POST-ELECTORAAL ONDERZOEK Eurobarometer Europees Parlement (Standaard EB 71.3) - Voorjaar 2009 Samenvatting

Transcriptie

1 Directoraat-generaal Communicatie Directoraat C Betrekkingen met de burgers Brussel, 24 juli 2009 POST-ELECTORAAL ONDERZOEK 2009 Eurobarometer Europees Parlement (Standaard EB 71.3) - Voorjaar 2009 Samenvatting Populatie: EU 18+ (Oostenrijk 16+) Onderzoeksgebied: EU 27 ( Europese burgers) Onderzoeksperiode: 12 juni - 6 juli 2009 TNS Opinion Achtergrond Dit onderzoek is, een week na de Europese Verkiezingen, uitgevoerd om beter te begrijpen wat de Europese kiezers ertoe heeft bewogen aan deze verkiezingen deel te nemen of zich van stemming te onthouden. Zoals altijd in dit soort onderzoeken is het van belang om internationale ontwikkelingen ten tijde van het onderzoek ter plaatse, als achtergrond in gedachten te houden: de gebeurtenissen in Iran na de presidentsverkiezingen, de arrestatie van Aung San Suu Kyi en steeds weer de economische en financiële crisis. Deze samenvatting stoelt op de beschrijving van sociaal-demografische factoren. Dergelijke factoren dragen immers het meeste bij aan inzicht in het kiezersprofiel (geslacht, werkgelegenheidsstatus en leeftijd zijn bepalend voor het stemgedrag). Wat nationale bijzonderheden betreft, wordt de lezer verzocht de noot over de bruto resultaten te raadplegen. De steekproef heeft een zodanige opzet gekregen dat deze zowel in politiek als sociaal-demografisch opzicht representatief is. Voornaamste tendensen De opkomst was 43%. Dit gemiddelde van de EU-27 moet wel in het licht van de uitslagen per land worden bekeken. Zo kan er worden vastgesteld dat de opkomst in acht landen aanzienlijk is gestegen, in acht landen min of meer is gelijk gebleven en in 11 landen dalingen van sterk uiteenlopende omvang vertoonde.

2 Dit onderzoek legt opnieuw scherpe scheidslijnen tussen de diverse kiezersprofielen bloot: vrouwen stemmen minder dan mannen, jongeren minder dan ouderen, werklozen minder dan hoger personeel, laaggeschoolden minder dan mensen die hebben doorgeleerd, bewoners van grote steden iets minder dan die van het platteland. 67% van de Europese burgers kan zich herinneren in de media te hebben gelezen over een promotiecampagne voor de Europese verkiezingen of daar iets van te hebben gezien. Het is onmogelijk om de weerslag van de diverse Europese of nationale burgercampagnes te onderscheiden, maar het feit is daar. Maar tegelijkertijd heeft een derde van de stemgerechtigden die zeggen te gaan stemmen bij nationale verkiezingen, verklaard niet te stemmen bij Europese verkiezingen. Is dit een teken dat de Europese verkiezingen nog altijd als van secundair belang worden beschouwd? Het is interessant om op te merken dat van de stemonthouders (57%), een derde bestaat uit "last minute"-wegblijvers: ze besluiten pas enkele weken of dagen die aan de verkiezingen vooraf gaan, of zelfs op de dag zelf, niet te gaan stemmen. Deze populatie is bijgevolg het grilligst, en dus zou met voorrang moeten worden geprobeerd haar eerdere stemgedrag vast te stellen. In tegenstelling tot wat zou kunnen worden gedacht, blijkt dat een meerderheid van de onthouders besluit niet te gaan stemmen om redenen die vooral verband houden met een gebrek aan vertrouwen in de politiek in het algemeen en niet bij gebrek aan vertrouwen in of informatie over de Europese instellingen. Zo verklaart de helft van de onthouders zich verbonden te voelen met Europa. Wat betreft redenen die de kiezer ertoe brengen te gaan stemmen, deze worden vooral, en met ruime voorsprong, ingegeven door burgerplicht. Het Europese aspect komt slechts op de vierde plaats, na de steun aan een partij waarmee men affiniteit voelt. I. OPKOMST A. Ontwikkeling van de opkomst Minder dan één op de twee Europeanen is naar de stembus gegaan 43% van de Europese burgers is naar de stembus gegaan voor de verkiezingen van juni % van de Europese burgers heeft niet gestemd. Afgezien van de drie landen waar een stemplicht geldt, was de opkomst in Malta (78,8%), Italië (65%) en Denemarken (59,5%) het hoogst. De stemonthouding was het hoogst in Slowakije (80,4%), Litouwen (79%) en Polen (75,5%). 2/14

3 B. Minder harde daling van de opkomst De opkomst is met twee punten gedaald voor wat betreft de EU-27, maar de omvang van deze daling is geringer dan in vorige verkiezingen. Verder moet het EUgemiddelde worden aangevuld door de gegevens per lidstaat. Algemene analyse : Opkomst 56,67% 49,51% 45,47% 43% Onthouding 43,33% 50,49% 54,53% 57% Landelijke analyse: Ontwikkelingen ten opzichte van 2004 : Aanzienlijk hogere opkomst in 8 lidstaten (ruim 2,5 procentpunten meer) : In afnemende volgorde en in procentpunten was de opkomst hoger in: EE (+17, 07), LV (+12,36), DK (+11,65), BG (+9,77), SE (+7,68), PL (+3,66), AT (+3,54) en SK (+2,67). Gelijk gebleven opkomst in 8 lidstaten (minder dan een punt negatief of positief verschil) : - Positief : FI (+0,87), DE (+0,30) et IE (+0,06). - Negatief : LU (-0,59), BE (-0,42), ES (-0,27), CZ (-0,10), SI (-0,02). Lagere opkomst in 11 lidstaten : Onder deze landen lopen de dalingen zeer uiteen : - In 4 landen daalt de opkomst van min 27 punten naar min 6 punten : LT (- 27,40), CY (-13.10), EL (-10,61), IT (-6,67), - In 7 landen daalt de opkomst minder dan 4 punten : UK (-3,82), MT (-3,60), NL (-2,51), HU (-2,19), FR (-2,13), PT (-1,82), RO (-1,80). C. Europese en nationale opkomst Een derde van de stemmers bij nationale verkiezingen komt niet opdagen bij Europese verkiezingen Vaststelling: vergeleken met 2004 komen het kiezersprofiel en het onthoudersprofiel tamelijk overeen. 3/14

4 Onderstaande tabel laat zien dat meer dan een derde van de ondervraagden verklaart zowel voor de nationale als voor de Europese verkiezingen te stemmen, terwijl een derde verklaart het stemrecht in nationaal maar niet in Europees verband uit te oefenen. Stemt nationaal én Europees Stemt nationaal, maar niet Europees EU-27 EU-15 ("Oude" lidstaten) NLS-12 ("Nieuwe" lidstaten) % % % % % % % % % % % % Stemt noch % % % nationaal, noch Europees % % % Stemt niet nationaal, maar wel % % % Europees % % % Zouden de kiezers die potentieel kunnen worden gewonnen, in de eerste plaats tot de groep behoren die wel nationaal maar niet Europees stemmen (grijs gemaakt)? Stemt alleen nationaal Stemt nationaal en Europees Stemt alleen Europees 33% 39% 3% De profielen van degenen die deze groep vormen wijken niet erg van elkaar af, of zij nu tot de oude" of tot de nieuwe lidstaten behoren. D. Profiel van de kiezers De sociaal-demografische variabelen geven het kiezersprofiel nauwkeurig weer. Ze bevestigen de tendensen die zich al hadden aangediend in de onderzoeken die aan verkiezingen vooraf gingen en in de onderzoeken die tijdens vorige Europese verkiezingen werden uitgevoerd: Geslacht : 44% van de stemmers was man en 42% vrouw. Net als in 2004, lijkt er tussen mannen en vrouwen weinig verschil te zitten in de wijze waarop zij de verkiezingen benaderen. Leeftijd : qua leeftijdscategorieën lijken de verschillen het sterkst. Hoe ouder men wordt, des te meer men geneigd is te gaan stemmen. 4/14

5 - Tussen 18 en 24 jaar heeft 29% gestemd, ofwel 14 punten minder dan het Europees gemiddelde, en 4 punten minder dan in Er is een verschil van liefst 21 punten tussen de deelname van 18- tot 24-jarigen (29%) en die van 55-plussers, van wie de helft naar de stembus ging. (In 2004 ging 33 procent van de jongeren naar de stembus). Studie : Hoe hoger het genoten onderwijs, des te meer men gaat stemmen : - Respondenten die na hun 20 ste nog hebben gestudeerd, gingen het meest naar de stembus (52%). - Van hen die nog studeren, heeft 34% gestemd. Activiteiten : Er tekent zich een sterke scheidslijn af tussen de respondenten als het gaat om hun beroepsbezigheden. Het beroepscriterium verdeelt de respondenten in verscheidene categorieën: Categorieën met de laagste opkomst: - Van de werklozen heeft 28% gestemd - Van de studenten 33,9% - Van de arbeiders 35,9% Categorieën met de hoogste opkomst: - Hoger personeel en directieleden: 53,5% - Zelfstandigen: 51% - Van de gepensioneerden is 49% gaan stemmen, daarmee bevestigend, zoals uit het hele onderzoek blijkt, dat verkiezingen vooral senioren op de been brengen. Woonplaats: de opkomst wordt lager als de kiezer in een grote stad woont. Plattelandsdorp : 44,1%; kleine of middelgrote stad: 43%; grote stad : 41,4%. Financiële situatie: onder de mensen die zeggen meestal moeite te hebben om hun rekeningen te betalen, is het percentage thuisblijvers het hoogst (66,1%). Er zij aan herinnerd dat blijkens EB 71 van januari 2009 over de verkiezingen, de Europese burgers wilden dat vooral de werkloosheid als thema zou worden behandeld in het Europese verkiezingsdebat. Dit resultaat bevestigt dat van het onderzoek betreffende de economische en financiële crisis (EB 71), dat een grote bezorgdheid van de Europese burgers over de huidige en toekomstige situatie aan het licht bracht. Binding met Europa : in tegenstelling tot wat veelal wordt beweerd, was er geen sprake van een massale "anti-europese" opkomst. - Van de 32% die geen binding voelt met Europa, heeft slechts een derde gestemd (33,5%). De overige 66,5% is niet gaan stemmen en heeft dus onverschilligheid verkozen boven het inzetten van de stem om te protesteren. 5/14

6 II. - Daarentegen is van de 64% van de respondenten die zegt gehecht te zijn aan Europa, 49% gaan stemmen en is 51% niet gaan stemmen. - HERINNERING MEDIA-AANDACHT VOOR DE CAMPAGNE De promotiecampagnes voor de Europese verkiezingen hebben een aanzienlijk effect gehad op de Europese burgers Herinneren de Europese burgers zich te hebben gelezen over een campagne die hen aanspoorde in juni 2009 te gaan stemmen, of daar iets van te hebben gehoord of gezien? Ja. Een ruime meerderheid van 67% van de respondenten verklaart zich dit te herinneren tegenover 30% die verklaart daaraan geen herinnering te hebben. Sociaal-demografische analyse : De leeftijdsgroep is niet van invloed op deze vraag : 66% van de 18- tot 24-jarigen herinnert zich de campagne, tegen 67% van de 55-plussers. Het soort medium ook niet : 71% van de dagelijkse internetgebruikers herinnert zich de campagne, tegen 68% van degenen die internet nooit gebruiken. Van degenen die gestemd hebben op de Europese verkiezingen (43%), verklaart 73% zich de campagne te herinneren, tegen 25% die verklaart zich deze niet te herinneren. Wat de onthouders van stemming betreft: 61% van hen herinnert zich een campagne, tegen 36% die zich deze niet herinnert. III. STEMMERS EN ONTHOUDERS VAN STEMMING: PROFIEL EN GEDRAG De Europese burgers zijn ondervraagd over het moment dat zij besloten wel of niet te gaan stemmen. A. Gedrag van de stemmers 70% heeft lang van tevoren besloten op wie te stemmen (vraag gesteld aan de 43% die heeft gestemd) Eén op de twee stemmers (50%) verklaart zelfs altijd te stemmen op dezelfde politieke partij of kandidaat. Een vijfde (21%) heeft enkele maanden voor de verkiezingen al een besluit genomen. Een minderheid van het electoraat neemt dus een besluit in de weken (13%) en de dagen (9%) die voorafgaan aan de verkiezingen of op de dag zelf van de verkiezingen (6%). Men mag veronderstellen dat deze 28% van de stemmers degenen zijn die het gevoeligst zijn voor verkiezingscampagnes, gezien het aanzwellende mediagerucht in de dagen die aan de verkiezingen voorafgaan. 6/14

7 Sociaal-demografische analyse : Leeftijd is de meest bepalende factor met betrekking tot de antwoorden. 59% van de 55-plussers die zijn gaan stemmen verklaart altijd dezelfde stem uit te brengen. Dit aantal neemt samen met de leeftijd van de respondenten verhoudingsgewijs af: de stemmers van 18 tot 24 jaar stemmen slechts in 30% van de gevallen altijd op dezelfde partij of kandidaat. Beroepsbezigheden: de eerste categorie die besluit te gaan stemmen op verkiezingsdag is die van de werklozen (12%); - de categorie die enkele dagen (18%) of enkele weken (20%) voor de verkiezingen beslist is die van de studenten; - Zij die verklaren altijd dezelfde stem uit te brengen zijn voor de meerderheid gepensioneerden (60%), huisvrouwen (57%) en zelfstandigen (52%). B. Gedrag van de onthouders Een derde van de onthouders (57% van het electoraat) besluit op het laatste moment niet te gaan stemmen. Immers, 32% van de onthouders verklaart te hebben besloten niet te gaan stemmen, hetzij enkele dagen voor de verkiezingen (16%) hetzij dezelfde dag (16%) Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat er een week voor de verkiezingen nog niets is beslist, wat hen tot een groep maakt die potentieel kan worden gewonnen. Ten slotte: één op de vijf onthouders (22%) verklaart nooit te gaan stemmen.. Het gevoel van wel of geen verbondenheid met Europa bij de onthouders stelt de kwestie van de afwezigheid van het Europese debat aan de orde. Van de onthouders (57%), zegt 22% nooit te gaan stemmen. Deze laatsten verklaren : - zich niet verbonden te voelen met Europa (27%) - zich verbonden te voelen met Europa (18%) Eén onthouder op twee verklaart zich verbonden te voelen met Europa. Van hen : - besluit 18% zich op verkiezingsdag te onthouden van stemming - besluit 18% enkele dagen voor verkiezingsdag niet te gaan stemmen De vraag dringt zich op of de onthouders die zeggen positief tegenover Europa te staan, eveneens een electoraat vormen dat potentieel kan worden gewonnen. 7/14

8 III. DEELNAME EN ONTHOUDING: REDENEN EN VOORNAAMSTE KWESTIES A. Redenen Onthouding wijst in de eerste plaats op een gebrek aan vertrouwen in de politiek in het algemeen De voornaamste reden die de 57% procent aan onthouders ertoe heeft gebracht niet te stemmen, is een gebrek aan vertrouwen in de politiek in het algemeen, eerder dan een gebrek aan vertrouwen in de Europese instellingen, of een gebrek aan kennis van die instellingen of van het EP. Poltieke redenen in ruime zin : - gebrek aan vertrouwen in of ontevredenheid over de politiek in het algemeen (28%), - het idee dat de eigen stem geen invloed heeft (17%) - geen interesse in politiek (17%) Redenen die verband houden met de EU : - gebrek aan kennis van de EU, het EP en de verkiezingen (10%), - desinteresse in Europese kwesties (9%), - ontevredenheid over het EP als instelling (8%) - het gebrek aan een verkiezingscampagne (6%). De deelname wordt in de eerste plaats bepaald door overwegingen die verband houden met de burgerplicht, meer dan de Europese dimensie van de verkiezingen Van de redenen die door de 43% aan stemmers wordt genoemd, prevaleert de burgerplicht boven andere, politieke, redenen. Stemmen is dus veeleer een kwestie van burgerschap dan van steun aan of protest tegen Europa. Zogenoemde ontevredenheidstemmen zijn zeldzaam. Burgerplicht : - 47% van de stemmers heeft verklaard te hebben gestemd uit burgerplicht - 40% van hen stemt in beginsel altijd Als, zoals we hierboven hebben gezien, de opkomst samen met de leeftijd toeneemt, moet worden opgemerkt dat noch leeftijd, noch beroepssituatie invloed heeft op het gevoel dat er aan een burgerplicht moet worden voldaan. Politieke steum : - 24% verklaart te hebben gestemd om steun te verlenen aan een politieke partij waarmee affiniteit wordt gevoeld, - 9% om de eigen regering te steunen. 8/14

9 Ontevredenheidsstem : - 11% verklaart te hebben gestemd om uiting te geven aan ontevredenheid, - 5% om de eigen regering te straffen. Europees aspect: het Europese aspect speelt een bescheiden rol in de analyse van de beweegredenen van de stemmers. - 19% heeft gestemd omdat men van opvatting is dat een stem bij de Europese verkiezingen veranderingen teweeg kan brengen, - 16% heeft gestemd omdat men voorstander van de EU is, - 13% heeft gestemd omdat men zich Europeaan voelt, - 5% heeft gestemd uit grote interesse in Europese aangelegenheden, - en 5% heeft zich door informatie gedurende de campagne laten overhalen te gaan stemmen. NB : Aangezien er meerdere redenen mochten worden aangevoerd, komt het totaal aan antwoorden boven de 100% uit. B. Inzet van de stemming De belangrijkste kwesties die de stemmers ertoe hebben bewogen om zich uit te spreken aan de hand van een stem, zijn vooraleerst van economische aard. Hieronder de thema s waaraan volgens de Europese burgers de meeste aandacht in de campagnes moet worden besteed, tijdens verscheidene enquêtes, uitgevoerd vóór de verkiezingen. Inzet van de stemming Juli 2009 Belangrijkste campagnethema s Maart % Economische groei 52% Economische groei 37% Werkloosheid 57% Werkloosheid 22% Toekomst van de pensioenen 32 % Toekomst van de pensioenen 22% Rol van de EU in internationale aangelegenheden 9/14

10 IV. MENINGEN EN OPSTELLING TEN AANZIEN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE EUROPESE UNIE A. Ten aanzien van het EP : Een meerderheid van de respondenten vindt de hoeveelheid informatie voldoende.. 53% van de respondenten meent voldoende informatie te hebben gehad om een keuze te kunnen maken tijdens de verkiezingen van juni 2009, tegen 42% die vindt dat niet het geval was. Sociaal-demografische analyse : Vrouwen zeggen voor 50% dat ze voldoende zijn geïnformeerd, tegen 57% van de mannen. Jongeren (50%) zijn de grootste groep die verklaart onvoldoende te zijn geïnformeerd. Van de respondenten die zeggen gehecht te zijn aan Europa, meent 62% voldoende te zijn geïnformeerd te zijn, tegen 35% die verklaart helemaal niet de informatie te hebben gekregen die nodig is om te stemmen. 69% van de stemmers zegt alle noodzakelijke informatie te hebben gekregen om een keuze te kunnen maken. Wat de onthouders betreft, 56% zegt niet voldoende informatie te hebben gekregen om te stemmen. Houdt het Europees Parlement voldoende rekening met wat de Europese burgers bezighoudt? Gemengde resultaten. Van alle respondenten vindt 46% dat het Europees Parlement voldoende rekening houdt met wat hen bezighoudt, 41% vindt het tegendeel en 13% spreekt zich niet uit. Sociaal-demografische analyse : De leeftijd waarop de studie wordt beëindigd heeft een effect op het stemgedrag : van degenen die na de leeftijd van 20 jaar hebben gestudeerd, meent 55% dat het EP rekening houdt met wat de burgers bezig houdt, van degenen die nog steeds studeren is 60% van die opvatting, tegen 38% van degenen die al vóór de leeftijd van 15 jaar met leren is gestopt. Van degenen die zeggen gehecht te zijn aan Europa, vindt 61% dat het EP rekening houdt met wat de burgers bezighoudt, tegen 28% die het tegendeel meent. Van degenen die zeggen niet gehecht te zijn aan Europa, meent 69% dat het EP geen rekening houdt met wat burgers bezig houdt. 10/14

11 Van degenen die bij de Europese verkiezingen hebben gestemd, meent 56% dat het Europees Parlement rekening houdt met wat de burgers bezighoudt, tegen 34% die van mening is dat het tegendeel het geval is. Van de onthouders meent 48% dat het Europees Parlement geen rekening houdt met wat de burgers bezighoudt; 37% van de onthouders meent het tegendeel. B. Ten aanzien van de EU in het algemeen : Een op de twee Europese burgers heeft vertrouwen in de Europese instellingen Van alle respondenten, zegt 50% vertrouwen te hebben in de Europese instellingen, tegen 40% die er geen vertrouwen in heeft. Sociaal-demografische analyse : Vrouwen hebben wat minder vertrouwen in de Europese instellingen dan mannen (48% tegen 53%). Jongeren spreken het vaakst hun vertrouwen uit in de Europese instellingen (54%). De leeftijd waarop de studie afloopt is significant: hoe langer men heeft doorgeleerd, des te groter het vertrouwen in Europese instellingen. Van degenen die nog na hun 20 ste onderwijs hebben genoten, heeft 60% vertrouwen in de Europese instellingen. Dat vertrouwen heerst bij 69% van degenen die nog studeren. Daarentegen heeft 43% van degenen die al voor het vijftiende levensjaar met leren zijn gestopt, geen vertrouwen in de Europese instellingen. Landelijke analyse : De Europese burgers die het meeste vertrouwen hebben zijn de Finnen (67%), gevolgd door de Belgen, de Esten en de Cyprioten (allen voor 66%), en daarop de Maltezers (65%). De Europese burgers die het wantrouwigst zijn ten aanzien van de Europese instellingen zijn de Britten (60%), gevolgd door de Letten (52%) en de Tsjechen (50%). Meer dan zes op de tien Europese burgers voelen zich Europeaan Van alle respondenten voelt 64% zich burger van de EU, tegenover 32% die verklaart dit gevoel niet te hebben. Sociaal-demografische analyse : Deze parameter is gekoppeld aan de leeftijd waarop de studie wordt beëindigd : hoe langer men onderwijs heeft genoten, des te meer men zich EU-burger voelt : - gestopt met leren vóór het 15 de levensjaar : 54% voelt zich EU-burger - gestopt met studeren na het 20 ste levensjaar : 75% voelt zich EU-burger 11/14

12 - nog altijd studerend : 77% voelt zich EU-burger 12/14

13 Analyse over het EU- lidmaatschap en de verbondenheid met Europa 69% van de Europese burgers vindt het EU-lidmaatschap van het eigen land een goede zaak; 22% procent meent dat dit niet het geval is. De vraag is gesteld aan alle respondenten in het onderzoek. Landelijke analyse : Degenen die denken dat lidmaatschap een goede zaak is, zijn het talrijkst onder de Luxemburgers (85%), Nederlanders (84%) en Belgen (83%). Degenen die denken dat lidmaatschap geen goede zaak is, zijn het talrijkst onder de Letten (49%), Britten (45%) en Hongaren (36%). Verbondenheid met het eigen land gaat boven verbondenheid met Europa Verbondenheid met het eigen land : 91% van de Europese burgers voelt zich verbonden met het eigen land, tegen 7% die het tegendeel verkondigt. Van deze 91% zegt 96% van de respondenten zich verbonden te voelen met Europa. Verbondenheid met Europa : 64% van de respondenten voelt zich verbonden met Europa, tegen 32% die het tegendeel verkondigt. Van deze 64% zegt 67% zich verbonden te voelen met het eigen land. 13/14

14 V. BELANG DAT WORDT GEHECHT AAN KENNIS VAN DE VERKIEZINGSUITSLAG De uitkomsten van het onderzoek tonen aan dat de ondervraagde burgers er een zeker belang aan hechten de gekozen kandidaten en de partijen die hebben gewonnen te kennen. Gekozen kandidaten : Van alle respondenten vindt 49% dat het heel belangrijk is te weten wie de kandidaten zijn die in hun land tot Europarlementariër zijn gekozen; 44% vindt dit niet belangrijk. Van de stemmers bij de Europese verkiezingen (43% van de bevolking) meent 68% dat het belangrijk is te weten wie er gekozen is, tegen 28% van de stemmers die het niet belangrijk vindt dit te weten. Partijen die hebben gewonnen : Van alle respondenten vindt 50% dat het heel belangrijk is te weten welke politieke partij de meeste zetels heeft behaald bij de Europese verkiezingen in het eigen land, 43% meent dat dit niet belangrijk is. Van de stemmers bij de Europese verkiezingen (43% van de bevolking) meent 71% dat het belangrijk is te weten welke partij de meeste zetels heeft behaald, tegen 25% van de stemmers die meent dat het niet belangrijk is dit te weten. Eenheid monitoring publieke opinie Voor meer informatie: Jacques Nancy ( ) Nives Zun Elise Defourny Jonas Trifot ( ) 14/14