Uw kenmerk J d.d. 14 december 1993; LO/ /HK d.d. 24 december 1993

Transcriptie

1 Advies niet-ambtelijke adviescommissie WÜ8. Aan de minister van landbouw, natuurbeheer en visserij, de heer drs. P. Bukman, Postbus 20401, 2500 EK 's-gravenhage. Onderwijsraad Nassaulaan JS 's-gravenhage Telefoon Telefax Ons kenmerk OR /2B S db/ak Onderwerp ontwerp-o.d.c Uw kenmerk J d.d. 14 december 1993; LO/ /HK d.d. 24 december 1993 's-gravenhage, 11 januari 1994 Bij bovenvermeld schrijven deed u de Onderwijsraad een ontwerp-regeling houdende wijziging van de Regeling overzicht diploma's en certificaten landbouwonderwijs toekomen, met het verzoek - indien hij daartoe aanleiding zag - u van advies te dienen. U vermeldde daarbij voornemens te zijn de in het O.D.C voorkomende eindtermen voor 1 februari 1994 vast te stellen ten einde deze op 1 augustus 1994 van toepassing te laten zijn. Alvorens u haar mening te geven over de inhoud van het ontwerp-o.d.c. stelt de Afdeling secundair onderwijs (beroepsonderwijs) van de Raad het te betreuren dat betrokken instanties (waaronder de Onderwijsraad) zo weinig tijd is gegund om zich een goed beeld te kunnen vormen van het uiteindelijke ontwerp. Weliswaar waren de Raad in een tamelijk vroeg stadium al onderdelen toegezonden, maar deze verschilden soms principieel van het definitieve ontwerp. Ook waren verslagen van enkele platforms bijgevoegd, maar van andere platforms ontbraken deze. De AOC Raad zag zich, blijkens zijn op 14 december jongstleden uitgebrachte advies, gezien de tijdsdruk, genoopt slechts op onderdelen te adviseren, waarbij hem - van uw zijde - vooral is verzocht de relatie onderwijsinhoud-onderwijsruimte te bezien. De inspectie landbouwonderwijs heeft bij schrijven van 25 november 1993 laten weten zich te zullen onthouden van een oordeel over de inhoud van de eindtermen in het O.D.C., omdat zij geen taak heeft op dit terrein, maar veeleer een toeziende taak die erop is gericht dat de onderwijsprogramma's van de instellingen leiden tot de eindtermen. Overigens heeft de inspectie wel een aantal rapportages toegezonden over haar bevindingen met betrekking tot AOC's die meer of minder direct verband houden met de realisering van de eindtermen, opgenomen in het O.D.C. Vermeld bij beantwoording van een brief kenmerk en datum

2 Een zeker voorbehoud ten aanzien van de inhoud van dit advies is, gezien de onvolledigheid van de toegezonden stukken, op zijn plaats. Niettemin oordeelt de Afdeling in het algemeen positief over de herbewerking van een groot aantal eindtermen. Niet alleen vindt zij dat verscheidene eindtermen helderder zijn geformuleerd, ook stelt zij vast dat duidelijker wordt aangesloten bij de niveaubepaling. Hieronder gaat de Afdeling op enkele wijzigingen respectievelijk aandachtspunten nader in. Het betreft: 1. Opneming van de afdeling paardenhouderij en paardesport. 2. Herschikking van de afdeling Groenvoorzieningen en Natuurlijke Omgeving en de afdeling Bosbouw, Cultuuren Milieutechniek tot één afdeling. 3. Invoering van extra certificaateenheden in verband met het ondernemerschap. 4. Invoering van niveau I. 5. Algemene vorming en beroepsgerichte certificaateenheden, mede in relatie tot doorstroming. 6. Aanbieden van certificaten door AOC's. 7. Aanvullingen op c.q. veranderingen in de structuur van een aantal afdelingen. Vermeldenswaard is hierbij dat de Afdeling bij gelijktijdig schrijven een afzonderlijk advies zal uitbrengen over de invoering van een experimentele afdeling milieuhandhaving. 1. Opneming van de afdeling paardenhouderij en paardesport. Sinds het opnemen van deze afdeling in het O.D.C, is er met betrekking tot de structuur van de erin voorkomende opleidingen nauwelijks sprake van enige wijziging. Nog altijd zijn er drie KF-opleidingen, hetgeen de Afdeling in haar advies van 1 september 1993 (OR /2B S) al als een te ver doorgevoerde specialisatie beschouwde. Daarbij verdient de naam van de KF-opleiding "paardenhouderij en paardesport" (O.D.C.) versus "paardenhouderij" (voorgestelde wijziging van het Inrichtingsbesluit dagscholen m.b.o.) aandacht. Ook is het stroomschema "hoefsmid" nog niet verhelderd. Wel merkt de Afdeling op dat er enkele aanpassingen hebben plaatsgevonden in verband met de introductie van de "ondernemerscertificaateenheden" en er een aantal nieuwe certificaateenheden is toegevoegd. Waardering heeft zij voor het ontwikkelen van een speciale certificaateenheid "begeleiden gehandicapten" (puea) voor zowel deze afdeling als voor de afdeling diveto. Teleurstellend acht de Afdeling het in het bijzonder dat er voor deze afdeling geen opleidingen in het kader van het leerlingwezen zijn ontwikkeld, terwijl hieraan zowel vanuit de vraag- als de aanbodzijde een duidelijke behoefte blijkt te bestaan. In haar advies van 8 januari 1993 (OR /2B S) heeft de Afdeling reeds op deze lacune gewezen. In de reactie daarop van de directie landbouwonderwijs van 11 mei

3 1993 werd als reden voor het niet invullen van een dergelijke opleiding in het leerlingwezen aangegeven dat er in het veld geen expliciete vraag bestaat naar opleidingen in het kader van het leerlingwezen, met de toevoeging dat men wel bereid was om, indien er een vraag zou ontstaan, hieraan verder vorm te geven en vooruitlopend hierop reeds om aanpassing van het (ontwerp-)uitvoeringsbesluit W.C.B.O. (artikel B2) heeft verzocht. De Afdeling gaat er derhalve van uit dat realisering van deze opleidingen op korte termijn geen problemen behoeft op te leveren. Onder meer op deze afdeling, die aan één AOC is verbonden, is de opmerking van de inspectie in haar rapportage aan u (d.d. 5 april 1993) te betrekken dat instellingen diploma's met certificaten uit andere afdelingen combineren, ook wanneer die afdelingen volgens het Plan van Spreiding en Situering niet aan de instelling of betreffende uitvoeringslokatie zijn gelieerd. Zo bieden AOC's in het kader van de vrije keuzecertificaten bij de veehouderij opleiding certificaten van de afdeling paardenhouderij en paardesport aan en suggereren daarmee dat ze een opleiding in het kader van de paardenhouderij aanbieden. Op dit aspect, dat van meer algemene aard is, zal de Afdeling afzonderlijk in dit advies (zie ad.7) ingaan. 2. Herschikking van de afdeling Groenvoorzieningen en Natuurlijke Omgeving en de afdeling Bosbouw. Cultuuren Milieutechniek tot één afdeling. Er was, zo is de Afdeling gebleken, voldoende aanleiding om herschikking van deze afdelingen te overwegen. Reeds lang was er sprake van een grote overloop tussen de twee afdelingen, hetgeen met name bleek uit de eindtermen van de BBopleidingen die vrijwel identiek waren. Daarnaast werd vanuit het bedrijfsleven kritiek uitgeoefend op het feit dat de opleidingen in deze afdelingen onvoldoende aansloten op de beroepspraktij k. Bij de herschikking is gebruik gemaakt van een vergelijking van de beroepenanalyses met het O.D.C alsmede van een werkgelegenheidsonderzoek. De onderzoeken bevestigen de noodzaak van herschikking, al past hierbij de kanttekening dat bedoeld onderzoek volgens de Afdeling slechts een vage indruk geeft van de arbeidsmarktbehoefte. Uit de rapportage van dit onderzoek maakt zij op dat het Bosschap vertegenwoordigd is in de Bestuurlijke Adviescommissie, hetgeen zij van belang acht met het oog op de samenvoeging. In het kader van deze samenvoeging heeft de Afdeling kennis genomen van de reactie van het AOC 't Vanck en de L.S.B.C. op de huidige voorstellen voor het O.D.C. 1994, waarbij vooral de vraag omtrent de diplomalijn bos- en natuurbeheer centraal stond. Aspecten, waarop zij uw aandacht vestigt, zijn verder: - het feit dat er onvoldoende aansluiting is tussen de voorstellen van de instituten, de gepleegde analyse en

4 het werkgelegenheidsonderzoek; - het feit dat er geen rekening is gehouden met het eerder genoemde uitgangspunt dat er één afdeling moet komen, terwijl in feite de oude structuur is gehandhaafd; - het feit dat in de benaming van de diploma's een duidelijker profilering naar voren komt, met name ten aanzien van de sector bosbouw en cultuurtechniek ; - het punt dat het thans overgelegde voorstel veel niet uitgewerkte certificaateenheden bevat waardoor de beoordeling wordt bemoeilijkt. Aandachtspunten in het kader van de verdere vormgeving behoren volgens de Afdeling vooral te zijn: een heldere profilering naar de verschillende bedrijfssectoren en handhaving van de kwaliteit op basis van een heldere analyse van de eindtermen. Op grond van de onderzoeken zijn intussen beroepsprofielen en beroepsopleidingsprofielen samengesteld, waarna de eindtermen konden worden geformuleerd. Deze zijn in de opvatting van de Afdeling noch te concreet noch te abstract omschreven en door de beroepspraktijk getest. Inhoudelijk gezien geven zij de Afdeling vrijwel geen aanleiding tot het maken van opmerkingen. Alleen de certificaateenheid "uitvoeren toezicht, inspectie en handhaving" (kfia) verdient haars inziens nadere uitwerking. Overigens betreurt de Afdeling het dat de AOC Raad nog niet op deze kwestie van de samenvoeging van afdelingen en de nadere inhoudelijke vormgeving heeft kunnen ingaan. 3. Invoering van extra certificaateenheden in verband met het ondernemerschap. Herstructurering is ingegeven vanuit de constatering dat de invulling van de certificaateenheden voor wat betreft het ondernemerschap ten aanzien van de verschillende afdelingen een te grote inconsistentie vertoonde. Bij deze herstructurering is geen gebruik gemaakt van een beroepsprofiel met, daaraan gekoppeld, een beroepsopleidingsprofiel. De Afdeling stelt vast dat er wel een zeker draagvlak voor de herstructurering aanwezig is, nu over de totstandkoming van deze certificaateenheden nadrukkelijk overleg is gevoerd met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en platforms en deze met de wijzigingen instemmen. Toch zijn er kanttekeningen bij de voorstellen met betrekking tot het ondernemerschap te maken, zoals ook de AOC Raad doet. Deze kanttekeningen zijn divers van aard. Zo wijst de Afdeling er bij voorbeeld op dat de meer vakgerichte benadering in de KF-opleiding thans vervaagt, hetgeen voor het veld een punt van zorg is. Verder bevreemdt het (hoge) niveau (ZB+ en KF+) van de certif icaateenheden haar. Deze zogenaamde tussenniveaus zijn in feite zwevende niveaus, bedoeld om het verschil aan te geven met de verwante opleidingen die niet gericht zijn op het ondernemerschap. Dit verschil is volgens de Afdeling beter weer te geven met ZB1 en ZB2 respectievelijk KF1 en KF2. Daarnaast stelt de Afdeling vast dat er ten aanzien van de onderhavige certifi-

5 caateenheden van veel overloop sprake is in relatie tot de EVTO- en EVAV-cursussen. Een heldere afbakening ten opzichte van deze cursussen is haars inziens noodzakelijk. Het komt de Afdeling voorts gewenst voor aandacht te besteden aan de omschrijving van enkele eindtermen. Te abstract is haars inziens bij voorbeeld in de omschrijving van de cert if icaateenheid "ontwikkelen ondernemer" (ptca) de eindterm genoemd onder B (Toepassen sociale vaardigheden), eerste lid. 4. Invoering van niveau I. Over de erkenning van niveau I heeft de Afdeling in eerder naar aanleiding van (aanvullingen op) het O.D.C, uitgebrachte adviezen al haar mening gegeven. In de van uw zijde overgelegde stukken werden de motieven tot invoering van dit niveau duidelijk verwoord, waarbij bleek dat deze motieven voor een belangrijk deel overeenstemmen met de ideeën die de Afdeling hieromtrent naar voren heeft gebracht. Niet onbelangrijk is in dit verband dat ook in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs eenzelfde keuze wordt gemaakt. Het stelt de Afdeling dan te meer teleur te moeten vaststellen dat wegens juridische (on)mogelijkheden het verstrekken van een diploma op dit niveau niet aan de orde kan zijn. Uit de brief van de directie landbouwonderwijs van 2 6 november jongstleden blijkt dat het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft laten weten dat invulling van niveau I voor de beroepssectoren niet voor 1 januari 1995 gereed kan komen en eventueel kan wachten tot 1 januari 1996, in plaats van de wet te wijzigen. De directie landbouwonderwijs stelt daarom voor de erkenning van niveau I voor het agrarisch onderwijs een andere weg voor: de toepassing van het experimentenartikel van de W.V.O. of het afgeven van een getuigschrift dat recht geeft op een niveau I-diploma zodra dit wordt erkend. De Afdeling stelt zich op het standpunt dat het, gezien de behoefte die er bij leerlingen en bepaalde bedrijfssectoren bestaat, de moeite waard is om de weg van het experimentenartikel van de W.V.O. te volgen en in de beschouwingen ook de leerlingwezenopleidingen (W.C.B.O.) te betrekken. Zij heeft trouwens de indruk dat vooral het terrein van de inrichting en beheer van de groene ruimte en het leerlingwezen in dit verband aandacht behoren te krijgen, omdat daar waarschijnlijk de grootste behoefte aanwezig is. In elk geval beveelt de Afdeling aan binnen het O.D.C duidelijk de mogelijkheden met betrekking tot niveau I te expliciteren. Van belang acht zij daarbij het per sector opstellen van beroepsprofielen en beroepsopleidingsprofielen en het goed formaliseren van een en ander. Zoals de AOC Raad stelt, zal de inrichting van een niveau I als hiervoor bedoeld zijdelings bijdragen aan de oplossing van enkele andere problemen. De Afdeling denkt hierbij vooral aan het voorkomen van het "wegglijden van het BBdiploma".

6 5. Algemene vorming en beroepsgerichte certificaateenheden. mede in relatie tot doorstroming. Aan het probleem dat de Afdeling in haar advies van 8 januari 1993 naar voren bracht - het integreren van de eindtermen voor de exacte vakken in de certificaateenheden voor de beroepsgerichte vakken, waardoor bedoelde eindtermen ten minste minder herkenbaar zullen zijn - is helaas nog steeds niet tegemoetgekomen. Onveranderd domineert de beroepsgerichte vorming ten opzichte van de algemene vorming. De AOC Raad spreekt hierover in zijn advies zijn zorg uit die de Afdeling deelt. De Vereniging De Samenwerkende Landelijke Pedagogische Centra maakt weliswaar eveneens behartenswaardige opmerkingen over de problematiek rond de integratie in haar reactie d.d. 17 december 1993, maar concentreert zich daarbij op de algemene vakken/vaardigheden. De Afdeling meent dat de kritiek vooral moet worden toegespitst op de integratie van de exacte vakken/vaardigheden. Een positief aspect van een minder ver gaande integratie is volgens de Afdeling onder meer dat beter op de leerling toegesneden maatwerk is te leveren hetgeen weer bij kan dragen tot een betere doorstroming. Integratie heeft grote consequenties: deze beïnvloedt niet alleen de doorstroming, maar heeft ook gevolgen voor de hele persoonsvorming. Het is op zich zelf beschouwd niet uitgesloten dat de exacte vakken voldoende aandacht krijgen door een juiste didactische benadering. Maar waar de ene docent zich op een meer algemene ondergrond zal richten, zal een andere docent het accent meer leggen op beroepsgerichte vorming. Onderwijskundig gezien ontstaan er zo grote verschillen in invulling. Of een gebrek aan aandacht voor de exacte vakken voldoende is te compenseren in de vrije ruimte betwijfelt de Afdeling. Een oplossing voor het probleem werd reeds bij de aanvullingen op het vorige O.D.C, aangedragen door de AOC Raad die suggereerde twee extra certif icaateenheden, te weten "inzetten exacte vaardigheden" en "uitvoeren exacte vaardigheden", te introduceren in elk opleidingsprogramma BB respectievelijk ZB als profiel- dan wel vrije keuze-certificaateenheden. Zeker verwacht de Afdeling belemmeringen wat betreft de eindtermen voor de exacte vakken die voor de doorstroming naar het h.a.o. van belang zijn. Overleg tussen m.a.o. en h.a. o. heeft op dit moment nog niet tot een werkbare oplossing op landelijke schaal geleid. Doorgaans worden voor m.a.o.-gediplomeerden in het h.a.o. aparte (propedeuse) programma's aangeboden met extra exacte vakken en talen in plaats van beroepsgerichte vakken, aangezien de ervaring in het h.a.o. bestaat dat ten aanzien van de eerstgenoemde vakgebieden operationele deficiënties bestaan. Het zal volgens de Afdeling in het kader van de doorstroomcertificaateenheden ten minste noodzakelijk zijn om de contacturen en de studiebelasting te verhogen ten einde

7 leerlingen een reële mogelijkheid te bieden om de eindtermen waar te maken. Het vierjarig maken van het m.a.o. door vergroting van de praktijkcomponent heeft, naar zij heeft ervaren, niet het gewenste effect van een betere aansluiting met het h.a.o. tot gevolg gehad. De Afdeling is van oordeel dat in dit licht open en reëel overleg tussen u, de AOC's en de agrarische hogescholen geïndiceerd is om door middel van maatregelen in het voortgezet en het hoger agrarisch onderwijs een effectieve oplossing te bereiken. 6. Aanbieden van certificaten door AOC's. Het Landbouwonderwijsplan 1992 stelt dat er een ontwikkeling is waar te nemen waarbij het AOC alle certificaten uit het agrarisch onderwijs mag aanbieden, maar moet beschikken over de betreffende afdeling waaronder de opleiding valt om een diploma te kunnen uitreiken. Dat dit gegeven tot problemen leidt is op te maken uit de door de inspectie toegezonden rapportage van 5 april jongstleden: er ontstaat verwarring bij ouders en leerlingen en zelfs het probleem dat AOC's eikaars certificaten niet erkennen. De Afdeling acht het van betekenis dat de inspectie op deze kennelijk uit de hand gelopen situatie wijst. Het gevaar van concurrentie tussen AOC's lijkt daarmee aanwezig en de situatieschets maakt duidelijk dat er een onjuist beeld wordt gegeven van de inhoud van het diploma waarmee het civiel effect wordt ondergraven. Dit zijn aspecten die volgens de Afdeling zo zwaar wegen dat zij in overweging geeft een sluitende regeling te maken zodat grenzen worden gesteld aan het afgeven van certificaten door AOC's. Meer specifiek stelt zij voor dat AOC's alleen dan tot het afgeven van certificaten mogen overgaan indien hun de betreffende afdeling is toegekend dan wel verwante certificaateenheden zijn toegewezen. Zo is het mogelijk dat in het kader van de afdeling veehouderij bepaalde nader gespecificeerde (aangepaste) certificaten uit de afdeling diveto en de afdeling paardenhouderij kunnen worden afgegeven. Een dergelijke regeling zal naar de Afdeling aanneemt de duidelijkheid naar de afdelingen ten goede komen. 7. Aanvullingen op e.g. veranderingen in de structuur van een aantal afdelingen Afdeling veehouderij. Met betrekking tot de wijzigingen ten aanzien van de bij deze afdeling behorende certificaateenheden valt het de Afdeling in het bijzonder op dat er meer sprake is van analogiewerking: de diergerichte (vakgerichte) certificaateenheden "Optimaliseren..." zijn nu exemplarisch gemaakt. Bij de Afdeling rijst de vraag of hiermee niet te kort wordt gedaan aan het specifiek vakinhoudelijke gedeelte. Wat betreft de ondernemercertificaateenheden verwijst zij naar hetgeen zij hieromtrent in het advies al heeft opgemerkt

8 (zie ad 3 ). In dit verband toont zij zich ook bezorgd dat de vakinhoudelijke (diergerichte) opleiding in het gedrang komt Afdeling levensmiddelentechnologie. Met het aanbrengen van enkele veranderingen binnen deze afdeling is, naar de Afdeling is gebleken, voldaan aan de wensen die vanuit scholen naar voren zijn gebracht. De KF-opleiding is geherstructureerd op basis van functies (BAAS) in het bedrijfsleven. De Afdeling hecht eraan dat onderwijs en bedrijfsleven met deze herschikking instemmen. Aandacht trekt de aanpassing betreffende de KF-opleiding voor de mengvoederindustrie. De redenen, op grond waarvan deze opleiding nu wordt geïntroduceerd, zijn in dit kader niet aangegeven. Houdt de invoering wellicht verband met het onderzoek naar de invulling van de afdeling levensmiddelentechnologie, inclusief de opleiding voor de mengvoederindustrie, waarover de directie landbouwonderwijs in haar reactie op het advies van de Afdeling van 8 januari 1993 spreekt? Opmerkenswaard is volgens de Afdeling verder dat aan deze opleiding 100 praktijkschooldagen zijn verbonden. Het is haar onduidelijk in welke mate deze opleiding wordt verzorgd door een dagschool voor m.b.o. Zou het in casu gaan om een opleiding verbonden aan een praktijkschool, dan acht de Afdeling dit niet juist, daar een KF-opleiding gerelateerd is aan AOC's Opleiding voor keurmeester. De overheveling van deze opleiding van de Rijksdienst voor Vee en Vlees naar het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij is in de afgelopen periode punt van discussie geweest. Tot nog toe vindt de opleiding plaats aan agrarische instituten (Praktijkschool Barneveld, Groenhorst College en Praktijkschool Horst) in samenwerking met de S.V.O. Realisering geschiedt daarbij in aansluiting op de m.a.s.. Dat tegemoet gekomen wordt aan de wens die de laatste jaren naar voren is gebracht om deze opleiding te laten inzakken in de dagopleiding, acht de Afdeling een goede zaak, mede gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen. Problemen roept wel het verbinden van de beroepsprofielen aan afdelingen (veehouderij en levensmiddelentechnologie) bij de Afdeling op. Bij het uitoefenen van het beroep van keurmeester zijn uiteenlopende werkzaamheden te onderscheiden: van het agrarisch bedrijf naar het bedrijf waar het slachtproces zich afspeelt tot het moment van verdere, meer technisch gerichte, be- en verwerking van de geslachte dieren. In dit kader is in de opvatting van de Afdeling de vraag relevant in hoeverre er een duidelijke taakverdeling bestaat tussen het agrarisch onderwij s (levensmiddelentechnologie) aan de ene kant en de slagersvakschool aan de andere kant. Zij hecht eraan dat hiervan een heldere analyse wordt gegeven.

9 7.4. Afdeling plantenteelt. In het O.D.C, is het diploma ZB-paddestoelenteelt opgenomen. De Afdeling stemt hiermee in. (bnza) 7.5. Afdeling dierverzorging en veterinaire ondersteuning. De Afdeling stelt vast dat er in deze afdeling nauwelijks veranderingen zijn aangebracht Afdeling biologisch dynamische land- en tuinbouw. Ook de in deze afdeling aangebrachte wijziging geeft de Afdeling geen aanleiding tot het maken van nadere opmerkingen Afdeling bloemschikken. Voor de opleiding gespecialiseerd beroepsbeoefenaar binnen deze afdeling is een aantal specialistische certificaateenheden ontwikkeld, waarmee voor de leerlingen die de betreffende opleiding volgen de mogelijkheid ontstaat om vrijstelling te verkrijgen voor wat betreft de opleiding bloemsierkunst (meestersopleiding bloemsierkunst). De Afdeling acht dit een goede ontwikkeling, evenals het feit dat deze opleiding onder auspiciën van het bedrijfsleven wordt gehouden. Zij gaat er van uit dat het civiel effect van het diploma aldus in waarde zal toenemen. Ten slotte. Onder verwijzing naar de verschillende malen aangehaalde brief van 26 november van de directie landbouwonderwijs merkt de Afdeling op de problematiek rond de structurele wijzigingen in het O.D.C, te erkennen. Vooralsnog stemt zij in met de noodzakelijk geachte aanpassingen hieromtrent. Bij de verdere uitwerking van het O.D.C. behoren, zo constateert de Afdeling, nog enkele aanpassingen dan wel verduidelijkingen te worden aangebracht. Zij attendeert met name op : de voorkennis die in de hoofdstukken 5 en 7 op gelijke wijze behoort te zijn aangegeven. (Vergelijk bij voorbeeld de voorkennis bij de certificaateenheden "bedrij fsvoeren BD methode" (iega), "bedrij fsvoeren BD instituut" (ieha), "toepassen Nederlands" (mbba), "begeleiden arbeidsomstandigheden" (oeda), "uitvoeren bouwkundige constructies" (pkua), "gebruiken bedrij fsmilieuzorg" (qfaa)) ; het gebruik in voormelde hoofdstukken van identieke naamgeving wanneer het gaat om een en dezelfde certificaateenheid (bij voorbeeld kuca wordt in hoofdstuk 5 van de benaming "beheren waterkwaliteit" voorzien en in hoofdstuk 7 aangeduid met "begeleiden waterstaatkundige werken").

10 i 10 Namens de Afdeling srecuii&'air onderwijs ( beroepsonderwijs), (A. d.t, voorzitter), coördinerend secretaris)