Werkconferentie: samen kan er meer. Werkagenda Samenwerking Menzis, gemeenten en regio s. juli 2016

Transcriptie

1 1 Werkconferentie: samen kan er meer Werkagenda Samenwerking Menzis, gemeenten en regio s juli 2016

2 2 Waar gaat dit document over? Een betere gezondheid voor zoveel mogelijk mensen met een effectieve inzet van middelen. Met dat gezamenlijke doel werken gemeenten uit de regio s Achterhoek, Arnhem, Groningen, Twente, FoodValley, Den Haag en Menzis nu twee jaar samen in de Werkagenda Menzis, gemeenten en regio s. Door onze denkkracht en kennis te bundelen, maken we samen betere, transparante hulp, ondersteuning en zorg mogelijk voor alle inwoners van de gemeenten en de regio s. Juist op het snijvlak van weten regelgeving binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning, Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg weten de partijen elkaar steeds beter te vinden. Dat is één van de conclusies van de werkconferentie die de samenwerkende gemeenten, regio s en Menzis op 9 juni organiseerden. Maar ook dat er samen nog veel meer kan. De Werkconferentie bracht zorgaanbieders, ervaringsdeskundigen en professionals (waaronder wijkteamleden en FACT-teamleden) samen met beleidsmakers vanuit gemeenten en vertegenwoordigers van Menzis. Met elkaar onderzochten ze dilemma s uit de praktijk als: Hoe werken de wijkverpleegkundige en het wijkteam effectief samen in de wijk? Wat kunnen zorgverzekeraar en gemeenten doen om te voorkomen dat jeugdigen met 18 jaar tussen wal en schip vallen? waarin kunnen de werkwijzen van FACT-teams, wijkteams en andere Eerstelijns professionals elkaar versterken rond de GGZ zorg en ondersteuning?

3 3 Han Noten (voorzitter Transitiecommissie Sociaal Domein) gaf alle deelnemers vooraf nog stof tot nadenken. Volgens hem is ons denken over de zorg de afgelopen vijftig jaar gevormd door meer en meer wetmatigheden en protocollering in plaats van de zorgbehoefte van het individu. De vraag is of deze gedachte nog wel van deze tijd is. Mensen worden immers steeds mondiger en verwachten zorg op maat, bij voorkeur in de eigen omgeving. Hoe kan het zorgstelsel daar goed op worden ingericht en welke rol hebben zorgverzekeraar en gemeente daarin? Met die prikkelende observatie gingen de deelnemers vervolgens in werksessies aan de slag. In dit verslag leest u een samenvatting van de belangrijkste uitkomsten uit die sessies. Tijdens de conferentie liep ook striptekenaar Gideon Borman rond om tekeningen te maken. Deze vindt u ook in dit verslag. Inhoudsopgave 1. Thema: Overgang 18-/+ 2. Thema: GGZ volwassenen 3. Thema: De GGZ-keten vanuit het oogpunt van ervaringsdeskundigen 4. Thema: Effectieve lokale samenwerking

4 4 1. Thema: Overgang 18 +/- Hoe kunnen we voorkomen dat jeugdigen rond 18 jaar tussen wal-en-schip vallen? En hoe kunnen we doen wat nodig is voor deze jeugdigen? In deze sessie onderzochten jeugdigen, vertegenwoordigers van gemeenten, Menzis, zorgaanbieders en experts op het gebied van schulphulpverlening en onderwijs oplossingen voor dit soort vraagstukken. Het vertrekpunt hier voor waren vragen en signalen van jeugdigen zelf. Dat leverde een aantal praktische tips op voor aanbieder, gemeente en zorgverzekeraar. Wat duurt het lang voordat er een antwoord is op mijn vraag Tips: geef zo snel mogelijk duidelijkheid over wat een jeugdige staat te wachten en wanneer een reactie komt zet acties ruim voor de achttiende verjaardag in gang leg uit waarom iets nodig is Wat een ingewikkelde organisaties met al die loketten en formulieren Tips: verwijs zo min mogelijk naar elkaar en stem onderling goed af zorg dat zoveel mogelijk dezelfde professional het aanspreekpunt is Waarom gaat loket A alleen over A en loket B over B? Ik ben toch ook niet in stukjes te verdelen? Tips: vragen op het gebied van bijvoorbeeld begeleiding, zorg, wonen, inkomen hangen met elkaar samen; zoek naar de ruimte voor persoonlijke oplossingen voor jeugdigen, over verschillende domeinen heen vraag de jeugdige zelf welke oplossingen die denkt dat helpt De input uit deze werksessie wordt gebruikt om het Q&A-overzicht 18-/+ aan te vullen, waarin de belangrijkste knelpunten en mogelijke oplossingen staan. Dit overzicht wordt gepubliceerd op de website

5 5 2. Thema: GGZ volwassenen Dit thema is opgedeeld in twee werksessies, elk met een andere focus. Beide werksessies startten met een toelichting op de pilot die in Groningen wordt opgezet rond het thema GGZ Volwassenen. Doel van deze pilot is het realiseren van een efficiënte en effectieve samenwerking met alle professionals en betrokkenen in de wijk, waarbij de focus ligt op het herstel van personen met psychische kwetsbaarheid met- en in hun eigen omgeving. In de pilot wordt de (G)-RACT methodiek (Groningse Resource Group Assertive Community Treatment) gebruikt als middel om een effectieve en efficiëntere samenwerking te realiseren. Volgens deze methodiek wordt een resource group gevormd rondom en door een persoon met psychische kwetsbaarheid, die hem/haar ondersteunt bij het behalen van zijn/haar geformuleerde hersteldoelen. Tijdens de twee werksessies werden de uitdagingen binnen de GGZ-keten en de RACT-methodiek nader besproken. Elke werksessie had hierbij een andere focus. Deelsessie: Hoe werkt de RACT-methodiek en waarom is het belangrijk? Om de deelnemers van de workshop een concreet beeld te geven van de RACT-methodiek, werd door middel van een simulatie geïllustreerd hoe een bijeenkomst met een resource group er uit ziet. De simulatie werd begeleid door Frank van Es, psychiater vanuit het UMCG en ook betrokken bij de pilot in Groningen. De deelnemers van de werksessie werden verdeeld in twee groepen: een aantal observanten en deelnemers. Onder de deelnemers werden de rollen verdeeld. Dat zag er als volgt uit: Woningcorporatie: Heeft vier maanden geen huur van mevrouw ontvangen. Voorzitter: Zelf gekozen door cliënt. Herstelcoach: Aanwezig bij het gesprek om te kijken waar hulp nodig is. Psychiater Behandelt mevrouw De Vries al een aantal jaar. Cliënt: Mevrouw de Vries. Situatie: Acht maanden geleden ontslagen. Teruggetrokken, draait luide muziek, drinkt veel. Dochter: Weet ook niet meer zoveel raad met de situatie en heeft het team ingeschakeld. Wijkagent: Neemt wel eens een kijkje bij mevrouw de Vries. Buren: Hebben last van de muziek. Wijkverpleegster: Is paar keer door mevrouw geweigerd aan de deur.

6 6 Gezamenlijk gingen de deelnemers (vanuit hun verschillende rollen) in gesprek over mogelijke oplossingen voor de situatie. Na de simulatie werd met alle deelnemers gereflecteerd op (het belang van) de RACT-methodiek. Ook gaf Jos Oude Bos, ervaringsdeskundige vanuit Herstelgroep Nederland (en betrokken bij de pilot in Groningen) een reflectie vanuit cliëntperspectief. Hieruit volgden een aantal take-aways voor zorgaanbieder, gemeente en zorgverzekeraar: Wat de cliënt zelf wil, en regie in wie hem of haar mag helpen, is cruciaal. Ook moet voldoende aandacht zijn voor de omgeving van de cliënt. Het herstel van de cliënt staat voorop. Het is noodzakelijk dat tijdens het herstelproces makkelijk kan worden open afgeschaald. Een gesprek met alle betrokkenen van een situatie kan een probleem erg verduidelijken voor de omstanders. Door het open gesprek, en mede door de rol van een voorzitter die het vertrouwen heeft van de cliënt, krijgen de omstanders een beeld van de problematiek. Betrek daarbij de disciplines die nodig zijn; niet meer en niet minder. Het maken van kleine stappen is van belang. Een grote opsomming van alle problemen kan de cliënt juist afschrikken waardoor de cliënt oplossingen juist afweert.

7 7 3. Thema: De GGZ-keten vanuit het oogpunt van ervaringsdeskundigen Hoe werkt de theorie van de zorg in de praktijk? Om daar een beeld over te krijgen, vertelden in deze sessie een moeder en haar dochter over hoe zij te maken kregen met zorg en ondersteuning binnen de GGZ-keten en waar ze tegenaan liepen. De moeder en dochter schetsten om te beginnen de situatie. Ondanks haar aandoening wilde de dochter zo normaal mogelijk leven: gewoon naar school en haar opleiding afmaken. Het gezin heeft vele loketten gezien om er voor te zorgen dat ze ook feitelijk de begeleiding kreeg die ze nodig had. Het is een bureaucratisch web tussen Wmo en Zorgverzekeraar. Iedereen heeft begrip voor de situatie, maar zeer weinig mensen begrijpen wat de dochter echt nodig heeft. De dochter moet twee maal per jaar naar de psychiater anders raakt ze haar DBC kwijt, terwijl nut- en noodzaak van het gesprek ontbreekt. Deze stramme regels leiden niet tot de oplossing, maar alleen tot extra kosten. De sportleraar en zelfs de schoonmaker hebben een zeer belangrijke invloed op de positieve ontwikkelingen van de dochter. Zij zien haar niet als een medisch object maar als een jongere met wensen, ambities en doelen en staan haar bij. Elk vanuit hun eigen perspectief en rol. Uit het verhaal van de ervaringsdeskundigen volgden een aantal aandachtspunten voor zorgaanbieder, gemeente en zorgverzekeraar: Het is erg lastig om uit de systeemwereld te stappen en te luisteren en kijken naar wat er in de leefwereld gebeurt. Toch is dit noodzakelijk om tot effectieve oplossingen voor de patiënt zelf te komen. De patiënt bepaalt voor een heel groot deel zelf welke personen belangrijk zijn in haar herstel. Dat is een veelheid aan verschillende karakters met verschillende ver antwoordelijkheden. Soms helemaal niet voor de hand liggend, maar wel cruciaal. Ook het doel waaraan gewerkt wordt, wordt door de patiënt zelf bepaald. Werken, weer kunnen sporten of naar school gaan zijn doelen met een heel andere reikwijdte en een heel andere aanpak dan weer gezond worden.

8 8 Op vlaggetjes hebben de deelnemers geschreven wat ze meenemen naar hun eigen praktijk. Dit zijn de uitkomsten: Omarm gezamenlijk het doel Volg het perspectief van de cliënt Investeer in een steunsysteem Luisteren naar de vraag van de cliënt Toon lef Cliënt staat centraal Stop met domein denken BV De Wijk Buiten normale kaders werken

9 9 3. Thema: Effectieve lokale samenwerking In deze werksessie stonden vraagstukken centraal rond het realiseren van een effectieve lokale samenwerking in de wijk. De vraagstukken kwamen voort uit de Effectenanalyse wijkverpleegkundige niet-toewijsbare zorg. Daarbij werd onderzoek gedaan naar de invulling van de niet-toewijsbare wijkverpleegkundige taken in de wijk en de samenwerking tussen de verschillende actoren in de wijk (zowel binnen sociaal- als medisch domein). Deze drie vraagstukken werden besproken: Hoe zorg je ervoor dat er in de wijk een samenwerkingsvorm ontstaat die aansluit bij de problematiek in de wijk? Reacties: Verzamel zo veel mogelijk informatie over de wijk die met elkaar kan worden gedeeld. Voor informatiedeling is een heldere structuur nodig, dit kan in de vorm van wijkteams (vaak voor grotere gemeenten) of via een netwerkvorm. Geef mandaat aan de coördinator van het wijkteam om zelf diens team samen te stellen op basis van de lokale behoeften. Deze kan zelf onderzoek (laten) doen naar kenmerken van de wijk of het gebied en de al aanwezige infrastructuur en op basis daarvan de benodigde expertises identificeren. Fysieke nabijheid bevordert de samewerking enorm: wijkteams of wijkverpleegkundigen waarvan de uitvalsbasis in bijvoorbeeld een gezondheids -centrum is, hebben vaker een goede samenwerking met de andere professionals die daar werkzaam zijn.

10 10 Hoe kan de huisarts beter betrokken worden bij het wijknetwerk? Reacties: Investeer als gemeente in de relatie met huisartsen, sluit aan bij hun agenda en probeer de meerwaarde duidelijk te maken aan de hand van concrete situaties. Huisartsen hebben het erg druk en zijn soms nog niet overtuigd van de meerwaarde van het investeren in samenwerking. Bij aantoonbare toegevoegde waarde ver spreidt de ontvankelijkheid voor samenwerking en het vertrouwen zich soms als vanzelf. Zorg zo veel mogelijk voor één aanspreekpunt voor huisartsen. Biedt scholing en informatievoorziening voor huisartsen aan om ze bekend te maken met de veranderingen in het sociale domein en de huidige mogelijkheden daarin. Het is de vraag of de huisarts de juiste persoon is om te betrekken bij het wijknetwerk. Hierin kan ook een rol voor de POH weggelegd zijn. Hoe zorg je dat de wijkverpleging voldoende tijd heeft om de niet-toewijsbare taken uit te voeren? Reacties: Zet ook andere professionals in voor de signaleringstaak (zoals de brandweer, woningcorporaties, etc.), zodat de wijkverpleging meer ruimte krijgt voor andere niet-toewijsbare taken zoals het delen van medische kennis (bijvoorbeeld bij het wijkteam) of de verbindingen leggen tussen wijkteam en huisarts. Maak afspraken tussen gemente en zorgaanbieders hoe invulling moet worden gegeven aan de taken van de wijkverpleegkundige en evalueer dit periodiek. Kwetsbare ouderen Naast deze vraagstukken gingen deelnemers in één van de drie werksessies in op een effectieve samenwerking in de wijk rondom de doelgroep kwetsbare ouderen. In maart 2016 gingen medewerkers van Menzis gedurende een etmaal op bezoek bij ouderen. Hieruit bleek onder andere het volgende: Ouderen weten zelf het beste waar ze tegenaanlopen, professionals kunnen helpen oplossingen te verzinnen Ouderen lopen vaak aan tegen: de sociale gevolgen van fysieke klachten; gebrek aan zingeving in bijvoorbeeld het wegvallen van een partner; gebrek aan aandacht voor eigen identiteit Huishoudelijke taken zijn vaak de belangrijkste bron van beweging maar juist die taken worden vaak overgenomen door huishoudelijke hulp Oplossingen vinden vraagt vaak om een andere manier van denken. Bijvoorbeeld de boodschappen niet thuis laten bezorgen maar de oudere ophalen om samen naar de supermarkt te gaan. Deze bevindingen waren het startpunt voor een discussie met de deelnemers over wat gemeenten en zorgverzekeraar kunnen doen om de zorg voor kwetsbare ouderen te verbeteren. Enkele reacties en opmerkingen uit deze discussie waren onder andere: Het zou mooi zijn als gemeenten meer met zorgaanbieders in gesprek kunnen gaan over bijvoorbeeld maatwerk rond dagbesteding. We staan voor een gigantische transformatie. Het doel daarvan is deels nog onbekend. Dit vraagt om: een gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid, elkaar vertrouwen, elkaar kennen, initiatieven op beperkte schaal; goed dat daar via deze weg aan wordt gewerkt. maatwerk ontschotten, door onder andere regiofinanciering en samenwerking tussen aanbieders, gemeenten en verzekeraar Een sluitende business case is in het sociaal domein lastig te realiseren, terwijl dit wel vaak de wens is van zorgverzekeraars.

11 11 Vormgeving: Maas Media Concepting