of nauwelijks inzicht kan worden verkregen welke effecten deze tracés hebben op hun omgeving. Op deze manier is er onvoldoende inzicht in het realiteitsgehalte van de voorgestelde te onderzoeken tracés. Dit maakt het moeilijk om in dit stadium inhoudelijk te reageren met name voor wat betreft de landtracés 1 B, 2 en 3 welke gevolgen kunnen hebben voor de woon-/ en leefomgeving en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de verschillende gemeenten. Deze mate van detaillering draagt niet bij aan het verschaffen van inzicht in de gevolgen van de tracékeuze voor bewoners en grondeigenaren en grondgebruikers. Echter, discussies over magnetische straling en gezondheidsrisico's kunnen op voorhand op deze manier al wel de nodige maatschappelijke onrust veroorzaken. Gelet op de door u gehanteerde planning om te komen tot een operationeel windpark Borssele, en het uitgangspunt dat de kabels zoveel als mogelijk in een rechte lijn gepositioneerd moeten worden vanwege verlies bij een bochtig tracé, zijn wij van mening dat keuze voor een tracé door de Westerschelde (4) of het Veerse Meer (1A) het meest voor de hand ligt en dat het onderzoek zich tot deze tracés zou kunnen beperken. De (te) globaal aangegeven tracés dwars door het Walcherse (Nationale) landschap beschouwen wij niet als een reëel te onderzoeken alternatief. Ondanks dat wij de tracés dwars door het Walcherse landschap niet als een reëel te onderzoeken alternatief beschouwen, willen wij over deze landtracés toch nog het volgende opmerken. 1) Tracé 3 moet blijkbaar tussendoor de stedelijke gebieden van Vlissingen en Middelburg aangelegd worden. Volgens ons ontbreekt - in ieder geval aan de westzijde van het Kanaal door Walcheren de fysieke ruimte om hier een gestrekt tracé te realiseren. De Nieuwe Vlissingseweg kenmerkt zich door een aaneengesloten lintbebouwing. Ter hoogte van Abeele-West is een beperkte fysieke mogelijkheid aanwezig, echter in die zone zijn er op middenlange termijn ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Aan de oostzijde zullen de kabels de te ontwikkelen woningbouwlocatie Essenveld kruisen hetgeen zeer ongewenst is vanwege de zoneringen en magnetische stralingen. In zijn algemeenheid stellen wij dat door dit landtracé mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor nu en in de toekomst geblokkeerd kunnen worden. Een dergelijke beperking vinden wij volstrekt niet acceptabel. 2) Tracé 2 passeert Arnemuiden aan de noord - oostzijde. De gemeente Middelburg heeft daar veel grond in eigendom ten behoeve van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Een kabelverbinding gaat daarvoor een flinke belemmering vormen waardoor naar onze mening de kabelverbinding uiteindelijk toch door het Veerse Meer zal dienen te lopen. Tracé 2 heeft daarmee geen enkele meerwaarde en 1/2

42 het ligt veel meer voor de hand om dan meteen maar voor onderzoek van het tracé via de Veersedam en het Veerse Meer te kiezen (1A). 3) Om de tracés over land aan te kunnen leggen krijgt u te maken met vele grondeigenaren, waarbij u op langdurige onderhandelingen mag rekenen. Zeker op Walcheren met zijn kleinschalige verkaveling krijgt u daarmee te maken. Wij wijzen u er op dat dit strijdig is met uw ambitieuze planning van realisatie van deze verbinding. Het kan er bovendien voor zorgen dat uw wens van een zoveel mogelijk gestrekt tracé uiteindelijk niet haalbaar zal zijn. Ook uit dit oogpunt vinden wij de opgenomen landtracés niet reëel. 4) Aanlanding tracé 4a Een mogelijke aanlanding vindt plaats tussen Vlissingen (Buitenhaven) en Vlissingen-Oost (havenmonding) waarbij de voorkeur wordt uitgesproken dat deze zo westelijk mogelijk moet komen te liggen. Ook hier merken wij op dat dit een gebied betreft van enkele kilometers en derhalve wel erg ruim (te globaal) is aangeduid om op voorhand belangen te kunnen inschatten. Wel wijzen u er nu reeds op dat een groot deel (ca. 60 hectare) van de gronden aan de westzijde inmiddels gereserveerd zijn voor de bouw van een grootschalige nieuwe marinierskazerne in opdracht van het Ministerie van Defensie. Ten noordoosten van het dorp Ritthem ligt een munitiedepot van het Ministerie van Defensie. Voor wat betreft de zoneringen en beperkingen welke voortvloeien uit dit munitiedepot verwijzen ij u kortheidshalve naar het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Vlissingen. Daarnaast wordt m.b.t. dit tracé gesteld bij dat mogelijk aangesloten kan worden op reeds aanwezige bovengrondse hoogspanningsleidingen. De effecten voor straling worden bovengronds dan veel groter. De berekende zone breedte is immers afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de leidingen gaat en die neemt fors toe. 5) Op pag. 10 wordt vermeld dat een koppeling met België niet mogelijk is. Dit is gebaseerd op huidige regelgeving. Als de tijd er is tot 2019 moet wetgeving toch aangepast kunnen worden? 6) Pag. 14 en 16. Bij het tracé over zee zijn er aan beide zijden zones van 500 m waarbinnen geen bodemgerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Op land is er geen zone en is er naast de kabel slechts een gebied van 0,25 m aangeven. Dit is vreemd en verder is onduidelijk wat wel en niet mag als bodemgerelateerde activiteiten. Voorts is niet duidelijk van welke aanlegdiepte wordt uitgegaan. 7) Op blz. 17, figuur 2.5 hebt u het zoekgebied voor het 380kV station bij Borssele ingetekend. De door u met de cirkel aangegeven begrenzing vinden wij veel te ruim en loopt buiten het industriegebied en binnen de groenzone (Sloebos). In het voorontwerp Inpassing plan Zuid-west 380 kv west wordt het 380 kv-hoogspanningsstation Borssele al uitgebreid binnen dit zoekgebied. Zijn beide ontwikkelingen op elkaar afgestemd? 8) Op blz 26, tabel 3.1 geeft u de beoordelingscriteria per milieuaspect aan. Wij missen hier de effecten op de agrarische gebruiksfunctie voor zowel gewassen als dieren. Bij Bodem en water wordt gemist: aansnijding bestaande bodemverontreiniging; bodemsamenstelling; verstoring waardevol bodemprofiel Aspect Ruimtegebruik komt helemaal niet voor in tabel. In zijn algemeenheid moet hierbij gedacht worden aan oppervlakte fysiek ruimtebeslag (betreft m.n. uitbreiding 380 kv-hoogspanningsstation Borssele, overgang zee- op landkabels), oppervlakte zakelijk rechtstrook, gebruiksmogelijkheden zakelijk rechtstrook, effecten door EM-velden op bestaande buisleidingen. Ook het aspect Leefomgevingskwaliteit ontbreekt in tabel. Het gaat hierbij onder meer om deelaspecten gezondheid (EM-velden) en veiligheid (risico calamiteiten, verkeersveiligheid tijdens aanleg). 212

43 R08 0 0::: z (.) ö. Q) c 0 Q) (.) ro.:::,::. c N l() "'0""" ro 0.. N ;:::::: "'N""" -0 c "O "O Q) ro > Q) ~ 1 al 0 Q) (/) 0 STRUCTUURBEELD VEERSEDAM ~ ---"-- ~ lo<alcwcg ~ noordeljke paralelw~g: ~ fietsc1s of agrarisch ~rkcer [E paikccrvcld passerelb ~ nieuw parkeerveld n ~ zuidelîf<e parallelweg; ~ variabal gcb1111< (zie toel ~ M. ~fietspad 100 '- N Q) Q) (/) -~ E ro 0 al (/) z0 -Q) c Q)..., Q) Q) E Q) 0 O> 0.. Q) -~E " Q) Q) (/) Q) c..., ~ Q) >. N en N :o ën Q) O> (/) ro c ~ mi=

44 R09 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap > Retouradres Postbus BP Amersfoort Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort COntactpersoon F Datum Betreft 23 april 2015 Adviesverzoek reikwijdte en detailniveau TOZ Borssele Onze referentie B Uw...,.,.ntle Uw brief 22 april 2015 Geachte heer, mevrouw, Naar aanleiding van uw verzoek d.d. 22 april advies uit te brengen over de "Concept Notitie reikwijdte en detailniveau m.e.r. TOZ Borssele" stuur ik u hierbij mijn advies. In dit advies ga ik alleen in op de door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) behartigde belangen, te weten het cultureel erfgoed. In algemene zin geldt voor de Zeeuwse Voordelta een hoge archeologische verwachting op het aantreffen van archeologische resten. In aanvulling op de voorgestelde beoordeling (tabel 3.1) adviseer ik u daarom onder het eerste punt het volgende te benoemen: effect op archeologische waarden en archeologische verwachtingswaarden, waaronder verdronken landschappen en nederzettingsresten, scheepswrakken en vliegtuigwrakken. Voor de effectbeoordeling t.a.v. archeologie is het nodig om een bureauonderzoek uit te laten voeren conform de protocollen ontwikkeld in de KNA Waterbodems 3.2. Daarbij wordt in ieder geval gebruik gemaakt van gegevens afkomstig uit de bestaande wrakkenregisters en geo(morfo)logische data. Tot slot wil ik u adviseren om zo vroeg mogelijk in de planvorming een kwantitatief onderzoek (zoals sonaronderzoek) te doen naar archeologische (verwachtings)waarden. Dit onderzoekstraject kan mogelijk ingebed worden in andere uit te voeren onderzoeken, indien deze tevens ingesteld zijn op het opsporen van archeologische waarden. Daarmee wordt ruimte gecreëerd om te kunnen kiezen voor behoud door inpassing, waarmee tevens verdere kosten van bijvoorbeeld een opgraving voorkomen kunnen worden. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Senior beleidsmedewerker Maritiem Pagina 1 van 1

45 Zienswijzen 0001 tot en met 0028

46 0001 Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Datum 25 maart 2015 Onderwerp 220 KV c-reikwijdte Contact 3 Q r.1~, 70 ~ Kenmerk 15kdregt84kfb Geachte heer, mevrouw, Hierbij reageren wij als ZLTO op de concept notitie Reikwijdte en Detail' (concept NRD). Op dinsdag 24 maart 2015 hebben wij als ZLTO kennis genomen van de plannen om het windmolenpark op de Noordzee te verbinden met de centrale in Borssele waar de verbinding met de 380 KV wordt gemaakt. Onze interesse en belang gaat uit naar de situering van de tracés. Eén tracé doorkruist Walcheren en de andere noordelijke tracés gaan eveneens deels door het Veerse Meer en Walcheren en Beveland. Het zuidelijke tracé gaat volledig langs de kust door de Westerschelde naar Borssele. Onze voorkeur gaat onverkort naar het laatste tracé, zijnde door de Westerschelde. Onze motivatie is als volgt: Doorsnijding van landbouwgronden gaat gepaard met verstoring van bodemprofiel wat niet 100 % hersteld kan worden en permanente schade geeft. Er gelden agrarische gebruiksbeperkingen in een zone op en ter weerszijden van de kabels. Boomgaarden met windsingels zijn niet toegestaan in de beheersstrook en bestaande boomgaarden moeten dus gerooid en bestemmingsplanmatig mag niet automatisch elders worden ingepland. - Alle kavels zijn gedraineerd en in veel gevallen betekent dat dus doorsnijding en verlies en dus schade hiervan, terwijl nieuwe drainage met een andere richting in de meeste gevallen wegens ontwateringsrichting niet kan. Precisielandbouw neemt in de landbouw een vlucht en nu reeds is er hinder van invloedssferen van electiciteitskabels met magnetische velden, door het wegvallen van signaa,1 waardoor bewerkingen en aansturingen van high tech apparatuur worden verstoord. Dit heeft overigens ook veiligheidsaspecten in zich. Technische ontwikkelingen gaan snel en gebruikte systemen worden steeds verfijnder en dus gevoeliger voor dergelijke verstoringen. Noordlangeweg 42-B 4463 PR Colijnsplaat Postbus BA Goes KvK

47 0001 Datum 25 maart 2015 Onderwerp Blad 2/2 - Onbekend zijn de gevolgen voor langere termijn inzake straling op mens en dier. Reden te meer om de land variant te mijden. Overigens: Ook al zou invloed van straling niet wetenschappelijk aantoonbaar zijn, moet je als er een alternatief is, de bevolking niet opschepen met vragen en onzekerheden. aris ZL TO Zeeland

48 0002 Verzonden: Maandag 13 april :07 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Biesboschweg Huisnummer: 4 a Postcode: 4924 BB Woonplaats: DRIMMELEN Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Sportvisserij Zuidwest Nederland Mede namens: Visstandbeheercommissie (VBC) Veerse Meer Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Nee Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Niet direct over het hoofd gezien, maar tracé alternatief 1A loopt door het Veerse Meer en raakt en (mogelijk) schaadt de belangen van de visserij op dit water, zie volgend punt. Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Mogelijk ja. Tracé alternatief 1A loopt door het westelijk deel van het Veerse Meer. Op het Veerse Meer vindt zowel sport- als beroepsvisserij plaats. Met name de beroepsvisserij kan geraakt worden als hier een kabel aangelegd zou worden. Er dient rekening te worden gehouden met de verschillende locaties waar visserijconstructies zoals fuiken en schelpdierhangculturen staan/hangen in het water. In de visstandbeheercommissie (VBC) Veerse Meer kunnen de mogelijke plannen, problemen en gevolgen besproken worden. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Kan ik als secretaris van de VBC Veerse Meer opgenomen worden in de (verzend-/contact)lijst van belanghebbenden? Voor verdere vragen over de visserij op het Veerse Meer, kan u bij mij terecht. Reactie

49 0003 Verzonden: Maandag 13 april :26 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Mijn geboortedorp Krabbendijke wordt indirect geraakt als deze plannen doorgang krijgen zoals ze nu gesteld zijn. Ik ben niet tegen windenergie maar wel als dit ten koste moet gaan van het Zeeuwse Landschap en de Leefbaarheid. Ik dien dit bezwaar in, in de hoop dat men niet in het verlengde van een windmolenpark op zee een nieuwe hoogspanningsverbinding vanaf Borssele over land zal aanleggen. Reactie

50 0003 Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Rotterdam 13 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Impact 1. Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. 2. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 70 meter hoge masten. Waaraan tevens risico s zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Als oplossing stel ik voor: 1. Een ander tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op Belgie 2. Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden < dan 20 kilometer. a. Borssele station Annapolder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Annapolder Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken

51 0003 van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat niet onderzocht is naar de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Rilland. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Zeeland! Toch door Zeeland? Dan ondergronds! Als ondanks alle genoemde bezwaren toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan onder de grond ermee. Intussen bereikt mij steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast.systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten.hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of indien dit niet mogelijk is onder land. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken. Ik wek mijn eigen elektriciteit op middels zonnepanelen, dus onderschrijf het belang van groene energie. Handtekening.

52 0004 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Krabbendijke 14 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Impact 1. Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. 2. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 70 meter hoge masten. Waaraan tevens risico's zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Als oplossing stel ik voor: 1. Een ander tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op Belgie 2. Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden< dan 20 kilometer. a. Borssele 7 station Willem-Annapolder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Willem-Annapolder 7 Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken

53 0004 van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat niet onderzocht is naar de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Rilland. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Zeeland! Toch door Zeeland? Dan ondergronds! Als ondanks alle genoemde bezwaren toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan onder de grond ermee. Intussen bereikt mij steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast.systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten. Hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of - indien dit niet mogelijk is - onder land. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken.

54 0005 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten l 5 APP? Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Oosterhout, 14 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Impact 1. Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. 2. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 70 meter hoge masten. Waaraan tevens risico's zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Als oplossing stel ik voor: 1. Een ander tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op Belgie 2. Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden< dan 20 kilometer. a. Borssele 7 station Willem-Anna Polder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Annapolder 7 Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken

55 0005 van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat niet onderzocht is naar de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Rilland. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Zeeland! Toch door Zeeland? Dan ondergronds! Als ondanks alle genoemde bezwaren toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan onder de grond ermee. Intussen bereikt mij steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast.systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten.hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of - indien dit niet mogelijk is - onder land. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken. Ik wek mijn eigen elektriciteit op middels zonnepanelen, dus onderschrijf het belang van groene energie.

56 Port of Antwerp Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Havenhuis, Entrepotkaai 1, B-2000 Antwerpen T , F E info@portofantwerp.com coo Entrepotkaai Antwerpen, België 0006 AANGETEKEND Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten NEDERLAND 14 april 2015 Betreft: Transmissiesysteem op zee Borssele Geachte mevrouw, Geachte heer, Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen heeft kennis genomen van de concept notitie Reikwijdte en Detail voor de milieueffectrapportage voor het Transmissiesysteem op zee Borssele. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wenst een zienswijze in te dienen op deze concept notitie, waarbij zij in het bijzonder haar bezorgdheid wenst te uiten ten aanzien van de kabeltracés die het windmolenpark met het hoogspanningsstation ter hoogte van de kerncentrale van Borssele verbinden. In de concept notitie is vermeld dat de benodigde kabels om deze verbinding tot stand te brengen (vier kabels in totaal), gebundeld worden in één tracé waarvan de breedte 1600 meter bedraagt. In de concept notitie worden vier mogelijke tracé alternatieven voorgesteld. In de conceptnotitie wordt expliciet vermeld (p21) dat de voornaamste zorg voor de overheid is dat de scheepvaart geen hinder ondervindt van de kabel (scheepvaartroutes, ankers, visserij, etc.). Niettegenstaande dit uitgangspunt zijn er bemerkingen te maken bij de kabelaansluiting in het algemeen en de verschillende tracés in het bijzonder. Met name zijn er verschillende aspecten die de garantie tot een veilig en vlot scheepvaartverkeer van en naar de Scheldehavens nu en in de toekomst in de weg staan: 1

57 0006 Kader: De voorgenomen activiteit vindt plaats in het mondingsgebied van Schelde-estuarium en de Westerschelde. Dit gebied is het voorwerp van menig lopend onderzoek en van afspraken tussen Vlaanderen en Nederland over het toekomstig beleid en beheer ervan (Scheldeverdragen, Agenda voor de Toekomst, Vlakte van de Raan, Vlaamse Baaien,... ). Daarnaast zijn er bestaande activiteiten in de Westerschelde zoals het baggeren en storten ten behoeve van de nautische toegankelijkheid van de Scheldehavens waartoe vergunningen zijn verleend. In de concept notitie is hiervan geen melding gemaakt en kan bijgevolg niet nagegaan worden hoe hiermee zat worden omgegaan, terwijl deze randvoorwaarden essentieel zijn om de nautische toegang te vrijwaren en toekomstige ontwikkelingen niet op voorhand te hypothekeren. Be/oodsingszone Steenbank: De vier verschillende tracéalternatieven lopen in de onmiddellijke nabijheid van de beloodsingszone Steenbank. In de nabijheid van een beloodsingszone is een verhoogde concentratie van schepen waar te nemen. Dit betekent eveneens een verhoogde kans. tot noodankeren alsook het risico dat de kabeltracé beschadigd zou worden door deze vallende ankers. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen zou daarom willen voorstellen om ook een bijkomend alternatief qua aanlandingsplaats te willen bekijken. Op het Belgisch gedeelte van de Noordzee bevindt zich eveneens een windmolenpark. Dit is niet ver verwijderd van het betrokken (Nederlands) windmolenpark. Concreet is de vraag om te onderzoeken of een verbinding gerealiseerd kan worden met het Belgisch windmolenpark waarbij de verbinding naar landzijde die in het kader van dit (Belgisch) windmolenpark gerealiseerd wordt, eveneens aangewend kan worden om de opgewekte energie van het windmolenpark Borssele naar land te kanaliseren. In de concept notitie is hieromtrent het volgende opgenomen: 'Een koppeling van het netwerk van de aanpalende Belgische windparken is niet wenselijk omdat hiervoor dubbele vergunningsprocedures nodig zijn, een aanpassing van de subsidieregeling nodig is en extra kosten met zich meebrengt door aanleg van een extra kabelverbinding. Dit maakt het moeilijker (zo niet onmogelijk) om de doelstellingen uit het Energieakkoord tijdig te halen.' Rekening houdend met het voorgaande vraagt het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen evenwel om deze optie omvattender te onderzoeken. 2

58 0006 Indien uit onderzoek zou blijken dat een verbinding met en via het Belgisch windmolenpark niet realistisch en of haalbaar is, wenst het GHA te vernemen op welke wijze (nood)ankermanoeuvres ter hoogte van het beloodsingszone Steenbank ook in de toekomst gegarandeerd kunnen worden. Breedte tracé: De vier kabels worden gebundeld in één tracé met een totale breedte van 1600m. Deze breedte is opgebouwd uit de afstand tussen de kabels onderling (200m) en een onderhoudszone van 500m aan weerszijden van de kabelcorrtdor. Bij verleende vergunningen (Ontgrondingenwet) in het kader van het onderhoud van de vaargeul in de Westerschelde wordt ter hoogte van kabels en leidingen een onderhoudszone van 200m vooropgesteld. Kan de onderhoudszone ook bij dit voorstel beperkt worden tot 200m? De breedte van het tracé heeft namelijk ook een impact op mogelijke interferenties met scheepvaartroutes en de scheepvaart in het algemeen - zie verder. Geen bodem gerelateerde activiteiten: In de concept notitie wordt vooropgesteld dat er binnen de zone van 1600m geen bodem gerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Welke impact heeft deze stelling op potentiële baggerwerkzaamheden in deze zones? Tracéalternatief 4: Bij het voorgestelde tracéalternatief 4 wordt het windmolenpark via de Westerschelde verbonden met de landzijde waarbij er 2 alternatieven zijn: aanlanding ten oosten van Vlissingen en aanlanding nabij het hoogspanningsstation Borssele. Het tracéalternatief 4 loopt, volgens de concept notitie, via de Geul van Rassen tussen zowel de bestaande vaargeul Oostgat als de mogelijke toekomstige vaargeul Walvischstaart. In de concept notitie is vermeld dat door deze routekeuze het gebruik van beide vaargeulen niet gehinderd wordt door de aanleg en het eventuele onderhoud van de kabels. Gelet op de gewenste breedte van het tracé (1600m, zie hierboven) waarbinnen geen bodem beroerende activiteiten mogen plaatsvinden, lijkt dit tracé zowel het toekomstig baggeronderhoud van het Oostgat alsook de aanleg van een mogelijke geul door de Walvischstaart te hypothekeren. 3

59 0006 Bovendien gaat deze stelling voorbij aan de natuurlijke dynamiek van de geulen in het Schelde-estuarium waarbij geulen migreren en zich in de loop van de tijd verplaatsen. De nodige onderzoeken worden momenteel uitgevoerd omtrent de vaargeul Walvischstaart. De 'configuratie' van deze vaargeul, met name de eigenlijke vaargeul met de benodigde taluds is nog niet gefinaliseerd. Het is niet ondenkbeeldig dat de benodigde taluds uitgestrekt zullen zijn. De stelling dat het kabeltracé deze toekomstige vaargeul - met bijhorigheden - niet zal hinderen, lijkt hierdoor dan ook voorbarig. Na de Elleboog splitsen beide alternatieven. In de concept notitie is aangehaald dat tracévariant 4A ten noorden van de vaargeul naar Antwerpen blijft en aanlandt tussen Vlissingen en Vlissingen Oost. Met een vooropgestelde breedte van 1600m is dit echter niet haalbaar. Er is ten noorden van de vaargeul immers geen 1600m beschikbaar waardoor er wel degelijk interferentie is met het scheepvaartverkeer. In Vlissingen, ter hoogte van het De Ruyterplein (dok van waar de redeboten vertrekken) is de afstand kust-groene boeilijn 1 mijl (1853m). Dit betekent dat de kabelcorridor ongeveer de hele geul zal innemen. Ter hoogte van Vlissingen dient eveneens het noodankeren verzekerd te zijn. De vooropgestelde route en het noodankeren lijken niet compatibel. Voor beide alternatieven van tracéalternatief 4 stelt zich ook de vraag wat de impact is van de aanleg alsook het onderhoud van deze tracés. Zal de vaarweg gesperd worden, en zo ja, gedurende welke periode? Naast de huidige situatie zijn er voor beide alternatieven bij tracévariant 4 eveneens bemerkingen te maken voor de toekomst. In de concept notitie wordt immers voorbij gegaan aan het dynamisch karakter van het Schelde estuarium, hetgeen impliceert dat de ligging van de geulen in de loop van de tijd kan wijzigen. Ook de baggerbehoefte en baggerlocaties kunnen bijgevolg veranderen. Bijkomende interferenties van het tracé 4 met de toekomstige scheepvaartnoden is dan ook niet uit te sluiten. Samenvattend kan dus gesteld worden dat het tracéalternatief 4, met zijn beide varianten, de vooropgestelde doelstelling dat het scheepvaartverkeer geen hinder ondervindt van het kabeltracé, niet behaalt en dit zowel in de huidige situatie alsook in de toekomst. Een veilig en vlot scheepvaartverkeer van en naar de Scheldehavens kan bij tracéalternatief 4 immers niet gegarandeerd worden. De verschillende overheids- en internationale instanties, waaronder de VNSC en de PC, betrachten op dagelijkse basis om het Scheldeestuarium te monitoren en de maritieme bereikbaarheid van en naar de Scheldehavens voor de toekomst te garanderen en te optimaliseren. 4

60 0006 Om toekomstige ontwikkelingen in het Scheldegebied en het mondingsgebied niet te hypothekeren of te beperken, vraagt het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen dan ook om het alternatievenonderzoek uit te breiden met een aantakking op het netwerk met Belgische windmolenparken en alsook om tracéalternatief 4, met haar beide varianten, te willen verlaten. Ik dank u alvast voor het gevolg dat u aan voornoemde bemerkingen en voorstellen zal geven. Met hoogachting, vr. Gedelegeerd Bestuurder mz. 5

61 0007 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Rilland, 15 april 2015 Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar het schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengrondse 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. Tot overmaat van ramp wil T enne T een schakelstation van ongeveer 3 hectare letterlijk inklemmen tussen de A58 en de woningen aan de Zuidhof,lokaal bekend als "De Vijfhuizen", alwaar thans 9 gezinnen met een aantal kinderen woont. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu dus op de windparken buitengaats. Impact Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 65 meter hoge masten waaraan tevens risico's zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding. De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de publicatie "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medical Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het

62 0007 kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Als oplossing stel ik voor: onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Bath en vandaar, onder de beide kanalen, afwatering van West Brabant en Schelde-Rijn verbinding, door naar de Kreekrak polder niet is onderzocht. Deze locatie is vrijwel onbewoond en al in gebruik als waterzuivering, opwekking van windenergie en toekomstige locatie van een zonne-energie park, kortom: in gebruik voor duurzaamheiddoeleinden. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan, onder andere, de ontwikkeling van de onderzeese BritNedkabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Er zijn legio onderzeese elektra kabels aangelegd zodat deze technologie ruim voorhanden zou moeten zijn. Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een onderzeese verbinding heeft ook bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt, waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast. Systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten. Hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn zienswijze en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn zienswijze tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren aanpassen. Ten slotte, Ik ben zeker niet tegen de opwekking groene stroom.

63 0008 Verzonden: Maandag 20 april :00 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Ons inziens is er te weing aandacht voor de schade aan het cultuurlandschap, het woongenot van grote groepen inwoners alsmede gezondheids probelemen door de bovengrondse kabelverbindingen. Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Als onderdeel van het totale plan is een schakelstation gepland ten zuiden van de A58 in onze achtertuin. Deze industrialisering van het landschap betekend een grote vermindering van ons woongenot en een zeer aanzienlijke waardevermindering van onze woning. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Ondergrandse verbindingen worden niet als alternatief gezien aangezien alleen maar naar de kosten gekeken wordt. Er zijn notabene kabels over de zeebodem in aanleg van Nederland naar Noorwegen; vele honderden kilometers lang. Reactie

64 Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Rilland, 20 april Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid- Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. Tot overmaat van ramp wil TenneT een schakelstation van ongeveer 3 hectare letterlijk inklemmen tussen de A58 en de woningen lokaal bekend als De Vijfhuizen, alwaar thans 9 gezinnen wonen. Het is zeer duidelijk dat deze elektriciteit niet nodig is voor de Zeeuwse gebruikers en alle energie dus afgevoerd dient te worden naar de rest van Nederland. Netbeheerder TenneT wil hier toe de windparken aansluiten op het schakelstation in Borssele en van daar nieuwe bovengrondse 380 KV leidingen aan leggen om de energie verder naar Nederland te transporteren. Omdat deze energie dus duidelijk niet nodig is voor Zeeland lijkt het ons beter om de kabels vanaf de windparken over de zeebodem naar de Rotterdamse maasvlakte te leiden en dan daar een transformator/schakelstation aan te leggen en van daar naar de gebruikers in de Randstad. Als alternatief zouden de kabels vanaf de windparken over de zeebodem en door de Westerschelde naar een locatie voorbij Bath tegen aan de Belgische grens kunnen lopen alwaar dan een transformator/schakelstation gebouwd kan worden. Van af dit punt kan de stroom dan via de al bestaande kabels naar de rest van het land kunnen. Deze bestaande kabels zijn alleen in gebruik als verbinding met België en wordt zelden gebruikt. Dit zou dan betekenen dat de energie van de bestaande centrales in Borssele via de BESTAANDE 380 KV door Zuid- Beveland wordt getransporteerd en de nieuwe energie van de windparken via de BESTAANDE 380 KV langs het Schelde-Rijn kanaal. Dit betekend dus dat er in het geheel GEEN nieuwe hoogspanningsmasten hoeven te worden geplaats in Zuid-Beveland. De hiermee uitgespaarde fondsen zullen hoogstwaarschijnlijk genoeg zijn om de extra kosten voor de langere ondergrondse kabel te compenseren. Ook het totaal overbodige schakelstation langs de A58 bij Rilland kan dan komen te vervallen aangezien er twee aparte transportwegen zijn ontstaan. Overigens zou een Europese samenwerking in dit geval zeer voordelig kunnen zijn aangezien op slechts ca. 200 m van de grens met Nederland zich een groot transformator/schakelstation bevindt in Zandvliet, België welke eenvoudig vergroot zou kunnen worden. Als derde alternatief zou de kabel ondergronds door kunnen lopen tot in de kreekrakpolder alwaar een groot zonnepanelenpark wordt gepland en waar een schakelstation dus minder problematisch zal zijn.

65 0008 Ons grootse bezwaar is tegen de plaatsing van een zeer groot station ten zuiden van de A58 in onze achtertuin en die van onze buren. Deze vergaande industrialisering van het landschap zal ons woongenot aanzienlijk verminderen en daarmee dus ook een zeer grote waardedaling van ons huis betekenen. Indien dit schakelstation toch nodig wordt geacht zijn er in de directe omgeving locaties te vinden waar geen bewoning in de buurt is. Bijvoorbeeld de hierboven geschetste twee locaties maar ook direct naast het bestaande kassen complex. Wij vertrouwen erop dat u goede nota neemt van onze bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onderwater naar de maasvlakte of onder de Westerschelde. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zullen wij onze bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken. Hoogachtend,

66 0009 Verzonden: Maandag 20 april :28 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? de belangen van de bewonders in Zeeland die te maken krijgen met lelijke en ongezonde wintrackmasten door het landschap Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Als inwoner van Zeeland hecht ik aan een mooi landschap.dit landschap wordt nu verpest. De masten gaan ook over mijn grond, waardoor de leefbaarheid aldaat ernstig wordt aangetast. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Krabbendijke 10 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Impact 1. Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits.

67 Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 70 meter hoge masten. Waaraan tevens risico s zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Als oplossing stel ik voor: 1. Een ander tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op Belgie 2. Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden < dan 20 kilometer. a. Borssele station Annapolder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Annapolder Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat niet onderzocht is naar de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Rilland. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Zeeland! Toch door Zeeland? Dan ondergronds! Als ondanks alle genoemde bezwaren toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan onder de grond ermee. Intussen bereikt mij steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast.systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten.hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of indien dit niet mogelijk is

68 0009 onder land. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken. Ik wek mijn eigen elektriciteit op middels zonnepanelen, dus onderschrijf het belang van groene energie. Handtekening. Reactie

69 0010 Verzonden: Maandag 20 april :50 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Mede namens: Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Wij worden geraakt in onze belangen, door het plaatsen van windmasten zullen er 380 kw masten geplaats in mijn direkte omgeving, of nog erger op mijn terrein. Dit betekent voor mij een aantasting in mijn woongenot, een direct gevaar voor mijn gezondheid en een verrommeling van mijn direkte omgeving. Reactie

70 0011 Verzonden: Dinsdag 21 april :38 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Postbus Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Havenbedrijf Gent nv van publiek recht Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Ja, zie brief zienswijze in bijlagen Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Ja, zie brief zienswijze in bijlage Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Ja, zie brief zienswijze in bijlage Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Ja, zie brief zienswijze in bijlage Reactie

71 - PORT OF GHENT HAV ENBEDRl.JF GENT nv van publte k recht. Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus 248 NL-2250 AE Voorschoten Nederland U/ref. : 0/ref.: S&P/DS/DV/ET/ib Contactpersoon: Gent, 20 april 2015 Transmissiesysteem op zee Borssele Geachte Het Havenbedrijf Gent heeft kennis genomen van de concept notitie Reikwijdte en Detailniveau voor de milieueffectrapportage voor het Transmissiesysteem op zee Borssele. Het Havenbedrijf Gent wenst een zienswijze in te dienen op deze concept notitie, waarbij zij in het bijzonder haar bezorgdheid wenst te uiten ten aanzien van de kabeltracés die het windmolenpark met het hoogspanningsstation ter hoogte van de kerncentrale van Borssele verbinden. In de concept notitie worden 4 tracé alternatieven voorgesteld, waarbij een van de uitgangspunten is dat hinder voor de overige gebiedsgebruikers (o.a. scheepvaart) beperkt moet blijven. Ook vormen de technische uitvoerbaarheid en risico's verbonden aan elk tracé belangrijke uitgangspunten. Ondanks deze uitgangspunten zijn er verschillende aspecten aan de kabelaansluiting en de voorgestelde tracés die een impact kunnen hebben op het scheepvaartverkeer van en naar de havens aan de Westerschelde en in het bijzonder de haven van Gent. De totale breedte van het kabeltracé bedraagt 1600 m en is opgebouwd uit een onderlinge afstand van 200 m tussen de 4 kabels en een onderhoudszone van 500 m aan weerszijden van de kabelcorridor. De diepte van het kabeltracé onder de zeebodem is niet vermeld in de tekst. In de concept notitie wordt gezegd dat binnen deze zone van 1600 m geen bodem gerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. In tracé alternatief 4 wordt deze kabelbundel tussen de bestaande vaargeul Oostgat en de mogelijke toekomstige vaargeul Walsvischstaart gelegd. Er wordt gesteld dat bij deze locatiekeuze het gebruik van beide vaargeulen niet gehinderd wordt door aanleg en onderhoud van de kabels. Voor dit alternatief worden 2 varianten voorgesteld, waarbij telkens de vaargeul van het Oostgat ter hoogte van Vlissingen gekruist moet worden. De vaargeul Oostgat is een belangrijke toegangsweg naar de haven van Gent voor schepen uit Noord-Europa en in het bijzonder voor de regelmatige roro-dienst van DFDS Seaways tussen de havens van Gent en Götheborg. Gezien de breedte van de kabelbundel en zijn ligging naast en door het Oostgat za l er tijdens de aa nleg- en latere onderhoudswerkzaamheden zeker hinder zijn voor de scheepvaart naar de

72 " PORT OF GHENT HAVENBEDRl.JF GENT nv v an publiek rechc haven van Gent. Op welke manier zal bij de uitvoering van deze werkzaamheden deze hinder voorkomen worden? Zal de vaarweg versperd worden, en zo ja, gedurende we lke periode? Daarnaast lijkt het onderhoudsbaggerwerk van de vaargeul van het Oostgat ten behoeve va n de scheepvaart niet te verzoenen met de stelling dat in de zone van 1600 m geen bodem gerelateerde activiteiten mogen plaatsvinden. Hoe zal omgegaan worden met deze noodzaak aan baggeren, bovendien rekening houdend met het dynamisch karakter van de Westerschelde waardoor de ligging van de geulen kan variëren? Hierdoor kunnen in de toekomst de vaargeul en het kabeltracé nog meer overlappen. Wij verwijzen ten slotte ook naar het recente incident op 31 maart 2015 met het containerschip Sealand Meteor ter hoogte van Vlissingen om aan te tonen dat er een belangrijk risico verbonden is aan dit tracé. Ter hoogte van Vlissingen moet steeds het noodankeren verzekerd blij ven, zowel binnen de vaargeul als erbuiten, om indien nodig, de veilige doorgang van schepen van en naar de haven van Gent toe te laten. Dit noodankeren houdt een groot risico tot beschadiging van de kabels in en is in strijd met de stelling dat er geen bodem gerelateerde activiteiten in de zone van 1600 m mogen plaatsvinden. Daarom stelt het Havenbedrijf Gent voor om tracé alternatief 4 te verlaten. Indien tracé alternatief 4 toch wordt aangehouden is enerzijds de diepte van de kabels onder de bodem een belangrijk aandachtspunt bij het technisch ontwerp van het kabeltracé, gelet op het feit dat een anker zich tot Sm diep kan ingraven. Anderzijds moet ook onderzocht worden welke technische beschermingsmaatregelen genomen ku nnen worden om de kabels te beschermen, hierbij denken we aan betonnen afdekplaten en dergelijke. We danken u alvast om onze opmerkingen mee te nemen in de verdere uitwerking. Hoogachtend Havenkapitein-commandant Afgevaardigd bestuurder

73 0012 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Rilland, 20 april 2015 Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. Tot overmaat van ramp wil TenneT een schakelstation van ongeveer 3 hectare letterlijk inklemmen tussen de A58 en de woningen lokaal bekend als "De Vijfhuizen", alwaar thans 9 gezinnen wonen. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat ef ir-.é:eelanel een nieu'ne hoogs~annta SVefbtAding moet worden-aangelegd- De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu dus op de windparken buitengaats. Impact Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 65 meter hoge masten waaraan tevens risico's zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding. De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medical Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het

74 0012 kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Als oplossing stel ik voor: onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Bath en vandaar, onder de beide kanalen, afwatering van West Brabant en Schelde-Rijn verbinding, door naar de Kreekrak polder niet is onderzocht. Deze locatie is vrijwel onbewoond en al in gebruik als waterzuivering, opwekking van windenergie en toekomstige locatie van een zonne-energie park, kortom: in gebruik voor duurzaamheiddoeleinden. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Er zijn legio onderzeese elektra kabels aangelegd zodat de technologie ruim voorhanden zou moeten zijn. Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt, waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast. Systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten. Hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken.

75 0013 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten 27A PR 2075 Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Borssele 17 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengrondse 380kV Mammoet hoogspanningsverbinding door de Hals van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Zeeuwse landschap en grote onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De beheerder van het landelijke hoogspanningsnet: TenneT, heeft aangegeven dat er in Zeeland een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Impact 1. Opwaardering van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits. 2. Bovengrondse hoogspanningsverbinding doorsnijdt geheel midden Zeeland d.m.v. 70 meter hoge masten. Waaraan tevens risico's zitten voor de volksgezondheid. Ik zie een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van mijn leefomgeving. Als oplossing stel ik voor: 1. Een ander tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op Belgie 2. Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden <dan 20 kilometer. a. Borssele -7 station Willem-Anna Polder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Willem Annapolder -7 Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart mij grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Ik vind dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken

76 0013 van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn (zie de bijlage "Fijnstof en hoogspanningskabels"). Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Ik vind het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Ik vind het onbegrijpelijk dat niet onderzocht is naar de mogelijkheid van een verbinding via de Westerschelde richting Rilland. Onbegrijpelijk, omdat daarmee grote, onomkeerbare schade aan landschap, milieu en volksgezondheid in Zeeland wordt voorkomen. Onbegrijpelijk, omdat TenneT nota bene zelf werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Onderzeese aanleg verdient daarom volgens mij verreweg de voorkeur. (Of moet de stroom van Noorwegen naar Groot-Brittannië per se via het Nederlandse vasteland: Nederland Distributieland?) Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Zeeland! Toch door Zeeland? Dan ondergronds! Als ondanks alle genoemde bezwaren toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan onder de grond ermee. Intussen bereikt mij steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit volgens mij nader te onderzoeken. Anders dreigt - door achterhaalde standpunten uit het verleden - een zware aantasting van het landschap van de toekomst. Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast.systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten.hierbij mogen de belangen van energiebedrijven niet de overhand hebben. Ik vertrouw erop dat u goede nota neemt van mijn bezwaren en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of- indien dit niet mogelijk is - ondergronds. Zodra onomkeerbaar aan deze voorwaarden is voldaan, zal ik mijn bezwaren tegen de aanleg van windmolenparken voor de kust van Walcheren intrekken. Ik wek mijn eigen elektriciteit op middels zonnepanelen, dus onderschrijf het belang van groene energie.

77 0014 Aan het Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Middelburg, 17 april Bezwaar tracékeuze onshore kabelsystemen over Walcheren Geachte mevrouw/heer, In de door u ter inzage gelegde concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r. procedure "Transmissiesysteem op zee Borssele" geeft u aan meerdere tracés over land te willen onderzoeken om zo tot het voorkeursalternatief te komen voor de kabelverbinding van het windmolenpark op zee naar het station in Borssele. De stichting Tuin van Zeeland maakt ernstige bezwaren tegen de tracés over land. Deze zullen het zeer waardevolle cultuurlandschap van Walcheren, dat niet voor niets tot Nationaal Landschap is aangewezen, onnodige schade toebrengen. De aanleg en het onderhoud van een dergelijk tracé zullen een blijvend litteken in het karakteristieke landschap van Walcheren veroorzaken. Dit is voor onze stichting, die conform haar doelstellingen juist het behoud van dit landschap nastreeft, onaanvaardbaar temeer daar er een alternatief over zee mogelijk is. Er is eigenlijk maar één realistisch tracé voor deze kabelverbinding, namelijk die over de Westerschelde (tracé 4). Het MER zou dan ook sterk vereenvoudigd kunnen worden. Maar wij begrijpe-n dat in zorgvuidig onderzoek meerdere tracés worden betrokken. Wij betwijfelen of in het voorgenomen onderzoek de landschapswaarden voldoende worden meegenomen. In het lijstje van beoordelingscriteria (Tabel 3.1) komt het landschap zeer summier aan de orde. Alleen de zichtbaarheid van het platform in zee en die van het station bij Borssele worden onder dit aspect genoemd. Juist het tracé over land heeft een grote impact op het landschap. Hierover wordt niets opgenomen! Men zou nog hoop kunnen hebben bij het aspect Cultuurhistorie maar het beoordelingscriterium "Effect op overige cultuurhistorische waarden" is wel erg vaag en ondergeschikt en daarmee weinig vertrouwenwekkend. Wij verzoeken u dan ook het landschap concreter in de beoordeling te betrekken door ondermeer de specifieke kenmerken van Walcheren als National Landschap expliciet te benoemen en de impact zorgvuldiger en met meer gewicht te beoordelen. De geringe scoringsverschillen in tabel 3.2 doen weinig recht aan dit belangrijke aspect. In het door u opgestelde beoordelingssysteem dreigt de aantasting van ons dierbare Walcheren een nauwelijks relevant of ondergeschikt onderwerp te worden waardoor straks uit kostenoverwegingen of economische voordelen Walcheren opgeofferd wordt aan de nationale duurzaamheidsdoelstellingen. Wij verzoeken u in het MER-onderzoek veel meer aandacht aan het waardevolle landschap van Walcheren te schenken zodat dit in het afwegingsproces de plaats krijgt die het verdient. In de wetenschap dat er een goed alternatief is over zee zullen wij, indien toch wordt gekozen voor een tracé over land er alles aan doen om dit te voorkomen. Hoogachtend, Namens het bestuur van de stichting Tuin van Zeeland,

78 0015 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op Zee Borssele Postbus AE Voorschoten 2 1 APR 2015 Krabbendijke, 17 april 2015 Betreft: zienswijze Transmissiesysteem op Zee Borssele Geachte heer, mevrouw, Het belang van groene stroom onderschrijf ik. Zelf wek ik mijn elektriciteit op middels zonnepanelen. Ben van mening dat dit ook verder gestimuleerd moet worden. Echter ik betreur het volgende. Om de doelstelling te halen van het energieakkoord is besloten om windmolenparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo ook voor de Zeeuwse kust. Aan deze plannen is verbonden de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengronds 380kV hoogspanningsverbinding door het smalste gedeelte van Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een verbinding die het Zeeuwse landschap er niet fraaier op maakt en daarnaast veel onzekerheid geeft bij de bewoners in dit gebied voor de gezondheid. Tennet, de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet, heeft in meerdere informatiebijeenkomsten aangegeven dat in dit gebied een nieuwe hoogspanningsverbinding moet worden aangelegd. In 2008 zijn de plannen voor een 380kV gepresenteerd voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij het nut en noodzaak al diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op de komst van een tweede kerncentrale in Borsele. Echter deze gaat er niet komen. Nu richt het plan zich op de windparken. Vreemd dat het plan telkens blijft bestaan, alhoewel de omstandigheden en de nut en de noodzaak telkens veranderen. Wat betekenen deze plannen voor de kwaliteit van mijn woon- en leefomgeving? De plannen houden in dat er een opwaardering komt van capaciteit naar 4 stuks 380Kv circuits en de bovengrondse hoogspanningsverbinding (70 meter hoge masten) doorsnijdt geheel midden Zeeland. Dit betekent een onomkeerbare vernietiging van het landschap, natuur en cultuur waardoor de kwaliteit van mijn woon- en leefomgeving ernstig wordt aangetast. Daarnaast, geen onbelangrijk item, zitten er risico's aan voor de volksgezondheid. De verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof. Tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten door Tennet wordt dit bestrijd omdat het niet is bewezen, echter uit meerdere onderzoeken blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's zoals hartfalen, astma en longkanker wel hierdoor kunnen voortkomen. Ook is het verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond. Daarom is het ook onaanvaardbaar wanneer de volksgezondheid opgeofferd wordt voor de "vermeende" financiële besparing van een bovengronds tracé.

79 0015 Daarom een aantal tegenvoorstellen (oplossingen). 1. Een andere tracé keuze. 2. Ondergrondse trajecten. 3. Onder water door de Westerschelde. Er zijn meerdere mogelijkheden om de verbinding mogelijk te maken. Onbegrijpelijk dat geen andere mogelijkheden worden onderzocht en uitgewerkt. Er wordt alleen maar gekeken naar de mogelijkheid bovengronds Onder water door de Westerschelde bijvoorbeeld kan een oplossing zijn. Daardoor wordt schade aan het landschap, milieu en gezondheid voorkomen. Deze oplossing moet kunnen omdat Tennet zelf ook werkt aan onder andere de ontwikkeling van de onderzeese BritNed-kabel. Deze oplossing verdient mijn en waarschijnlijk vele anderen, de voorkeur. Moet de verbinding toch door Zeeland, dan ondergronds. We laten het mooie toeristische Zeeland toch niet verknallen door deze lelijke hoogspanningsmasten? Wanneer, ondanks de bezwaren, toch wordt gekozen voor een verbinding via Zeeland, dan ondergronds. De verhalen dat dit niet mogelijk zou zijn, blijkt telkens meer dat dit achterhaald is. Het kabinet, dat innovatie hoog in het vaandel heeft, dient dit verder te onderzoeken, alvorens mooie landschappen hiervoor worden opgeofferd en de volksgezondheid wordt bedreigd. Ik vertrouw erop dat u mijn zienswijze op de aanleg van de windmolenparken in de Noordzee voor de kust van het mooie Zeeland wilt verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Met vriendelijke groet,

80 zeeland seaports APR 2011; Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesystemen op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN uw brief van: uw kenmerk: onderwerp: zienswijze bijlage(n): ons kenmerk: behandeld door: doorkiesnummer: datum: 20 april 2015 Geachte heer, mevrouw, Middels dit schrijven ontvangt u van Zeeland Seaports onze zienswijze op de "Concept-NRD Transmissiesysteem op zee Borssele" (in het vervolg van de brief aangeduid als NRD). Allereerst willen wij u onze complimenten overbrengen op de wijze waarop Zeeland Seaports betrokken is bij het proces. Dit hebben wij tot op heden als erg prettig en prof.essjoneel ervaren. Vanuit het havenbedrijf willen we van de mogelijkheid gebruik maken om een zienswijze op de NRD in te dienen. Onze zienswijze betreft de volgende punten. Morfologisch systeem van de Westerschelde Het is vanuit nautisch oogpunt van belang dat de kabeltracés voldoende diep in de zeebodem liggen. Voldoende diep betekent dat de kabels diep genoeg liggen in relatie tot baggeren en ankeren. De situatie van voldoende diep moet in de Westerschelde gekoppeld worden aan de dynamische morfologie. De aan te leggen infrastructuur zal enkele decennia meegaan, met daarbij inbegrepen de benodigde bescherming in relatie baggeren en ankeren. Graag zien we nadrukkelijk terug in de NRD en de verdere uitwerking dat zowel de situatie na aanleg als in de gebruiksfase vanuit dit punt terugkomen in de afwegingen. De voorspelling van de morfologie is een modelmatige beschouwing welke mede afhankelijk van aannames over onder andere mondiale klimaatverandering en de effecten hiervan op de Westerschelde. Vanuit de onzekerheden moet beseft worden dat de modelmatige beschouwing een beschouwing is welke een mate van onzekerheid heeft. In de afweging willen we dit aspect graag terugzien als risico in relatie tot het functioneren in de gebruikssituatie. Beheer en onderhoud kabeltracé Bij een keuze van een kabeltracé in de Westerschelde vragen we nadrukkelijk de consequenties voor beheer en onderhoud mee te nemen. Vanwege de kenmerken van de Westerschelde zal op bepaalde plekken van het tracé een hoge mate van onderhoud nodig zijn in de gebruiksfase. De consequenties van het beheer en onderhoud, met name in de vaargeul, kan een belemmering zijn voor de haven gerelateerde activiteiten. Dit kan grotendeels voorkomen worden door het kabeltracé bij realisatie dieper te leggen dan de minimale vereiste bij aanleg. Zowel het beheer en onderhoud als de diepteligging dient dan ook terug te komen in de verdere uitwerking. n.v. zeeland seaports o havennummer 1151 o schelpenpad 2 o 4531 PO terneuzen o postbus 132 o 4530 AC terneuzen port@zeelandseaports.com o o T o F o kvk no

81 zeeland seaports 0016 Ontwikkeling diepgang scheepvaart Bij het kruisen van bestaande en toekomstige vaargeulen is het van belang om de ontwikkeling van de diepgang van de scheepvaart mee te nemen. Het zal zo zijn dat naar de toekomst toe er bepaalde drempels in de vaargeulen worden verwijderd bij bestaande en nieuwe vaargeulen om een maximaal mogelijke diepgang voor de havens in de Westerschelde te faciliteren; dit komt neer op het faciliteren van schepen met een diepgang van 17,5 meter. Met dit punt vragen we rekening te houden in relatie tot de tracékeuze en diepteligging van een leidingtracé in het water. Tracébreedte zeekabels In het NRD is aangegeven dat voor de tracébreedte van het kabelsysteem op zee rekening gehouden wordt met een breedte van meter. In figuur 2.7 Tracéalternatieven van het NRD lijken de kabeltracés goed te passen in relatie tot de huidige en toekomstige vaarroutes. Echter bij nadere bestudering van de genomen breedte lijkt de geprojecteerde zone smaller dan meter. In dat geval is dit tegenstrijdig met de opmerkingen op pagina 21, tracévariant 4A en 48. Een aanlanding bij Vlissingen-oost, met een tracébreedte van meter zal zeker zorgen dat een deel van het kabeltracé in de vaarroute komt te liggen. Op dit punt lijkt een eerder uitgangspunt (pagina 17) niet haalbaar; het haaks kruisen van vaargeulen. Voor variant 48 is hetzelfde van toepassing. Vanwege de tracébreedte van het kabeltracé van meter zal een deel van het kabeltracé in de vaargeul komen te liggen. Mogelijk niet de kabel bij aanleg, maar wel de ruimtereservering welke kan zorgen voor toekomstige negatieve ontwikkelingen voor de havens langs de Westerschelde. Baggervakken Westerschelde In de Westerschelde zijn diverse baggervakken aangewezen waar bagger verspreid kan worden. In relatie tot het toekomstig tracé is het van belang dat het kunnen verspreiden van bagger niet belemmerd wordt door de ruimtereservering van het kabeltracé. Intensief ruimtegebruik Vanuit Zeeland Seaports hechten we waarde aan het zo nuttig mogelijk invullen van de beschikbare ruimte. In nagenoeg alle varianten ligt het tracé in de gereserveerde kabels en leidingenstrook langs het havengebied. Hierbij willen wij dat in de beoordeling en uitwerking van tracés intensief ruimtegebruik wordt meegenomen. De vraag dient beantwoord te worden wat een optimale ligging van het tracé is in relatie tot maximale flexibiliteit bij toekomstige ontwikkelingen (in de leidingenstrook). Het combineren met andere functies of lijninfrastructuur heeft onze absolute voorkeur. Concreet zien we dat er in een deel van de leidingenstrook ruimte is tussen de fundering van de bestaande hoogspanningsmasten voor (een deel van) het tracé. Wij verwachten van u dat u rekening houdt met onze belangen in de leidingstrook bij de totstandkoming en uitwerking van het tracé. n.v. zeeland seaports o havennummer 1151 o schelpenpad 2 o 4531 PD terneuzen o postbus 132 o 4530 AC terneuzen port@zeelandseaports.com o o T o F o kvk no

82 0017 Verzonden: Dinsdag 21 april :29 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Het benodigde voorgestelde transportvermogen is niet voldoende gemotiveerd. O.a. is geen rekening gehouden met het afschakelen van de kolencentrale Borssele en het gereduceerde vermogen van de gasgestookte centrale, waardoor ca. 400 MWe transportvermogen vrijkomt. Voorts is de verbinding destijds voorgesteld als nodig voor de nieuw te bouwen grote kerncentrale. Dit plan is vervallen - merkwaardigerwijze niet het plan voor de transportleiding, waarvoor nu a.h.w. een andere toepassing wordt gezocht. De juiste werkwijze is: eerst het vermogen windenergie vaststellen, dan de vrije of vrijkomende transportcapaciteit op het bestaande net, en dan een leiding ontwerpen voor het resterende vermogen. Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Het behoud van het - gedeeltelijk - nog open landschap van de provincie Zeeland. Een geringere aantasting van het landschap ontstaat als men de bestaande verbinding verdubbelt en uitvoert zoals bijv. de verbinding van Geertruidenberg met Eindoven en verder. Dit alternatief is niet of niet voldoende onderzocht. Een ander alternatief is het ondergronds aanleggen van de leiding, vooral op diverse smalle delen van Zeeland, zoals bijv bij de brug te Vlake. Er is onvoldoende gewicht gegeven aan het behoud van de Yerseke Moer als open natuurgebied. Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Ja, de leiding komt gedeeltelijk over mijn percelen, en daardoor dicht bij mijn woning. Bovendien heb ik het plan mijn percelen om te vormen tot een landgoed cf. de Natuurschoonwet, waardoor op een perceel ook een woning mag worden gebouwd. Dit wordt onmogelijk als de leiding over dat perceel komt. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Er is niet aangegeven hoeveel van het te transporteren vermogen bedoeld is voor gebruik binnen Nederland. Het (ten dele nog) open landschap van Zeeland moet zeker niet beschadigd worden door een hoogspanningsleiding die vooral bedoeld is voor export van electriciteit. Dit zou overigens wel de bedoeling zijn geweest van de leiding als transport voor de destijds geplande tweede kerncentrale.

83 0018 Verzonden: Woensdag 22 april :44 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Paling en Kreeftenvisserij Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Ik ben beroepsvisser op het Veerse Meer en ik wordt geraakt in mijn visserijactiviteiten. Kabels komen op mijn visgebied te liggen, waar ik op paling vis en mosselen kweek (zie brief bijlage). Reactie

84 0018,... Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Onderwerp: Datum: zienswijze plan van Tennc T transmissiesysteem met stroomkabels windmolenpark Arnemuiden, 20 april 201 S Geachte heer/mevrouw. Naar aanleiding van het voornemen om Tenne T vergunni ng te verlenen om een transmissiesysteem te realiseren met een aansluiting van spanningkabels doe ik u hierbij mijn zienswijze toekomen. Ik heb ernstige bedenkingen tegen het verlenen van een vergunning aan voornoemde aanvrager. Ik ben beroepsvisser op het Veerse Meer en realisatie van dit plan zal grote nadelige gevolgen voor mij hebben als de kabels door het Veersc Meer lopen. De betreffende kabels zouden op mijn visgebied komen waar ik met schietfuiken en hokfuiken vis. De hok.fuiken worden met behulp van stalen palen gezet. Deze palen worden ongeveer twee meter in de bodem gespoten met behulp van een spuitlans. Daarnaast heb ik op de kaart gezien dat de kabels vlak bij mijn, of door de zogeheten longline komen te liggen. Met deze longlinc kweek ik mosselen op voor consumptiemosselen. Deze longline is 200 meter lang en ligt geankerd op twee grote ankers van ongeveer kilo. Realisatie van dit plan zal een verdere areaalverkleining voor mij betekenen. Door het aanleggen van stroomkabels ontstaat er namelijk een situatie dat er niet meer gevist kan worden en geen mosselen kunnen worden gekweekt op deze locatie. Mede ook door het baggerwerk voor de kabels zal de vangst in de fuiken sterk afnemen en de mosselen wellicht verstikken. Dit betekent voor mijn bedrijf een aanzienlijke inkomstenderving. Gelet op het bovenstaande verzoek ik u Tenne T geen toestemming te verlenen voor de aanleg van stroomkabels in het Veerse Meer. Ik ben bereid deze zienswijze mondeling toe te lichten. Hoogachtend,

85 JUSTION ADVOCATEN MIDDELBURG ROITERDA~ Park Veldzigt ~ P Postbus AC Middelburg T F E info@justionadvocaten.nl AANTEKENEN Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op Zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN 2 2 APR 2075 Datum: 21 april 2015 Ons kenmerk: MTV/ej/ Behandelend advocaat: adres: Doorkiesnr. Inzake: /Zienswijze windparken Uw kenmerk: - Geachte heer, mevrouw, Namens statutair gevestigd te, kantoorhoudende aan de en., gevestigd en kantoorhoudende te aan de (hierna: cliënten of ), dien ik hierbij als advocaat-gemachtigde een zienswijze in naar aanleiding van de "Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op Zee Borssele" (hierna: de Concept notitie). Aanleiding Uit de Concept notitie blijkt dat TenneT voornemens is om een transmissiesysteem op zee te realiseren, waarop de windturbines van windenergiegebied Borssele zullen worden aangesloten. Middels deze zienswijze verzoek ik u in het MER rekening te houden met de belangen van mijn cliënten en niet voor tracé 1 b of 2 te kiezen. Voor zover hier relevant exploiteren cliënten 4 : a., gelegen aan de te (exploitant: b., gelegen aan de (exploitant:.) c., gelegen aan de (exploitant: Tracéalternatieven en varianten Ten aanzien van de tracéalternatieven en varianten geldt dat twee routes invloed kunnen hebben op die door mijn cliënten worden geëxploiteerd. KvK B1W NL B01 Stichting Derdengelden Jusrion Advocaten NL38 RABO (BIC) RAB0Nl2U Jusrion Advocaten is een maatschap van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid. Opdrachten worden slechts aanvaard en uitgevoerd na acceptatie van onze algemene voorwaarden waarin de aansprakelijkheid van de maatschap en haar advocaten is beperkt tot het bedrag dm wordt uitgekeerd onder de geldende beroepsaansprakelijkheidsverzekering vermeerderd met het met de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar overeengekomen eigen risico van de maatschap. De algemene voorwaarden worden bij aanvang van een eerste opdracht en op eerste verzoek verstrekt en zijn tevens voor u zichtbaar op onze website onder onder 'algemene voorwaarden'.

86 0019 JUSTION ADVOCATEN In de nabijheid van tracé lb ligt ". Op of nabij tracéalternatief 2 liggen de ", " " en " " (voor de adressen, zie hiervoor). Aan ondergetekende is door TenneT op de informatieavond van 24 maart 2015 verzekerd dat de kabelsystemen niet door een zullen gaan lopen. Cliënten verzoeken u deze toezegging ook gestand te doen, gelet op de mogelijke schade en hinder die de aanleg en het geplaatst hebben van de kabelsystemen door een kan veroorzaken. Door TenneT is daarnaast aangegeven dat echter niet kan worden uitgesloten dat de kabelsystemen vlak langs de zullen lopen. Ik verzoek u om hiertoe niet over te gaan. Verzoek t.a.v. milieueffecten Allereerst vraag ik uw aandacht voor het feit dat de gasten van cliënten Zeeland en haar mede bezoeken vanwege het weidse landschap en de mooie kust. Het behoeft geen nadere toelichting dat een windmolenpark hieraan sterk afbreuk doet en dat terwijl de noodzaak voor dit initiatief allerminst aangetoond is. kan zich in dit initiatief, gelet op het voorgaande, niet vinden, althans niet wanneer de offshore platforms en windmolens zo gepositioneerd worden dat deze vanuit de kust zichtbaar zijn. Ik verzoek u dan ook de invloed van de kabelsystemen en de offshore platforms (en uiteindelijk ook de windmolens) op het toerisme te betrekken bij het MER. Op dit moment is bovendien onduidelijk hoe ver de offshore platforms (en de windmolens) precies uit de kust komen te liggen en hoe zichtbaar deze zullen zijn. Ik verzoek u hierover ook duidelijkheid te verschaffen. Het aanbrengen van kabelsystemen op of nabij door cliënten en kan daaraan verder (blijvende) schade veroorzaken, bijvoorbeeld door de aanlegwerkzaamheden of tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de kabels wanneer deze eenmaal zijn aangelegd. Van deze werkzaamheden en de gevolgen daarvan kunnen de op de van cliënten mogelijk hinder ondervinden. Afhankelijk van de afstand tot deze objecten en percelen kan er ook sprake zijn van elektromagnetische velden. Namens cliënten verzoek ik deze aspecten bij het MER te betrekken. Ik hoop u met deze zienswijze voldoende te hebben geïnformeerd. Cliënten zijn echter graag bereid deze zienswijze nader toe te lichten. Ten slotte verzoek ik u deze zienswijze vertrouwelijk te behandelen, o.a. door in een eventuele openbare notitie deze zienswijze te anonimiseren. Met vriendelijke groet, 2

87 0020 lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE VOORSCHOTEN 224 PR l017 Goes, 21 april 2015 Onderwerp: Conceptnotitie reikwijdte en detail (nrd) In kader van m.e.r. transmissiesysteem op zee Borssele Geachte heer, mevrouw, Bij deze maakt de ZMf (vereniging Zeeuwse Milieufederatie) gebruik van de haar geboden gelegenheid om een inspraakreactie te geven op de nrd die nodig is als eerste stap in de m.e.r. ten behoeve van het t ransmissiesysteem op zee Borssele. Algemeen De voorziene aanleg van het transmissiesysteem is noodzakelijk voor het transport van elektriciteit die wordt opgewekt in de toekomstige windgebieden op de Noordzee voor de Nederlandse kust, in dit specifieke geval in het windgebied Borssele. De realisatie van windparken op zee is ook voor de ZMf een belangrijke doelstelling die zij samen met de natuur- en milieufederaties heeft onderschreven in het Energieakkoord voor duurzame groei (SER 2013) om een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan een duurzame energievoorziening. Voor de overheid is het de voornaamste zorg dat met de aanleg van het transmissiesysteem de scheepvaart geen hinder ondervindt en dat "de Noordzee goed beschermd wordt en blijft" ( pag. 21). Omdat de 'zuidroute via de Westerschelde' een optionele, zeer wenselijke route is, dient in het m.e.r. ook tot uitdrukking te komen dat de bescherming van ecologie en morfologie van de Westerschelde een zeer voorname zorg is. De keuze van een aanlegmethode voor de bekabeling hangt voornamelijk af van de lokale bodemomstandigheden (pag. 21). Wij vinden dat de keuze voor één of een combinatie van aanlegmethoden, eveneens dient te worden gemaakt op basis van de effecten ervan op zeebodem, cultuurhistorische en archeologische waarden én veiligheid. Momenteel is ook de aanleg van de 380 kv hoogspanningsverbinding tussen Borssele en Tilburg in voorbereiding. Het 380 kv- en het transmissiesysteem interfereren. Het windgebied Borssele wordt namelijk aangesloten op het 380kV hoogspanningsstation Borssele. Wij vinden het vanuit het oogpunt van zorgvuldige besluitvorming bijzonder relevant dat beide dossiers in onderlinge samenhang worden beschouwd, waarbij het doortrekken van de 220 kv transportkabels in de waterbodem vanaf de offshore wind locatie naar het verdeelstation bij Rilland een te onderzoeken optie vormt. t t ~ 1 lu Ravelijn de Groene Jager 5 P~t6~ 4461 DJ Goes 46 M..Gol!s info@zmf.nl zmf.nl

88 0020 TenneT heeft de wettelijke taak gekregen om een transmissiesysteem voor drie gebieden voor de kust aan te leggen, te weten Borssele, Hollandse Kust Zuid Holland én Hollandse Kust Noord Holland. Het windgebied Borssele wordt als eerste ontwikkeld. Kan het aan de orde zijn dat de later te ontwikkelen gebieden voor de Hollandse Kust ook worden aangesloten op het transmissiesysteem Borssele? Dat heeft consequenties voor de bekabelingsinfrastructuur en de nu te maken keuzen. Te onderzoeken alternatieven en varianten Wij vragen ons af wat in deze nrd de meerwaarde is van het zoeken naar globale routes voor de ondergrondse kabels die voldoende onderscheidend van elkaar zijn. In het Zeeuwse is er geen breed draagvlak om onshore de kabels door Walcheren aan te leggen vanwege mogelijk open ontgravingen en duindoorkruisingen met geboorde kabels. Daarenboven hebben we in het Energieakkoord afgesproken dat er MW aan windvermogen in 2023 op zee operationeel moet zijn. Wij voorzien dat de keuze voor bekabeling op en door land zal zorgen voor zo veel belemmeringen en vertragingen dat de afgesproken, duurzame doelstelling niet gehaald zal worden. Daarom houden we een zwaar pleidooi om enkel studie te doen naar de twee tracé-varianten van de Zuidroute over de waterbodem van Noordzee en Westerschelde, aangevuld met een onderzoek naar het doortrekken van de 220 kv kabels door de bodem van de Westerschelde naar het verdeelstation Rilland. Milieueffecten Hoewel ook wij, gezien de ervaringen met vergelijkbare projecten, hooguit beperkte effecten mogen verwachten, vragen we toch om een volledige en grondige studie naar de milieu effecten en veranderingen in het zee- en Westerschelde ecosysteem door toedoen van het voornemen. De beschermde status van de Voordelta en de Westerschelde nopen daartoe. Bij de beoordelingscriteria per milieuaspect zien wij graag het aspect toegevoegd van de invloed van magnetische en elektrische velden op het mariene leven door de AC-kabels met wisselstroom. Er zijn diersoorten die magnetische velden gebruiken voor navigatie. De verandering en sterkte van magneetvelden rond de bekabelde stroken kan ook de navigatie en het gedrag van zeedieren beïnvloeden. Bij de bestudering van de effecten op de kwaliteit van de waterbodem zal het voorkómen van wegspoelen van de kabels in beschouwing moeten worden genomen. Een en ander kan aan de orde zijn in het dynamische, morfologische systeem van de Westerschelde. Tijdens de aanleg van de kabels kan bodemverontreiniging worden aangetroffen. Het m.e.r. zal ook uitspraken moeten doen over het opruimen van de verontreiniging. Ook het verwijderen van de kabels als het windpark uit functie gaat, is een onderwerp dat in het m.e.r. aandacht verdient. Wij verzoeken u bij het opstellen van het m.e.r. rekening te houden met onze inspraakreactie. directeur

89 0021 Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten c 22 ~P'l " ~ ' ' ljî; Zienswijze Transmissiesysteem op zee Borssele. Borssele 20 april 2015 Om de doelstelling van het energie-akkoord te halen, is besloten om windparken voor de Nederlandse kust te ontwikkelen. Zo staan er voor de kust van Walcheren 4 windparken gepland. Echter direct verbonden met deze plannen is de aanlanding naar schakelstation Borssele en de stroomafvoer via een bovengrondse 380kV Mammoet hoogspanningsverbinding door Zuid-Beveland naar Noord-Brabant. Een doorsnijding die veel impact heeft voor het Borselse landschap en grote onzekerheid geeft bij bewoners voor de gezondheid. De onzalige plannen voor een 380kV waren reeds gepresenteerd in 2008 voor de Zeeuwse energiecentrales, waarbij nut en noodzaak diverse keren is bijgesteld. In eerste instantie was het plan gebaseerd op een tweede kerncentrale en nu de windparken buitengaats. Als dorpsraad Borssele zijn wij niet tegen de komst van windmolenparken voor de kust van Walcheren, maar onderschrijven juist het belang van groene energie. Echter als direct gevolg zien we hierin de volgende bedreigingen: A. De gehele doorsnijding van het landschap d.m.v. een nieuwe 380Kv hoogspanningsverbinding met gigantische dubbele masten van meter hoog. B. Ruimtelijke impact transformatorstation. C. Ruimtelijke impact tracé Mogelijke optie's aanlanding kabels vanuit zee via de vlakte van Raan richting Borssele, of via Walcheren. A. Impact op landschap en gezondheid van mens en dier. Wij zien een bovengrondse verbinding als een onomkeerbare vernietiging van landschap, natuur en cultuur, en een ernstige aantasting van de kwaliteit van onze leefomgeving. Als oplossing stellen wij voor: 1. Een andere tracékeuze: rechtstreekse aansluiting op België 2. Oostwaarts onder water via de Westerschelde.

90 Ondergrondse i.v.m. de te overbruggen afstanden< dan 20 kilometer. a. Borssele -7 station Willem-Anna Polder ( afstand = ca. 17 km. ) b. Station Willem Annapolder -7 Rilland ( afstand = ca. 18 km. ) Gezondheidsrisico's van een bovengrondse verbinding De geplande nieuwe 380kv verbinding geeft grote gezondheidsrisico's. Vooral de combinatie van elektromagnetische velden en fijnstof baart ons grote zorgen. In de voorlichting van TenneT wordt zeer bagatelliserend gesproken over te verwaarlozen en niet bewezen gezondheidsrisico's. Wij vinden dat heel kwalijk, omdat inmiddels uit talloze onderzoeken van zeer gerenommeerde onderzoeksinstanties eenduidig blijkt dat de belangrijkste bewezen gezondheidsrisico's in elk geval hartfalen, astma en longkanker zijn door de combinatie "Fijnstof en hoogspanningskabels". Ook is er een significant statistisch verband tussen magnetische straling en leukemie bij jonge kinderen aangetoond (British Medica1 Journal). Wij vinden het dan ook ongehoord dat het kabinet blijkbaar de volksgezondheid lijkt te willen opofferen aan een -vermeende - financiële besparing door middel van een bovengronds tracé. Onder water door de Westerschelde Er is hiervoor immers een goed alternatief. Voor de specifieke situatie van Zeeland met van nature aanwezige Oost-West waterverbindingen (Oosterschelde/Westerschelde) is het namelijk mogelijk om gebruik te maken van een hoogspanningskabel die door het water voert. De relatief kleine afstand valt in het niet bij de bestaande onderzeese hoogspannings verbindingen die mede door Tennet zijn aangelegd tussen Noorwegen en Nederland en Engeland en Nederland. De mogelijkheid zou onderzocht kunnen worden om aan land te gaan en aan te sluiten op het koppel-station dat nieuw gebouwd wordt bij Rilland. Een vraag die ook zou kunnen worden onderzocht is de vraag in hoeverre er uberhaupt nut en noodzaak bestaat om vanuit de windparken voor de Zeeuwse kust aan land te gaan in Zeeland en of het niet verkieselijker is om via een onderzeese hoogspanningskabel deze stroom door te geleiden naar de Maasvlakte om juist op een plaats waar veel vraag is aan te sluiten op het net van de Randstad. Toch over land? Dan geen "toeristische" omweg via Borsele en Zeeland, maar ondergronds Inmiddels bereikt ons steeds meer informatie waaruit blijkt dat de klassieke veronderstelling dat een ondergrondse verbinding niet mogelijk is, sterk is achterhaald. Bovendien met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid en veiligheid Een ondergrondse verbinding heeft ook Bedrijfseconomische voordelen, denk aan akkerbouw en fruitteelt. Waar het gebruik van drones en GPS-aangestuurde systemen steeds vaker worden toegepast. Systemen die onmogelijk kunnen worden toegepast nabij hoogspanningsmasten. Hierbij mogen de belangen van TenneT niet de overhand hebben.

91 B. Ruimtelijke impact transformatorstation Borssele Dit betekent mogelijk wederom inleveren op ruimte en verlies op doelstelling van een afschermend Sloebos in Borssele. Tevens geven de grote transformatoren een zwaar brommend geluid, wat bij vochtig weer gecombineerd wordt met een knisperend geluid van stroom ontlading. Ook is de invloed onbekend van het Electro magnetisch veld in de nabijheid van het Schakelstation. Mogelijk wordt door bundeling van meerdere circuits het magnetisch veld versterkt? C. Mogelijke optie's aanlanding kabels vanuit zee richting Borssele, of via Walcheren. Tracé 1: De Westerschelde is zeer grillig, waarbij de vaargeul ter hoogte van Borssele erg diep is (circa 60 m). Om de windenergiegebieden op zee te bereiken zal de kabel via de Natura 2000-gebieden Vlakte van de Raan en de Voordelta lopen. De aanlanding staat volgens de detailkaart ingepland ten zuid westen van het koelwater innamepunt van KCB. Dit tracé zal een gedeelte van het Sloebos doorsteken, wat wederom een opoffering is waarbij het aangrenzende natuurgebied inclusief het "Lepelaars" gebied in de verdrukking komen. Tracé 2: Een tracé over land naar de kust (tussen Domburg en Westkapelle). Het tracé loopt vanaf Borssele langs de Berhardweg richting Middelburg, en staat aan de noordzijde van het Sloebos ingepland. Een gebied waar de ruimte zeer beperkt is door bewoning, 3 reeds bestaande hoogspannings lijnen en een intensief netwerk van overige ondergrondse infra. Wij vertrouwen erop dat u goede nota neemt van onze zienswijze en uw goedkeuring aan de aanleg van de nieuwe windmolenparken in de Noordzee voor de kust van Walcheren zult verbinden aan een voor iedereen bevredigende wijze van stroomafvoer naar Noord-Brabant. Dit betekent: niet over land; maar onder de Westerschelde, of - indien dit niet mogelijk is - ondergronds. Hoogachtend, Dorpsraad B postadres: Mail: dorpsraadborssele@live nl

92 0022 Verzonden: Donderdag 23 april :05 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: J. Straat: Zeedijk Huisnummer: 32 Postcode: 4454 PM Woonplaats: BORSSELE Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: NV Elektriciteitsproduktiemij Zuid Nederland (EPZ) Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? De conceptnotitie is van dien aard dat het weinig detail bevat en daardoor lastig te beoordelen is op onjuistheden. Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? De NV Elektriciteitsoproductiemaatschappij Zuid Nederland is eigenaar en beheerder van twee productielocaties grenzend aan het toekomstige Ontvangststation in Borssele en het Transmissiesysteem Op Zee. EPZ doet dit onder andere met een energiecentrale welke Nucleaire Brandstof gebruikt. In de conceptnotitie zien wij geen enkele onderzoeksvraagstelling ten aanzien van de interactie tussen het voorgenomen project, trace, etc. en belangen van EPZ inclusief alle nucleaire veiligheidsbelangen in de breedste zin des woords. Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? De NV Elektriciteitsoproductiemaatschappij Zuid Nederland is eigenaar en beheerder van twee productielocaties grenzend aan het toekomstige Ontvangststation in Borssele en het Transmissiesysteem Op Zee en daardoor belanghebbende. Wij komen graag met u in contact om dit nader toe te lichten en mogelijke onduidelijkheden op te lossen. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? EPZ heeft zich op de voorlichtingsbijeenkomst gemeld. De projectmanager zou contact opnemen met het Hoofd van onze projectenafdeling die meer zou kunnen toelichten. Dit is niet gebeurd wat ons betreurd. Wij kunnen u alleen maar aanraden dit alsnog te doen en samen met EPZ deze conceptnotitie nog in detail door te nemen op de genoemde aspecten. Contactgegevens zijn opvraagbaar via bovenstaande persoon. Reactie

93 0023 Verzonden: Donderdag 23 april :13 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Postbus Huisnummer: 12 Postcode: 8320 AB Woonplaats: URK Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: VisNed Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Mogelijk, zie bijlage. Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Zie bijlage. Reactie

94 0023 Zienswijze VisNed op Notitie Reikwijdte en Detailniveau van de m.e.r. procedure van het Transmissiesysteem op Zee Borssele Er is in de afgelopen periode onduidelijkheid geweest over het al dan niet overvisbaar zijn van het kabeltracé. In de eerdere gesprekken met Tennet en Rijkswaterstaat heeft VisNed haar belang inzichtelijk gemaakt: het doorgang kunnen laten vinden van de door haar leden beoefende kottervisserij met bodemberoerende tuigen. Uitsluiting van overvisbaarheid zou op twee manieren gevolgen hebben voor de beoefening van de kottervisserij: 1) het gebiedsbeslag van het tracé zelf waar dan niet meer gevist zou kunnen worden, en 2) door de dwarse doorkruising van het visgebied, waarbij hoofdzakelijk door middel van aan de kustlijn parallelle vistrekken wordt gevist, wordt deze visserij in een veel groter gebied aangetast. De dreiging van dit scenario baart onze leden die in dit gebied actief zijn grote zorgen. Naar aanleiding van de bijeenkomst van 24 maart 2015 is verwarring ontstaan toen Tennet te kennen gaf dat overvisbaarheid uitsluitend voor niet bodemberoerende tuigen zou worden toegestaan. Na enkele telefonische contactmomenten in de periode daarna, waarbij over dit onderwerp is gesproken, is vervolgens door Tennet toegezegd dat overvisbaarheid toch voor alle tuigen zal worden toegestaan, dus inclusief de door de leden van VisNed toegepaste visserij met sleepnetten. VisNed waardeert uiteraard het feit dat dit dreigende probleem is opgelost. Wij willen bij deze gaarne wel verzoeken om het garanderen van de overvisbaarheid voor alle tuigen dan ook expliciet op te nemen in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau, evenals in de overige relevante planvorming en documentatie. In de gesprekken met Tennet en Rijkswaterstaat is ook gesproken over de tracévarianten. Uit veiligheidsoogpunt geeft VisNed de voorkeur aan alternatieven die zo kort mogelijk door zee lopen en dus zo nabij mogelijk aanlanden. Maar, indien de kabels voldoende diep ingegraven worden en de veilige overvisbaarheid kan worden gegarandeerd, zijn de verschillende tracéalternatieven en varianten in theorie allen mogelijk. Daarbij is het dan van essentieel belang dat gegarandeerd kan worden dat de kabels voldoende diep onder de zeebodem begraven blijven. Het is voor de volledigheid van belang om de mogelijke consequenties voor een vissersschip in beeld te brengen, in geval er een kabel bloot komt te liggen en een vistuig daardoor zou vastlopen. Bij schade aan kabels veroorzaakt door het niet voldoende ingraven kan de visserij niet aansprakelijk kan worden gesteld, en bij schade aan vistuig of schip veroorzaakt door het niet voldoende ingraven zal deze worden neergelegd bij de kabelbeheerder. In theorie is de voorgenomen minimumdiepte van 1 m voldoende om veilig overheen te kunnen vissen. Echter, de zeebodem in het gebied is zeer dynamisch; de geulen en platen verplaatsen zich dus het is van groot belang om er zeker van te kunnen zijn dat de kabels blijvend onder de zeebodem begraven zijn. VisNed zet daarom grote vraagtekens bij het op de lange termijn voldoende zijn van ingraven tot 1 meter diepte. Er zal daarnaast moeten worden bezien hoe met de veranderlijkheid van de bodem om moet worden gegaan op het gebied van monitoring en eventueel ingrijpen. Wij blijven uiteraard bereid om mee te werken aan dit traject.

95 0024 Recron Walcheren Bureau Energieprojecten lnspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Zienswijze aanleg hoogspanningskabels Geachte dames, heren, Vrouwenpolder, 22 april 2015 Recron Walcheren maakt van gelegenheid gebruik een zienswijze te geven over de voorgenomen trace keuze voor de aanleg van hoogspanningskabels op/rond Walcheren t.b.v. het te realiseren windmolen park voor de Walcherse kust. Recron is de organanisatie van recreatie ondernemens in Nederland en vertegenwoordigt op Walcheren ca. 30 (verblijfs) recreatieve bedrijven, die gezamenlijk jaarlijks circa 2 miljoen toeristische overnachtingen realiseren. Wij hebben de door u georganiseerde informatiemarkt op 24 maart bezocht, nadat wij via een perspublicatie daarvan hadden vernomen. Wij zijn niet bij enig vooroverleg betrokken geweest en hebben ook niet in een eerder stadium informatie ontvangen over het project. Bij de keuze uit de voorliggende trace varianten moet voldoende rekening gehouden met grote belang van de (verblijfs) recreatie op Walcheren. De nieuw aan te leggen verbinding mag op geen enkele wijze afbreuk doen aan recreatieklimaat op Walcheren. Ons inziens doen de voorgenomen trace's over land dat wel. De aanleg van deze trace's is ingrijpend in het kleinschalige (nationaal) landschap van Walcheren en zal ondanks de ondergrondse aanleg blijvend littekens in het kwetsbare landschap achterlaten. Ook tijdens de aanleg zal er veel overlast en verstoring zijn. Alleen het trace door de Westerschelde naar Borsele heeft deze nadelen niet en is volgens ons dan ook de beste oplossing. Een trace door het Veerse Meer kruist belangrijke recreatiegebieden en vereist ook nog aanleg van kabels over land en is daarom ook minder geschikt. Wij willen graag op de hoogte gehouden worden van de verdere ontwikkelingen van dit project. Hoogachtend,

96 0025 Verzonden: Donderdag 23 april :18 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: Akkerbouw bedrijf Mede namens: Staan er naar uw mening onjuistheden in de Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau? Zie bijlage Inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Zijn er zaken en/of belangen over het hoofd gezien? Zie bijlage Inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten? Zie bijlage Inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Zijn er andere zaken die u naar voren wilt brengen? Zie bijlage Inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Reactie

97 0025 Titel: Inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Geachte geadresseerde, Naar aanleiding van uw Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele willen wij graag, conform uw uitnodiging in paragraaf 1.4, pagina 11 van vermelde concept notitie, op deze notitie inspreken en aangeven welke alternatieven en milieueffecten naar ons oordeel in het MER moeten worden meegenomen: In de concept notitie, paragraaf 2.3, pagina 17, wordt onder andere het traceringsuitgangspunt Technische uitvoerbaarheid en risico s, beschreven, waaronder het vermijden van (..) oude explosieven. Dit is met name van toepassing op Tracéalternatief 1A, 1B en 2 welke voorgesteld worden als zo veel mogelijk gebundeld met de spoorlijn richting de havens van Vlissingen-Oost (pagina 20). De aanleg van deze spoorlijn ging gepaard met langdurige vertragingen en significante budget overschrijdingen vanwege het feit dat er in het gebied van deze spoorlijn (met name in, bij en rond de Sloedam) veel oude niet gesprongen explosieven uit de Tweede Wereldoorlog in de bodem aanwezig zijn. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. In de concept notitie, paragraaf 2.3, pagina 17 wordt onder andere het traceringsuitgangspunt Technische uitvoerbaarheid en risico s, beschreven, waaronder het vermijden van (..) lastige en instabiele bodems. Dit is met name van toepassing op Tracéalternatief 1A, 1B en 2 welke voorgesteld worden als zo veel mogelijk gebundeld met de spoorlijn richting de havens van Vlissingen-Oost (pagina 20). De aanleg van deze spoorlijn vergde de nodige complexe en dure extra bodemverbeteringen (uiteindelijk méér nog dan voorzien!), met name in de Quarlespolder bij de Sloedam (d.w.z. ten zuiden van de Sloedam en ten oosten van de spoorlijn richting de havens van Vlissingen-Oost). Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. In de concept notitie, paragraaf 2.3, pagina 17 wordt onder andere het traceringsuitgangspunt Het zoveel mogelijk ontzien van gevoelige gebieden waaronder (..) woonkernen beschreven. Wij achten het verstandig dat u hierbij niet alleen de woonkernen ontziet, maar ook de (bedrijfs)woningen in het buitengebied, evenals bouwblokken en bouwkavels al dan niet met gebouwen die al dan niet een landbouwfunctie dragen in het buitengebied, inclusief de potentiële uitbreiding van deze bouwkavels en bouwblokken. Niet zonder meer vanwege het volgende: in paragraaf 3.2, pagina 25, wordt ontwikkeling van het beoordelingskader beschreven waarmee de effecten van de tracéalternatieven en waar relevant de aanlegvarianten beoordeeld worden, dit op basis van regelgeving en beleid. Er wordt verwezen naar Tabel 3.1, pagina 26. In deze tabel wordt m.b.t. het aspect (externe) veiligheid het beoordelingscriterium elektromagnetische velden genoemd. Gezien de discussie die momenteel gevoerd wordt bij aanleg van de Zuid-West 380kV verbinding m.b.t. elektromagnetische velden van hoogspanningsleidingen in de buurt van woningen als mogelijke oorzaak van leukemie bij opgroeiende kinderen in die woningen, is het uit oogpunt van die (externe) veiligheid noodzakelijk het onshore kabelsysteem zodanig aan te leggen dat niet alleen gevoelige gebieden waaronder woonkernen worden ontzien, maar

98 0025 ook de (bedrijfs)woningen in het buitengebied, evenals bouwblokken en bouwkavels al dan niet met gebouwen die al dan niet een landbouwfunctie dragen in het buitengebied, inclusief de potentiële uitbreiding van deze bouwkavels en bouwblokken. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. In de concept notitie, paragraaf 2.3, pagina 17 wordt onder andere het traceringsuitgangspunt Waar mogelijk en zinvol bundelen met andere infrastructuur, om het ruimtebeslag (..) op land te beperken en (nodeloze) toekomstige beperkingen te voorkomen beschreven. Pagina 20 beschrijft voor Tracéalternatief 1A en 1B dat er gebundeld kan worden met de spoorlijn richting de havens van Vlissingen-Oost. Aangezien (zie paragraaf 2.1.3, pagina 16) de totale breedte van de strook van het onshore kabelsysteem na aanleg al 19.5 meter bedraagt, en aangezien de infrastructuur van Pro-Rail bij deze spoorlijn geen strook beschikbaar heeft van deze breedte, concluderen wij dat er slechts in de nabijheid van deze spoorlijn dit onshore kabelsysteem kan worden aangelegd, d.w.z. via de landbouwpercelen gelegen naast deze spoorlijn. Omdat u beschrijft dat het kabelsysteem ondergronds zal worden aangelegd (paragraaf 2.4.2, pagina 22), is ons inziens de noodzaak tot bundeling met de spoorlijn verdwenen m.b.t. de door u genoemde beperking van het ruimtebeslag op land. Elke andere locatie niet direct in de nabijheid van deze spoorlijn voldoet ons inziens op dit punt ook. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. In paragraaf 3.2, pagina 25, wordt ontwikkeling van het beoordelingskader beschreven waarmee de effecten van de tracéalternatieven en waar relevant de aanlegvarianten beoordeeld worden, dit op basis van regelgeving en beleid. Er wordt verwezen naar Tabel 3.1, pagina 26, met de mededeling dat het beoordelingskader door voortschrijdend inzicht nog aangepast kan worden. Een Aspect in de categorie Overige gebruiksfuncties dat toegevoegd dient te worden als beoordelingscriterium is Landbouw zoals Akkerbouw, Veeteelt, Fruitteelt, Bosbouw, etc. (in paragraaf 2.3, pagina 17, benoemt u immers het traceringsuitgangspunt Beperken van hinder voor overige gebiedsgebruikers (scheepvaart, visserij, landbouw, recreatie, e.d.)). Een ander aspect in dezelfde categorie dat toegevoegd dient te worden als beoordelingscriterium is bewoning in het buitengebied. Bewoners in het buitengebied zijn namelijk ook gebiedsgebruikers. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. Vóór aanleg van het onshore kabelsysteem dient een algehele nulmeting gedaan te worden van de eigendommen in de wijde omtrek van het aan te leggen tracé. Deze nulmeting dient voor vaststelling van eventuele schade tijdens de aanleg, exploitatie en verwijdering van het kabelsysteem door de nabijgelegen werkzaamheden (waaronder grondverzet en heiwerk, zie paragraaf 3.1, pagina 25) aan het tracé. Te denken valt hierbij aan schade aan gebouwen (verzakkingen, scheuren in muren, etc.), erfverhardingen, landbouwkavels, etc. Ook valt hierbij te denken aan schade door verandering van grondwaterstanden in de omgeving van het aan te leggen tracé; te ondervinden schade betreft bijvoorbeeld gevolgen van een veranderde grondwaterstand vanwege bronbemaling tijdens aanleg van het tracé; deze gevolgen kunnen onder ander gewasschade op landbouwkavels of inklinking of verzilting door middel van kwelwater van deze kavels betreffen. Ook zal, zeker bij een open ontgraving, bij aanleg van het onshore kabelsysteem er een ingrijpende verstoring plaatsvinden in de bodemstructuur, met name in landbouwkavels. De huidige bodem flora

99 0025 en fauna (het bodemleven ), de huidige bemestingtoestand, de huidige onkruiddruk, de capillaire werking van de bodem en (ontbreken van) vervuiling van de bodem (puin, boomstronken en wortels, maar ook chemische verontreinigingen, e.d.) dienen eveneens in deze algehele nulmeting meegenomen te worden. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. Met inachtneming van de keuze (..) wordt gemaakt (..) op basis van economische (kosten) (zie paragraaf 1.1, pagina 9 en paragraaf 2.5, pagina 22) en het beperken van de kosten (zie paragraaf 2.3, pagina 17): algehele schadeloosstelling zoals hierna omschreven dient in acht genomen te worden. Voor aanleg van het onshore kabelsysteem zal waarschijnlijk tijdelijk meer grond oppervlakte nodig zijn dan de lengte van het onshore kabelsysteem vermenigvuldigd met de totale breedte van de strook van het onshore kabelsysteem. Voor deze tijdelijke extra oppervlakte valt te denken aan tijdelijke opslag van (teelt)aarde van kavels die vrijkomt bij aanleg door een open ontgraving, werkterreinen, aan en afvoer van materieel (zoals vervoer van landkabels op haspels, zie paragraaf 2.1.3, pagina 16), e.d. Wij vragen u eventuele schade en naschade die hierdoor ontstaat aan eigendommen van derden, met name landbouwers, mee te nemen in het MER, en gedupeerden voldoende en volledig te compenseren voor de geleden schade. Ook compensatie voor de schade die ontstaat door het al dan niet tijdelijk slecht ontsluiten van landbouwkavels vanwege de aanleg van het onshore kabelsysteem alsmede compensatie voor schade en herstel van drainage, inclusief schadeloosstelling door het eventueel aanbrengen van drainage na aanleg van het onshore kabelsysteem genoodzaakt door een verandering van de bodemstructuur in de kavels waarin het tracé wordt aangelegd, dienen hierin meegenomen te worden. Ook compensatie voor de eerder beschreven schades en naschades (schade aan gebouwen (verzakkingen, scheuren in muren, etc.), erfverhardingen en landbouwkavels, schade door verandering van grondwaterstanden in de omgeving van het aan te leggen tracé als gevolg van een veranderde grondwaterstand vanwege bronbemaling tijdens aanleg van het tracé (zoals gewasschade op landbouwkavels of inklinking of verzilting door middel van kwelwater van deze kavels), schade (door verstoring van de bodem) aan de huidige bodem flora en fauna (het bodemleven ), de huidige bemestingtoestand, verhoogde onkruiddruk (te denken valt aan riet), de capillaire werking van de bodem en vervuiling van de bodem (puin, boomstronken en wortels, maar ook chemische verontreinigingen, e.d.)) dienen hierin meegenomen te worden. Ook compensatie voor de schade door toekomstige beperkingen zoals opstalrechten op kavels (zie de beschrijving van het traceringsuitgangspunt Waar mogelijk en zinvol bundelen met andere infrastructuur, om (..) (nodeloze) toekomstige beperkingen te voorkomen (paragraaf 2.3, pagina 17) dient hierin meegenomen te worden. Dit alles zonder daarbij een termijn te stellen waarin aanspraak gemaakt kan worden op deze compensaties. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. Bij aanleg van de onshore kabelsystemen zal er sprake zijn van geluidshinder, visuele hinder, verkeershinder, etc. Gedupeerden dienen hiervoor voldoende en volledig gecompenseerd te worden. Wij vragen u dit gegeven mee te nemen in het MER. Kennisgeving m.b.t. Transmissiesysteem op zee Borssele, zoals het ter inzage leggen van stukken, het organiseren van inloopavonden, het stellen van termijnen, etc. vind nu plaats via de Staatscourant en de media. Om er zeker van te zijn dat betrokkenen (met name burgers) niets van de kennisgeving missen, willen wij u met klem vragen ook te

100 0025 communiceren per (door bijvoorbeeld het inrichten van een nieuwsbrief waarop men zich kan abonneren) of website met RSS feed. Dit zodat betrokkenen ten allen tijde tijdig op de hoogte zijn van het proces en de daarbij horende kennisgeving, en dus in de gelegenheid gesteld worden onverhaast aan het door u gestelde proces te kunnen deelnemen. Samenvattend vragen wij u bovenstaande inspraak en aangifte welke alternatieven en milieueffecten in het MER moeten worden meegenomen aangaande de Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele daadwerkelijk te gebruiken bij het formuleren van uw advies over de reikwijdte en het detailniveau van het MER teneinde dit MER en de daarvoor benodigde onderzoeken op te stellen. Tot slot willen wij u met klem verzoeken ons een schriftelijke ontvangstbevestiging en leesbevestiging van deze zienswijze ons zo spoedig mogelijk te doen toekomen. U kunt ons via onderstaande contactgegevens deze bevestigingen doen toekomen. In afwachting van uw bevestigingen verblijven wij, Met vriendelijke groet, en Waarbij ook spreekt namens het bedrijf:

101 0026 Verzonden: Donderdag 23 april :25 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: adres: Als: Particulier Reactie

102 0026 GEMEENTE 1 s VERZONDEN 1 5 APR 2015 Bureau Energieprojecten datum Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus 248 uw brief van 2250 AE VOORSCHOTEN uw kenmerk ons kenmerk behandeld door doorkiesnummer afdeling 14 april 2015 /15U Ruimtelijke ontwikkeling onderwerp: zienswijze op het transmissiesysteem op zee Borssele Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de door de heer te bij ons ingediende zienswijze tegen het Concept Notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r. procedure voor een transmissiesysteem op zee. Een afschrift van deze brief hebben wij gezonden naar de heer Met vriendelijke groet, " Burgemeester en wethouders van Veere, \ de wnd. secretaris, de burgemeester (N.H. de Bruin... correspondentie-adres: Postbus ZV Domburg tel. : BNG: fax : !BAN : NL73BNGH qemeente@veere.ni BIC : BNGHNL2G bezoekadres : Traverse 1 Domburg

103 hla lllr'- IT foar~/nh <lrf' A / A nnn<1t<> /T. or~ l /TPmn /XPomwise / ')<) 194D8DVEEREPO VEEREl ~11m1~m11~1 mi pagina 1, Doorgest.: FW: Windmolens voor Walcherse kust Van: Aan: Datum: Onderwerp: Bijlagen: postkamer, Postkamer :20 Doorgest.: FW: Windmolens voor Walcherse kust Thalassa_windturbines-700-st_165KM_ x270.jpg; wind-turbine-wake-effect.j pg Graag inboeken > > > 3/30/ :59 > > > Hallo Wij ontvingen onderstaande mail. Lijkt me meer iets voor de gemeente. Met vriendelijke groet, Directeur Stichting Strandexploitatie Veere GEMEENTE VEERE f. lr Jekomen: 3 0 ~1AfitHÎ Afdeli11Q: 201S ndexploitatieveere.com Van: info Verzonden: maandag 23 maart :30 Aan: Onderwerp: FW: Windmolens voor Walcherse kust Van: Verzonden: zondag 22 maart :50 Aan: info Onderwerp: Windmolens voor Walcherse kust Geachte heer /mevrouw, mijns inziens worden de effecten van de plaatsing van windmolens voor de kust van Walcheren, en met met name voor de belangrijke toeristische sector, schromelijk onderschat. In de bijlage ziet u een foto van windmolens die 22 km voor de kust staan. Deze foto staat op de website Daar is ook een nadere toelichting te vinden op rapporten die te vinden zijn over de de zeer nadelige effecten op het toerisme. Ik vind dat de bedrijven en inwoners van Zeeland hiervan op de hoogte dienen te worden gesteld. Vandaar mijn verzoek aan u om hier actie in te ondernemen. Meer informatie over windmolens kunt u vinden bij de Groene Rekenkamer. De Groene Rekenkamer geeft nl. objectieve, met officiële cijfers onderbouwde, gegevens die de nut en noodzaak van het bouwen van windmolenparken enorm relativeren. Zo ondergraven zij de algemene stelling dat er sprake is van opwarming van de aarde en het uitgeput raken van de fossiele brandstoffen. Verder gaan zijn in op de nadelen van windmolens waarvan zelfs de productie

104 filp fllr IT foprc;:/()h::irr.a/ Annn::it::i/T.or::il/TemnlXPPmw1se/'5'5194D8DVEEREPO VEERElOOl pagina2, niet duurzaam is (als gevolg van de winning van neodymium met veel dodelijke slachtoffers in China), het onrendabel zijn van de windmolens, de nadelige effecten van de wisselende opbrengsten (waardoor er bijv. bruinkoolcentrales in Duitsland moesten zijn gebouwd), het dure onderhoud van de windmolens en de nadelige effecten op de dieren (vleermuizen die.vermalen worden door de wieken, dolfijnen en walvissen die ernstige hinder hebben van de laagfrequente geluiden). Er zijn zelfs signalen dat windmolens het weer beïnvloeden met een toename van de neerslag (zie hiervoor de andere foto van windmolens voor de Deense kust). De enige positieve effecten die ik zie is dat we een aai over onze bol krijgen vanuit Brussel en dat er tijdelijk sprake is van een positief effect op de Zeeuwse economie. Dit laatste zal helaas niet voldoende zijn om de nadelen op het toerisme te kunnen compenseren. ik hoop dat u de bedreiging van het plaatsen van de windmolens voor de Walcherse kust voor het toerisme inziet en op basis daarvan actie onderneemt.

105 0026

106 0026

107 0027 Verzonden: Donderdag 23 april :42 Onderwerp: Zienswijzeformulier Transmissiesysteem op zee Borssele: Conceptnotitie Reikwijdte en Detailniveau Aanspreekvorm: Aanspreektitel: Achternaam: Voorvoegsel(s): Voorletters: Straat: Korte Elisabethstraat Huisnummer: 6 Postcode: 3511 JG Woonplaats: UTRECHT Telefoonnummer: adres: Als: Organisatie Organisatie: NWEA Reactie

108 0027 Bureau Energieprojecten Inspraakpunt Transmissiesysteem op zee Borssele Postbus AE Voorschoten Plaats en datum Ons kenmerk Uw kenmerk Utrecht, 23 april 2015 Br-secr 425a-n Onderwerp: Reactie op Concept notitie reikwijdte en detailniveau in het kader van de m.e.r.-procedure Transmissiesysteem op zee Borssele Geachte dame, heer, Graag maakt NWEA van de mogelijkheid gebruik om in te spreken op de concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor het MER t.b.v. het transmissiesysteem op zee Borssele. Wij vragen daarbij aandacht voor onderstaande opmerkingen. Vanwege de nauwe relatie tussen de kavels, de platforms en de kabels, hadden wij graag gezien dat het MER voor de aanleg van het offshore platform en de kabel naar land gecombineerd zou worden met de MER voor de kavels, zoals reeds door ons aangegeven in onze reactie op de NDR Kavelbesluiten Borssele. Helaas is dit niet gebeurd. Wij zijn van mening dat het opsplitsen in drie verschillende m.e.r. procedures omslachtig is en een groot risico vormt voor complexiteit en vertraging vanwege de onderlinge beïnvloeding. We willen u hier ook wijzen op het advies van de Commissie m.e.r. op de NDR voor de Kavelbesluiten Borssele, waarbij zij adviseren zoveel mogelijk vermogen op de kavels kwijt te kunnen i.v.m. efficiënt gebruik van de Noordzee. Het transmissiesysteem moet hier natuurlijk ook op ingericht zijn. Ze bezien de kavels en het transmissiesysteem dan ook in samenhang. Voor de volgende kavels adviseren wij dus ook om te kijken naar de mogelijkheden om de MER te combineren met de MER van TenneT of tenminste te zorgen voor een zeer goede en transparante afstemming van alle onderdelen. Wij vinden het een goede zaak dat het MER van TenneT in ieder geval het hele transmissiesysteem zal behandelen, bestaande uit twee offshore platforms (en een redundantie kabel), vier kabelsystemen op zee (offshore), vier kabelsystemen op land en de uitbreiding van het hoogspanningsstation Borssele op land. Het valt ons echter op dat in de notitie er m.b.t. alternatieven en varianten voor het MER eigenlijk alleen gekeken wordt naar de kabeltracés. Wij zijn van mening, dat in het MER ook aandacht geschonken moet worden naar alternatieven en varianten voor alle andere onderdelen, zoals verschillende opties voor de uitbreiding van het hoogspanningsstation. Wat betreft alternatieven of varianten voor de offshore platforms hebben we de volgende opmerkingen: - Er wordt beschreven dat er 1 redundantiekabel zal worden aangelegd tussen de platforms om een deel van de stroom om te kunnen leiden wanneer één platform defect is. Het is niet duidelijk, welk deel van de stroom omgeleid kan worden. Is deze kabel de beperkende factor voor de hoeveelheid stroom die kan worden omgeleid, of zijn dat de kabels naar het land? Is het mogelijk om alle stroom om te leiden indien een platform kapot is? Als er bijvoorbeeld één kabel wordt beschadigd kan de voorziening via de tweede kabel blijven doorgaan. Korte Elisabethstraat 6, 3511 JG Utrecht, , info@nwea.nl, Pagina 1 van 2