> KATERN FOAR NET- FRYSKTALIGE LEARLINGEN <

Transcriptie

1 Ferwurking by LinKk 2 novimber 2018 tema: & freon > KATERN FOAR NET- FRYSKTALIGE LEARLINGEN < Opdracht 1 Watfoar taal leare wy? 1 g 2 i 5 i 8 i Vertaal onderstaande woord in het Fries. Gebruik de website taalweb.frl om de woord op te zoek. Plaats de Friese vertaling vervolgs in de puzzel. 1. Broertje 2. Zusje 9 i 4 i 3. Vrid 3 g 7 g 4. Oom 5. Moeder 6. Vader 7. Tante 6 g 8. Collega 9. Vijand Opdracht 2 Sprekwurd siswiz Iedere taal is rijk aan spreekwoord gezegd. In het Fries zijn dit: sprekwurd siswiz. Probeer onderstaande spreekwoord met behulp van de zinn a t/m h te verklar. Welke hor bij elkaar? Frysk Nederlânsk 1. Do bist dyn mem út de mûle stapt a. Bij geldzak moet je goed oplett, ook al b je onder vrid 2. It bûteret net tusk dy man frou b. Hij zal zijn vader veel geld kost 3. Libje as freon, rekkje as fijann c. Jij lijkt precies op je moeder 4. Jild jout freon d. Kinder kost veel geld 5. Syn mem is swier e. Het lijkt alsof de man de baas is, maar het is precies andersom 6. Hy komt heit yn e hân f. Zijn moeder is zwanger 7. Bern hâld jo de nopp fan e klean g. Als je veel geld hebt, heb je veel vrid 8. Ik bin de baas sei de man, mar ik doch wat myn frou seit h. Die man vrouw kunn niet met elkaar opschiet 1

2 Opdracht 3 LinKke Sid In de splinternieuwe LinKk staan op bladzijde de LinKke Sid. Twee pagina s over wrâldferneamde stjerr (wereldberoemde sterr). Welke hokjes hor bijelkaar? Geef die dezelfde kleur. 1. Chris Evans Audi 2. Jack Shirak Mem Hadid bern 3. Kdall Jner To All the Boys I Loved Before 4. Maddie Ziegler Avgers 5. Noah Ctineo Bff fan Gigi Bella 6. Yolanda van d Herik Europe Music Awards Leg nu uit waarom die twee bijelkaar hor. Dat mag in het Nederlands. Extra scor bij je doct? Probeer het dan in het Fries!

3 Opdracht 4 Memory Achter in dit katern vind je memory kaartjes. Knip ze uit. Leg alle kaartjes op de kop. Dege die aan de beurt is, draait 2 kaartjes om. Hor die 2 kaartjes (betekt heit - vader) bij elkaar, dan zijn die kaartjes voor jou mag je nog e keer 2 kaartjes omdraai. Je gaat net zolang door, totdat de kaartjes (woord) niet bij elkaar hor. Dan gaat de beurt over naar de volgde. Wie, als alle kaartjes op zijn, de meeste kaartjes heeft, heeft GEWONNEN. Oom Libjd Memory Omke De spelregels van levd memory zijn hetzelfde als van de gewone memory. Nu speel je met person die woord uitbeeld in plaats van met woord lez vertal. Dit spel kan het beste in e grote op zaal word gespeeld. Verdeel de kaartjes over de leerling. Minimaal 2 person krijg géén kaartje, dit word de kaartomdraaiers. Zij gaan ev de klas uit. De kaartpaartjes (dus deg met de kaartjes die bijelkaar hor, bijv. heit vader) krijg 10 minut de tijd om sam ezelfde uitbeelding te bedk in te studer. Na de 10 minut gaat de groep door elkaar lop verspreid over de hele zaal op de grond zitt. Eén van de kaartomdraaiers mag nu e klasgoot aantikk. Deze gaat staan, beeldt zijn personage uit, zegt het woord dat erbij hoort blijft staan. Dan wordt het tweede kaartje aangetikt. Deze doet precies hetzelfde als kaartje 1, maar dan met zijn/haar personage. Hor de personages bij elkaar dan mog die beide kaartjes bij de kaartomdraaier gaan staan. Hor ze niet bij elkaar dan gaan ze weer op hun plaats zitt. De kaartomdraaier die op het eind, als alle kaartjes op zijn, de meeste kaartjes bij zich heeft, heeft gewonn. Bij deze vorm word de woord dus niet gelez, maar wel uitgesprok gehoord. 3

4 Opdracht 5 Else Talsma Lees het interview met Else Talsma op bladzijde 4 5. Beantwoord daarna de vrag. 1. Welke klas zit Else? a. Vier havo b. Vier vwo c. Vijf havo d. Vijf vwo 2. Waarom is Else blij dat ze in Fryslân woont? a. Ze heeft e hekel aan de Nederlandse taal. b. Ze heeft hier niet zoveel last van ms die haar herkn. c. De natuur is hier zo mooi. d. Ze hoeft hier niet in de file te staan Welke rol speelt Else in Brugklas? a. Tina b. Fleur c. Steef d. Anna 5. Wanneer is Brugklas opgom? a. In de herfst b. In de winter c. In de lte d. In de zomer Waar woont Else? Wijnaldum Workum Wijnjewoude Woudsd a. c. c. d. Welke opleiding wil Else volg na de middelbare school? Kleinkunstacademie Musical Academie Doct Theater Toneelschool a. b. c. d. Met wie bekeek Else de allereerste aflevering van Brugklas? a. Met vrid b. Met familie c. Met de hele crew d. In haar etje

5 Opdracht 6 Wêrom Frysk?! Snap jij écht niet waarom je Fries moet ler? Hieronder staat e fragmt uit e artikel waarin dat deels wordt uitgelegd. a. Lees de tekst es rustig door probeer te begrijp wat er staat. Wat haw ik yn e takomst oan dat Frysk? Lês mar mei. Makliker kontakt Freon, kollega s, klassegoat... in soad minsk fine it maklik ast Frysk praatst. Taliger It Frysk is fan it Nederlânsk, mar ek fan it Ingelsk Dútsk. Ast Frysk learst, pakst dus ek ding fan oare tal mei. Earder in baan 75% fan de jonger dy t yn Fryslân wnet, bliuwt hjir. Grutte kâns dat dyn takomst yn Fryslân leit. By flink wat beropp is it Frysk nedich: yn e soarch, it ûnderwiis, de sjoernalistyk, hoareka sales. Undersik sizze datst earder oannomm wurdst ast Frysk kinst. Linich ferstân Neist dat wy allegear Nederlânsk prate, hawwe wy der mei it Frysk noch in taal by. Dan bist dus meartalich. En fan meartaligs krigest in linich ferstân, want der ûntsteane nije ferbining yn dyn brains dêrmei kinsto flugger ferbann lizze. Superhandich foar oare fakk. b. Schrijf hieronder de woord uit de tekst op die je niet begrijpt. Schrijf in de volgde kolom wat je dkt dat ze betek. Zoek ze daarna op in e Fries woordboek of via Schrijf in de laatste kolom wat ze in werkelijkheid betek. Ge idee wat dit woord betekt 1. Ik dk dat het betekt Het betekt c. In bovstaande tekst staan vier red waarom het handig is om Fries te kn. Welke van de vier voordel, vind jij het belangrijkst? Leg ook uit waarom. 5

6 Opdracht 7 Wa bin ik? De spelleider stelt zich iemand van school voor og (elke klasgoot moet hem/haar kunn kn). De klas wordt opgedeeld in groep elke groep mag gedurde 30 second ja-/nee-vrag stell. Elke groep mag daarna e raadpoging do. Wordt de persoon niet gerad, dan geeft de spelleider elk team in teggestelde volgorde e (cryptische) aanwijzing. Vervolgs heeft dat team dan 1 minuut de tijd voor aanvullde ja-/nee-vrag e raadpoging. Elke overgeblev seconde levert e punt op, naast het juiste antwoord. Binn het team is (zachtjes) onderling overlegg toegestaan. Het is de bedoeling dat tijds het spel Fries wordt gesprok. 6

7 Opdracht 8 De Mem fan Doutz fan Strawelte It wie yn 84, de lte wie prachtich. It.. (1) skynde strak. Ik soe in blokje om, net te let wer werom. Op t fytske mei gemak. Mar by Eastermar, rekke ik yn e war. In (2).. stie op e wei. Ik sei it paad bin k bjuster, it wurdt al tsjuster. En sy sei kom do mar mei. Wie it de mem, ja de mem Wie it mem de mem fan Doutz? En sy sei kom do mar mei De mem de mem fan Doutz Se raamde my fan e fyts, sei: boeke mantsje lyts, Kom do mar ris mei my mei Ik haw de (3) gear, miski wol mear De dei dy is noch lang net wei. Se pakte my to beet, it gong my eins te need. Myn (4) siet ticht, ik rekke út e tiid. To yn 84, bloeide der wat prachtich. Yn Eastermar in felle striid! Wie it de mem, ja de mem. Wie it mem de mem fan Doutz? En sy sei kom do mar mei. De mem de mem fan Doutz. No sjoch k har dochter stean, yn prachtige klean Op TV yn elke krante. Sjoch ik in foto fan dy (5), ik tink hoe is dat kaam. Miski is it wol Doutz Land. 7

8 Lees de songtekst goed door beluister (als het mogelijk is) het nummer in Searje 36 of op YouTube. Maak daarna de volgde vrag: 1. Schrijf de ontbrekde vijf woord uit de tekst hieronder op vertaal ze: Frysk: Nederlands: a. - b. - c. - d. - e De onderstreepte woord lte, to krant zijn géén echte Friese woord. Zoek op wat dit wel zou moet zijn: lte = to = krant = 3. Wat voor weer was het tijds het fietstochtje? 4. Wat betekt it paad bin k bjuster, it wurdt al tsjuster? 5. Wat gebeurt er met de hoofdpersoon als hij bij de strot wordt gegrep? 6. Op YouTube is ook e happy hardcore versie van De mem fan Doutz te vind. Welke band/groep heeft deze cover gemaakt? 8

9 Heit Omke Baby Mem Muoike Sweager Beppe Feint/ freon Skoansus Pake Faam/ freondinne Skoanheit Broerke Nicht Skoanmem Suske Famylje Neef 9

10 10 freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon

11 Vader Oom Poppe Moeder Tante Zwager Oma Vrid Schoonzus Opa Vridin Schoonvader Broertje Nicht Schoonmoeder Zusje Familie Neef 11

12 12 freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon freon