OVT module: Persoonlijke Beschermings Middelen

Transcriptie

1 Inleiding Om veilig te kunnen werken kunnen individuele werknemers persoonlijke bescherming nodig hebben. Deze PBM s zijn beschermingsmiddelen die gericht zijn op bescherming van onder meer vitale onderdelen als hoofd, ogen, oren, handen en voeten. Zij kunnen het risico op (blijvend) letsel aanzienlijk verminderen (bron: Arboportaal.nl). De werkgever moet zorgen voor goede arbeidsomstandigheden. Dit doet hij door risico's zo veel mogelijk bij de bron te bestrijden en door technische of organisatorische maatregelen te treffen. Zijn deze maatregelen niet voldoende, dan mag de werkgever overgaan tot het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) aan zijn werknemers. Wetgeving De wet- en regelgeving met betrekking tot persoonlijke beschermingsmiddelen is te vinden in; Europees EN-normen CE markering Richtlijn arbeidsmiddelen (Europese Richtlijn 89/655/EEG) Nederlands Arbowet: artikel 5, 6 en 11 Arbobesluit: artikel 8.1 t/m 8.3 Rechten en plichten De werkgever: Is verplicht de benodigde voorlichting en instructie over juist gebruik en onderhoud te geven. Moet op basis van de RI&E de toe te passen PBM s vaststellen. Moet controle op- en evaluatie van het gebruik uitvoeren. Moet onderhoud laten plegen en indien nodig vervangen/repareren. Moet werkplekken markeren (aangeven waar PBM s gebruikt moeten worden). Moet PBM s gratis ter beschikking stellen, wat niet betekent dat de PBM s eigendom van de medewerker worden. Moet een auditief (gehoor) onderzoek aanbieden. De werknemer: Is verplicht de verstrekte PBM s te gebruiken. Is verplicht deel te nemen aan voorlichting en instructie. Moet de PBM s op de juiste wijze onderhouden en opslaan. Moet PBM s dragen wanneer de werkgever dat verplicht stelt. Moet PBM s schoonhouden. Moet PBM s gebruiken zoals dat bedoeld is. Moet aanwijzingen werkgever opvolgen. De Inspectie-SZW (voorheen de Arbeidsinspectie) kan, en mag, controleren of de juiste PBM s op de juiste wijze wordt toegepast. Een overtreding is een beboetbaar ernstig feit. Forse boetes voor zowel de werkgever als werknemer zijn mogelijk. Voor een werkgever kan het niet- of onjuist gebruiken van de aangeboden PBM s een reden zijn voor schorsing en evt. ontslag. De werkgever loopt immers de kans op een boete van de Inspectie-SZW door het ongewenst gedrag van de medewerker. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 1 van 13

2 Arbeidshygiënische strategie PBM s zijn altijd laatste toevlucht om de medewerkers te beschermen. Voor het beschermen van medewerkers tegen gevaren moet de Arbeidshygiënische Strategie worden toegepast. De arbeidshygiënische strategie ziet er als volgt uit: Bronmaatregelen Een werkgever moet eerst de oorzaak van het probleem wegnemen. Voorbeeld: een schadelijke stof vervangen door een veiliger alternatief. Collectieve maatregelen Als bronmaatregelen geen mogelijkheden bieden, moet de werkgever collectieve maatregelen nemen om risico s te verminderen. Voorbeeld: het plaatsen van afscherming of een afzuiginstallatie. Individuele maatregelen Als collectieve maatregelen niet kunnen of ook (nog) geen afdoende oplossing bieden, moet de werkgever individuele maatregelen nemen. Voorbeeld: het werk zo organiseren dat werknemers minder risico lopen (taakroulatie). Persoonlijke beschermingsmiddelen Als de bovenste drie maatregelen onvoldoende effect hebben, moet de werkgever de werknemer gratis persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken. Voorbeeld: gehoorbescherming, maskers en lasbrillen. Redelijkerwijs principe De maatregelen op de verschillende niveaus hebben nadrukkelijk een hiërarchische volgorde. De werkgever moet dus eerst de mogelijkheden op hoger niveau onderzoeken voordat besloten wordt tot maatregelen uit een lager niveau. Het is alleen toegestaan een niveau te verlagen als daar goede redenen voor zijn (technische, uitvoerende en economische redenen). Dit is het redelijkerwijs principe. Die afweging geldt voor elk niveau opnieuw. Uitzondering hierop vormen risico's van biologische agentia en carcinogene-, mutagene- en reprotoxische stoffen (CMR). Dan mag alleen een stap lager in de hiërarchie worden gedaan als een hogere maatregel technisch niet uitvoerbaar is. Economische oorzaken mogen voor deze twee groepen ook niet worden aangewend als reden voor een lager niveau van maatregel. Overige aandachtspunten Al bij de inrichting van werkplekken en functies moet de werkgever gevaren proberen te vermijden volgens de arbeidshygiënische strategie. Het is toegestaan verschillende maatregelen uit verschillende niveaus te combineren om de risico s te verminderen. In een Arbocatalogus staan de oplossingen voor belangrijke risico s opgesteld volgens de arbeidshygiënische strategie. Ook een branche-ri&e en het Plan van Aanpak geven zicht op risico s en mogelijke oplossingen. Eisen PBM In alle gevallen moet een PBM: Geschikt zijn voor de te vermijden gevaren, zonder zelf een vergroot gevaar in te houden. Beantwoorden aan de bestaande omstandigheden op de arbeidsplaats. Afgestemd zijn op de ergonomische eisen en de vereisten met betrekking tot de gezondheid van de werknemers. Na de nodige aanpassingen geschikt zijn voor de drager. Voor gebruik gecontroleerd worden op goede staat. Bewaard worden in een schone omgeving. Defecte PBM s mogen niet worden gebruikt. Zij moeten worden gerepareerd of worden vernietigd. Vervuilde PBM s mogen niet mee naar huis omdat een eventuele besmetting van gezinsleden van de medewerker dan een reële mogelijkheid is. Eigen (privé) kleding moet afzonderlijk van de PBM s bewaard worden. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 2 van 13

3 Handschoenen Handschoenen bieden alleen tijdelijke bescherming tegen chemicaliën. Dat wil zeggen: elk type handschoen heeft, afhankelijk van het materiaal en de dikte, een bepaalde doorslagtijd per chemische verbinding. Uiteindelijk zal iedere stof door iedere handschoen heendringen. Voor vrijwel alle soorten handschoenmateriaal bedraagt de doorslagtijd voor een groot aantal organische oplosmiddelen slechts enkele minuten. Wees er van overtuigd dat de juiste handschoen gebruikt wordt. Handschoenen bedoeld voor mechanische bescherming zullen niet beschermen tegen chemicaliën, en dat geldt ook andersom. Denk bij het aan- en uit trekken aan het vervuilde deel van de handschoen en vervang beschadigde handschoenen onmiddellijk. Handschoenen beschermen tegen vele typen gevaren, maar ieder gevaar heeft zijn eigen type handschoen. Bedenk goed dat er geen universele handschoenen zijn. Veiligheidshelm Bedoeld om bescherming te bieden tegen stoten en vallende voorwerpen. Minder bestand tegen klappen aan de voorkant, zijkant of achterkant. De helm beschermt tegen binnendringen van voorwerpen en is de eerste verdedigingslinie bij een klap. Binnen in het schild zit het binnenwerk. Dit biedt ruimte tussen het schild en het hoofd, zodat de impact van een voorwerp wordt opgevangen. Veiligheidshelmen bieden een beperkte bescherming van hoofd en nek tegen spatgevaar hoewel sommige typen kunnen worden uitgerust met een nekflap. Veiligheidshelmen moeten goed passend zitten, met de klep naar voren en de nekband (aanpasbare gedeelte van de ophanging) op het achterhoofd. Wees bedacht op versnelde veroudering door overmatige blootstelling aan zonlicht. Doorboor de helm niet en houdt rekening met de levensduur. Zorg goed voor jouw veiligheidshelm. Laat hem niet vallen, gooi er niet mee en maak er geen gaten in. Inspecteer de helm voor elk gebruik op scheuren, breuken, verkleuringen, zachte plekken of andere ongewone kenmerken. Controleer of de ophanging nog voldoende flexibel is en of de banden geen rafels of scheuren vertonen. Stickers kunnen, dankzij de lijm, de schaal aantasten en een visuele inspectie belemmeren. Ze moeten dan ook tot een minimum worden beperkt. Veiligheidshelmen zijn er in verschillende uitvoeringen, met of zonder ventilatie. Er zijn helmen met een korte klep (zie afbeelding hier boven), speciaal voor mensen die veel omhoog moeten kijken zoals bijvoorbeeld lastbegeleiders (riggers) bij hijswerk of steigerbouwers. Ook kunnen er verscheidene hulpstukken op de helm gemonteerd worden. Er moet dan gedacht worden aan gehoorbescherming, kinband, gelaatscherm en zelfs een veiligheidsbril. Op plaatsen waar eerder stootgevaar is dan het gevaar van vallende voorwerpen kan ook een stootpet zijn voorgeschreven. Helm met toebehoren Stootpet OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 3 van 13

4 Oogbescherming Waar niet altijd even snel bij stil wordt gestaan is de veiligheid van de ogen, terwijl dit toch zeker belangrijk is. Veiligheidsbrillen zijn uitgerust met scherfvrije kunststof glazen die de ogen beschermen tegen rondvliegende deeltjes en schadelijke stoffen. Veiligheidsbrillen zijn er in veel verschillende soorten, met of zonder gecorrigeerde glazen. Wanneer men veel in aanraking kan komen met schadelijke stoffen of materialen die splinters kunnen afgeven, kan het grote consequenties hebben als er onvoldoende veiligheidsmaatregelen worden getroffen. Ogen kunnen blijvend beschadigd raken. Een veiligheidsbril is verplicht in situaties waarin er gevaar kan zijn voor de ogen. In dat geval is er meestal een bord of sticker met een pictogram dat aangeeft dat oogbescherming op die plaats verplicht is. Maar ook wanneer er geen pictogram zichtbaar is, kan het zijn dat men verplicht is een veiligheidsbril te dragen. Werkgevers bepalen meestal voor hun werknemers of de veiligheidsbril algemeen verplicht wordt gesteld tijdens het werken. Als het dragen van een veiligheidsbril niet verplicht gesteld wordt, kan het toch verstandig zijn om er een te dragen. Vooral wanneer men op de werkvloer zou kunnen worden blootgesteld aan voor de ogen schadelijke stoffen. Voorkomen is beter dan genezen. Behandel een veiligheidsbril met zorg. Glazen kunnen snel bekrast raken waardoor het zicht gehinderd wordt. Ga na of het montuur en de pootjes van het montuur in goede staat zijn en of de glazen stevig in het montuur bevestigd zitten. Controleer of de glazen geen scheuren, ernstige krassen of gaatjes bevatten. De veiligheidsbril met zijkapjes moet passend op het gezicht aansluiten. Reinig je veiligheidsbril regelmatig. Bewaar de veiligheidsbril bij voorkeur in een brillendoos of etui als hij niet gedragen wordt. Veiligheidsbrillen beschermen NIET tegen gassen, dampen, vloeistoffen en stof. In dat geval moeten afgesloten (zuur- of slijp)brillen worden gedragen. Zij beschermen de ogen tegen voorwerpen, gassen, vloeistoffen en stof. Het is belangrijk dat de zuur- of slijpbril nauw aansluit op het gezicht om volledige bescherming tegen gassen, vloeistoffen en stof te waarborgen. De elastische band mag niet om de helm worden getrokken Zuurbril omdat de bril dan niet goed past. Bovendien kan de bril van het gezicht getrokken worden als men met de helm ergens tegen aan stoot waardoor deze af vliegt. Laskappen Dit zijn kappen of helmen die beschermen tegen Infrarood licht, Ultraviolet licht en spetters. Er zijn laskappen met een Automatisch Donkerkleurend lasfilter (ADF), en de kappen kunnen ook voorzien zijn van een filterunit waarmee de lasser voorzien wordt van gefilterde schone lucht. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 4 van 13

5 Gelaatscherm De naam zegt het al. Een gelaatscherm beschermt het gelaat en niet de ogen. Een gelaatscherm moet dan ook altijd in combinatie met een veiligheidsbril gebruikt worden. Gelaatschermen beschermen het hele gelaat en zijn verkrijgbaar in verschillende materialen: van polycarbonaat en acetaat tot draadgaas. Omdat een gelaatscherm vrijwel geheel uit duurzaam kunststof bestaat, is het licht van gewicht. Het scherm wordt op het hoofd of op een veiligheidshelm gedragen en sluit nergens aan op het gelaat. Ook wordt het zicht niet gehinderd door een goed scherm. Een gelaatscherm kan uitgerust zijn met een kinbescherming. Gelaatscherm met kinbescherming, zonder- of met helmbevestiging Als met een gelaatscherm gewerkt wordt moet deze volledig omlaag geklapt zijn en mag niet beschadigd zijn. Het zicht mag niet belemmerd worden door vuil of krassen. Er zijn specifieke gelaatschermen voor werkzaamheden waarbij een vlamboog zou kunnen ontstaan. Gehoorbescherming Geluid komt het oor binnen via de oorschelp, de gehoorgang en botst tegen het trommelvlies. Daardoor begint het trommelvlies te trillen in overeenstemming met de frequentie van de geluidsgolf. Hierdoor komt de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel in beweging, en worden in het slakkenhuis zo n piepkleine haartjes (haarcellen) in beweging gebracht. De haarcellen zetten de trillingen om in elektrische signalen. De gehoorzenuw stuurt die signalen naar de hersenen, waar ze bewerkt worden zodat ze kunnen worden verwerkt en begrepen. db(a) is de eenheid waarin de sterkte van het geluid in verreweg de meeste gevallen wordt weergegeven. De db(a) is afgeleid van de gewone decibel, maar corrigeert de geluidssterktes voor de gevoeligheid van het (menselijk) oor. Deze is namelijk voor de verschillende frequenties van het geluid niet gelijk. Dat betekent dat een mens een toon van 10 Hz veel zachter hoort dan een toon van 1000 Hz met dezelfde fysische geluidssterkte, namelijk 70 db zachter. Mensen zijn dan ook bijna doof voor zulke lage tonen. Een verhoging van de geluidssterkte met 1 db is voor het menselijk gehoor bij heel goed concentreren en luisteren nog nét waarneembaar. Geïmproviseerde gehoorbescherming Het grootste gevaar bij blootstelling aan lawaai ligt bij beschadiging van de haarcellen in het slakkenhuis. Hard geluid kan worden vergeleken als een tsunami die de haarcellen in het slakkenhuis letterlijk overspoelt en kapot maken. Schade aan de haarcellen is onherstelbaar! Als er haarcellen kapot gaan betekent dit dat de geluidsfrequentie waarvoor die haarcellen verantwoordelijk zijn niet meer waargenomen wordt of dat die kapotte haarcellen verkeerde signalen naar de hersenen sturen. Men spreekt dan van lawaaidoofheid. Lawaaidoofheid kan ontstaan door het incidenteel blootstaan aan een geluidspiek met een intensiteit van 120 db(a) of groter en het dagelijks onbeschermd blootstaan, gedurende een groot deel van de werkdag, aan lawaai met een intensiteit groter dan circa 80 db(a) OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 5 van 13

6 Intacte haarcellen Bij een geluidsniveau onder de 80 decibel bestaat er geen risico op gehoorbeschadiging. Bij een geluid van 80 db(a) staat de blootstelling limiet op acht uur per dag. Stijgt het geluidsvolume boven 80 db(a), dan verkort de veilige tijd. Iedere verhoging van 3 db(a) betekent een verdubbeling van de intensiteit van het geluid. De tijd dat iemand daar verantwoord aan mag blootstaan halveert. Bijvoorbeeld: bij 83 db(a) kan een persoon nog maar vier uur per dag zonder risico op gehoorschade aan dit geluid worden blootgesteld. Vanaf 120 db is de pijngrens bereikt en loopt men onmiddellijk gehoorschade op. Het is dan ook niet voor niets dat werkgevers gehoorbescherming aan moeten bieden bij geluidsniveaus van 80 db(a) en meer. Vanaf 85 db(a) is de werknemer verplicht om de aangeboden gehoorbescherming te gebruiken. Beschadigde haarcellen De gevolgen van gehoorschade zijn niet te onderschatten: Gehoorverlies. Het is niet simpelweg een vermindering van het geluid, maar het is veel meer dan dat. Men hoort geen zachte geluiden meer. Men verstaat anderen niet goed meer. Spreken en achtergrondgeluiden hinderen elkaar zodat een gesprek onmogelijk wordt in een restaurant, café, drukke winkelstraat of op een (verjaardag)visite. Ik hoor het wel maar ik versta het niet is de grootste klacht van mensen met gehoorschade. Men kan door gehoorverlies in een isolement raken. Tinnitus. Ook fantoomgeluid, of oorsuizen genoemd, gaat gepaard met het horen van sis-, fluit-, brom- of pieptonen. Het geluid wordt vooral waargenomen wanneer er geen of weinig omgevingsgeluid is, maar kan zo luid zijn dat normaal horen onmogelijk is. Er zijn extreme gevallen bekend waarbij men voortdurend geluid als van een straalmotor hoort. De naam komt van het Latijnse tinnitus aurium, wat 'gerinkel in de oren' betekent. Een in de uitgaanswereld gebruikte term is piepstress. Feitelijk geven de haarcellen foute informatie door aan de hersenen. Tinnitus is een teken van beginnende gehoorschade en kan al direct na een bezoek aan een discotheek optreden. Piepstress komt veel voor bij jongeren die een avond zijn gaan stappen. Op poppodia, festivals en in discotheken wordt muziek vaak gedraaid op een volume rond de 100 db. Een volume dat al na tien minuten acute gehoorschade kan veroorzaken. Ruim 15% van de jongeren tussen 16 en 30 jaar lijdt hierdoor al aan een vorm van blijvende gehoorschade. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 6 van 13

7 Geluidsthermometer Gehoorbeschadiging kan worden tegengegaan door het gebruik van geschikte gehoorbescherming. Er zijn veel verschillende soorten en typen die ruwweg zijn onder te verdelen in drie groepen: Gehoorkappen: Een demping van db(a) is mogelijk. Otoplastieken: Een demping van 25 db(a) is mogelijk. Oorpluggen, dopjes, propjes: Een demping van db(a) is mogelijk mits correct ingebracht. Bedenk goed dat oorpluggen niet geschikt zijn in een omgeving waar een geluidsniveau van 105 db(a) heerst. Na demping van 15 db(a) blijft er immers nog 90 db(a) over. Kappen Otoplastieken Proppen OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 7 van 13

8 Ademhalingsbescherming Ademhalingsbescherming maakt het mogelijk lucht in te ademen die vrij is van gevaarlijke stoffen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het gebruik van filters of het beschikbaar maken van onafhankelijke ademlucht. Deze bescherming kan als aanvullende bescherming op de werkvloer nodig zijn als collectieve maatregelen aan de bron onvoldoende blijken of niet mogelijk zijn. Met lucht kunnen de volgende problemen aanwezig zijn: Het kan gevaarlijke stoffen bevatten. Het kan te weinig of te veel zuurstof bevatten. Het kan een explosief mengsel vormen. Voor wat ademhalingsbescherming betreft is de laatste niet van belang. Explosiegevaar kan niet met PBM s opgelost worden. De vorm waarin gevaarlijke stoffen voorkomen zijn dampen, gassen, fijn stof, ultrafijn stof en vezels. Afhankelijk van de soort stoffen kunnen deze risico's groot of klein zijn. Keuze beschermingsmiddel Ademhalingsbescherming zorgt ervoor dat de in te ademen lucht vrij is van gevaarlijke stoffen. Dat kan op twee manieren: onafhankelijk door schone lucht aan te voeren of afhankelijk door de omgevingslucht te zuiveren met een filter. Het kiezen van de juiste bescherming vereist een grondige, specialistische kennis van luchtkwaliteit en de bedreigende risicostoffen, maar ook van de verschillende mogelijkheden van ademhalingsbescherming. In een Risico Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) wordt dit aspect behandeld. Afhankelijke ademhalingsbescherming Welke ademhalingsbescherming het beste is hangt af van verschillende omstandigheden. Daarbij moet gedacht worden aan: De aard van de vervuiling en de gezondheidsrisico s die daaraan verbonden zijn. De grenswaarde: welke concentratie is maximaal toegestaan. Onafhankelijke ademhalingsbescherming De locatie en de voorzieningen. De duur van de werkzaamheden. De noodzakelijke ademhalingsbescherming kan variëren van een eenvoudig wegwerpmasker tot en met een gezichtsbedekkend masker met toegevoerd ademlucht. Afhankelijke of onafhankelijke adembescherming De zogeheten afhankelijke adembescherming is afhankelijk van de direct omringende lucht. Met andere woorden: de filtersystemen. Onafhankelijke adembescherming maakt gebruik van een van de omgeving afgesloten luchtsysteem. Dit zorgt voor onafhankelijkheid van de kwaliteit van de omgevingslucht. Er zijn verschillende situaties waarbij het absoluut noodzakelijk is om onafhankelijke adembescherming te gebruiken: Bij onvoldoende zuurstof. Bij kans op vermindering van het zuurstofpercentage zoals bijvoorbeeld in een besloten ruimte. Bij aanwezigheid van stoffen waarvoor speciale regelgeving geldt. Als de aanwezige stof geen geschikte waarschuwingseigenschappen (geur of smaak) heeft. Als de verontreiniging te groot is. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 8 van 13

9 Afhankelijke adembescherming Stofmaskers Stofmaskers beschermen uitsluitend tegen vaste stofdeeltjes, vezels, micro-organismen, nevels en aërosolen (zwevende druppeltjes en stofjes). Het is erg belangrijk dat het type stofmasker is afgestemd op het soort stof waar tegen het moet beschermen. Stofmaskers worden gekenmerkt met de code FFP. Dit staat voor Filtering Facepiece Particals. De stofmaskers kunnen ingedeeld worden in FFP 1, FFP 2 of FFP 3. Stoffilters worden gekenmerkt met de code P1, P2 of P3. Dit betekent de kwaliteitsaanduiding van het filtermateriaal. P3 vertegenwoordigt de hoogste beschermingsgraad. - FFP1 / P1: Inert zwevend stof met een Grenswaarde van 10 mg/m 3 (hinderlijk, onschadelijk stof). - FFP2 / P2: Schadelijk fijnstof met een Grenswaarde van 0,1 mg tot 10 mg/m 3. - FFP3 / P3: Giftig fijnstof met een Grenswaarde kleiner dan 0,1 mg/m 3 (waaronder asbest, carcinogeen stof, sporen, bacteriën, virussen). Zie de afbeelding hier onder om een indruk te krijgen van de deeltjesgrootte van stof(fen) die in de lucht voor kunnen komen. Indeling van stof op basis van afmeting Wanneer spreekt men van stof en wanneer van rook? Bij een deeltjesgrootte van meer dan één micrometer spreekt men van stof. Zijn de deeltjes één micrometer of kleiner, dan spreekt men van rook. Rookdeeltjes bereiken de longen en dringen gemakkelijk door in het bloed. Op deze manier verdelen rookdeeltjes zich over het hele lichaam. Het lichaam heeft geen natuurlijk afweermechanisme tegen gassen en dampen. Zij worden direct in het bloed opgenomen. Filtermaskers Filtermaskers kunnen half- en volgelaat zijn uitgevoerd. Volgelaatmaskers worden veelal toegepast bij prikkelende gassen en dampen. Maskers worden altijd gebruikt in combinatie met filterbussen tegen deeltjes, gassen of dampen of tegen een combinatie van beide. Filterbussen Er zijn drie typen filterbussen: stoffilters, gasfilters en combinatiefilters. Stoffilters beschermen alleen tegen vaste en vloeibare deeltjes. Gasfilters beschermen tegen gassen en dampen. Combinatiefilters beschermen tegen zowel gassen en dampen als tegen deeltjes. Naast filterbussen zijn er ook filterpatronen. Filterpatronen hebben over het algemeen geen Filterbus Filterpatroon OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 9 van 13

10 schroefdraad, maar een bajonet aansluiting. In plaats van één bus worden vaak twee patronen gebruikt. Filterbussen en patronen zijn voorzien van een kleurcode die aangeven waarvoor zij bescherming bieden. Gecombineerde gasfilters bv. A2B2E2K1, zijn als filter voor meerdere gasgroepen geschikt, maar in principe bedoeld om voor slechts één gasgroep tegelijk te worden ingezet. Bij gelijktijdig en opvolgend gebruik tegen meerdere gas- of dampsoorten kunnen er ongewenste chemische reacties in de filters optreden. Motoraangedreven systemen Dit zijn systemen waarbij de lucht niet wordt aangezogen door de gebruiker zelf maar met behulp van een actieve ventilator wordt aangevoerd. Dit werkt comfortverhogend en biedt bovendien de mogelijkheid om te werken met luchtkappen en luchthelmen. Bij gebruik van een filterbus op een motoraangedreven systeem verandert de opnamecapaciteit! Deze toestellen zuigen immers een vrij groot debiet aan lucht door de filters, waardoor deze sneller verzadigd raken. Vaak wordt dan ook meer dan één filter gebruikt. Wat afhankelijke ademhalingsbescherming kan doen Staat toe om veilig te kunnen werken in een gevaarlijke atmosfeer, mits voorzien van: - Correcte type (filterkeuze). - Werken binnen de gebruikerslimieten. - Correct passend (maat en aansluiting op het gezicht). - Correct onderhouden. - Correct getrainde gebruiker. Wat afhankelijke ademhalingsbescherming niet kan doen Filterende adembescherming kan nooit en te nimmer zuurstof vervangen! Het kan niet goed werken wanneer: - Verkeerde type filter wordt gebruikt, - Slechte passing (maat, aansluiting op het gezicht, gezichtsbeharing). - Onderhoud niet goed is. - Beschadigd, niet compleet of het filter verzadigd is. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 10 van 13

11 Onafhankelijke ademhalingsbescherming Er zijn drie principes van onafhankelijke ademhalingsbescherming: ademluchttoestel; kringloop ademtoestel (zuurstofgenererend); aansluiting op een ademlucht leidingnet. Ademluchttoestellen werken met ademlucht onder hoge druk in flessen, waarbij de lucht gedoseerd naar behoefte in het masker wordt gebracht. Dit is de veiligste methode voor het werken in zuurstofarme ruimten. Met een ademluchttoestel heeft de gebruiker optimale bewegingsvrijheid, maar een beperkte tijd om te werken. Het werken met deze toestellen mag alleen als de gebruiker hiervoor getraind is. Kringloop ademtoestellen gebruiken de uitgeademde lucht telkens opnieuw. CO 2 wordt er uit gefilterd, en er wordt zuurstof aan toegevoegd om weer op 20,9% te komen. Op deze manier wordt uitgeademde lucht opgewerkt tot in te ademen lucht. Dit type ademhalingsbescherming wordt vaak gebruikt voor militaire doeleinden (de uitgeademde lucht geeft immers geen bellen in water) of door specialisten bij een brandweer die lange tijd ademlucht nodig hebben. Ademlucht leidingnetten worden veelal in gebouwen aangetroffen. Bij het werken met een leidingnet wordt schone lucht naar de gebruiker gevoerd via een leidingnetsysteem. De slang voor het masker of de kap kan worden ingeplugd waar het nodig is. De tijdsduur van werken is bij deze methode in principe onbeperkt. Wel is de gebruiker beperkt in bewegingsvrijheid omdat de lengte van de luchtslang de actieradius bepaalt. In plaats van een leidingnetsysteem kan ook een compressor met slangen worden toegepast. Punt van aandacht is dan wel de positie van deze compressor. Zo mag dieselrook geen hinder opleveren, maar moet men ook zeker weten dat geen schadelijke gassen of dampen worden aangezogen door de compressor. Gebruik beschermingsmiddelen De juiste pasvorm en gedegen onderhoud van maskers zijn voorwaarden voor veilig gebruik. Gasfilters in het bijzonder hebben een beperkte gebruiksduur en moeten dus tijdig vervangen worden. De werknemer behoort te overleggen met de werkgever over de ergonomie van de adembeschermingsmiddelen. Grenswaarde De mate van schadelijkheid van een stof is af te leiden aan de Grenswaarde. Dit is de maximaal toegestane concentratie van een (gevaarlijke) stof in de individuele ademhalingszone van een werknemer. De (gevaarlijke) stof kan voorkomen als gas, damp, deeltje, aerosol of vezel. De grenswaarde geldt voor een gedefinieerde referentieperiode (meestal 15 minuten of 8 uur). Uitgangspunt bij de vaststelling van de waarde is dat de gezondheid van de werknemers én hun nageslacht niet wordt benadeeld. Ook niet bij herhaalde blootstelling aan die concentratie, gedurende een langere periode tot zelfs een heel arbeidsleven lang. Grenswaarden scheppen duidelijkheid voor werkgevers en werknemers over wat toelaatbare blootstelling is. Bij concentraties lager dan de grenswaarden zijn geen nadelige effecten op de gezondheid te verwachten. Dat geldt niet voor de grenswaarden voor kankerverwekkende en mutagene stoffen. Daarvoor is geen veilige grenswaarde vast te stellen. Onderhoud Het is aan te bevelen een duurzaam masker regelmatig schoon te maken. Reinig en desinfecteer het masker en de overige delen (met uitzondering van de actiefkoolfilters) volgens de door de fabrikant voorgeschreven methode. Bijzondere zorg moet uitgaan naar het tijdig verwisselen van de in- en uitlaatventielen en indien aanwezig het spreekmembraan. Ook moet het rubber worden gecontro- OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 11 van 13

12 leerd op scheurtjes in het masker en bandenstel. Controle van het venster van een volgelaatmasker is eveneens van belang. Voetbescherming Voetbescherming bestaat in de vorm van veiligheidsschoenen of laarzen. De schoenen of laarzen hebben een antislipzool en zijn voorzien van verstevigde neuzen om de tenen te beschermen. Ook kan er een beschermende zool in de schoen of laars zitten. Voetbescherming kan worden gemaakt van verschillende materialen. Als chemische bescherming een vereiste is, moet de voetbescherming ondoordringbaar zijn. Schoenveters moeten altijd gestrikt zijn. Vervang de veters als die beschadigd zijn. Draag de juiste maat schoenen of laarzen; niet te klein maar ook zeker niet te groot! Als je de voetbescherming aantrekt, vermijd dan contact met delen die mogelijk verontreinigd zijn. De broekspijp van een chemisch beschermend pak of regenbroek moet over de laars worden gedragen en niet er bij in worden gestopt. Controleer de staat van de voetbescherming voor gebruik. De veters en de tong (flap tussen de veters) moeten in goede staat zijn. Er mogen geen gaten of scheuren in het leer of polymeer zitten en de zolen moeten intact zijn. In Europa wordt de EN ISO 20345:2011 (CE EN-345) norm gebruikt voor veiligheidsschoenen. Die classificeert 5 niveaus van bescherming: Klasse Eisen S1 Veiligheidsneus en antistatisch, neemt energie op in de hiel. S2 Als S1 met verhoogde waterafstotendheid/resistentie. S3 Als S2 met een ondoordringbare tussenzool en antislipprofiel. S4 Als S1 maar dan gemaakt van kunststoffen en dus helemaal waterdicht S5 Als S4 met ondoordringbare tussenzool en antislipprofiel. Alle klassen zijn voorzien van een verharde neus die 200J kinetische energie moet kunnen opvangen, waarbij de hoogte die overblijft in de schoen ten minste 14 mm moet zijn. Werkkleding NOMEX beschermt gedurende vijf seconden tegen een hitte van 980 C of een vlamboog welke een temperatuur genereert die vier maal hoger is dan het oppervlak van de zon. Nomex beschermt niet tegen gesmolten metaal. Vlamvertragende kleding wil echt wel branden, maar het dooft vanzelf als de vlam er bij weg gehaald wordt. Als onderkleding is wol of katoen geschikt. Kunststoffen zoals Nylon en Polyester zullen gaan smelten als ze aan hitte wordt blootgesteld. Scheuren en gaten beïnvloeden de bescherming negatief. Vervuiling met brandbaar materiaal beïnvloedt de bescherming van de kleding eveneens negatief. Zorg dat de mouwen en pijpen van werkkleding niet opgerold worden. De knopen of rits moeten gesloten zijn. Denk om de juiste maat. De kleding moet niet strak zitten. OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 12 van 13

13 In de chemische industrie moet werkkleding naast vlamvertragend ook antistatisch en chemisch bestendig zijn. Nomexvezels zijn alleen verkrijgbaar in de kleuren grijs en blauw. Dit betekent dat rode- of groene werkkleding nooit Nomex kan zijn. In die gevallen moeten de vezels van de werkkleding zijn voorzien van een coating om de gewenste bescherming te bieden. Deze bescherming moet bij iedere wasbeurt worden onderhouden met de juiste chemicaliën. Hiervoor is een speciale wasmachine nodig. Werkkleding met behandelde vezels mag daarom nooit thuis worden gewassen. Op werkkleding kunnen symbolen staan om aan te geven waar tegen beschermd wordt. Antistatisch Vlamvertragend Chemisch bestendig Ten slotte DE BESTE PBM, IS DIE WELKE GEDRAGEN WORDT! Gebruik altijd de juiste PBM s. Mishandel de PBM s niet, ze zijn er voor jouw eigen bescherming. PBM s draag je voor je zelf, niet om een ander te plezieren. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen OVT module PBM s Versie /2 Auteur: Jos Stok Pagina 13 van 13