Exotische muggen in België en. verhoogd risico door een steeds kleiner wordende wereld? V. Versteirt Institute of Tropical Medicine
|
|
- Bernard de Winter
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Exotische muggen in België en Europa: verhoogd risico door een steeds kleiner wordende wereld? V. Versteirt Institute of Tropical Medicine
2 Introductie een beetje historiek Belangrijkste muggen overdraagbare ziekte Malaria = reeds tijdens Romeinse periode Uitgeroeid (actief & passief) Muggen onderzoek in België Onderzoek in België: Geconcentreerd rond moerasgebieden ( ) Verspreide, niet gestandaardiseerde di d bemonsteringen M. Goetghebuer ( ) M. Bequaert ( ) Andere tussen
3 Bemonstering van >900 sites Willekeurige selectie (gebaseerd op de Corine dataset) Urbaan Agricultuur Natuur Introductie MODIRISK Manuele selectie Import risk areas Havens, luchthavens Zoo, natuurgebieden Specifieke bedrijven (activiteiten) 2007 & 2008: Mei-Oktober 2009 & 2010: validation sampling Inventarisatie en modelleren soortsdistributie Inventarisatie en modelleren soortsdistributie Verkrijgen van een betere kennis omtrent populatiedynamiek, -structuur en - genetica
4 Definitie Introductie Exotisch invasief Exotisch/niet-inheems: een soort die per ongeluk of met opzet verplaatst is vanuit zijn oorspronkelijke geografisch areaal tot een biotoop waar het nog nooit eerder werd aangetroffen Invasief: een exotische soort die levensvatbare populatie p heeft en zich (snel) verspreidt in zijn nieuwe omgeving Risico s s Bedreiging van de biodiversiteit Vervangen inheemse fauna (sterke competitie) Sterke toename ubiquisten / algemene soorten Bedreiging menselijke en/of dierlijke gezondheid Overlast (door beten) Transmissie virussen, parasieten,
5 Muggen op stap? Invasieve Aedes muggen Container-ontwikkelende soorten Eistadium: uitdrogingsresistentie id i i i Geen beperkende gastheer voorkeur Verspreiding via menselijke activiteiten it it Aangepast aan gematigd klimaat (+ winter diapause) (1) Introductie (2) Vestiging (3) Verspreiden Onderschepte (exotische) soorten Geïntroduceerde soorten Invasieve soorten
6 Muggen op stap? Europa: Aedes aegypti (Stegomyia aegypti) Aedes albopictus (Stegomyia albopicta) Aedes atropalpus (Georgecraigius atropalpus) Aedes japonicus (Hulecoeteomyia japonica) Aedes koreicus (Huleocoetomyia koreica)
7 Aedes aegypti Profiel Gele koorts mug Aedes (Stegomyia) aegypti (Linnaeus, 1762) 2 sub-soorten Ae. aegypti aegypti Licht gekleurde vorm Domestic vorm Cosmopoliet (tropen en sub-tropen) Hoge vector competentie Ae. aegypti formosus Donkere vorm Silvatic vorm Afrika, Eilanden Indische Oceaan Lage vector competentie
8 Aedes aegypti Verspreiding en risico s ii Belangrijke vector!: YF, DENV, CHIKV Vector in Europese Overzeese gebieden en historische vector in Continentaal Europa Mens = voornaamste bron van bloed + synantroop Intolerantie voor koude temperaturen = beperking noordelijke verspreiding (geen winterdiapause ei stadium) Invasief in grote delen van de Tropische regio Was vroeger aanwezig in Zuid-Europa Verspreid zich langs Zwarte Zee (since 2004), geïntroduceerd in Madeira (2004) Geïntroduceerd via tweedehands banden handel in NL (2010)
9 Aedes aegypti in Europa
10 Aedes albopictus : lange geschiedenis als invasieve soort Eind 1800 USA (Hawaii, schip) 1985 Continentaal USA (banden Japan) 1979 (1975): Albanië 1990: Italië 1999 (1998): Frankrijk kijk 2000: België 2001: Montenegro 2003: Zwitserland - Griekenland 2004: Spanje - Kroatië 2005: Nederland d Slovenië Bosnië en Herzegovina 2010: Nederland 2011: Turkije.
11 Aedes albopictus -Profiel Aziatische tijgermug Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse, 1895) Een van de 100 ergste invasieve soorten wereldwijd Eerste introductie = USA (Hawaii) Broedt in containers, boom holtes, bamboe bladoksels, Ub Urbaan, semi-urbaan en beboste b regio s Sterk adaptief vermogen
12 Aedes albopictus Risico s Vector voor talrijke arbovirosen: Chikungunya, Dengue, Gele Koorts, la Crosse virus, Equine Encephalitis en West Nile Overlast, zeer aggressief! (bijt gedurende de dag) Zeer sterke competitor Verspreid zich gelijdelijk j aan in Europa (vanuit Zuid-Europa verplaatsen naar noorden) Actief (vliegt tot 1.5km) Passief larven (internationale handel in banden en lucky bamboe) ) Passief adulten (auto s en andere voertuigen)
13 Voorbeeld van Aedes albopictus verspreiding Source : EID Méditerranée
14 Aedes albopictus in Europa
15 Aedes atropalpus Inheems: Noord + Centraal Amerika Larvaal habitat: rotspoelen/holtes Eistadium = winterdiapause Klimatologische vergelijkingen wijzen op mogelijke verspreiding in Europa Bijt mensen, overlast Positief voor WNV in US; vector status niet duidelijk Italië (1996), Frankrijk (2004), Nederland (2009) Geïntroduceerd via tweedehands banden handel Weinig informatie over ecologie/biologie
16 Aedes japonicus Life history en risico Aedes (Finlaya) japonicus (Theobald, 1901) 4 subsoorten Asian bush mosquito ; Asian rock pool mosquito Larven in rotsholten en containers Tolerantie koude temperaturen (geen beperking voor verspreiden) Overlast, aggressief Vermeende vector voor menselijke & dierlijke pathogenen belang: mogelijke WNV vector, vogel malaria, JEV, status niet duidelijk Mogelijke bedreiging biodiversiteit
17 Aedes japonicus Recente expansie Onderschept in Nieuw Zeeland (1993, 1998 & 1999) (Laird et al. 1994; Fonseca et al. 2001) Materiaal op boten (containers, autobanden, ) uit Japan Voor het eerst vastgesteld buiten het natuurlijke verspreidingsgebied in USA in 1998, verspreid naar 22 states incl. Hawaii, and parts of Canada (Williges et al., 2008) Europa: Frankrijk (Normandië), 2000: gedetecteerd op een tweedehands banden bedrijf (verwijderd) (Schaffner et al., 2003) België: sinds 2002: gevestigd, tot nu enkel beperkt tot een tweedehands banden bedrijf (Versteirt et al., 2009) Centraal Europa: Snelle verspreiding in noordelijk deel Zwitserland en zuidelijk deel Duitsland (Schaffner et al., 2009; Becker et al., 2011; Schneider 2011)
18 Aedes japonicus in Europa / België
19 Aedes koreicus Life history en risico s ii Ad Aedes (Finlaya) koreicus (Edwards, d 1917) Geïntroduceed en gevestigd in België (2008) Morfologische bijzonderheden duiden erop dat Cheju-Do Island de geografische oorsprong van de soort kan zijn (Versteirt et al., submitted) Gevonden in een aantal dorpen in Italië (Belluno Province) oince) 2011 Link tussen België & Italië???? Inheems in delen van Azië Larvaal habitat: rots en boom holtes Winter diapause in ei stadium Potentiële vector van arbovirosen (Japanese encephalitis) Vector van filariosis (dogs) Nauw verwant aan Aedes japonicus!
20 Aedes koreicus in Europa / België Aedes koreicus: gevestigd in België Sinds wanneer? Hoe geïmporteerd? i i li i Waargenomen in 2011 in Italië in een monitoringsgebied voor Aedes albopictus rood = Ae. koreicus geel= Ae. albopictus
21 Andere muggen die Europa binnenkomen Aedes triseriatus Geen vector, N-Amerika, bijt mensen Orthopodomyia signifera Geen vector, N-Amerika Amerika, bijt vogels Toxorhynchites rutilus Geen vector, N-Amerika, predator, geen bloedmaaltijd Allen gevonden in tweedehands banden centrales! (Frankrijk) Allen uitgeroeid op importplaats!
22 Import manieren! Belangrijkste = tweedehands banden handel! (muggeneieren worden afgezet in banden en zo getransporteerd) Azië (vaak Japan) USA Europa Havens = verbonden (vervoer containers) schip & vliegtuig Andere handels zoals Lucky Bamboe (Nederland) d) Gebieden met een gelijkaardig klimaat op bepaalde momenten = hoogste risico Wereld wordt kleiner = meer connecties Minder barrières voor muggen om te reizen
23 België: topje van de ijsberg? 3 belangrijke invasieve soorten gevonden Aedes albopictus (niet gevestigd, natuurlijk verdwenen) 2 positieve sites voor Aedes japonicus (gevestigd) 1 site Aedes koreicus (gevestigd) Invasies door menselijke activiteiten Internationale handel = meer en meer belangrijk (global village) Landen afhankelijk van handel = groter risico Correlatie met specifieke handel Lucky Bamboe in Nederland Banden in USA, Italië, België, Nederland? Oorsprong Biologie / Ecologie Genetische vingerafdruk Verspreiding = unieke situatie! Enkel in België niet invasief!!
Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.
Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland
Nadere informatieDe mug achter de olifant
Dutch Good Safety Authorithy De mug achter de olifant Marieta Braks Centrum Infectieziektenbestrijding RIVM Marieta.braks@rivm.nl Arjan Stroo Centrum Monitoring Vectoren, NVWA c.j.stroo@nvwa.nl 3 Vector
Nadere informatieLaat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM
Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 1 Laat je niet bijten door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 2 Inhoud 1. Plaagdieren 2. Vector-overdraagbare
Nadere informatieReizen door Europa, ongevaarlijk?
Reizen door Europa, ongevaarlijk? Dr Perry JJ van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten 25 november 2016 Epidemiological triad PATHOGEN VECTOR HOST ENVIRONMENT Mug Zandvlieg
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 februari 2016 Betreft Kamervragen uitbraak Zikavirus
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieOverzicht. Exotische muggen en bestrijding. 2. Steekmuggen en infectieziekten CRISISBEHEERSING BIJ VWS
Overzicht Exotische muggen en bestrijding Yvonne de Nas, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, directie Publieke Gezondheid 9 juni 2016 1. Introductie 2. Steekmuggen en infectieziekten 3. Exotische
Nadere informatieINHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA
INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2014 278 Besluit van 4 juli 2014, houdende aanpassing van het Besluit publieke gezondheid vanwege een meldingsplicht voor chikungunya 0 Wij Willem-Alexander,
Nadere informatieJAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS
Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 22 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst
Nadere informatieDe uitbraak van het zikavirus
De uitbraak van het zikavirus Centrum Infectieziektebestrijding Inhoud Het virus en de ziekte De huidige uitbraak Microcefalie Guillain-Barré syndroom Andere transmissieroutes dan muggen? Muggen Muggenbestrijding
Nadere informatieVirussen zonder grenzen
Virussen zonder grenzen Prof. Eric Snijder Afdeling Medische Microbiologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Inferno, een kolfje naar mijn hand 2 1 2012... MERS Nature, October 4, 2012 3 Ebola 4 2 Ebola...
Nadere informatieEuropese feestdagen 2019
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02
Nadere informatieEuropese feestdagen 2018
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03
Nadere informatieRegelmatig zijn muggen, zoals de tijgermug, in het
Stand van zaken Muggenbestrijding in Nederland Risico's en bestrijding van exotische muggen Diederik A.H. Brandwagt, C.J. (Arjan) Stroo, Marieta A.H. Braks en Ewout B. Fanoy Steekmuggen spelen wereldwijd
Nadere informatieVrijstelling op grond van artikel 65, inzake het middel Dimilin Spuitpoeder 25% (6774N).
Vrijstelling op grond van artikel 65, inzake het middel Dimilin Spuitpoeder 25% (6774N). IENM/BSK-2013/233700 De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris
Nadere informatiePERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald
Nadere informatieWinters in Nederland zijn niet te koud voor overleving van diapauze-competente Aziatische tijgermuggen
Winters in Nederland zijn niet te koud voor overleving van diapauze-competente Aziatische tijgermuggen RIVM Briefrapport 330341001/2008, bijlage bij briefnummer 044/08/ LZO/CR. K. Takumi, M. Braks, E.J.
Nadere informatieInsectensteken. Mogelijke ziektes en maatregelen
Insectensteken Mogelijke ziektes en maatregelen Algemene maatregelen Sommige insecten steken alleen van zonsondergang tot zonsopgang (zoals malariamuggen en zandvliegjes), maar andere insecten (zoals de
Nadere informatieEuropese feestdagen 2017
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken
Nadere informatieSituatie Maïswortelkever 2005
Situatie Maïswortelkever 2005 - Diabrotica virgifera virgifera - Plantenziektenkundige Dienst Wageningen December 2005 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Situatie maïswortelkever in Europa...4 Samengevat...
Nadere informatieJAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS
Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 20 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst
Nadere informatieThema 2 Om ons heen. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Landschappen. Klimaten. Samenwerking. de regering. Onder de loep.
Meander Samenvatting groep 7 Thema 2 Om ons heen Samenvatting Landschappen Landschappen in Europa zijn heel verschillend. Nederland is een heel vlak land. Frankrijk is een land met heuvels en bergen. Zweden
Nadere informatiebètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO
TekenQuiz Vakgebied: Leerniveau: bètavakken, VMO conomie, VMO Groen, VMO Techniek, VMO Zorg, zaakvakken. VO antal items: 15 Max. aantal punten: 44 ls je de bronnen uit het artikel op Onderwijsvanmorgen.nl
Nadere informatieNederland 0,10 0,10. Internationaal 0,10 0,10. Alarmnummer 112 Gratis Gratis
Tarievenkaart Starttarieven Doel Incl. btw Mobiel Nederland 0,10 0,10 Internationaal 0,10 0,10 Tarieven bellen binnen Nederland tarieven in euro/ minuut (doorberekend per hele minuut) Bestemming Incl.
Nadere informatiePT Marktbeeld Uien. Marktinformatie binnen- en buitenland
Nummer 1, 12 februari 2010 Peter van der Salm 079-3470662 I. Beursprijzen PT Marktbeeld Uien Marktinformatie binnen- en buitenland Het jaar 2009 begon met lage uienprijzen, maar vanaf het voorjaar hebben
Nadere informatienr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland
Nadere informatieKoorts en huidafwijkingen uit de tropen. Oorzaken? Van Gompel. NTvDV 2014;24:
Koorts en huidafwijkingen uit de tropen. Oorzaken? Van Gompel. NTvDV 2014;24:106-114 2 Dengue en Chikungunya, wat is niet waar? 1. Ze worden door dezelfde muggensoort overgebracht 2. In Nederland komen
Nadere informatieTopje van de ijsberg!
Wetenschapsdag Topje van de ijsberg! ZONDAG 21 OKTOBER 2007 12.00-17.00 UUR Infectieziekten 4 Gekriebel en gezoem In warme landen brengen muggen, knutten en teken door hun steken of beten infectieziekten
Nadere informatie. naturalis. nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden. plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief
. naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief . naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden
Nadere informatieArchief Jan de Boo
Archief Jan de Boo 1975-2012 Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Cruquiusweg 31 1019 AT Amsterdam Nederland hdl:10622/arch03473 IISG Amsterdam 2015 Inhoudsopgave Archief Jan de Boo...3 Archiefvorming...3
Nadere informatiePlagen in prei Preihappening 15/02/2019
Plagen in prei Preihappening 15/02/2019 1.Trips Zeer hoge druk van trips in 2017 en 2018 Door hoge temperaturen volgen ontwikkelingsstadia van trips heel snel op elkaar Weinig effect van 8 of 9 bespuitingen
Nadere informatieFiche Kleurrijk West-Vlaanderen ROESELARE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ROESELARE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Roeselare Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Nadere informatieCentrum Monitoring Vectoren (CMV, NRC, NVWA) : Muggen, Knutten en Teken. 22 oktober 2014. Arjan Stroo
Centrum Monitoring Vectoren (CMV, NRC, NVWA) : Muggen, Knutten en Teken 22 oktober 2014 Arjan Stroo 2 Afdeling Nationaal Referentie Centrum (NRC) Afdelingshoofd Mariëtte Edema Team Diagnostische methoden
Nadere informatieFiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTEMARK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTEMARK Arrondissement Diksmuide HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Nadere informatieFiche Kleurrijk West-Vlaanderen SPIERE-HELKIJN. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen SPIERE-HELKIJN HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Kortrijk Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Nadere informatieFiche Kleurrijk West-Vlaanderen LANGEMARK-POELKAPELLE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen
Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen LANGEMARK-POELKAPELLE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Ieper Opsplitsing in
Nadere informatieResultaten VVNH monitoring 2008
Resultaten VVNH monitoring 2008 Resultaten totaal In totaal is er door de leden van de VVNH in 2008 iets minder dan 2,3 miljoen m 3 naaldhout, hardhout en plaatmateriaal door de respondenten geïmporteerd.
Nadere informatieWerkblad Meander Thema 1: Onderweg
Werkblad Meander Thema 1: Onderweg 1.1 Vakantiebestemmingen Schrijf 1, 2, 3, 4, 5, en 6 1. De reis start in Nederland 2. België is klein, dat gaat snel 3. Frankrijk is groot, pffff.wat duurt het lang!!
Nadere informatieDe Universele Verklaring tot Exoot
De Universele Verklaring tot Exoot Roelf Pot P Waarom zo n verklaring? P Wat verklaren anderen? P Hoe verklaar ik de verschillen? P Voorstel Aanleiding P Behoefte aan uitspraak over sommige soorten: is
Nadere informatieDE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN OVERZICHT
DE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN OVERZICHT Niet-lidstaat van de Raad van Europa (Wit-Rusland) LIDSTATEN HOOFDZETEL EN VESTIGINGEN BEGROTING Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, België,
Nadere informatieThemadag Exoten, 2 december
OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep
Nadere informatieDruiven: Ontwikkeling wereldhandel en aandeel Chili (export) en Nederland (import) 10%
wereldhandel in 1000 ton Factsheet druiven oktober FACTSHEET DRUIVEN Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com Groei wereldhandel in druiven, vooral nieuwe markten Zuid en
Nadere informatieHandelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Economische Zaken;
Vrijstelling op grond van artikel 46, eerste lid, Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden inzake de biociden VectoBacWG, VectoMax en Aqua-K-Othrine (Vrijstelling biociden exotische muggen 2014) IENM/BSK-2014/103462
Nadere informatieSBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen
SBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen CBS April 2019 Inhoud Werkblad Inhoud Toelichting Toelichting bij de tabellen Tabel
Nadere informatienr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten
Nadere informatieUitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)
Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 9/06/2009 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Brunei 30/04/09 Nieuwe Overeenkomst.
Nadere informatieIs er nog een toekomst voor de Europese paling?
Is er nog een toekomst voor de Europese paling? Onderzoeks- en beheersuitdagingen in de 21e eeuw Gregory Maes Dirk Schaerlaekens Laboratory of Animal Diversity & Systematics Katholieke Universiteit Leuven
Nadere informatieExoten 2010 marien/estuarien. Ocinebrellus inornatus. Haliclystus salpinx. Synidotea laevidorsalis. Ocinebrellus - economie -06/12/2010
Exotenparade 2010 De presentaties zijn samengevoegd tot één print. De soorten die werden besproken staan hier per slide aangegeven; de nummering komt overeen met de slides. N.B. Dit is niet een lijst van
Nadere informatieDengue update. Dr. P.J.J. van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten
Dengue update Dr. P.J.J. van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten Dengue historie 265-420 Beschrijving mogelijke ziekte in China 1789 Eerste beschrijving breakbone fever
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1
Samenvatting Om een duidelijk inzicht te krijgen in de evolutionaire krachten die tot de enorme biodiversiteit in de natuur leiden, probeert de evolutionaire biologie modellen te ontwikkelen die de essentie
Nadere informatieOver omvallende palmbomen en wurgslangen. Door: Diego Marquez, Fundacion Parke Nacional Arikok, Aruba
Chaos in de tropen Over omvallende palmbomen en wurgslangen Door: Diego Marquez, Fundacion Parke Nacional Arikok, Aruba Chaos in de tropen Belang Caribish Gebied Arikok Nationaal Park Onrustige stranden
Nadere informatie2013D34445 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
2013D34445 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond er bij enkele fracties behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen
Nadere informatieDE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN SAMENVATTING
DE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN SAMENVATTING LIDSTATEN Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk,
Nadere informatieGeachte meneer, mevrouw,
Informatiemap 2018 Geachte meneer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de informatie en prijzen map voor 2018 Hierin vindt u : Onze standaard service Onze mogelijkheden Verpakking voorschriften Prijzen voor: o
Nadere informatieOok Oranjeleeuwin Kirsten van de Ven verruilt binnen Zweden Tyresö voor LdB FC Malmö.
Lieke Martens ook naar Zweden. Topclub Kopparbergs/Göteborg FC trekt na Manon Melis en Loes Geurts nu ook Lieke aan. De Zweedse club is blij: "Martens is een snelle en technische vleugelspeelster. Ze heeft
Nadere informatieDocentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)
Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet
Nadere informatieFACTSHEET PAPRIKA s en pepers
AREAAL IN HA AATAL BEDRIJVEN EN PRODUCTIE IN 1000 TON Factsheet Paprika april 2017 Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com FACTSHEET PAPRIKA s en pepers PAPRIKA: HANDEL
Nadere informatieInhoudsopgave atlas. antwoorden met uitleg voorbeeldopgaven Aardrijkskunde. Wereldorientatie-pabo antwoord 1 van 12
antwoord 1 van 12 Inhoudsopgave atlas kaart 1 De Aarde Godsdiensten kaart 2 De Aarde Ziekenhuizen per land kaart 3 De Aarde Talen kaart 4 Azië Grote steden kaart 5 Azië Telefoons kaart 6 Amerika Auto's
Nadere informatieExportstatistiek Bloemkwekerijprodukten FEBRUARI 2012
Exportstatistiek Bloemkwekerijprodukten FEBRUARI 212 NA KRIMP IN FEBRUARI STOKT EXPORT BLOEMEN EN PLANTEN OP KRAPPE PLUS VAN 1% TOT 915 MILJOEN In februari is de exportwaarde van bloemen en planten vanuit
Nadere informatieECONOMIE. Begrippenlijst H7 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn
ECONOMIE VMBO-T2 Begrippenlijst H7 PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw Bewerkt door D.R. Hendriks Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn Versie 1 2013-2014 Hoofdstuk 7 Europese grenzen? Paragraaf 7.1 Wat
Nadere informatieniet-inheemse vaatplanten in Nederland
niet-inheemse vaatplanten in Nederland Wil Tamis & Ruud van der Meijden in samenwerking met de PGO FLORON naar het proefschrift van W.L.M Tamis: Changes in the flora of the Netherlands in the 20th century
Nadere informatieTabel 1: Economische indicatoren (1)
Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,
Nadere informatieRijverboden in Europa Mei 2018
Rijverboden in Europa Mei 2018 Datum Land Beschrijving DI, 1-5-2018 Andorra dag van de Arbeid DI, 1-5-2018 Oostenrijk nationale feestdag DI, 1-5-2018 België dag van de Arbeid DI, 1-5-2018 Bulgarije dag
Nadere informatieTabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven naar land en delictgroep (per 100 respondenten) en onveiligheidsgevoelens per land, 2004
Bijlage 4 543 Tabellen bij hoofdstuk 11 Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven naar land en delictgroep (per 100 respondenten) en onveiligheidsgevoelens per land, 2004 Autodiefstal Diefstal uit auto
Nadere informatieOpdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten.
0 1 Werkblad: Geografie van Europa. Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. -a-geef de landen van Europa allemaal een eigen kleurtje. (je mag dezelfde kleur vaker gebruiken) -b-zet
Nadere informatienr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten
Nadere informatieAantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens
Bijlage 4 587 Tabellen bij hoofdstuk 11 Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van
Nadere informatieHoningbijen als exotische soort. Honey bees, origin and distribution. Invasieve soort Varroa destructor: tijd voor een andere strategie
Invasieve soort Varroa destructor: tijd voor een andere strategie Tjeerd Blacquière Bijen@wur, Wageningen UR Symposium Bijengezondheid, Wageningen, 24 maart 18 Honey bees, origin and distribution Honingbijen
Nadere informatieBelgisch Biodiversiteits Platforum
Belgisch Biodiversiteits Platforum Sonia Vanderhoeven Etienne Branquart [HET HARMONIA INFORMATIESYSTEEM EN HET ISEIA PROTOCOL] Verklarend document voor het Life + Project AlterIAS Oktober 2010 Algemene
Nadere informatieInstituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2014-II
nstituut voor de nationale rekeningen Statistiek buitenlandse handel Kwartaalbericht 2014- nstituut voor de nationale rekeningen Nationale Bank van België, Brussel Alle rechten voorbehouden. De volledige
Nadere informatieTeken-encefalitis: Een teken aan de wand?
Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Marieta Braks Medisch Entomologe, Ph.D. Centrum voor Zoőnosen en Omgevingsmicrobiologie/ RIVM Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? 29 november 2013 Disclosure
Nadere informatie1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Nadere informatieInstituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2013-I
nstituut voor de nationale rekeningen Statistiek buitenlandse handel Kwartaalbericht 2013- nstituut voor de nationale rekeningen Nationale Bank van België, Brussel Alle rechten voorbehouden. De volledige
Nadere informatieFACTSHEET ASPERGES ASPERGES: MEXICO IN OPKOMST
FACTSHEET ASPERGES Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com ASPERGES: MEXICO IN OPKOMST Steeds meer maar niet overal De wereldmarkt van asperges groeit nog steeds.
Nadere informatieTarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016
Tarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016 Nieuwe aanvrage tot registratie officiële taksen in totale kosten in * basisbedrag t/m 3 klassen 755 1055 toeslag merk in kleur 250 275 Vernieuwing
Nadere informatieHANDLEIDING SIM KAART CANADA
HANDLEIDING SIM KAART CANADA Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige
Nadere informatieBijen en Exoten. Tjeerd Blacquière,
Bijen en Exoten Tjeerd Blacquière, bijen@wur tjeerd.blacquiere@wur.nl Bijen en exoten / bijen als exoten 1. Honingbijen (Apis mellifera) 1. herkomst en voorkomen 2. Apis mellifera als exoot 1. koloniën
Nadere informatieIedereen West-Vlaams!
Iedereen West-Vlaams! / start: 2009 / West-Vlaamse identiteit + trots op eigen regio / - campagne met niet-west-vlamingen - verkiezing West-Vlaams woord en West-Vlaamse uitdrukking die niet mogen verdwijnen
Nadere informatieFACTSHEET AVOCADO. AVOCADO: Wereldhandel groeit spectaculair!
wereldhandel import/export Nederland Factsheet avocado december 2016 FACTSHEET AVOCADO Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com AVOCADO: Wereldhandel groeit spectaculair!
Nadere informatieAutodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak
Bijlage 4 621 Tabellen bij hoofdstuk 9 Tabel 9.1 Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten) Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak
Nadere informatieFACTSHEET AARDBEIEN. Wereldmarkt aardbeien groeit
1000 TON WERELD 1000 TON NEDERLAND / BELGIE Factsheet AARBEIEN juli 2018 FACTSHEET AARDBEIEN Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com Wereldmarkt aardbeien groeit China
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 28 augustus 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatieNaar aanleiding van de recente uitbraak van de ziekte blauwtong in Nederland en omringende landen deelt de COGEM u het volgende mee.
Aan de staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer De heer drs. P.L.B.A. van Geel Postbus 30945 2500 GX Den Haag DATUM 24 oktober 2006 KENMERK CGM/061024-03 ONDERWERP Advies
Nadere informatieUitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)
Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 2/02/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Botswana 12/05/09 03/07/09
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk Betreft beantwoording
Nadere informatieBestrijding van de Aziatische bosmug,
Plan van Aanpak Ten behoeve van overleg gemeente Lelystad Bestrijding van de Aziatische bosmug, Aedes japonicus, in Lelystad. NVWA CMV Arjan Stroo Versie 14082015 1 Inhoud: Even voorstellen: Aedes japonicus,
Nadere informatieMobiliteitsservice. Gratis SEAT-pechhulp 0800-0242500
Mobiliteitsservice Gratis SEAT-pechhulp SEAT SERVICE 0800-0242500 SEAT houdt je mobiel Bij een nieuwe SEAT krijg je gratis Mobiliteitsservice. Die helpt je bij pech snel weer op weg, 24 uur per dag en
Nadere informatieFaculteit der Rechtsgeleerdheid
Faculteit der Rechtsgeleerdheid First results of a study into social policies for divorced families in the United States Mandatory parenting plans, mediation and parental divorce education Het ouderschapsplan
Nadere informatieBijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx
Bijlage B4 Werken aan de start Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 5 Tabel B4.3... 6 Tabel B4.4... 7 Tabel B4.5... 8 Tabel B4.6... 9 Tabel B4.7... 10 Tabel B4.8... 11 Tabel B4.9... 12 Tabel
Nadere informatieToerisme in Cijfers Tourism in Figures. Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016
2016 Toerisme in Cijfers Tourism in Figures XL Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016 Juli 2017 AANTAL AANKOMSTEN PER MAAND, 2016 Tabel P. Table NUMBER OF ARRIVALS BY MONTH,
Nadere informatieOntwerp Paper 2 Bijlage 4
Ontwerp Paper 2 Bijlage 4 Gijs Bos - 10137157 Utrecht, 130404 De volgende pagina s bevatten de opdrachten waarmee de leerlingen tijdens de workshops aan de slag gaan. Workshop atlasvaardigheden 1: Kaartselectie
Nadere informatieVolume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg
Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen
Nadere informatieWeek 1. Het noorden van een windroos wijst naar boven. Het zuiden wijst naar beneden. Het oosten naar rechts. Het westen naar links.
Week 1 Info: Europa Er zijn zeven werelddelen: Noord-Amerika, Zuid Amerika, Afrika, Europa, Azië, Australië en Antarctica. Europa bestaat uit 45 landen. Nederland hoort bij Europa. Het noorden van een
Nadere informatieBijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx
Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt
Nadere informatieANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing
Nadere informatieSolcon Mobiel tarieven per 1 juni 2016
Solcon Mobiel tarieven per 1 juni 2016 Solcon biedt Internetten, Bellen en SMS- en exclusief voor klanten. Met Solcon Mobiel betaalt u alleen naar uw werkelijk verbruik. Bovendien heeft u uw mobiele kosten
Nadere informatieNalatenschapveiling 29 oktober Wijkhuis De Brem, Rijpelplein 1.
Nalatenschapveiling 29 oktober 2017 Wijkhuis De Brem, Rijpelplein 1. Bezichtiging is mogelijk tussen 11:00 en 13:00 en de veiling start om 13:30 De nalatenschapsveilig is alleen toegankelijk voor leden
Nadere informatieREIS GERELATEERDE VACCINATIES. Dr. Perry JJ van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten Rotterdam
REIS GERELATEERDE VACCINATIES Dr. Perry JJ van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten Rotterdam Risicolanden: vaccineren? Increased risk for infectious diseases standard
Nadere informatieUitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)
Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 15/06/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Barbados 08-12/02/10 11/02/10
Nadere informatie