Inhoud. Inleiding, pag.3

Transcriptie

1 SURVIVAL READER

2 Inhoud Inleiding, pag.3 1. Psychologie, pag.4 2. Onderkomens en bivak, pag.5 3. Vuur maken, pag.7 4. Water vinden en drinkbaar maken, pag Voedsel, pag Vallen en strikken, pag Het mes, pag De bijl, pag Kamproutine en persoonlijke hygiëne, pag Navigeren, pag Avond navigeren, pag Knopen, pag Duurzaamheid, pag Uitrusting, Hiking en trekking, 45 Tot slot, pag.46 Bronvermelding en fotoverantwoording, pag.47 2

3 Inleiding Als mens leven we dagelijks in luxe. We draaien de kraan open en hebben water, we gaan naar de markt en halen daar ons eten, als het thuis koud is, zetten we de verwarming hoger. Echter als we deze luxe niet hebben, word het een stuk moeilijker. In de wildernis komt het op jezelf aan. Je moet zelf water vinden en drinkbaar maken, eten zoeken, een onderkomen maken, vuur maken voor warmte en om te koken enz. Als kennis en ervaring groeit zie je hoeveel de natuur te bieden heeft en hoe je er gebruik van maakt. Tijdens onze cursussen leer je de wildernis survival technieken die waardevol zijn om te gebruiken in geval van nood, maar ook leer je de vaardigheden om voorbereid maar uitdagend op pad gaat om een overlevingsituatie te voorkomen. De kracht van onze cursussen is dat je vooral leert door te ervaren. Onze instructeurs geven duidelijke instructies waarna je zelf aan de slag gaat. Er zijn meerdere wegen naar Rome en we reiken je de kennis en voorbeelden aan om zo zelf in de praktijk te ontdekken welke technieken voor jou het beste werken. Deze reader is bedoeld als naslagwerk. Veel leesplezier! Jeroen Jay Jansen Course Director, Wilderness Guide & Instructor. 3

4 1. Psychologie Geld heeft in de wildernis geen waarde, kennis wel. In een survivalsituatie zul je prioriteiten moeten stellen en beslissingen maken om te overleven. Je moet afwegen wat op een bepaald moment belangrijk is. Heb je het koud, maar ook dorst? Dan heeft opwarmen prioriteit omdat onderkoeling al snel fataal is. Een bekende vuistregel is de regel van 3 die je kan helpen om keuzes te maken. Een mens kan (gemiddeld): 3 minuten: zonder zuurstof 3 uur: zonder warmte 3 dagen: zonder water 3 weken: zonder eten 3 maanden: zonder sociaal contact. De regel van 3 betekent dat je lichaam 3 uur zonder warmte kan. Je kunt het warm krijgen door een onderkomen te zoeken of maken die je beschermt tegen de elementen en door het maken van vuur. Binnen 3 dagen heeft een mens water nodig en binnen 3 weken moet je eten hebben. Als je aan de regel van 3 kunt voldoen zijn je overlevingskansen vergroot. Overleven zijn niet alleen je fysieke acties maar ook mentaal. Raak nooit in paniek, blijf altijd kalm en gebruik het logisch denken. Zie de natuur niet als een vijand. Uiteraard heeft de natuur de leiding over je, maar benut de materialen die de natuur je biedt. Als je het even niet meer weet, stop dan (Stop) Ga zitten, denk even rustig na en drink iets (Think), kijk goed in de omgeving rond (Observe) en maak vervolgens een plan (Plan). Vooral plannen is belangrijk. Bijvoorbeeld als het waait en je hebt het koud, ga op zoek naar een beschutte plek en maak daarna een onderkomen en vuur. Dit is een plan. Als je goede survival skills hebt weet je welk onderkomen je het beste kunt maken en waar je water vind, hoe je vuur maakt en hoe je aan voedsel komt. Deze skills geven je zelfvertrouwen. Als je rustig kunt blijven en blijft nadenken kun je deze skills toepassen om te overleven. Uiteraard kunnen er situaties zijn die voor stress zorgen. Als iemand gewond raakt, ziek wordt of verdwaald. Wat er ook gebeurd, blijf te allen tijde optimistisch. Zet moeilijkheden om in mogelijkheden. Uiteindelijk heeft iedereen een wil om te overleven. Dit is een oerinstinct dat in ieder mens zit. 4

5 2. Onderkomens en bivak Onderkomens beschermen je tegen de elementen zoal wind en neerslag, maar zorgen ook voor warmte-isolatie door jezelf en het vuur. Verder geeft een shelter je een thuis gevoel. Je kunt onderkomens maken van moderne materialen zoals een poncho of een zeiltje maar ook met natuurlijke materialen. Er zijn een aantal punten waarop je moet letten alvorens je een onderkomen maakt: Kijk in de omgeving rond of je al natuurlijke onderkomens vind die je maar een beetje hoeft aan te passen zoals een omgevallen boom. Zorg dat de ondergrond vlak, droog en insecten vrij is. Het is vervelend als je op een helling ligt en dit je nachtrust verstoord. Kijk om je heen en omhoog of de plek veilig is. Zet je shelter niet naast een paar rotte bomen die met een geringe wind om kunnen vallen. Houd rekening met de elementen. Maak de rug van de shelter haaks op de wind. Maak het onderkomen niet te groot/hoog. Je moet er zelf net in passen. Groter wil zeggen, meer moeite om het warm te krijgen. Ga zelf eens op de plek liggen en voel of je comfortabel ligt. Zo niet, pas de plek aan of kies een andere plek. Maak de opening op het oosten om de meeste zin binnen te krijgen. Tarponderkomens: Tarp is een afkorting van Tarpaulin en betekend teer doek. Dit is een ouderwetse naam en uiteraard zijn de tarps tegenwoordig niet meer van teer gemaakt, maar van synthetisch materiaal. Een tarp is dus niet meer dan een stuk plastic zoals een poncho die je met behulp van touw aan een boom vastmaakt zodat je een onderkomen hebt. Een tarp is compact, goedkoop en snel op te zetten. Er zijn meerdere manieren om een tarp op te zetten. Op de afbeeldingen zie je een tent type (fig.1) die je van beide kanten beschermd en een zogenaamde lean-to (fig.2). Fig. 1 Tarponderkomens (tent type) Fig. 2 Lean-to type 5

6 Natuurlijke onderkomens: Als je geen tarp of zeiltje hebt zul je een natuurlijk onderkomen moeten maken. Kijk om je heen of je al een geschikt natuurlijk onderkomen ziet. Zo is bijv. een omgevallen boom een bruikbare lean-to die je slechts weinig hoeft aan te passen, mits het veilig is. Als je zo een onderkomen niet vindt zul je een onderkomen moeten maken. Maak het onderkomen niet te groot en zorg dat gaten in je onderkomen zoveel mogelijk dicht zijn zodat hier geen tocht doorheen komt. Sparrentakken, mos en bladeren zijn geschikt materiaal. Fig. 3 Fig. 4 Fig. 5 Slapen: Een goede nachtrust is belangrijk. Als je onderkomen af is zul je nog een isolatielaag als bed nodig hebben om op te liggen. Ga niet op de blote grond liggen, aangezien zicht altijd stilstaande lucht moet bevinden tussen je lichaam en de grond. Een bedje van sparrentakken is ideaal. Leg de takken op elkaar totdat het sparren bed ongeveer 30 centimeter dik is. Na een nacht worden de takken door je lichaamsgewicht platgedrukt en zul je de dag erna een extra laag erop moeten leggen. 6

7 Als je langer in het onderkomen moet verblijven, probeer het te blijven verbeteren. Als je nog ergens tocht of kou voelt, zul je het moeten dichten. 3. Vuur maken Vuur kun je op verschillende manieren maken zolang je minimaal 3 onderdelen hebt: Zuurstof, brandstof en temperatuur. Om een vuur te starten hebben we tondel nodig, dit noemen we ook wel fase 1. Tondel is droog materiaal dat snel vlam vat en zorgt dat we een vlam krijgen. Voorbeelden van tondel zijn berkenbast, houtkrullen, feathersticks, droog gras, oldmansbeard, hars etc. Om het tondel aan te krijgen hebben we een vuurmiddel nodig. Dit is bijvoorbeeld een aansteker, lucifers, firesteel of het kooltje van een vuurboog. Fig. 6 Met een firesteel worden vonken gecreëerd die het tondel (droog gras) doen branden. Zodra de tondel brand hebben we een vlammetje. We moeten dit vlammetje nu aanhouden en laten groeien. Dit doen we met aanmaak materiaal en zijn dunne droge takjes. Dit zijn onze fases 2, 3, 4, etc. De takjes vermenigvuldigen zich steeds in dikte. Dus fase 3 is de dubbele dikte van fase 2 enz. Brandhout, dus ook aanmaak hout moet dood en droog zijn. Als alle takken nat lijken, zul je op zoek moeten naar staand, dood hout. Door het splijten van deze takken, vindt je droog hout aan de binnenkant. Vermijd bomen die op de grond liggen. Deze zijn meestal rot, nat en minder geschikt. Ideaal aanmaakhout zijn de dode takken die nog onderaan sparren vastzitten. Hier zitten meestal al je fases aan. Tip: Verzamel tondel onderweg. Als je ergens tondel ziet, neem het mee en stop het in je broekzak. Zo kan het droog worden (mits vochtig) en kun je de tondel gebruiken voor later. 7

8 Vuur maken met houtwrijving Vuur maken d.m.v. houtwrijving is een oer oude techniek, maar wordt nog steeds gebruikt in survival situaties. Het enige dat je nodig hebt is een mes en touw. Fig. 7. Vuurboog onderdelen. De vuurboog bestaat uit de volgende onderdelen (fig. 7, van links naar rechts): De spindel of vuurboor. Het bord, waarop de spindel gaat draaien (wrijven). De boog met het touw Stukje bast of hout als opvang voor het kooltje De stop, gemaakt van stuk hout of steen die de spindel op de plek houdt. De spindel wordt tussen het touw geklemd. Vervolgens wordt de spindel in een kleine uitholling op het bord geplaats met de stop op de bovenkant. Door het draaien van de spindel op het bord ontstaat wrijving waardoor een gloeiend kooltje ontstaat. Door een kleine V in het bord, krijgt het kooltje de kans zich te vormen. Fig. 8. De vuurboog in actie. Het kooltje wordt in tondel, bijv. droog gras gelegd en aangeblazen zodat een vlam ontstaat. Met deze vlam kun je het vuur gaan opbouwen. 8

9 Fig. 9. Aanblazen van het kooltje Houtsoorten Elk type hout brand weer op een andere manier. Dit heeft te maken met de hout samenstelling en hardheid. Naaldbomen zoals spar en dennen zijn zachter hout, hebben een hoog harsgehalte en branden snel, maar minder lang. Loofbomen zoals eiken en beuken zijn harder hout, branden minder snel maar langer. Het is dus ideaal om een vuur te starten met spar of den en zodra het op temperatuur is te stoken met eiken, beuken of berken. Vooral berk geeft een behoorlijke warmte. Als een vuur op temperatuur is hoef je het alleen maar te onderhouden door er genoeg grotere houtstammen op te leggen die een doorsnede hebben van je pols of dikker. Zorg dat je genoeg brandhout hebt. Als je denkt dat je genoeg hebt moet je nog meer halen. Beter teveel dan te weinig. Belangrijk is dat je nadenkt over het doel van het vuur. Heb je het nodig voor warmte of om te koken? Of misschien wel voor een signaal vuur? Het doel bepaald hoeveel materiaal je nodig hebt. Als je een pot water wil koken onderweg, zal een klein vuurtje genoeg zijn en heb je aan dunnere takken genoeg. Als een vuur je de hele nacht warm moet houden, heb je voldoende houtstammen nodig. Fig. 10 Grotere stammen worden gebruikt als het vuur op temperatuur is. 9

10 Ondergrond In bossen ligt meestal een bladeren of moslaag (humus). Schuif de bladeren aan de kant zodat je een ruime cirkel vrij hebt. Op deze manier liggen bladeren niet in de weg. Als de grond vochtig of nat is zul je eerst een paar rechte takken naast elkaar moeten leggen om hier je vuur op te maken. Zo ligt je tondel en aanmaak hout van de grond, de wind kan onder het vuur doorblazen en deze takken gaan uiteindelijk door het vuur ook branden. Fig. 11 Gebruik takken als ondergrond. Je ziet ook de verschillende fases; als tondel houtkrullen en als aanmaak materiaal sparrentakjes (fases 1,2 en 3) In de zomer als het enkele dagen niet geregend heeft zal de grond droog zijn. Het is dat wellicht niet nodig om de takken als ondergrond te gebruiken, hoewel het wel goed is om het zo aan te wennen. Maakt altijd een ruime cirkel als ondergrond vrij, vooral in de zomer. Dit voorkomt bosbranden. 4. Water vinden en drinkbaar maken Zoals je in de regel van 3 hebt gezien moet een mens binnen 3 dagen water hebben. Dit is uiteraard afhankelijk van het klimaat, je inspanning en gezondheid. Maar je kunt stellen dat je sterft als je 3 dagen niet gedronken hebt. Het is dus belangrijk om op tijd water te vinden. Afhankelijk van het biotoop, vindt je in de meeste wildernis gebieden water. Stromend water zoals een beekje is de meest geschikte waterbron. Ook water dat zich als poeltje heeft verzameld in een boomholte kun je gebruiken. Dit water kun je echter niet meteen drinken. Ook al ziet het er helder en drinkbaar uit, er zitten toch bacteriën in. Daarom moet je het eerst koken. Als het water kookt met grote rollende bellen, dan laat je het nog een minuut doorkoken en dan is het drinkbaar. Regenwater is over het algemeen veilig om meteen te drinken. Maar het is beter om het te koken. Regen water verzamel je door bijvoorbeeld aan je tarp een touwtje te hangen waar het regenwater langs loopt en in je drinkbeker wordt opgevangen. Je kunt ook water verzamelen uit dauw. s ochtends vormt zich op planten en gras meestal dauw. Je herkent het misschien wel dat als je vroeg in de ochtend door een weiland loopt, je schoenen behoorlijk nat kunnen worden. Als je een stuk stof zoals een T-shirt om je enkels bind en je door de 10

11 vegetatie loopt, dan absorbeert je shirt dit en kun je het uitwringen in een beker. Het water kun je meteen drinken. Er zijn ook bomen die je water kunnen bieden. Zoals bijv. de witte Berk. Vanaf het vroege voorjaar als de Berk gaat bloeien begint in de boom de sapstroom op gang te komen. Als je een diepere snee in de bast maakt, loopt de vloeistof eruit. Dit is het Berkensap. Het is direct drinkbaar en geeft een lekkere zoete smaak. Het is onder andere een grondstof voor verschillende soorten bier en drank. Het kan zijn dat je het water niet kunt koken. Dan zijn er andere middelen om het water toch drinkbaar te maken met zuiverings middelen: - Water zuiverings tabletten of vloeistof - Betadine, jodium of bleek - Waterfilter - Steripen (UV) Fig. 12 Waterzuiverings tabletten Hadex Betadine Waterfilter Steripen Alle waterzuiveringsmiddelen hebben hun voor en nadelen. Zuiverings tabletten en Hadex geven een chloor smaakt aan het water en betadine smaakt nogal steriel. Hadex is hetzelfde als de tabletten maar dan als vloeistof. Bij Hadex moet je per liter water 5 druppels in je water doen. Bij betadine zijn dat 7 druppels per liter. Zorg dat je waterzuiverings middelen minimaal 30 minuten laat inwerken voordat je het drinkt. Een waterfilter, afhankelijk van het type, is een goede manier om water drinkbaar te maken. Je krijgt geen chemische smaak zoals hadex of betadine. De Steripen maakt het water steriel met UV licht en veranderd niets aan de smaak. Echter het nadeel is dat de steripen op batterijen werkt en een waterfilter meer plaats in beslag neemt, hoewel ze steeds compacter worden. Vermijd waterbronnen als stilstaand water dat chemisch of naar riool ruikt. Er kunnen chemische stoffen in zitten waar je (dood)ziek van kunt worden. Controleer of dieren van het water drinken en of er planten in groeien, dit duidt op drinkbaar water. Uiteraard weer eerst koken. Als je geen enkele middelen hebt om water drinkbaar te maken, zul je een afweging moeten maken: wellicht ziek worden of sterven door uitdroging. Als je weet dat hulp nabij is en je over 2 dagen de bewoonde wereld kunt bereiken kun je in een noodgeval water in kleine hoeveelheden drinken. Meestal wordt je na 2 of 3 dagen pas ziek. 11

12 5. Voedsel Voedsel komt in de regel van 3 onderaan. Dit komt omdat je lichaam maximaal 3 weken zonder eten kan en je dus niet meteen eten nodig hebt. Echter wordt je er wel zwakker van. Dit komt omdat je lichaam je vet reserves gaat gebruiken omdat er weinig of geen suikervoorraden in de spieren aanwezig zijn. Je dagelijkse voeding bestaat uit koolhydraten die je lichaam energie geeft om te functioneren. Eiwitten zorgen voor spierherstel en vetten zorgen voor het reguleren van complexere lichaamsprocessen. Zoals ik al zei heeft de natuur veel te bieden. In de wildernis vind je genoeg flora en fauna die je van voedsel kunnen voorzien. Je vindt in en onder rottende bomen genoeg larven die je genoeg eiwitten verschaffen en insecten zoals bijvoorbeeld sprinkhanen die een goede proteïne bron vormen. Qua planten moet je goed weten welke eetbaar zijn en welke giftig zijn. Het is daardoor belangrijk dat je planten leert herkennen, welke gedeelten eetbaar zijn en in welk seizoen. Van sommige planten kun je bijv. wel de wortel eten, maar zijn de bloemen giftig. Ook per seizoen is het afhankelijk wat je kunt eten en ook wat er beschikbaar is. In de winter onder een laag sneeuw zul je lastiger voedsel vinden dan in de lente of zomer. Helaas bieden planten ook niet genoeg energie om van te overleven. Je zult uiteindelijk vlees of vis moeten eten. Vis Vis is een goede voedingsbron. Je moet wel bekend zijn met vistechnieken en weten waar de vissen zich ophouden, maar met een geïmproviseerde vishengel kun je al vis vangen. Zoogdieren Vlees hebben we nodig. Het bevat o.a. ijzer en creatine die ons energie geven. Buiten deze stoffen zitten er ook koolhydraten en eiwitten in. Het vergt alleen de juiste technieken om dieren te vangen met vallen en strikken of door middel van jagen. 6. Vallen en strikken Vallen en strikken zijn een passieve manier van vlees vangen. Het vergt oefening om de juiste val op de juiste plek te plaatsen. Het is alleen effectief als er meerdere vallen en strikken geplaatst zijn. Elke val of strik heeft een trigger. Dit is een mechanisme dat door het dier in werking wordt gezet. Meestal wordt er aas bevestigd om het dier te lokken. Vallen Vallen zorgen dat het dier middels een voorwerp (lees: slag) worden gedood of verwond. Er zijn verschillende vallen, de een geavanceerd dan de ander, wat niet altijd wil zeggen dat ze effectief zijn. Blijf eenvoudig denken. Een bekende val is de figure 4 deadfall (fig.13). Deze val heeft de vorm van een 4. Op de kop van de 4 komt een zwaar voorwerp te liggen die omlaag valt als het horizontale balkje door het dier wordt weggeduwd. Aan de punt van dat balkje wordt meestal aas bevestigd. 12

13 Fig. 13. Figure 4 deadfall Fig deadfall tekening Strikken Zoals de naam al zegt wordt een strik (lus) gebruikt om het dier te vangen. Strikken zorgen dat dieren vast komen te zitten. Het kan zijn dat door stress het dier gewurgd wordt. De strikken kunnen van touw worden gemaakt, hoewel ijzer of koperdraad effectiever is. We maken een onderscheid tussen statische en geveerde strikken. Statische strikken Bij deze strikken zit de lus vast aan een tak, boom of ander voorwerp. De lus wordt op de plaats gehouden door takjes, fig 15. Fig. 15. Een statische strik Geveerde strikken Geveerde strikken staan onder spanning. Een jonge scheut wordt gebruikt om de spanning the creeren. Indien de trigger in werking wordt gesteld trekt de strik zich om het dier en wordt zo omhoog 13

14 getilt. Deze zijn effectiever dan statische strikken omdat het dier minder kans heeft los te raken uit de strik. Fig. 16. Geveerde strik Fig. 17. Geveerde strik, variant. Regelgeving Vallen en strikken zetten in Nederland is verboden en strafbaar als ook in de meeste andere landen. Verdiep je in de regelgeving van het gebied voordat je vallen en strikken gaat zetten. Uiteraard is het wel toegestaan in een overlevings situatie. Check de strik of val regelmatig. Indien het dier nog leeft, dood het met zo weinig mogelijk leed. Een harde slag op het hoofd, of door het breken van de nek. 7. Het mes Algemeen Er zijn velen soorten messen in verschillende lengtes, soorten lemmets, handgrips, metalen enz. Ieder mes heeft zijn voor en nadelen en het is afhankelijk van je doel. Daarnaast is een mes een persoonlijke keuze. Zelf gebruik we messen van Morakniv. Deze zijn gemaakt van hoogwaardig Zweeds staa. Ze zijn goedkoop in aanschaf en oersterk. Met morakniv messen kun je het fijnere snijwerk verrichten, maar ook gebruiken om bijvoorbeeld wild te villen en vlees mee te snijden. Voor grovere werk om bijv. dikkere takken door te krijgen zou je ook je morakniv kunnen gebruiken, maar in zo een geval gebruik je eerder een bijl. Fig. 13 Morakniv Craftline Q511 (Bron: m.clasohlson.com) 14

15 Veiligheid We weten allemaal dat een mes een scherpe kant heeft. Dit heet het lemmet. Het is verstandig om je mes scherp te houden. Je mes is in de wildernis een waardevol stuk gereedschap, dus ga er zuinig mee om. Je kunt de messcherpte eenvoudig testen door je duimnagel licht te kantelen en het lemmet op de nagel te zetten. Als het mes blijft staan dan is het op dat punt scherp. Als het ervan afglijd kan het zijn dat er op die plaats een beschadiging of braam zit. Een braam is een beschadiging die eruit moet. Je ziet ze het best als je het lemmet in het licht houdt en krijgt ze eruit door te slijpen. Als je niets anders hebt kunt je slijpen met een platte fijne steen uit bijv. een beekje. Maar dan moet je hier wel in geoefend zijn. Het beste is om een kleine slijpsteen bij je te hebben. Zelf gebruiken we een DC4 wetsteen van het merk Fjallkniv en een oude leren riem. De bramen slijp ik met de DC4 eruit en we gebruiken de oude leren riem om het lemmet langs te schuren om het mes te polijsten waardoor het nog iets scherper wordt. Let op bij het gebruik van je mes dat je van je af werkt en je lichaamsdelen als handen, vingers en benen niet in de weg zitten. Zorg dat je mes in een veilige richting beweegt mocht je uitschieten. Let ook op mensen om je heen. Werk niet met je mes in richting van iemand anders. Er zijn een aantal basisregels qua mes veiligheid en gebruik: Loop nooit met je mes. Berg het op in de schede voordat je gaat lopen. Gebruik je mes niet na zons ondergang. Je ziet dan minder en hebt daardoor een uitdaging om jezelf te verbinden als je je snijd. Leg je mes niet in je slaapzak. Als deze uit de schede komt kun je je flink snijden, of erger. Leen je mes bij voorkeur niet aan iemand anders uit. Het is jouw mes en je bent er de dupe van als hij of zij het bot maakt. 15

16 8. De Bijl Afb. 19. De anatomie van de bijl Een bijl is een waardevol stuk gereedschap. Indien de bijl van goede kwaliteit en scherp is, kun je er net zoals een mes het fijne werk mee verrichten en uiteraard ook het grove werk zoals bomen kappen, takken splijten en kloven. Bijlen zijn er in verschillende maten. Grofweg zijn dit er drie. De handbijl, dit is een korte bijl. De bosbijl (foto) welke gemiddeld in lengte is en de kloofbijl, welke nog langer is. Ongeacht de lengte van de bijl, ze hebben dezelfde vorm of anatomie. De bijl bestaat uit twee delen, de kop en de steel. Op afbeelding 19 zie je de benamingen van de bijl. Gebruik Een sterk maar ook zwak gedeelte van de bijl is het bit en de steel. Het bit kan door verkeerd gebruik beschadigen en is dan minder effectief. De steel kan door verkeerd gebruik afbreken bij het oor gedeelte. Zorg dat je oefent met de bijl zodat je er gevoel voor krijgt. Dit kun je doen door kleine houtstammen te kloven. Zorg dat je altijd een houten ondergrond hebt waar de bijl in terecht komt indien je naast hakt. Plaats je voeten in een lichte spreidstand en sta op een bijl afstand van de stam. Houd een hand vast bij de bend en de andere bij de throw of achter het oor. Houd je bijl verticaal boven je en kijk naar het punt waar je de stam wil raken. Laat de bijl met kracht vallen en trek in de neerwaartse beweging de hand van het oor naar je hand bij de bend. Op deze manier geleid je de bijl naar je doel. Blijf altijd kijken naar het punt waar je wilt hakken. 16

17 9. Kamproutine en persoonlijke hygiëne Kamproutine Als je ergens bivak maakt is het belangrijk dat alles een vaste plek heeft. Zo ziet het er georganiseerd en opgeruimd uit en kun je ook materialen terug vinden. Kamproutine wil zeggen dat er vaste kampactiviteiten worden uitgevoerd. Zo moet er bijvoorbeeld naast het bouwen van een onderkomen, hout worden gehaald, vuur worden gemaakt, water worden gehaald en gekookt. Er wordt een plek gekozen waar je je behoefte doet en je kunt wassen. Gedeelde groepsmaterialen zoals bijv. een zaag of een bijl moeten op een vaste plek te vinden zijn. Er wordt een plek gekozen om wild te villen en om te koken enz. Net zoals thuis, zou je je huis schoon houden en opruimen en hebben spullen een vaste plaats. Zo moet je dit ook zien in een kamp. Houd je eigen onderkomen schoon en opgeruimd. Voorkom dat je veldfles rondslingert of dat er allerlei losse spullen om je bivak heen liggen. Berg zaken in je rugzak op die je niet nodig hebt en blijf ten alle tijde zuinig op je spullen. Er zijn uitrustings stukken die je het beste bij je kunt dragen als je in en om het kamp bent. Zoals een mes, zaag, kompas en firesteel of andere items die je vaker nodig hebt. Fig. 11 Een opgeruimd kamp. Spullen opgeborgen op vaste plaatsen. Hygiëne Hygiëne is belangrijk, vooral in de wildernis. Zorg dat je je wast en je kleren schoonhoud. Als je 2 dagen op pad bent maakt het niet zoveel uit, want je komt thuis en springt onder de douche. Maar als je bijv. 7 dagen in de wildernis bent, zul je je moeten wassen. Dit kan in een beekje of rivier. Het is verfrissend om je s morgens vroeg te wassen met koud water. Je kleren kun je dan uitschudden en luchten en de plekken op je lichaam wassen waar je het meeste zweet zoals je haren, gezicht, oksels, rug, kruis, knieholtes en voeten. Ook al is het s morgens fris en zal het water koud zijn, je voelt je daarna weer een nieuw mens, fris om de dag te beginnen. 17

18 Het kan zijn dat je reserve kleren bij je hebt. Op die manier kun je van set wisselen en je gedragen kleding wassen en drogen. Het is fijn om een paar reserve sokken en een T-shirt te hebben. Droge voeten hebben is belangrijk. Droog je voeten, natte sokken en schoenen bij het vuur. Bij hygiëne in de wildernis hebben we het vooral over ziekte preventie. Het is effectiever als je zeep hebt dan dat je zonder wast. Maar iets is beter dan niets. Kleren houd je schoon om ervoor te zorgen dat ze blijven isoleren. Uitkloppen of kleding een uur laten luchten heeft al effect. In sommige seizoenen zoals de zomer, kun je ideaal even badderen in een beekje. Vooral als je het warm hebt van het lopen of werken in het bivak. In een winterseizoen kun je je prima met sneeuw wassen. 10. Navigeren Navigeren met kaart en kompas loopt als een rode draad door de Opleiding en vinden we een belangrijk onderwerp. Naast survival en bushcraftskills zul je je moeten verplaatsen. Orienteren leer je vooral door het te doen en fouten te maken. (Falen is groeien.) Voordat we het kompas en het gebruik ervan uitleggen, gaan we eerst de kaart behandelen. De kaart Kaartprojecties Kaarten zijn op verschillende manieren in kaart gebracht. Dit noemen we kaartprojecties. Omdat de aarde rond is (3D) moeten we een systeem verzinnen om de wereld op een kaart te projecteren (2D). Hier hebben verschillende carthografen over nagedacht en er zijn simpel gezegd 3 soorten projecties bedacht: Azimuthale, Cilinder en Kegel projecties. We gaan in deze reader het UTM systeem uitleggen. UTM staat voor: Universele Transversale Mercator en is gebaseerd op de cilinder projectie. Stel je hebt een bol dat de aarde voorstelt en je rolt hier als een cilinder een vel papier omheen en de bol drukt af op het papier, dan krijg je na openvouwen een projectie van de de bol op het papier. Ongeveer zoals in fig

19 Fig. 12 (Bron: Zoals je ziet is de kaart aan de boven en onderkant ingeknipt. Als je deze kantjes omvouwt kun je de kaart weer op een bol plakken. Uiteraard is het projectieproces veel complexer, maar dit geeft je een idee hoe de projectie werkt. We hebben nu dus een UTM kaart projectie. Over deze kaart zijn lijnen geplaatst, het zogenaamde UTM grid, zie fig 13. Dit is een raster die de wereld in 60 zones verdeeld zodat er coordinaten kunnen worden gebruikt. De nummers staan horizontaal en de letters verticaal. Nederland is zoals je ziet te vinden in zone U31 en U32. Niet de hele wereld valt binnen het UTM systeem. De beide polen vallen er buiten. 19

20 Fig. 13 (bron: tabs2.gerg.tamu.ed) Elk vak, bijv. 32U is weer ingedeeld in vakken van 100 km2, zie fig 14. Een kaart van 100 km2 kun je natuurlijk niet vasthouden, dus zijn deze vakken weer onderverdeeld in kleinere vakken en uiteindelijk heb je een topokaart die je gebruikt om te orienteren. Fig 14. (Bron: 20

21 Schalingen Kaarten hebben een bepaalde schaling. De meest gebruikte zijn 1: en 1: Eens schaling van 1: betekent dat 1 cm in werkelijkheid cm is. Ofwel 1 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 250 meter. Voor 1: is 1 centimeter in werkelijkheid 500 meter. Kaartschalingen staan meestal op de voorkant van de kaart genoteerd. Coördinaten Coördinaten gebruiken we om aan te geven waar iets of iemand zich bevindt. In fig. 13 zie je in het rood de evenaar en de 0 meridiaan gemarkeerd. De 0 meridiaan loopt van noord naar zuid dwars door de plaats Greenwich. Als je de topokaart bekijkt dan zie je bovenaan, dus horizontaal van west naar oost, het aantal kilometers vanaf de 0 meridiaan staan, deze noemen we de eastings. Ook zie je verticaal, van zuid naar noord, het aantal kilometers vanaf de evenaar staan en dit noemen we de northing zie fig 15. Meestal zijn de easting en northing getallen blauw van kleur. In fig. 15 wil het getal 621 zeggen, 621 km vanaf de 0 meridiaan. Hetzelfde geld voor het getal 5543, dat zich 5543 km vanaf de evenaar bevindt. 21

22 Fig. 15 Coördinaten opzoeken Het kan zijn dat je de coördinaten van een punt op moet zoeken op de kaart of dat je aan de hand van coördinaten een punt moet vinden. Om een punt te kunnen opzoeken moeten we eerst een punt op de kaart vinden. Als voorbeeld nemen we het zwarte puntje uit fig.15. We moeten eerst het kaartvierkant gaan zoeken waarin deze punt staat. Voor de easting is dit 621 en de northing Ons kaartvierkant is dus 621, Het zou echter te lastig zijn voor iemand om met alleen deze gegevens het punt te vinden omdat je moet gaan zoeken in een vierkante kilometer. Met behulp van een kaarthoekmeter (fig. 16) kunnen we de coordinaten op de meters bepalen. Fig. 16 geeft een voorbeeld van een kaarthoekmeter. 22

23 Fig. 16 Zoals je ziet zitten er meerdere maten op een kaarthoekmeter. Waar we ons nu op richten is de hoekliniaal rechtsboven, waarbij staat 1: De kaart van fig. 15 heeft een schaling van 1: dus past de hoekliniaal precies in het kaartvierkant en wil dus zeggen dat het vierkant 1 vierkante kilometer is. Zie fig

24 Fig. 17 De centimeters 10, 20, 30 etc. op de hoekliniaal betekenen 100, 200, 300 meter, etc. Een millimeter is 20 meter. Dus 20 centimeter plus 1 millimeter, wil zeggen 220 meter. Je legt de kaarthoekmeter zoals in fig. 5 en zorgt dat de punt van de hoekliniaal op het markant punt ligt, dus de zwarte punt. Je kunt nu het aantal meters aflezen. Fig

25 Fig. 18 Je ziet nu dat het aantal meters van west naar oost (Eastings) tot het markant punt 740 meter is. Van zuid naar noord (Northing) is dat 620 meter. We noteren het coordinaat dan als volgt: E N Dus de easting is 621 kilometer en 740 meter en de northing is 5543 kilometer en 620 meter. Officieel wordt het UTM coordinaat als volgt genoteerd: UTM 31U E N Easting komt altijd voor Northing. Reden hiervoor is dat wiskundigen de X-as vóór de Y-as zetten. 25

26 Coördinaten intekenen Ook kunnen we een coördinaat lezen en intekenen op de kaart. Je zoekt van de easting en northing eerst het aantal kilometer op, dus van bovenstaand voorbeeld is dat E 621 N Op de kaart zoek je dit kaart vierkant op. Vervolgens leg je de kaarthoekmeter weer hetzelfde neer en leg je deze op 740 meter. Daarna hetzelfde bij de northing, die leg je op 620 meter. Het 0 punt van de hoek ligt nu op het punt oftewel coördinaat. Huisje in, trappetje op Dit regel maakt het handiger om een coördinaat op een kaart op te zoeken. Je legt de punt van de hoekmeter linksonder tegen de punt van het betreffende kaartvierkant. Je schuift de kaarthoekmeter naar rechts totdat je het aantal meters in de hoekliniaal afleest. Dit zijn het aantal meters voor de easting. Deze stap heet: het huisje in (horizontaal) De volgende stap is de kaarthoekmeter omhoog schuiven totdat je het aantal meters in de liniaal ziet. Zorg tijdens het schuiven ervoor dat het aantal meters blijft kloppen voor de easting. Je leest nu het aantal meters voor de northing af. Deze stap heet: het trappetje op (verticaal). De hoek van de liniaal wijst nu de punt van het coördinaat aan. 26

27 Het kompas Er zijn verschillende soorten kompassen. Handig zijn de plaatkompassen van Silva of Recta. Fig 19. Geeft een voorbeeld en de anatomie weer van een plaatkompas. Fig. 19 Het kompas gebruiken Zoals wellicht bekent, wijst de kompasnaald naar het magnetische noorden. Houd er rekening mee dat geen metalen of andere voorwerpen, zoals bijv. een horloge, het kompas beïnvloeden waardoor de naald afwijkt. We kennen ook het ware noorden. Er is een afwijking tussen het ware noorden en het magnetisch noorden dat we declinatie noemen. Maar dit wordt niet in deze reader behandeld. Zorg ook ervoor dat je het kompas recht houdt, alleen dan kan de naald bewegen. 27

28 Richting bepalen Om een richting te kunnen bepalen moet je weten waar je nu bent en waar je naartoe wil. Als je dat weet kun je de richting van op je kaart overbrengen naar een looprichting op je kompas. Hier zijn meerdere methoden voor. Methode 1: 1. Kies een beginpunt (A) op de kaart 2. Kies een eindpunt (B) niet al te ver weg waar je heen wilt gaan. 3. Leg de liniaal van je kompas langs punt A en B. (fig. 20) Fig

29 Fig Draai de roos nu rond tot de noord lijnen van het kompas parallel staan met de noordzuidlijnen van de kaart. Zorg dat de N van de roos bovenaan staat. (fig. 22) 29

30 Fig

31 Fig Op het graden afleespunt kun je nu de graden aflezen. Dit is 52 graden. 31

32 Fig Neem het kompas in je hand en draai nu zelf rond totdat de naald evenwijdig valt met de noord lijnen van je kompas. De noordkant van de naald (rode punt) valt nu tussen 2 dikkere lijnen in. 7. De richtingspijl (op afbeelding bij wijsvinger) wijst de richting aan waarin je moet verplaatsen. 32

33 Methode 2: Er is ook nog een andere methode, met behulp van je kaarthoekmeter. Zoals ik al eerder beschreven heeft een kaarthoekmeter meerdere maten. Er zit ook een kompaskruis op, zoals te zien in fig. 5. Het werkt als volgt: 1. Kies weer een beginpunt A en een eindpunt B waar je naartoe wil gaan. 2. Trek met potlood een lijn van punt A naar B. (fig. 25) Fig

34 Fig Leg nu het kompaskruis op punt A. Werk nauwkeurig en zorg dat deze recht ligt. 34

35 Fig Lees op de gradenboog af hoeveel graden je getekende lijn aangeeft (fig. 27) 35

36 Fig Draai nu de roos van je kompas rond totdat het aantal graden op het graden aflees punt te zien is. 36

37 Fig Draai nu zelf weer rond totdat de naald evenwijdig valt met de noordlijnen van je kompas. De noordkant van de naald (rode punt) valt nu tussen 2 dikkere lijnen in. 7. Je richtingspijl wijst nu je richting aan om naar punt B te lopen. 37

38 Tijd meten Tijdens het navigeren wil je ten alle tijde weten waar je bent, zodat je ook eenvoudig kunt bepalen waar je naartoe gaat en je voorkomt dat je een relocatie moet uivoeren. Stel je huidige positie is een kruispunt van paden en je besluit te gaan lopen naar een ander kruispunt die je op de kaart hebt gesport. Je meet een afstand van 900m tot dit kruispunt. Je ziet dat je onderweg nog diverse andere kruispunten tegenkomt? Je krijgt het gevoel dat deze allemaal op elkaar lijken Hoe weet je dan wanneer je nou wanneer je 900m hebt afgelegd en of je bij je punt bent gearriveerd? Dit werkt nauwkeurig met tijd meten. Enige vereiste is dat je moetn eten wat je loopsnelheid is. Dit vergt oefening. Over gemarkeerd terrein lopen we gemiddeld 4 km/h (kph). Fig. 30 In fig. 30 zie je een timing card. Je kunt aflezen dat we bij een snelheid van 4 km/h in 1,5 min een afstand afleggen van 100m. Voor een afstand van 900m wil dat zeggen dat we er 13,5 min. over lopen. Met deze info start je de stopwatch en ga je lopen. Na 13,5 min. kom je bij de desbetreffende kruising aan. Afstandpassen Een andere manier om nog nauwkeuriger afstand te kunnen meten is d.m.v. afstandpassen. Om dit toe te kunnen passen zul je moeten weten hoeveel dubbele passen jij maakt op 100m. Voor mij zijn dat 64 dubbele passen. Een dubbele pas houd in dat het zetten van het linker en rechter been samen 1 pas is. Dus je telt niet één stap per been. Afstandpassen zijn behoorlijk nauwkeurig maar is ontzettend ongezellig als je loopt met een groep. Je kunt geen gesprek voeren omdat je moet tellen. Daarom gebruiken we afstandpassen enkel bij verminderd zicht of in het donker omdat nauwkeurigheid en concentratie dan belangrijk zijn. Voor een gezellige hike maar wel nauwkeurig navigeren, gebruik je tijd meten. 38

39 11. Avond navigeren s Nachts ziet alles er anders uit. Objecten lijken groter en omdat we minder zien raken we sneller gedesoriënteerd. Overdag zie je markante punten die je helpen om te oriënteren, maar deze heb je s nachts minimaal. Dan is het belangrijk om te werken met je instrumenten; je kaart, kaarthoekmeter en kompas. Je moet vertrouwen op je kaart en kompas en zult afstanden moeten inschatten d.m.v tijd meten en afstandpassen. Nauwkeurig werken met je kompas is belangrijk en vooral s avonds. Overdag maakt het niet veel uit of je 10 meter naast een plaats van bestemming uit komt aangezien je dit punt zult zien, maar s nachts kan het zijn dat je er pal aan voorbij loopt. Een volle maan en een heldere nacht kunnen genoeg licht geven om markante punten te zien. Maar als het pikkedonker is zal dit lastiger worden. Gebruik met avond navigeren altijd een hoofdlampje. Fig. 30 Navigeren in het donker. Zoals ik al schreef is het belangrijk om nauwkeurig te werken. Als je ergens naartoe wil lopen, teken dan het punt precies in en stel ook het kompas goed in. Tip: Zorg dat je steeds markante punten uitkiest als bestemming. Dit zijn tevens controlepunten. Een plek zomaar in het bos is moeilijk te vinden, maar bijvoorbeeld een berghut kun je terug vinden. 39

40 12. Knopen Knopen zijn onmisbaar in survival en bushcraft. Om knopen te maken heb je uiteraard touw nodig. Het is fijn als je zelf touw bij je hebt. Paracord is bijvoorbeeld ideaal. Het voldoet aan militaire specificaties en is dun en sterk. Als je geen touw hebt kun je ook natuurlijk materiaal gebruiken. Onder de grond naast sparrenbomen kun je dunne zijwortels van de bomen vinden. Als je deze volgt kun je behoorlijk lange wortels vinden. Ze kunnen direct als bindmateriaal gebruikt worden. Er zijn velen knopen en steken, elk met een eigen functie. Er zijn knopen om touwen te verbinden, te bevestigen aan objecten, lussen te maken, stopknopen aan het einde van touw, gripknopen, sjorringen en noem maar op. Het is handig om verschillende soorten knopen te kennen en te weten waar ze voor gebruikt worden. Oefen de knopen elke dag voor een paar weken en je kunt ze probleemloos leggen. Met een paar geschikte basis knopen kom je een heel eind. Zo gebruik ik onderstaande twee knopen veel. Snel-Los knoop Het fijne van de snel los knoop is dat het een sterke knoop is die veel spanning kan hebben maar door aan het uiteinde te trekken los laat. Hij is snel te leggen en gaat ook snel los. Handig bij het opzetten van bijv. je tarp. Je kunt je tarp snel opzetten en afbreken zonder veel tijd nodig te hebben om de knopen te leggen of los te maken. Fig

41 (Onderstaande nummering horen bij de foto s. Dus punt 1 is foto 1 enz.) 1. Op de bovenstaande foto s is het touwuiteinde in de rechterhand. Het hoofdtouw in de linkerhand. 2. Pak het uiteinde met de linkerhand onderhands vast onder het hoofdtouw door. 3. Het enige dat je hoef te doen is je hand te draaien (duim naar binnen draaien) 4. Nu heb je een lus in je hand met een draai. Haal nu een lusje van het touw uiteinde door de lus heen. 5. Houd het lusje vast en trek nu aan het hoofdtouw. 6. De knoop vormt zich automatisch. 7. De lus trekt zich aan tot dat deze vastzit 8. Het lusje moet niet te klein zijn. Minimaal een duimdikte. Scheerlijn knoop Dit is een knoop gebaseerd op de prusik knoop. De prusik is een gripknoop die veel in de klimsport gebruikt wordt. De prusik wordt altijd om een ander touw gelegd. Door spanning op het touw trekt deze zich aan. Het heet scheerlijn knoop omdat hij zich automatisch aantrekt maar je wel kunt schuiven om spanning te vergroten. Dit is hetzelfde principe zoals scheerlijnen op tenten werken. Fig

42 (Onderstaande nummering horen bij de foto s. Dus punt 1 is foto 1 enz.) 1. Op bovenstaande foto s is het touw tussen duim en wijsvinger, het touw uiteinde. Tussen middelvinger en wijsvinger het hoofdtouw. Door het touw zo vast te houden, houd je overzicht. 2. Wikkel het touw 1x om het hoofdtouw heen. 3. En nog een keer. In totaal 2x. 4. Leg een lus over het touw dat tussen wijsvinger en duim is geklemd (touw uiteinde). 5. Haal er weer een lus onder door. 6. Houd de lus vast en trek deze naar je toe. Zorg dat er een beetje spanning op het hoofdtouw zit. 7. Trek de knoop niet te hard aan. 8. Zo kun je hem nog schuiven. 13. Duurzaamheid (leave no trace) Duurzaamheid is niet een woord dat in je opkomt als je denkt aan wildernis of natuur. Maar het is een serieus en belangrijk onderwerp. De wildernis zoals we deze nu kennen moet behouden blijven. Wereldwijd zijn er genoeg stukken wildernis die verdwijnen waardoor ook flora en fauna in gevaar komen. En de hoofdoorzaak is de mens. Dus we moeten zuinig omgaan met wat we nu nog hebben. Gelukkig zijn er genoeg organisaties die zich inzetten om natuur te redden en te behouden. Zo een organisatie is Leave No Trace. Het staat voor een aantal principes ofwel regels die gelden voor het adventure toerisme. Duurzaamheid begint bij jezelf. Zorg ervoor dat je een plek achter laat zoals je het aantreft. Kamp selectie Gebruik bij voorkeur een plek die al vaker als kamp is gebruikt. Er is dan meestal een vuurplaats te vinden. Als dit er niet is kies je een plek met een steenachtige, grind, droog gras of sneeuw 42

43 ondergrond en niet op ondergrond met vegetatie. Maak het kamp op minstens 200 meter afstand van een waterbron. Afval Je kunt afval verminderen door voedsel vóór je trip uit de verpakking te halen en effectiever in te pakken in bijv. een ziploc die je kunt hergebruiken. Maar als je afval hebt, zorg dat het niet in de natuur komt. Neem een afvalzak mee en deponeer hierin je afval. Zo kun je de vuilniszak weggooien zodra je een container of prullenbak tegenkomt. Er zijn verschillende soorten afval: Plastic, karton, organisch afval als vlees, botjes enz. Verbrand geen afval in het vuur maar doe het in je afvalzak. Probeer er ook een gewoonte van te maken om afval uit de natuur op te rapen als je het tegenkomt. Zie het niet als afval van anderen opruimen. Maar door jouw actie is de natuur weer een stukje schoner geworden en dat is wat telt. Menselijk afval Maak een latrine door een klein, diep gat te graven waar uitwerpselen en urine in gaan. Graaf het gat minstens 200 meter van een waterbron. Leg de uitgeschepte grond in de buurt. Gebruikt WC papier en tissues moeten in een afvalzak gedeponeerd worden of verbrand worden in het kampvuur. Als het kamp wordt verlaten wordt de latrine dichtgemaakt met grond en moet het er weer uitzien als oorspronkelijk. Kampvuur Een kampvuur heeft impact op de ondergrond en blijft lang zichtbaar. Maak daarom bij voorkeur een vuur op een harde ondergrond zoals een rots ondergrond. Als dit niet mogelijk is, maak dan de grond zo goed mogelijk vrij door de humus laag weg te schuiven en maak er je vuur op. Maak het vuur niet groter dan nodig en maak het uit als je weggaat en verzeker jezelf dat het daadwerkelijk uit is. Uit wil zeggen dat je het met de hand kunt aanraken. Geef het vuur de kans om op tijd af te koelen en giet er water overheen. Als het helemaal uit is en het dus kunt aanraken met je hand, verzamel je het as en strooi je dit verdeeld uit. Dan kun je de humus laag erover heen leggen en achter laten zoals het er voorheen uitzag. Let op in de zomer met droogte die kunnen leiden tot bosbranden. Kamp opbreken Zorg dat het kamp er weer zo uitziet als voorheen. Als je stenen verplaatst hebt moeten ze weer terug worden gelegd. De sporen op de grond kun je herstellen door met een paar langere dunne takken erover heen te keren als een bezem. Check voordat je weggaat of je niets vergeten bent, alle afval opgeruimd is en alles weer in originele staat is terug gezet. Verplaatsen Probeer je te verplaatsen als kleine groep. Hoe groter de groep, hoe meer impact het lopen heeft op de ondergrond. Verplaats je zoveel mogelijk over paden en voornamelijk in het midden van de paden. Wild 43

44 Observeer wilde dieren van afstand. Volg of benader ze niet en voer ze niet. Dit verstoort hun gezondheid en beïnvloed hun natuurlijk gedrag en stelt ze daardoor bloot aan roofdieren. Zorg dat voedsel en afval veilig is opgeborgen zodat je zelf beschermd bent tegen roofdieren als beren. Respecteer de natuur en wild door geen lawaai te maken. Tip: Komt je onderweg afval tegen? Neem het mee. Zie het niet als afval van anderen opruimen, maar door jouw actie is de natuur schoner geworden. 14. Uitrusting Uitrusting is een breed onderwerp. We kunnen verschillende soorten uitrusting als kleding, slaapzakken, tenten, branders, rugzakken onderverdelen in allerlei soorten en maten, stoffen en nog veel meer. Voor deze reader kunnen we dat niet behandelen. Vandaar dat we de basis materialen uitleggen. Ten eerste is uitrusting persoonlijk, want je gebruikt het voor jezelf. Tegenwoordig zijn er veel lichtgewicht materialen die je een boel gewicht op je rug besparen. Bijv. matjes die compact en licht zijn waardoor je veel plaats overhoud voor andere uitrusting. Ook zijn er velen handige uitvindingen en gadgets in outdoor winkels te vinden. Maar blijf kritisch. Blijf jezelf de vraag stellen of je het nodig hebt of daadwerkelijk gaat gebruiken. Blijf denken aan het doel. Kleding Er zijn veel fabrikanten van outdoor kleding. Belangrijk is dat kleding lekker zit. Je moet je erin kunnen bewegen. Het is vervelend als bijv. je broek te strak zit. Pas de kleding voordat je ze koopt. Draag kleding in meerdere lagen. Zo kun je eenvoudig een laag uit doen als het warm is of aantrekken als je het koud hebt. Je kunt ervoor kiezen om opvallende kleding te dragen. De meeste outdoor kleding is juist opvallend voor in noodgevallen. Minder opvallende kleuren als groen of bruin hebben als voordeel dat je wild kunt spotten en qua kleur meer in de natuur opgaat. Schoenen Zorg dat je hiking of bergschoenen goed ingelopen zijn. Als je lange afstanden loopt met nieuwe schoenen zul je last krijgen van blaren. Ook passende sokken zijn belangrijk. Als sokken te groot zijn ontstaat boven je hak een plooi die in je schoen gaat schuren en ook een lelijke blaar kan veroorzaken. Rugzak De inhoud van rugzakken zijn aangeduid in liters. Voor een expeditie van 14 dagen heb je een grotere rugzak met een comfortabel draagsysteem nodig terwijl je voor een 2 daagse trip misschien genoeg hebt aan een ruime dagrugzak. Voor een lang weekend trip is een 50 a 60 liter rugzak voldoende. Uiteraard is dit afhankelijk van wat je meeneemt en de grootte van je uitrusting. Let erop dat je niet meer meeneemt dan noodzakelijk. 44

45 Slaapzak en matje Er zijn slaapzakken die gevuld zijn met dons of synthetische vulling. Dons isoleert beter dan synthetisch zolang het maar droog blijft, want als het nat wordt verliest het zijn functie. Synthetisch isoleert ook als het nat is, maar is minder isolerend in koude temperaturen. Uiteraard is een slaapzak afhankelijk van de temperatuur waar je in slaapt. Zelf gebruiken we een modulaire slaapzak. Deze bestaat uit een 3 seizoens slaapzaak en een zomerslaapzak. Zo heb je voor elk seizoen een slaapzak en als je de 2 in elkaar schuift kan hij tot -30. Het is verstandig om een bivaqzak om de slaapzak te hebben. Dit is een goretex hoes die voorkomt dat de slaapzak nat wordt en met deze hoes win je weer een aantal graden. Matjes zijn het handigst als ze self-inflatable zijn. Er zijn ook schuimrubberen matje, maar die liggen minder comfortabel en nemen teveel ruimte in beslag. Een matje moet je ook uit proberen. Meestal kun je deze ook testen in outdoorwinkels en kun je het pakformaat bekijken. Exped en Therm-a-rest maken kwalitatieve matjes. Tarps Als tarp kun je een simpel dekzeiltje gebruiken of een poncho. Dit kost weinig en voldoet ook. Als je een tarp van DD Hammock hebt kun je deze in meerdere formaten krijgen en zijn op verschillende manieren op te hangen omdat ze meer lussen en ogen hebben. De tarps zijn eigenlijk bedoeld voor hangmatten maar kunnen ideaal als tarp worden gebruikt. Rugzak inpakken Probeer je rugzak efficiënt in te pakken. Zorg dat je het bivakmateriaal zoals slaapzak, matje en tarp onderin hebt zitten, aangezien je dit overdag als je bezig bent met een hike niet direct nodig hebt. Spullen als waterfles, brandertje, eten, regenjas etc. moet je gemakkelijk en snel bij kunnen. Stop deze uitrusting dus bovenaan. Zorg dat je elke ruimte opvult zodat je de spullen in je rugzak krijgt. Verder is het belangrijk om geen uitrusting aan je rugzak vast te maken zodat ze eraan bungelen. Door deze spullen kun je in takken blijven haken en dus kwijt raken. Wat in de rugzak zit, kan er ook niet uit. Tip: Berg je uitrusting altijd op vaste plekken in je rugzak op. Je moet met je ogen dicht je uitrusting weten te vinden. 15. Hiking en trekking Tijdens de opleiding gaan we genoeg hiken en in Noorwegen gaan we rondtrekken. Dit is een belangrijk en mooi onderwerp. Door hiking ervaar je je omgeving. De geur van het bos, de rust, de uitzichten, de flora en fauna die je hoort en ziet, de uitdagende klimmen die het nodige van je lichaam vergen, de vrijheid om je eigen route te bepalen en door de wildernis te bewegen. Koude of warme start Je kunt alvorens je gaat hiken kiezen voor een koude of warme start. Een koude start wil zeggen dat je alvast een laag kleding uitdoet. Je hebt het dan even iets frisser maar krijgt het al gauw warm door het bewegen. Een warme start wil zeggen dat je een laag extra kleding aanhebt en na een kwartier hiken stopt om deze laag uit te trekken. Beide manieren hebben voor en nadelen. Ervaar wat je zelf prettig vindt. 45

46 De rugzak Je rugzak moet aangenaam zitten. De meeste rugzakken hebben een draagsysteem die ingesteld kunnen worden afhankelijk van je lichaamslengte. Zorg dat dit goed is ingesteld. Je rugzak kan behoorlijk wat kilo s wegen en je zult hem tijdens je hike regelmatig om en af doen. Doe dit als volgt: (Dezelfde stappen kun je achterste voren uitvoeren als je de rugzak af zet). Zet één been voor en zak iets door dit been. Pak de rugzak met beide handen aan de schoudergordels vast en til het op je gebogen been. De rugzak steunt nu op dit been en je kunt een arm door de schoudergordel heen doen en zo de rugzak op je rug slingeren en dan de andere arm door de gordel. Verder is het belangrijk dat je voor vertrek de heupgordel goed aantrekt. De heupen zijn voornamelijk het steunpunt van de rugzak. Om dit effectief te doen, buig je naar voren zodat de rugzak op je rug ligt en niet op de heupen steunt. Nu kun je de heupgordel stevig aantrekken. Daarna trek je als je rechtstaat de schoudergordels aan en ook de borstgordel als die op de rugzak zit. Rusten Houd regelmatig een rust om te ontspannen. Zo kun je f zitten, drinken en iets eten. Eventueel kun je bij vermoeide voeten de schoenen en sokken uittrekken om ze licht te masseren. Of in een beek of stroompje je voeten ontspannen. Tot slot Zoals ik al in de inleiding beschreef is deze reader bedoeld als naslag werk. We raden je aan om zoveel mogelijk technieken en leermomenten op te schrijven. Zorg dat je altijd een klein notitieboekje bij je hebt om je ervaring op te schrijven. Als je zelf het bos ingaat om te oefenen leer je elke keer weer iets nieuws. Als je dit opschrijft, heb je waardevolle info om terug te lezen. Survival, buschraft en trekking is een doe vak. De beste leer is door het te doen. Het zal nog vaker gebeuren dat iets niet helemaal gaat zoals je wilt. En sommige technieken kosten tijd om ze onder de knie te krijgen. Maar falen is groeien. 46

47 Bronvermelding en foto verantwoording Reader geschreven door: J.Jansen 2017 De theorie die is beschreven in deze reader is met alle zorgvuldigheid samengesteld door Jay Jansen. De foto s zijn gemaakt door Jay Jansen, maar er zijn ook foto s gebruikt. Deze staan hieronder verantwoord, evenals de bronvermeldingen. Foto s: Fig 9; Waterzuiveringstabletten yourself.com Hadex - careplus.eu Betadine - shop.qrshc.nl Katadyn - b-prep.co.uk Steripen - campist.com Fig 10; Morakniv Craftline Q511 - m.closohlson.com Fig 12; Cilinderprojectie - Fig 13; UTM Grid - tabs2.gerg.tamu.ed Fig 14; UTM grid 32U - Bronvermeldingen: Pag. 9; Hadex Pag. 10; Morakniv Pag. 36; Leave No Trace Ziploc Pag. 37; Exped Therm-a-rest DD Hammock 47

48 48