Schimmelziekten. Pierre De Wit, emeritus hoogleraar (vanaf 2014) Plantenziektenkunde, Wageningen Universiteit
|
|
- Rosa Lambrechts
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Schimmelziekten Pierre De Wit, emeritus hoogleraar (vanaf 2014) Plantenziektenkunde, Wageningen Universiteit
2 Mijn inspiratiebron om in 1968 plantenziektenkunde te gaan studeren aan Wageningen Universiteit was Rachel Carson Het boek Silent Spring werd gepubliceerd in 1962 en deed president JF Kennedy er toe besluiten om de pesticiden die in haar boek werden beschreven te gaan testen op toxicologische nevenwerkingen
3 Plantenziekten zijn een continue bedreiging voor de voedselveiligheid en maatschappij Eikensterfte Phytopthora ramorum Bloedingsziekte van de wilde kastagne Pseudomonas syringae pv. aesculi Uganda 99 stengelroest van tarwe Puccinia graminis
4 Essentaksterfte (2010): Hymenoscyphus fraxineus; vals essenvlieskelkje
5 Darwin s evolutieleer legde de relatie bloot tussen alle organismen De eerste levensboom
6 Een recente levensboom met zes rijken waaronder de schimmels De schimmels
7 Wat zijn schimmels? Heterotrofe organismen (ze hebben geen bladgroen) Ze zijn eencellig (gisten) of meercellig (draadvormig) en vormen mycelium bij verdere uitgroei Ze hebben celwanden met daarin voornamelijk chitine Ze komen overal voor (water, lucht, grond, mens, dier en plant)
8 Nuttige eigenschappen van schimmels Afbrekers van dood organisch material waardoor mineralen vrij komen Nuttige partners van planten (symbionten) Voedingsbron voor de mens Producenten van antibiotica en andere geneesmiddelen
9 Schimmels als afbrekers van dood organisch materiaal
10 Schimmels als nuttige partners van planten (symbionten) Ectomycorrhiza-plant interacties Endomycorrhiza-plant interacties Korstmossen(schimmel-alg interacties)
11 Schimmels als voedingsbron voor de mens
12 Schimmels als producenten van antibiotica en andere geneesmiddelen Penicillines Statines Cyclosporines
13 Schadelijke eigenschappen van schimmels Ze kunnen mens en dier ziek maken Ze kunnen houtrot veroorzaken in gebouwen Ze kunnen planten ziek maken
14 Schimmels die planten ziek maken Aardappelziekte Phytophthora infestans De Ierse hongersnood ( )
15 Schimmels die planten ziek maken Biotrofe schimmelparasieten: maken plantencellen niet dood, maar zuigen ze leeg Necrotrofe schimmelparasieten: doden plantencellen en leven op gedode cellen
16 Alle weefsels van planten kunnen worden aangestast door schimmels Bladeren Stengels Vruchten Wortelhals Wortels
17 Schimmelziekten kunnen beschermd worden door chemicaliën, maar ook door natuurlijke resistentiegenen Appelschurft Venturia inaequalis Veelal bestreden met fungiciden Aardappelziekte Phytophthora infestans Veelal bestreden met fungiciden Bladvlekkenziekte van tomaat Cladosporium fulvum Resistente planten
18 Wanneer tasten schimmels planten aan? De ziektedriehoek: 1. Plant moet vatbaar zijn 2. De schimmel moet aanwezig zijn en zich kunnen verspreiden 3. De omgevingsfactoren moeten gunstig zijn voor infectie Conclusie: de mens kan op verschillende plaatsen ingrijpen
19 Factoren die het ontstaan van ziekten kunnen beïnvloeden
20 Hoe verspreiden schimmels zich? Via ziek zaaizaad Vanuit aangetaste planten m.b.v. sporen door de lucht Via mens en dier die sporen kunnen verspreiden na contact met zieke planten Via maaiers en ander baanwerktuigen
21 Grassoorten op sportvelden/golfbanen in gematigde streken 1. Soorten van het geslacht Agrostis, o.a. gewoon struisgras, Agrostis capillaris heeft lage landbouwkundige waarde en wordt gebruikt in sportvelden; lage kunstmest en water behoefte 2. Soorten van het geslacht Festuca, o.a. rood zwenkgras, Festuca rubra heeft lage landbouwkundige waarde en wordt gebruikt in sportvelden; lage kunstmest en water behoefte 3. Soorten van het geslacht Lolium, o.a. Engels raaigras, Lolium perenne, heeft hoge landbouwkundige waarde, niet wintervast, vatbaar voor ziekten; niet erg geschikt voor sportvelden; hoge kunstmest en water behoefte 4. Soorten van het geslacht Poa, o.a. straatgras, Poa annua heeft lage landbouwkundige waarde en produceert het hele jaar zaad; vatbaar voor ziekten; niet gewenst in sportvelden/golfbanen, maar dominant bij slecht beheer vanwege snelle zaadvorming en kieming In rassenlijst staat bij de eigenschappen van de verschillende grassen vaak weinig beschreven over resistentie tegen ziekten; rood zwenkgras en gewoon struisgras zijn redelijk ziektetolerant en het meest geschikt
22 Veel voorkomende schimmelziekten op golfbanen Compendium of turfgrass diseases vermeldt 45 schimmels die ziekten in grassen van golfbanen kunnen veroorzaken, waarvan 29 bladschimmels, 10 blad-/wortelschimmels en 6 wortelschimmels; de meeste schimmels kunnen overzomeren/overwinteren m.b.v. speciale overlevingstructuren (sclerotia, chlamydosporen, mycelium, sporen) Hiervan is maar een klein aantal schimmels van belang op onze golfbanen Sneeuwschimmel (Microdochium nivale) Dollarspot (Sclerotinia homoeocarpa) Rooddraadschimmel (Laetisaria fuciformis) Anthracnose (Colletotrichum graminicola) Brownpatch (Rhizoctonia solani) Roesten (Puccinia soorten) Elke schimmel heeft zijn karakteristieke levenscyclus
23 De levenscyclus van Microdochium nivale, de sneeuwschimmel Rustsporen/structuren
24 De levenscyclus van Sclerotinia homoeocarpa, dollar spot
25 Levenscyclus van Rhizoctonia solani (brown patch)
26 Levenscyclus van anthracnose (Colletotrichum graminicola) (vooral op straatgras)
27 Levencyclus van roesten
28 Microdochium nivale (sneeuwschimmel) De sneeuwschimmel staat ook bekend als: roze sneeuwschimmel (pink patch); Microdochium patch Fusarium patch ( cirkels van cm in diameter) Op hoger gras zijn de cirkels minder duidelijk Microdochium nivale veroorzaakt aantasting van blad tijdens afwisselende koele en koude periodes (zoals) de kwakkelwinter van (tussen 0 en 10 C) De groei van de plant staat stil en de schimmel kan nog groeien bij temperaturen net boven 0 C Wanneer gras niet voorbereid is op de winter (plotselinge koude periode na warme periode)
29 Microdochium nivale: ziektecyclus M. nivale overzomert (overleeft in de zomer) als mycelium of sporen In najaar en winter (>1 en <10 0 C) groeit schimmel en tast blad aan Vele roze sporen worden gevormd op de randen van de cirkels De sporen infecteren blad en bladschede vlak bij de grond Wind en oppervlaktewater zorgen voor verspreiding van sporen Bij aantasting van de kroon van het gras wordt de ziekte een probleem (sneeuw op onbevroren grond)
30 Microdochium nivale: preventie Greens voorbereiden op de winter; in het najaar weinig stikstof geven waardoor de groei van het gras langzaam afneemt en winterhard wordt Preventief gebruik van fungiciden wordt wel toegepast maar is niet milieuvriendelijk en meestal ook niet nodig (kwakkelwinters komen niet elk jaar voor) Green Deal staat binnenkort het gebruik van fungiciden niet meer toe en gebruik van fungiciden leidt tot resistentieproblemen Fungiciden doden ook andere nuttige bodemschimmels (antagonisten) die in competitie leven met de sneeuwschimmel Bij het stijgen van de temperatuur komt het gras er meestal weer bovenop Gebruik van resistente rassen; rood zwenkgras is redelijk tolerant
31 Dollar spot (Sclerotinia homoeocarpa) Bleke lesies die uitbreiden vanaf de top of rand van het blad Lesies vaak omgeven met een bruin-rode rand Lesies kunnen samenvloeien en aangetaste blaadjes vormen ronde aggregaten met een diameter van 1 tot 10 cm Op greens lijken de vlekken op een zilverkleurige dollar (dollar spot) Alleen blad, niet de kroon of wortel wordt aangetast
32 Dollar spot (Sclerotinia homoeocarpa) Aantasting treedt op bij aanhoudende periodes van hoge relatieve luchtvochtigheid Kan het hele jaar optreden bij temperaturen tussen 15 and 30 C. Schimmel houdt van hoge temperaturen overdag en koele nachten (dauwvorming is nodig om blad te infecteren) Komt meer voor op zand- dan op kleigrond. Te lage stikstofvoorziening kan dollarspot in de hand werken Bij extra stikstofgift herstelt de green
33 Dollar spot (Sclerotinia homoeocarpa); overwintering De schimmel overwintert en overleeft ongunstige periodes als slapend mycelium op geïnfecteerde planten en grasafval (thatch) Soms in de vorm van myceliumklompjes (stroma) op aangetast blad Verspreiding vindt plaats door wind, water, mens, dier, machines Bij gunstige omstandigheden (warm en nat weer met hoge relatieve luchtvochtigheid in de graszode), begint de schimmel weer te groeien en gezond blad te infecteren
34 Rooddraad (Laetisaria fuciforme) Rooddraad geeft rode-roze gelei-achtige strepen (sporulerende schimmel) op het blad; de groei van het gras wordt geremd Gras gaat meestal niet dood en wortels worden niet aangetast Treedt op bij warm en nat weer in voor- en najaar Aantasting begint met kleine geel-bruine plekjes in de grasmat waarna de rode-roze schimmelstructuren ontstaan
35 Bestrijding van rooddraadschimmel Goede beluchting Extra stikstofgift geeft gras weer groeikracht Maar extra stikstofgift in najaar geeft weer verhoogde kans op sneeuwschimmel
36 Roesten op grassen Gele roest (Puccinia striiformis) Bruine roest (Puccinia recondita) Zwarte roest (Puccinia graminis) Kroonroest (Puccinia coronata) Veel grassen zijn veredeld op resistentie tegen roesten
37 Hoe worden plantenziekten bestreden (algemeen)? 1. Resistente rassen 2. Cultuurmaatregelen 3. Chemische bestrijding 4. Biologische bestrijding Met de Green deal mogen geen of maar weinig chemische middelen meer gebruikt worden Vanaf 2020 mogen geen chemische middelen meer gebruikt worden Hoe nu verder: 1. Gebruik van rassen die redelijk bestand zijn tegen ziektedruk 2. Cultuurmaatregelen en bemesting die planten weerbaarder maken 3. Verschillende ziekten vragen verschillende maatregelen (vgl het effect van stikstof op sneeuwschimmel en dollarspot 4. Biologische bestrijding: Er zijn veel Schimmel/bacterie-preparaten, maar hun werking is zeer variabel (Trichoderma sp., Coniothyrium sp., Gliocladium sp., Bacillus sp., Pseudomonas sp.
38 Nieuwe ontwikkelingen voor preventie van (schimmel)ziekten in golfbanen; de komst van de Green Deal Behoud van gezond bodemleven. Bevordering van anatagonisten op fairways en kwetsbare greens Keuze van resistente/tolerante grasvarieteiten Gebruik weinig of geen fungiciden: Fungiciden verstoren bodemleven (goedaardige antagonistische schimmels worden ook gedood) Fungiciden helpen slechts voor korte tijd en er kan resistentie optreden Gebruik van groeistimulatoren: Zeewierextracten worden regelmatig gebruikt Zeewierextracten bevatten macro- (P, K, Ca, Mg), micronutriënten (Mn, Zn, I) en hormonen (cytokininen en auxinen) Vaak worden andere micronutriënten zoals Fe, Cu toevoegd Antischimmelwerking berust vaak op deze toevoegingen Zijn ze milieuvriendelijk of krijgen we op termijn ophoping van zware metalen in onze greens? (neem bodemmonsters) Conclusie: er is nog veel onderzoek nodig
39 Schimmels op de golfbaan in het gras (weinig schade); (vaak goede indicator van actief bodemleven) Weidekringzwam (Marasmius oreades) Komt meestal in the rough voor Vormt heksenkring; soms schadelijk
40 Schimmels op de golfbaan in het gras (weinig schade) Loodgrijze bovist; Bovista plumbea Vaak veel kleiner op de golfbaan omdat jonge exemplaren worden weggemaaid Komt vooral voor op tee-boxes en fairways
41 Schimmels op de golfbaan in het gras (weinig schade) Gewone beurszwam (Volvariella gloiocephala) Saprofiet, leeft van organisch material Komt meestal voor op rijkere delen van de baan (solitair)
42 Schimmels op de golfbaan in het gras (weinig schade) Bruine satijnzwam (Entoloma sericeum) Vooral op de fairways
43 Schimmels op de golfbaan in het gras (weinig schade) Isabelkleurig breeksteeltje (Conocybe albipes) Verschijnt vaak overnacht
44 Op golfbanen die ecologisch beheerd worden komen veel verschillende paddenstoelen voor (bij bomen en hei)
45 Zouden we de paddenstoelen op de golfbanen in Nederland kunnen inventariseren? Dat zou een mooie indicator zijn voor ecologisch beheer van golfbanen in Nederland Zijn er hoofdgreenkeepers die interesse hebben om mee te werken aan dergelijke inventarisaties?
46 Dank voor uw aandacht Vragen.
For information only content must not be duplicated. Grasziekten. Lebrun Benjamin
Grasziekten Lebrun Benjamin Grasziekten : introductie 1) Oorzaak grasziekten : Virussen Bacteriën Fungus 2) Ziekten veroorzaken een aantal problemen : Vermindering van de groei van de plant Vermindering
Nadere informatieDirect schimmelvrij! Wat wil je nog minder
Direct schimmelvrij! Wat wil je nog minder Een schimmelvrij voorjaar met een winterbehandeling Chipco Green Een winterbehandeling met Chipco Green zorgt voor een effectieve bescherming tegen (sneeuwschimmel).
Nadere informatieSchimmels. Schimmelziektes in sportvelden en gazons
Schimmelziektes in sportvelden en gazons Brown patch Brown Patch Symptomen: Donkere ringen van afstervend gras Droogte plekken Wit verkleuring van het aangetaste gras Brown Patch Infectie: Juni tot september
Nadere informatieAls sneeuwschimmel voor de zon Beschikt de Nederlandse golfindustrie in het voorjaar over drie fungiciden?
Het is de schrik van iedere greenkeeper. Lelijke plekken in de, verder zo mooie, grasmat. Schimmelziektes. Waar komen ze vandaan? En vooral: wat is er aan te doen? Auteur: Olga Krips Als sneeuwschimmel
Nadere informatieThuis bestuderen Aardappelen signalen blz. 52 t/m 85
Aardappelteelt Programma voor vandaag: De belangrijke aardappelziekten PowerPoint presentaties Thuis bestuderen Aardappelen signalen blz. 52 t/m 85 Planning Toets deel 2 Woe, 9. november (ziekten, plagen,
Nadere informatieRelatie bodemstructuurbodemschimmels
Relatie bodemstructuurbodemschimmels? PCS Destelbergen 30 november 2011 Fons Vanachter Schimmels : wat? Wat zijn schimmels of zwammen? Microscopische organismen : micro-organismen Vruchtlichamen soms zichtbaar
Nadere informatieVerzorging. Pireco. Delumbri. Ter voorkoming van wormenoverlast. Delumbri. Dosering en toediening. Samenstelling en werking
Ter voorkoming van wormenoverlast Wormen kunnen grote overlast bezorgen wanneer deze in te groten getale voorkomen in de land- en tuinbouw, tuinen en plantsoenen. Ook op sportvelden is het van belang om
Nadere informatieGenetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte. met de medewerking van
Genetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte met de medewerking van De aardappelziekte De aardappelziekte wordt veroorzaakt door Phytophthora infestans, een schimmelachtig organisme.
Nadere informatieValse meeldauw in zonnebloemen. Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm
Valse meeldauw in zonnebloemen Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm Probleem in zonnebloemen Valse meeldauw (Plasmopara halstedii) > oomyceet In Nederland,
Nadere informatieAardvlooien. Plagen in de tuin
Aardvlooien Zeer kleine kevers (2.5mm). Donkere, glanzende, staalblauwe kleur. Maakt grote sprongen. Legt eitjes in de grond. Larven vreten aan de plantenwortels en eten van de blaadjes tot ze groot genoeg
Nadere informatieBomendag Van Den Berk 26-9-2013. Pius Floris. directeur Plant Health Care.
Bomendag Van Den Berk 26-9-2013 Pius Floris. directeur Plant Health Care. Plant Health Care. Al meer dan 25 jaar actief in wortelbiologie. Al in 2009 verkozen tot de top 20 meest duurzame bedrijven ter
Nadere informatieKansen voor weerbaar telen
Kansen voor weerbaar telen Literatuuronderzoek : Werkingsmechanismen en toepassingen 6 september 2011 1 : Wat verstaan we hieronder? Condities aanleggen waardoor het gewas weerbaarder wordt tegen ziektes
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt open teelten CSPE BB
landbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt open teelten CSPE BB minitoets bij opdracht 5 variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef
Nadere informatieAlternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen
Alternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen Meer Alternaria? Alternaria -aantastingen worden als een toenemend
Nadere informatieHet meest vertrouwde fungicide
De fungicides op een rijtje Chipco Green Caramba Signum Heritage Werkingsmechanisme Contactwerking Systemische werking Preventief Curatief Schimmels Fusarium Dollar Spot Rooddraad Anthracnose Roest Bladvlekkenziekte
Nadere informatieVragen. Groeien en bloeien
Groeien en bloeien Kamerplanten staan langer in de huiskamer dan een boeket of bloemstuk. Een plant heeft bepaalde zaken nodig om goed te kunnen groeien en bloeien. Om een goed advies te kunnen geven moet
Nadere informatieGeeft bodemziekten geen ruimte!
Geeft bodemziekten geen ruimte! Een gezonde plant begint bij een gezond wortelstelsel Trianum is een nieuw middel dat de wortels van tal van gewassen versterkt en beschermt tegen ziekten als Fusarium,
Nadere informatieDe unieke combinatie in Phytophthorabestrijding
De unieke combinatie in Phytophthorabestrijding Banjo orte - Krachtig, breed en gemakkelijk! 3 Introductie Banjo orte is het nieuwe aardappelfungicide van Makhteshim-Agan. Dankzij de unieke Inhoud combinatie
Nadere informatieBuxus ziekte. Bruin blad en zwarte takken in de buxus? Dan heeft de plant een schimmelziekte. Deze buxus ziekte verspreidt zich razendsnel.
Buxus ziekte Bruin blad en zwarte takken in de buxus? Dan heeft de plant een schimmelziekte. Deze buxus ziekte verspreidt zich razendsnel. Lees verder Aandachtspunten Je hoeft een aangetaste buxus niet
Nadere informatieZiekten en plagen ERWINIA. Veroorzaakt door: Bacterie.
Ziekten en plagen ERWINIA Veroorzaakt door: Bacterie. Erwinia Carotovora: bovengrondse delen of knollen verslijmen en vertonen rotte plekken (stinkend zachtrot). De knollen rotten geheel weg en verspreiden
Nadere informatieGrasziektes en Grasplagen
Grasziektes en Grasplagen Om prachtig groen gras te krijgen is goed gras onderhoud enorm belangrijk. In gras kunnen verschillende grasziekten en grasplagen voorkomen. Welke dit zijn is voor een groot deel
Nadere informatieSchimmels in maïs Kiemschimmels Wortelverbruining Builenbrand Stengelrot Kolfsteelrot Bladvlekkenziekte Rhizoctonia Roest
Schimmels in maïs Er zijn verschillende schimmels die schade kunnen veroorzaken in maïs. Tot nu toe bestrijdt men alleen de kiemschimmels met chemische middelen. Bij de schimmelziekten stengelrot, kolfsteelrot
Nadere informatiePresentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO
oetermeer Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Boomuitval Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit
Nadere informatieDirect op voorsprong tegen Phytophthora. Technisch dossier
Direct op voorsprong tegen Phytophthora Technisch dossier Inleiding Tanos is een nieuw middel tegen Phytophthora in aardappelen. Het middel werkt snel en is direct effectief. De eigenschappen van Tanos
Nadere informatieBacterie in akkerbouw en groenten in vollegrond 40 ste VOLSOG Fytodag Gent, 17 december Johan van Vaerenbergh, ILVO
Bacterie in akkerbouw en groenten in vollegrond 40 ste VOLSOG Fytodag Gent, 17 december 2015 Johan van Vaerenbergh, ILVO Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek Eenheid Plant Gewasbescherming / Plantengezondheid
Nadere informatieGeïntegreerde aanpak van aarfusarium in granen en het effect op mycotoxinen
Geïntegreerde aanpak van aarfusarium in granen en het effect op mycotoxinen Ondertitel 5 februari 2014, Huub Schepers & Bert Evenhuis Indeling presentatie Schade opbrengst/kwaliteit Levenswijze Fusarium-schimmels
Nadere informatieSchimmel onderzoek te Wolfheze
2008030102 Schimmel onderzoek te Wolfheze Inleiding In het najaar hebben enkele progressieve golfbanen UV-gewasbescherming uitgeprobeerd. Kenmerkend voor het najaar is, dat de meeste schade al is veroorzaakt
Nadere informatieProgramma Programma /02/2010
Programma 2009-2010 4 oktober: asperge 24 januari: sla en ajuin 14 februari: kruiden, kiemplanten en groenbemesters 7 maart: meloen, pompoen en courgettes 30 mei: selder en wortelen Witloof Kolen Aardappelen
Nadere informatieSchimmels. http://www.soortenbank.nl/soorten.php?menuentry=quiz&soortengroep=paddenstoelen
Schimmels Waar zouden we zijn zonder de schimmel. Geen brood, bier, brie, champignons of penicilline. Ook ruimen ze planten- en dierenresten op (detritivoren). Jammer dat ze al aan planten en dieren beginnen
Nadere informatieGeïntegreerde aanpak van aarfusarium in granen en het effect op mycotoxinen
Geïntegreerde aanpak van aarfusarium in granen en het effect op mycotoxinen Praktijknetwerk Aarfusarium 5 februari 2014, Huub Schepers & Bert Evenhuis Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling:
Nadere informatieINFO 204 JUNI 2009 2011. Signum, dé standaard in de teelt van wortelen. Signum in wortelen. Signum
204 JUNI 2009 2011 INFO Signum, dé standaard in de teelt van wortelen Voor een geslaagde wortelenteelt is een goede bescherming van het loof van groot belang, maar zeker voor bewaarpeen moet de bescherming
Nadere informatieLeerlingenhandleiding
Leerlingenhandleiding Afsluitende module Patatje oorlog Ontwikkeld door het Centre for BioSystems Genomics in samenwerking met Wageningen University Tekst Doriet Willemen en Jan-Kees Goud Illustraties
Nadere informatie5.2.4 Rhizoctonia. 5.2.4.3 De ziekte. In deze paragraaf wordt verwezen naar foto s. Deze kunt u vinden op de website als bijlage bij 5.2.4.
5.2.4 Rhizoctonia AUTEUR EN CONTACTPERSOON: HANS SCHNEIDER De bodemschimmel Rhizoctonia solani veroorzaakt wortelbrand en wortelrot in suikerbieten. Bij zware aantasting gaan hele percelen verloren. Rotte
Nadere informatieTARWE. Wintertarwe. Links voor meer informatie over tarwe. (Triticum aestivum L.)
TARWE (Triticum aestivum L.) WINTERTARWE geschiktheid voor de broodbereiding ziekten rassenspreiding zaaizaadhoeveelheid stikstofbemesting oogstbaarheid ZOMERTARWE zomertarwe voor biologische teelt Links
Nadere informatieBelang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen. De noodzaak van Agrobiodiversiteit. Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie
Een deel van de biodiversiteit van de Aardappel Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen De noodzaak van Agrobiodiversiteit Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie Agro-biodiversiteit:
Nadere informatieOptimale groei met medewerking van bodem, bodembiologie en bemesting. Wilma Windhorst Boomteeltcursus Vlamings BV
Optimale groei met medewerking van bodem, bodembiologie en bemesting Wilma Windhorst Boomteeltcursus Vlamings BV 130116 Schimmelziekten algemeen Chemisch systeem: brandjes blussen Ziekte vinden middel
Nadere informatieOrganische stof: vriend of vijand DTRF bijeenkomst, 2017
Organische stof: vriend of vijand DTRF bijeenkomst, 2017 Maurice Evers 11-12-2017 Nr.1 Wie ben ik! geboren op 17-01-1968 te Roermond Afgestudeerd (MSc) in bodemkunde/bodemvruchtbaarheid, Wageningen Universiteit,
Nadere informatieEen vloeibaar middel voor brede schimmelbestrijding in de vollegrondsgroenteteelt. Wat doet Amistar Top?
Amistar Top Een vloeibaar middel voor brede schimmelbestrijding in de vollegrondsgroenteteelt Wat is Amistar Top? Amistar Top is een zeer modern fungicide met een breed werkingsspectrum tegen de belangrijkste
Nadere informatieKarakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2012)
Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2012) V. César (CRA-W) Samenvatting Sinds 1999 onderzoekt het CRA in Libramont de kenmerken van de verschillende stammen van de aardappelziekte
Nadere informatieHerkennen van ziekten en plagen in tomaat. Productschap Tuinbouw
Herkennen van ziekten en plagen in tomaat Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen UR Glastuinbouw Productschap Tuinbouw Virussen Pepinomozaïekvirus (PepMV) Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) Tomatengeelkrulbladvirus
Nadere informatieDACOM WAARNEMINGSTABELLEN ZIEKTEMANAGEMENT - ALLE BESCHIKBARE GEWASSEN
DACOM STABELLEN ZIEKTEMANAGEMENT - ALLE BESCHIKBARE GEWASSEN 1 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE 3 AARDAPPEL -6 AARDBEI -8 BIET DRUIF..1-11 KOOL 1-13 LELIE 1 PEEN..1-16 PREI.1 SELDERIJ 18 TOMAAT..1 TULP. UI 1-
Nadere informatie1. Voorkomen 2. Signaleren 3. Ketenbescherming
Inwendige vruchtkwaliteit paprika Plan van aanpak Voorlopige resultaten fase 2 15 mei 2013, Frank van der Helm (WUR), Jantineke Hofland-Zijlstra (WUR), Jeroen Zwinkels (DLV-plant), Jaap Bijdevaate (DLV
Nadere informatie( BIOLOGISCHE ) Akker- en tuinbouw. Vol met boerenwijsheid én leuke Wist je datjes... CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE
BIOLOGISCHE ) Akker- en tuinbouw Vol met boerenwijsheid én leuke Wist je datjes... CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE Een krop sla zonder gif Biologische aardappelen, granen en groenten
Nadere informatieProgramma voor vandaag: Bespreking toets Graanteelt deel 1 Ziekten in wintergranen Plagen en legering Werkopdracht Ziekten, plagen en legering
Plantenteelt Graan Programma voor vandaag: Bespreking toets Graanteelt deel 1 Ziekten in wintergranen Plagen en legering Werkopdracht Ziekten, plagen en legering Huiswerk Werkopdracht Ziekten, plagen en
Nadere informatiewater dispergeerbaar granulaat 26,7 % boscalid en 6,7 % pyraclostrobin
Signum Toelatingsnummer 12630 N W.7 Productgroep: fungicide Formulering: water dispergeerbaar granulaat Werkzame stoffen: 26,7 % boscalid en 6,7 % pyraclostrobin Xn: Schadelijk N: Milieugevaarlijk Waarschuwingszinnen:
Nadere informatieHet rijk van de schimmels
4 BASISSTOF 1 vwo gymnasium Het rijk van de schimmels thema 4 Ordening opdracht 10 Beantwoord de volgende vragen. 1 Heeft de gist die roos veroorzaakt (zie afbeelding 19) een celkern en een celwand? Gistcellen
Nadere informatieMicro-organismen. organismen
Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)
Nadere informatieVERDERA B 4 (Gliocladium catenulatum J1446)
TER BESTRIJDING VAN Verdera B 4 is een biofungicide dat sporen en mycelium van de antagonistische schimmel G. catenulatum bevat. Deze antagonist wordt door hommels verspreid (Flying Doctors System) om
Nadere informatieCRISPR-Cas om groentes te verbeteren
CRISPR-Cas om groentes te verbeteren Hoe kunnen we planten weerbaarder maken? Elysa Overdijk, mei 2019 Leerstoelgroepen Fytopathologie en Celbiologie, Wageningen Universiteit Inhoud 2019 7 miljard 2050
Nadere informatieAmistar, WG en aanbevelingen, N W.7.
Amistar, WG en aanbevelingen, 11767 N W.7. Wettelijk Gebruiksvoorschrift Het middel is uitsluitend toegelaten als schimmelbestrijdingsmiddel voor het professionele gebruik in de volgende toepassingsgebieden
Nadere informatiehandboek Greenonderhoud
handboek Greenonderhoud HANDBOEK GREENONDERHOUD Auteur: Dr. Stephen Baker Directeur Soils & Sports Surface Science Sports Turf Research Institute (STRI) St Ives Estate, Bingley, West Yorkshire BD16 1AU
Nadere informatieEnkele bodemgebonden schimmelziekten op aardappelen. 13 maart 2014, Jan Lamers
Enkele bodemgebonden schimmelziekten op aardappelen 13 maart 2014, Jan Lamers Presentatie Vruchtwisselings gebonden ziekten. Oorzaken lagere opbrengsten nauwe bouwplannen Wat is er bekend over de oorzaken?
Nadere informatieResultaten Botrytis onderzoek Bart Heijne
Resultaten Botrytis onderzoek 2013 Bart Heijne Opzet van deze lezing vorig jaar begonnen resultaten 2013 weer bloei voor oogst vergelijk met 2012 conclusies: tijdstip effectiviteit Opzet proeven 2013 tijdstip
Nadere informatieBLADZIEKTEN IN DE BIET IN EEN IPM PERSPECTIEF
BLADZIEKTEN IN DE BIET IN EEN IPM PERSPECTIEF Juni 2016 Barbara Manderyck & Françoise Vancutsem - KBIVB IPM= 3 basisprincipes 2 PREVENTIE of schade vermijden MONITORING = WAARNEMINGEN INTERVENTIE= BESTRIJDING
Nadere informatiePRAKTIJKADVIES. Phytophthora ramorum. en het beheer van Rhododendron in bossen en natuurgebieden
PRAKTIJKADVIES Phytophthora ramorum en het beheer van Rhododendron in bossen en natuurgebieden PRAKTIJKADVIES SEPTEMBER 2004 Het Bosschap, Zeist Vormgeving: HBG Design bv, Nieuwegein Foto s: Plantenziektenkundige
Nadere informatieZiekten, plagen en afwijkingen 6
Inhoud Voorwoord 5 Ziekten, plagen en afwijkingen 6 1 Schimmels 11 1.1 Wat zijn schimmels? 11 1.2 Bouw, verspreiding en levenswijze 12 1.3 Ziektebeelden en schade 14 1.4 Enkele plantenparasitaire schimmels
Nadere informatiePRAKTIJKMEDEDELlROo. If
STICHTING LABORATORIUM VOOR BLOEMBOLLENONDERZOEK LISSE PRAKTIJKMEDEDELlROo. If Laboratorium voor Bloembollenonderzoek te Lisse Een bladvlekkenziekte bij narcissen (Stagonospora curtisii) en mogelijkheden
Nadere informatieOpname in het kader van kwaliteitsmonitoring
Kwaliteitsscan Golf Residentie Dronten - 8 juni 2016 Opname in het kader van kwaliteitsmonitoring Datum: 8 juni 2016 Opname: C.J.M. Paulussen Aanwezig - Weersomstandigheden: Opmerkingen: Droog, zonnig
Nadere informatieWorkshop Najaarsproblemen bieten en cichorei
Workshop Najaarsproblemen bieten en cichorei Hoe stel ik de juiste diagnose? Elma Raaijmakers, Peter Wilting, Ellen van Oorschot, Bram Hanse en Marco Bom Rolde, 2 september 2014 Workshop Korte uitleg:
Nadere informatieWorkshop Najaarsproblemen bieten en cichorei. Hoe stel ik de juiste diagnose?
Workshop Najaarsproblemen bieten en cichorei Hoe stel ik de juiste diagnose? Elma Raaijmakers, Bram Hanse, Peter Wilting, Ellen van Oorschot en Marco Bom Bergen op Zoom, 15 oktober 2015 Workshop Korte
Nadere informatieDeal or no deal? Van doelstelling tot realisatie
Deal or no deal? Van doelstelling tot realisatie Workshop Relatiedag NLadviseurs 2 maart 2017 Maurice Evers 7-3-2017 Nr.1 Even voorstellen! kennisontwikkeling kwaliteitbeoordeling + advies kennisoverdracht
Nadere informatieWorkshop Voorjaarsproblemen
Workshop Voorjaarsproblemen Hoe stel ik de juiste diagnose? Bram Hanse, Peter Wilting, Ellen van Oorschot en Marco Bom Valthermond, 24 juni 2015 Workshop Korte uitleg: hoe stel ik de juiste diagnose? Aan
Nadere informatieInformatie die door Monsanto of haar medewerkers wordt gegeven hetzij mondeling, hetzij schriftelijk gebeurt in goed vertrouwen, maar dient niet
onion_diseases_card_2013_04_nl_press.indd 1 2013.04.11. 14:27:37 Informatie die door Monsanto of haar medewerkers wordt gegeven hetzij mondeling, hetzij schriftelijk gebeurt in goed vertrouwen, maar dient
Nadere informatieBijeenkomst PN DA. Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV
Bijeenkomst PN DA Jongenelen oktober 2013 Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV Waarom een grondanalyse? Inzicht krijgen in de beschikbare voeding voor de plant; Hoofdelementen; Sporenelementen; ph van de
Nadere informatieDe Enk Groen & Golf De Vernieuwers
PALEIS HET LOO De Enk Groen & Golf De Vernieuwers Inhoud Even voorstellen Geschiedenis van Greenkeeping Beheer Golfbanen Huidige situatie Greenkeeping Toekomst van Greenkeeping Uitdagingen Beheer Golfbanen
Nadere informatiePraktijkgids. Herkenning bladaantastingen in suikerbieten
Praktijkgids Herkenning bladaantastingen in suikerbieten Herken de bladschimmels op tijd Diagnose Om de bietenteelt rendabel te houden, moeten de teeltkosten zo laag mogelijk blijven. Voor de bestrijding
Nadere informatie108 keer beoordeeld 10 maart Biologie samenvatting Thema 4
7,3 Samenvatting door Laura 729 woorden 108 keer beoordeeld 10 maart 2013 Vak Biologie Methode Biologie voor jou Biologie samenvatting Thema 4 1 Bij het ordenen verdeel je een verzameling in groepen met
Nadere informatieBezoek aan het Sports Turf Research Institute, Bingley, UK
Bezoek aan het Sports Turf Research Institute, Bingley, UK Reisverslag 29 juni 2009 Expertisecentrum graszaad Proefboerderij Rusthoeve en DLV Plant p/a Noordlangeweg 42 4486PR Colijnsplaat C Sam de Vlieger
Nadere informatieBODEMGEBONDEN SCHIMMELZIEKTEN Beheersen van Rhizoctonia solani met resistente rassen, fungiciden, vanggewassen en antagonisten
Project No. 12-04 BODEMGEBONDEN SCHIMMELZIEKTEN Beheersen van Rhizoctonia solani met resistente rassen, fungiciden, vanggewassen en antagonisten Projectleider: J.H.M. Schneider 1. Inleiding De bodemschimmel
Nadere informatieINFO 505 JUNI 2009. Bellis, voor een verzekerde bewaring. Bellis. Bellis. Bellis
505 JUNI 2009 INFO JUNI 2012 Bellis, voor een verzekerde bewaring De klimaatomstandigheden in Nederland veranderen de laatste jaren. Dit heeft tot gevolg dat we steeds meer te maken krijgen met extreme
Nadere informatieDe buxusmot: Glyphodes perspectalis (syn. Diaphania perspectalis)
De buxusmot: Glyphodes perspectalis (syn. Diaphania perspectalis) Lepidoptera, fam. Crambidae Waardplanten Buxussoorten zoals Buxus microphylla, B. sempervirens en B. sinica. Geografische verspreiding
Nadere informatieWaarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen
Waarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen - Phytophthora capsici (pt 2012) - Fusarium F. solani: stengel en voetrot (uitval) oa F. oxysporum en F. lactis (binnenrot) Aanpak teeltwisseling belangrijk:
Nadere informatieDuurzame landbouw door bodemschimmels
Duurzame landbouw door bodemschimmels Omdat er in natuurgebieden over het algemeen veel bodemschimmels leven, wordt vaak gedacht dat de aanwezigheid van schimmels in een akker of in grasland een kenmerk
Nadere informatieEffectbepaling UV-licht behandeling golfbanen. Clean Greens
SHEET Effectbepaling UV-licht behandeling golfbanen Clean Greens HAS KennisTransfer Onderwijsboulevard 221 Postbus 90108 5200 MA s-hertogenbosch Telefoon: (073) 692 36 37 Documenttitel: Effectbepaling
Nadere informatieVaste planten. Inhoudsopgave:
Vaste planten Vaste planten zijn kruidachtige meerderjarige planten. Ze overwinteren ondergronds en lopen in het voorjaar opnieuw uit. Enkele zijn wintergroen zoals vinca en waldsteinia. Vaste planten
Nadere informatieKoolzaadbericht nr 03 mei 2013 Koolzaadsnuitkever -Sclerotinia
Koolzaadbericht nr 03 mei 2013 Koolzaadsnuitkever -Sclerotinia 1. Stand van het gewas (observatie 7mei) Op vandaag zijn alle percelen volop in bloei. Op de percelen met een egale gewasstand, behalen we
Nadere informatieBestrijding van blad- en aarziekten in wintertarwe. EH 859 Door: ing.h.w.g.floot
Bestrijding van blad- en aarziekten in wintertarwe EH 859 Door: ing.h.w.g.floot Inleiding In de tarweteelt is de bestrijding van blad- en aarziekten eigenlijk ieder jaar nodig om een maximale financiële
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 25401 11 september 2014 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 3 september 2014, nr. 14123667, houdende
Nadere informatiePresentatie Biologie cellen ordenen onder een microscoop
Presentatie Biologie cellen ordenen onder een microscoop Presentatie door Tobias 1186 woorden 6 juni 2017 8,5 7 keer beoordeeld Vak Biologie Cellen ordenen onder een microscoop Inleiding Ik heb dit onderwerp
Nadere informatieBodemziekten in prei van dichtbij bekeken
Bodemziekten in prei van dichtbij bekeken Studieavond PREI - 07/03/2017 Frederik De Witte // Crop Specialist Vegetables Verband? Fusarium spp. Page 2 Studieavond PREI - 07/03/2017 Eerst wit mycelium, later
Nadere informatieAmsterdamse Golf Club
Amsterdamse Golf Club 1)Algemeen De baan van de Amsterdamse Golf Club is 30 jaar geleden aangelegd met een goede routing, maar in uitvoering was hij nogal beperkt. De afgelopen drie decennia hebben er
Nadere informatieVoeding in relatie tot ziekten en plagen Maikel van de Ven 17-02-2016 Even voorstellen Sinds 2003 bezig met plantsapmetingen in aardbei en vollegrondsgroente Brix, Ec, ph, Nitraat, Kalium Na 5 jaar ervaring:
Nadere informatieGolfclub Anderstein Rapportage Kwaliteitsbeoordeling 2013
Golfclub Anderstein Rapportage Kwaliteitsbeoordeling 2013 Naarden, oktober 2013 Pagina 1 van 24 Naarden : oktober 2013 Opname en advies : C.J.M. Paulussen NiB ScanPro : www.natureinbalance.vpweb.nl Naarden,
Nadere informatieINFO 205 JULI 2009 2011. Signum, dé standaard in de teelt van kool. Signum in koolgewassen. Signum
205 JULI 2009 2011 INFO Signum, dé standaard in de teelt van kool In Nederland kennen we verschillende koolteelten. Iedere teelt met zijn specifieke problemen. In de ene teelt is het makkelijker met gewasbeschermingsmiddelen
Nadere informatieTHEMABIJEENKOMST ONDERHOUD SPORTVELDEN
THEMABIJEENKOMST ONDERHOUD SPORTVELDEN E info@hofmeijervoorst.nl W www.hofmeijervoorst.nl T 0575 50 22 77 P Kleine Enkweg 1A 7383 DB Voorst A Enkweg 37, 7383 CW Voorst E info@vanmourikbeekbergen.nl W www.vanmourikbeekbergen.nl
Nadere informatieGraszoden en Big Slabs
Graszoden en Big Slabs De periode van inzaai tot graszode neemt ongeveer anderhalf jaar in beslag. Dan is de zode sterk genoeg om geoogst te worden.. Welke periode van het jaar is de beste zaaitijd? Gedurende
Nadere informatieDe rol van Phytophthora bij scheut- en stengelrot in pioenroos
De rol van Phytophthora bij scheut- en stengelrot in pioenroos Casper Slootweg en Peter Vink (PPO) Henk van den Berg (Henk van den Berg Teelt- en bedrijfsadvies) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector
Nadere informatieDe strijd tegen de aardappelziekte -Vragen en opdrachten bij de lesposter-
Inleiding Niet eens zo gek lang geleden kende ook Noordwest Europa nog hongersnood. Rond 1845 zorgde de aardappelziekte Phytophthora infestans jaren achtereen voor slechte aardappeloogsten. Vooral Ierland
Nadere informatieGrasgids voor. Belgisch Witblauw. Méér vlees uit gras. Groot in Gras. Waar koopt u? Voor verkoopadressen kijk op www.barenbrug.be of bel 03 219 19 47
BB-082011 Grasgids voor Waar koopt u? Voor verkoopadressen kijk op www.barenbrug.be of bel 03 219 19 47 Belgisch Witblauw Groot in Gras Barenbrug Belgium NV Hogenakkerhoekstraat 19 9150 Kruibeke E-mail:
Nadere informatiePreventieve maatregelen (bv. soortkeuze)
Bestrijding van ziekten en plagen Bestrijding van ziekten en plagen Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze) Gericht werken, enkel als primaire oorzaak van de problemen geen symptoombehandeling of systematische
Nadere informatiePireco Productie BV. Motivatie van Pireco : Wet van het minimum Er zijn geen wondermiddelen Alle groeifactoren gelijkmatig omhoog halen!!
Pireco Productie BV Ondersteunen van het natuurlijk herstellend vermogen van bodem, plant en gewas Motivatie van Pireco : Zoektocht naar natuurlijk evenwicht dat zorgt voor betere weerbaarheid tegen aantasting
Nadere informatieWaarschuwingsdienst aardappelziekte PCA
Waarschuwingsdienst aardappelziekte PCA P. Vanhaverbeke (PCA) Samenvatting Vroege aantastingen van de aardappelziekte mochten ons eigenlijk niet verbazen in 2014: de winter was recordzacht, van echte vrieskou
Nadere informatieDUURZAAM GOLFBAAN BEHEER MONITORING
Houten, 15 december 2014 DUURZAAM GOLFBAAN BEHEER MONITORING Flip Wirth Onderwerpen 1.Geschiedenis en ontwikkeling 2.Monitoring DGBeheer 3.Ontwikkelingen en mogelijkheden 4.Afronding START IN MEI 2005
Nadere informatieBIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE
BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR FICHES VOOR DE LEERLINGEN FICHE 1 - A WORTELEN Biowortelen van een bioboer die kiest voor natuur en milieu. Bio kiest voor natuur en milieu! De biowortelboer(in)
Nadere informatieBacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Pseudomonas. Bacterieziekten. Klein en steenfruit
Klein en steenfruit Diverse soorten in groot- en kleinfruit: Rob Derikx Boekel, 17 februari 2016 Xanthomonas (o.a. aardbeien, kersen, pruimen) Erwinia (o.a. peren, ook wel bacterievuur genoemd) (o.a. kersen,
Nadere informatie(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers
(Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings
Nadere informatieRegionale Golf & Groen workshops 2019 Dinsdag 14 mei Golf & Countryclub Geijsteren
Regionale Golf & Groen workshops 2019 Dinsdag 14 mei Golf & Countryclub Geijsteren Deze dag wordt georganiseerd door de Golfalliantie Programma 12:00 Ontvangst met lunch 12:30 Welkom en inleiding - door
Nadere informatiebiologie vwo 2017-II Bananen bedreigd
Bananen bedreigd Bananen zijn de belangrijkste voedselbron voor meer dan 400 miljoen mensen in de tropen. De wereldwijde bananenproductie wordt bedreigd door schimmels die de Panama-ziekte veroorzaken.
Nadere informatieen economisch gras Groot in Gras Waarom Green Earth gebruiken: duurzame mengsels ecologisch verantwoord kwalitatief hoogwaardige mengsels
Waarom Green Earth gebruiken: duurzame mengsels ecologisch verantwoord kwalitatief hoogwaardige mengsels bespaar op beregening bespaar op bemesting bespaar op fyto-producten economisch verhoogt de biodiversiteit
Nadere informatieExcursie Teelt op water bladgewassen en bloemkool Inleiding lector teeltsystemen Teelt de grond uit 3 juli 2013
Excursie Teelt op water bladgewassen en bloemkool Inleiding lector teeltsystemen Teelt de grond uit 3 juli 2013 Programma Welkom en inleiding Resultaten onderzoek naar beheersing Microdochium panattonianum
Nadere informatie