Schoolverlatersprocedure O.B.S. Berg (versie )

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Schoolverlatersprocedure O.B.S. Berg (versie )"

Transcriptie

1 Schoolverlatersprocedure O.B.S. Berg (versie ) van basisnaar voortgezet onderwijs

2 SCHOOLVERLATERSPROCEDURE OPENBARE BASISSCHOOL BERG Na de basisschool vervolgen kinderen hun ontwikkeling aan een van de vele vormen van voortgezet onderwijs. Welke vorm van vervolgonderwijs het meest geschikt is, wordt voor elk kind afzonderlijk bepaald in een procedure waarin ouder(s) & leerkrachten maar ook de V.O.-scholen ieder een eigen rol hebben. De basisschool draagt zorg voor het geven van een enkelvoudig basisschooladvies met daarnaast eventueel ook een (hoger) plaatsingsadvies. De V.O.-school volgt het plaatsingsadvies van de basisschool. De ouders bepalen de (beperkte) schoolkeuze. Het tot stand komen van een V.O.-advies op O.B.S. Berg wordt in deze Schoolverlatersprocedure aan de hand van de volgende items beschreven. 1 SCHEMATISCH OVERZICHT TIJDSPAD V.O.-PROCEDURE O.B.S. BERG pag.2 2 DE OPBOUW VAN HET V.O-ADVIES pag.3 3 DE PLAATSINGSWIJZER PO-VO pag.4 4 DE WETTELIJKE VERPLICHTING AFNAME EINDTOETS BASISONDERWIJS pag.4 5 DE CENTRALE EINDTOETS pag.5 6 DE ROL VAN DE CENTRALE EINDTOETS T.A.V. HET V.O.-ADVIES pag.5 7 EVALUATIE VAN DE V.O.-ADVIEZEN pag.5 8 LEERLINGEN MET EXTRA ONDERSTEUNINGSBEHOEFTEN IN HET pag.6 VOORTGEZET ONDERWIJS 9 BIJLAGEN: pag.7 t.m.14 -PLAATSINGSWIJZER PO-VO DE LEERLINGPROFIELKAARTEN -PLAATSINGSWIJZER PO-VO PROFIELKAART Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 1

3 1 SCHEMATISCH OVERZICHT TIJDSPAD V.O.-PROCEDURE O.B.S. BERG Afkortingen: O=ouders G=groepsleerkracht IB=intern begeleider D=directie Groep 7 september De schoolverlaters-procedure bespreken tijdens de algemene ouderavond (G) Januari Afname Cito-M7 toetsen (G) mei Afname Cito-E7 toetsen (G) juni Bepalen van de preadviezen a.d.h.v. de Plaatsingswijzer PO-VO (m.b.v. de profielkaart en de kind kenmerken) (G/IB) Oudergesprek waarin het preadvies richting V.O. wordt toegelicht. (G) Groep 8 september De schoolverlaters-procedure bespreken tijdens de algemene ouderavond (G) november Inschrijving voor de Centrale Eindtoets. (IB) Januari Afname Cito-M8 toetsen. (G) Open dagen V.O.-scholen (januari-maart) (O) Verspreiding van voorlichtingsmateriaal vanuit het V.O.(G) februari Invullen van de kind kenmerken en het OKR (onderwijskundig rapport) (G) Bepalen van de V.O.-adviezen a.d.h.v. de Plaatsingswijzer PO-VO (G/IB) Oudergesprek waarin het V.O.-advies wordt toegelicht (G) maart Aanmelden leerlingen bij LVO Maastricht of LVO Heuvelland (O) Het OKR (onderwijskundig rapport) met bijlagen aan ouders meegegeven.(g) Oudergesprekken op de V.O.-school (O) April Schooladviezen in Bron-systeem vermelden (G/D) Afname Centrale Eindtoets (G) De V.O.-school bericht ouders en basisschool over plaatsing leerling. De V.O.-school bericht ouders van leerlingen met een extra zorgbehoefte als de plaatsingstermijn wordt verlengd (uiterlijk 6 weken na aanmelding ) Mei De warme overdracht gesprekken tussen Bao (Basis-onderwijs) en V.O. (G) Uitslag Centrale Eindtoets (G) Ouders krijgen een kopie van de Centrale Eindtoets-score. (G) Ouders geven die kopie aan de V.O.-school waar het kind staat ingeschreven (O) Heroverweging schooladvies door ouders en school indien de Centrale Eindtoets score hoger uitvalt dan het eerder gegeven advies (O / G / IB) Ouders geven de eventuele aanpassing van het V.O.-advies door aan de V.O.- school. (O) Ouders nemen contact op met de V.O.-school als de aanpassing van het advies tot een wijziging van de locatie van inschrijving leidt.(o) De basisschool bericht het V.O. vóór 1 juni of er adviezen zijn aangepast (G ) Maastricht via aanmelding@lvomaastricht.nl Stella Maris Valkenburg: o.grootjans@lvo- heuvelland.nl Stella Maris Meerssen: j.gijzen@lvo-heuvelland.nl De basisschool geeft in Bron ( BRON PO staat voor Basisregister Onderwijs primair Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 2

4 Onderwijs) het aangepaste V.O.-advies aan (G/D) 2 DE OPBOUW VAN HET V.O-ADVIES Het V.O.-advies, dat op O.B.S. Berg vanaf groep 7 vorm krijgt, wordt gebaseerd op de onderdelen kind kenmerken en Cito-toetsresultaten van groep 6 t/m 8. De kind kenmerken. Bij de kind kenmerken wordt, naast de (dagelijkse) leerprestaties, vooral gekeken naar de taakgerichtheid, de zelfstandigheid, de werkhouding, de inzet, het werktempo, de huiswerkattitude, de concentratie, de interesse in schoolse zaken en de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerling. Naast de eigen ervaringen van de groepsleerkrachten van groep 7 en 8 wordt ook gebruik gemaakt van de gegevens uit het leerling dossier, de schoolrapporten en de gegevens uit de Viseon(sociaal emotioneel volgsysteem Cito). De Leerlingprofielkaarten zoals vermeld in de Plaatsingswijzer Primair Onderwijs -Voortgezet Onderwijs (zie bijlage 1) worden hier voor als onderlegger gebruikt. De Cito-toets resultaten van groep 6, 7 en 8. Voor het V.O.-advies zijn met name de Cito-toets scores van de vakken begrijpend lezen, rekenen, spelling en technisch lezen van groep 6, 7 en 8 van belang. De Plaatsingswijzer PO-VO heeft als richtlijn aan de verschillende onderwijsniveaus ook Citotoets-scores gekoppeld. Die richtlijn is verwerkt in de profielkaart. (zie bijlage 2) Eind groep 7 wordt in een oudergesprek het preadvies V.O. aan de hand van bovenstaande twee zaken toegelicht. Midden groep 8 wordt na de afname van de M8-citotoetsen de leerlingprofielkaart en het Onderwijskundig Rapport door de groepsleerkracht ingevuld. De groepsleerkracht bepaalt in samenspraak met de IB-er en evt. de groepsleerkracht van groep 7 het definitieve basisschooladvies en indien van toepassing ook het plaatsingsadvies. De definitieve versie van de leerlingprofielkaart, het Onderwijskundig Rapport en een Citotoets-overzicht (vanaf groep 6) wordt aan de ouders in maart overhandigd. Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 3

5 3 DE PLAATSINGSWIJZER PO-VO In de Plaatsingswijzer PO-VO wordt het volgende omschreven: De Basisschool geeft een enkelvoudig basisschooladvies. Dat is het formele advies dat in BRON wordt geregistreerd. De Basisschool kan een (hoger) plaatsingsadvies geven. Dat mag meervoudig zijn (b.v. basisschooladvies is Havo; plaatsingsadvies kan zowel VWO zijn als Havo/VWO). Door deze combinatie kan de basisschool toch de twijfel tussen twee naast elkaar gelegen types tot uiting brengen in het advies. Het VO volgt verplicht het plaatsingsadvies. Bij een basisschooladvies havo en een plaatsingsadvies vwo wordt het Havo-advies geregistreerd in BRON, maar de leerling wordt in een VWO-klas of een Havo/VWO-klas geplaatst. Een lagere plaatsing dan het basisschooladvies/plaatsingsadvies is overigens alleen mogelijk als de ouders van de leerling daarmee instemmen en deze plaatsing wordt afgestemd met de basisschool van herkomst. Plaatsingscommissie In het Heuvelland (o.a. Stella Maris) is een neutrale plaatsingscommissie aanwezig waarin VO én PO zijn vertegenwoordigd. De plaatsingscommissie kan worden ingezet als ouders het niet eens zijn met het advies van de basisschool of als de basisschool het advies niet wil bijstellen op basis van de CITOeindtoets. Als een teamleider van het V.O., na een gesprek met ouders, toch mogelijkheden ziet om de leerling hoger te plaatsen, gaat hij in eerste instantie het gesprek aan met de basisschool. Zij kunnen vervolgens afspreken om de plaatsing van de leerling voor te leggen aan de plaatsingscommissie, waarbij haar uitspraak bindend is. In Maastricht wordt vooralsnog géén plaatsingscommissie ingesteld. Volgens de hierboven beschreven procedure kan het V.O. in Maastricht wel een leerling voorleggen aan de plaatsingscommissie Heuvelland. 4 DE WETTELIJKE VERPLICHTING AFNAME EINDTOETS BASISONDERWIJS Vanaf schooljaar is het voor alle leerlingen van groep 8 in het reguliere basisonderwijs verplicht om een eindtoets basisonderwijs te maken. Uitzondering hierop vormen: zeer moeilijk lerende kinderen kinderen met een meervoudige handicap leerlingen die korter dan vier jaar in Nederland wonen en de Nederlandse taal nog niet voldoende beheersen. De minister heeft een aantal eindtoetsen goedgekeurd. Stichting kom Leren heeft gekozen voor De Centrale Eindtoets. Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 4

6 5 DE CENTRALE EINDTOETS Deze toets bestaat uit twee verplichte onderdelen. Nederlandse taal en rekenen. De toets wordt gedurende drie dagdelen in april afgenomen. De Centrale Eindtoets kent twee versies: -de Niveau-toets (N-toets) voor leerlingen met een preadvies VMBO basis of kader. -de Basistoets (B-toets) voor leerlingen met een preadvies GTL, Havo of VWO. Beide versies bevatten bij de onderdelen Nederlandse taal en rekenen dezelfde onderdelen, dezelfde opgaven-rubrieken en eenzelfde aantal opgaven. De diepgang bij de vraagstelling is echter verschillend. Het onderdeel Wereldoriëntatie, dat facultatief is maar door O.B.S. Berg wel wordt getoetst, is geschikt voor alle leerlingen en wordt op één niveau afgenomen. Leerlingen met een dyslexie-verklaring hebben recht op een audio-versie van de toets. In mei ontvangt de school per leerling een leerling rapport op papier. In dit rapport worden de resultaten per onderdeel beschreven. Het rapport bevat ook de totaalscore van de leerling en een toelichting daarop ten behoeve van het advies voor het best passende type voortgezet onderwijs. 6 DE ROL VAN DE CENTRALE EINDTOETS T.A.V. HET V.O.-ADVIES Het V.O.-advies, dat vóór 1 maart door de basisschool aan de ouders is meegedeeld, is leidend voor ouders, basisschool en het V.O. wat betreft plaatsing binnen het V.O. De Centrale Eindtoetsscore kan voor de individuele leerling als een second opinion gezien worden. Er zijn landelijk twee afspraken gemaakt over de Centrale Eindtoetsscore: Als een leerling de Eindtoets beter maakt dan verwacht, moet de basisschool het advies heroverwegen. De basisschool is verantwoordelijk voor de heroverweging, in overleg met ouders /verzorgers. De heroverweging kan leiden tot een wijziging in het V.O.-advies. Als er een wijziging plaatsvindt, past de basisschool het OKR (onderwijskundig rapport) aan en stuurt dit naar het Centraal aanmeldpunt. Tevens wordt in Bron het bijgestelde advies vermeld. Als een leerling de Eindtoets minder goed gemaakt heeft dan verwacht mag de basisschool het advies niet aanpassen. De school krijgt via Cito-portal ook de beschikking over diverse rapportages op schoolniveau. De basisschool krijgt zo zicht op de verhouding van de schoolscore t.o.v. het landelijk gemiddelde. De rapportage op schoolniveau biedt de basisschool de mogelijkheid om het onderwijsaanbod te evalueren en waar nodig bij te stellen. 7 EVALUATIE VAN DE V.O.-ADVIEZEN Ook als de basisschoolleerling eenmaal op het V.O. zit blijft er contact bestaan tussen beide scholen. Dat contact bestaat uit twee vormen: De brugklascoördinator van het V.O. evalueert minstens éénmaal per jaar de vorderingen van de individuele leerlingen met de voormalige groepsleerkracht groep 8 van de basisschool. Over eventuele tussentijdse problemen wordt er doorgaans door het V.O telefonisch contact opgenomen met de basisschool. De basisschool krijgt vanuit het V.O. de rapportcijfers van de oud-leerlingen tot en met het eindexamen toegestuurd. De eerste drie jaren op het V.O. worden de vorderingen van de exleerlingen door de IB-er van de basisschool gevolgd. Er wordt dan de eerste drie schooljaren van Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 5

7 het V.O. vooral gekeken naar het percentage opstroom-, afstroom- of doublure-leerlingen. Dit als ijkpunt voor de betrouwbaarheid van de V.O.-procedure van O.B.S. Berg. 8 LEERLINGEN MET EXTRA ONDERSTEUNINGSBEHOEFTEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Naast de extra ondersteuning of begeleiding die elke V.O.-school aan de reguliere leerlingen biedt zijn er ook leerlingen die behoefte hebben aan een meer specialistische begeleiding. De basisschool bespreekt doorgaans de hieronder vermelde opties met de ouders reeds vanaf het preadviesgesprek (E7). LWOO (leerweg-ondersteunend onderwijs) Leerlingen die bij de Cito-E7 of M8-toetsen grote leerachterstanden hebben, kunnen door de basisschool in samenspraak met de ouders bij het COB (Centrum Onderzoek & Begeleiding) aangemeld worden om in aanmerking te komen voor LWOO. De door de basisschool en ouders aangedragen gegevens worden dan door het COB naar de Regionale Verwijzingscommissie (RVC) gestuurd. Het RVC bepaalt of de leerling een beschikking krijgt voor LWOO. Leerlingen met een LWOO-beschikking krijgen doorgaans of extra instructiemomenten of les in kleinere groep of soms zelfs beiden. Elke V.O.-school bepaalt zelf de wijze van besteding van de LWOO-gelden. Het gaat hier veelal op leerlingen binnen het VMBO-basis of kaderniveau. Om in aanmerking te komen voor LWOO gelden de volgende criteria: -IQ 75 t/m 90 en leerachterstanden van anderhalf tot drie leerjaren op tenminste twee van de vier leerdomeinen Technisch lezen, Begrijpend lezen, Spelling, Inzichtelijk rekenen. Bovendien moet tenminste één van deze domeinen Begrijpend lezen of Inzichtelijk rekenen zijn. -IQ 91 t/m 120 en leerachterstanden van anderhalf tot drie leerjaren op tenminste twee van de vier leerdomeinen Technisch lezen, Begrijpend lezen, Spelling, Inzichtelijk rekenen. Bovendien moet tenminste één van deze domeinen Begrijpend lezen of Inzichtelijk rekenen zijn. Er moet tevens sprake zijn van (via onderzoek) aantoonbare sociaal emotionele- en / of motivatieproblematieken Leerlingen met behoefte aan meer specialistische begeleiding Wanneer de basisschool en de ouders bij de start op een reguliere V.O.-school de noodzaak zien van meer specialistischere hulp dan hierboven genoemd, kan de basisschool aanvullend het formulier Onderwijs-ondersteuningsbehoeften (via de site van COB) toevoegen aan het OKR dat de V.O.-school krijgt via de ouders. De V.O.-school zal deze aanmelding met voorrang in behandeling nemen en er extra aandacht aan besteden bij de (versterkte) intake. De V.O.-school neemt zelf een beslissing over de manier waarop de leerling ondersteund wordt in het V.O. De V.O.-school kan dan: -intern extra ondersteuning regelen (al dan niet met ambulante begeleiding) -toestemming vragen aan de Permanente Commissie Leerlingzorg (PCL) om de leerling tijdelijk in een Nevenvestiging Zorg te plaatsen. (voormalig OPDC) -een Toelaatbaarheidsverklaring (TLV) aanvragen voor het Speciaal Voortgezet Onderwijs. Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 6

8 Bijlage 1 : leerlingprofiel Leerlingprofiel Praktijkonderwijs Kenmerken (kern) De leerling komt in praktische en contextrijke situaties het best tot leren. Leerlingkenmerken praktijkonderwijs WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse Interesses liggen in directe nabijheid van de leefwereld. Is gebaat bij persoonlijke stimulans Praktische oefeningen en herhaling is nodig om stof te laten beklijven Werkt gemotiveerd bij praktijkgerichte opdrachten Taakgerichtheid / zelfstandigheid Kan bij korte overzichtelijke taken zelfstandig werken. Heeft visuele ondersteuning van de taak nodig. Behoefte aan duidelijkheid, rust en veiligheid Heeft begeleiding nodig om structuur en overzicht te verkrijgen Kan routine klussen enthousiast uitvoeren Persoonlijke stimulans werkt bevorderlijk KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten Kan zelfstandig opdrachten maken die opgedeeld zijn in kleine overzichtelijke stappen. Heeft hulp nodig bij plannen en organiseren. Heeft veel baat bij het werken met gestructureerde werkkaarten, waarbij de beschreven stap visueel wordt ondersteund. Kan verwerken. Kan met hulp verwoorden van de gezette stappen. Leert door te doen DOEN: het gedrag ondersteunt de andere kwadranten Huiswerkattitude Heeft hulp nodig bij het plannen en maken van huiswerk. Doet het liefst de taken op school. Zelfbeeld Het zelfbeeld wordt positief beïnvloed door succeservaringen Heeft hulp nodig om kwaliteiten van zichzelf benoemen Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 7

9 Leerlingprofiel Basisberoepsgerichte leerweg (BBL) De leerling kan geleerde stof letterlijk reproduceren. De leerling presteert op kennisniveau. De leerling komt in praktische en contextrijke situaties het best tot leren. Leerlingkenmerken BBL WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse gedrag en opvattingen van leeftijdgenoten en van idolen worden gebruikt als voorbeeld-gedrag kan zich concentreren op een taak die past en voldoening geeft is gebaat bij een rustige omgeving is soms ontmoedigd door tegenslag en negatief commentaar heeft een korte spanningsboog raakt gemakkelijk uit evenwicht door ongelukkige persoonlijke omstandigheden Taakgerichtheid / zelfstandigheid is afwachtend bij groepsopdrachten gaat aan het werk als de docent daarvoor de opdracht geeft KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten werkt door aan korte, concrete taken met geregeld steun. heeft hulp nodig bij plannen en om overzicht van taken te krijgen kan leren door stukje theorie direct te koppelen door dit toe te passen in de praktijk heeft bevestiging nodig om door te gaan kan een korte uitleg/instructie begrijpen als er stap voor stap wordt uitgelegd werkt met kleine porties informatie maakt kleine denkstappen, waarbij het helpt als deze verbonden zijn aan concrete ervaringen kan hoofd en bijzaken moeilijk tot slecht onderscheiden, heeft hulp nodig om ordening in de leerstof aan te brengen oorzaak-gevolg relaties doorzien behoeft veel oefening is in staat om uit eenvoudige bronnen gerichte informatie te halen DOEN: Huiswerkattitude stappenplannen helpen bij werkaanpak is snel klaar met huiswerk kan met heldere begeleiding en uitleg het huiswerk voor de volgende dag maken werk bevorderlijk directe beloning door de docent werkt voor de docent en minder voor zichzelf is gebaat bij afwisselende werkvormen zelfoverschatting kan ontstaan door te weinig reflectie Zelfbeeld heeft soms een laag zelfbeeld en een geringe dunk van eigen capaciteiten heeft moeite met reflecteren op de eigen prestaties koppelt het leren sterk aan de persoon van de leraar is gevoelig voor reacties van klasgenoten als het nut van het leren duidelijk is, gaat hij aan de slag. Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 8

10 Leerlingprofiel Vmbo KADER (KBL) De leerling is in staat het geleerde te reproduceren (kennisniveau), te reproduceren in een soortgelijke situatie (inzichtniveau) en toe te passen in een soortgelijke situatie (toepassingsniveau) De leerling presteert op kennisniveau (theoretisch) De leerling beschikt over praktische intelligentie, presteert praktisch op toepassingsniveau WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse kan zich concentreren op een taak die past en voldoening geeft laat zich makkelijk afleiden door de omgeving, als deze te veel prikkels bevat heeft bij tegenslag een steuntje in de rug nodig kan min aan een gesloten opdracht werken Taakgerichtheid / zelfstandigheid gaat aan het werk als de docent daarvoor de opdracht geeft is afwachtend bij groepsopdrachten concentreert zich voldoende als het einddoel in zicht is kan inschatten of stof begrepen is werkt door aan korte, concrete taken met enige mate van steun, werken aan uitgebreidere taken behoeven extra steun KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten heeft hulp nodig bij plannen en vindt het moeilijk om overzicht over de taken te krijgen heeft duidelijke en herhaalde instructie nodig bij de uitvoering van taken positieve bevestiging is in het begin nodig om een opdracht goed te kunnen afmaken Probleemoplossend vermogen kan een korte uitleg/instructie begrijpen als er stap voor stap wordt uitgelegd kan zelfstandig informatie inwinnen bij smart-geformuleerde opdrachten kan in eerste instantie niet veel gegevens tegelijk opnemen, bij herhaling en herkenning van een structuur gaat dit beter kan kleine denkstappen maken, deze moeten worden verbonden aan concrete ervaringen kan hoofd en bijzaken vaak moeilijk onderscheiden, brengt zelf weinig ordening aan in de leerstof of gegevens oorzaak-gevolg relaties worden doorzien na herkenning van de structuur door herhaling DOEN: Huiswerkattitude is snel klaar met huiswerk en is afhankelijk van controle en beloning door de docent kan met begeleiding huiswerk voor een korte periode plannen en uitvoeren als de doelen helder zijn, werkt hij met aandacht verveelt zich vaak als hij gedurende een langere tijd aan één taak moet werken Zelfbeeld heeft soms een laag zelfbeeld en een geringe dunk van eigen capaciteiten; is daarin wel bij te sturen kan minder goed reflecteren op de eigen prestaties koppelt het leren sterk aan de persoon van de leraar is nog wel eens gevoelig voor reacties van klasgenoten Vervang hij door de leerling Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 9

11 Leerlingprofiel Vmbo Theoretische/gemengde leerweg (TL/GL) Leerling is in staat het geleerde te reproduceren (kennisniveau) en toe te passen in een soortgelijke situatie (inzichtniveau) en in een eenvoudige nieuwe situatie (toepassingsniveau). Leerlingkenmerken TL/GL WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse kan zich langere tijd concentreren op een taak werkt goed door als hij positieve feedback ontvangt van de docent kan voor een kortere periode luisteren naar docent of medeleerling gaat aan het werk als de docent daarvoor de opdrachten geeft Taakgerichtheid / zelfstandigheid werkt goed door als de taak concreet en gestructureerd is heeft behoefte aan afwisseling in opdrachten en werkvormen (werkt goed aan kortdurende opdrachten) KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten kan redelijk een eigen planning maken voor zijn werk kan redelijk zelfstandig werken Probleemoplossend vermogen heeft af ten toe moeite met het vinden van de essentie uit een informatiebron vindt het moeilijk het verband te zien tussen een concrete situatie en een formule kan stapsgewijs uitleg/instructie begrijpen en herhalen heeft begeleiding nodig om samenhang te ontdekken in zeer complexe situaties DOEN: het gedrag ondersteunt de andere kwadranten Zelfbeeld kan redelijk inschatten of de stof begrepen is kan inschatten of hij voldoende/ onvoldoende geleerd heeft heeft weinig moeite met reflecteren op de eigen prestaties raakt soms ontmoedigd als er teveel feiten en gegevens worden gepresenteerd Huiswerkattitude is, voor het niveau, regelmatig te snel klaar met huiswerk, gericht op reproductie maakt het huiswerk voor de volgende dag, langere termijn planning is vaak lastig Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 10

12 Leerlingprofiel HAVO: De leerling is leergierig en nieuwsgierig De leerling kan het geleerde in logische samenhang reproduceren en verbanden leggen De leerling kan het geleerde in een (eenvoudige) nieuwe context toepassen De leerling denkt in praktische toepassingen Leerlingkenmerken havo WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse geïnteresseerd in de lesstof waarvan het praktische nut duidelijk is kan luisteren naar docent en medeleerlingen staat open voor meningen van anderen Taakgerichtheid / zelfstandigheid neemt verantwoordelijkheid voor de hem opgedragen taken is in staat zijn werk zelf te plannen KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten Probleemoplossend vermogen ziet samenhang in enigszins complexe situaties kan een standpunt verwoorden en uitleggen is in staat gezamenlijke activiteiten te structureren kan de leerstof uitleggen aan medeleerlingen kan met vrijwel iedereen een taak naar behoren uitvoeren heeft begeleiding nodig in het vertalen van abstract naar concreet werk denkt in praktische toepassingen DOEN: doet actief mee aan de les, is gericht op reacties van klasgenoten zet zich in voor minder interessante taken stopt meestal met werken als hij naar eigen inzicht voldoende tijd en aandacht eraan heeft besteed is vlot klaar met huiswerkopdrachten werkt aan zij huiswerk voor de volgende dag toont inzicht en overzicht in de leerstof, zowel mondeling (verbaal) als schriftelijk (performaal) kan zelfstandig informatie verzamelen en verwerken kan zelfstandig voor minder complexe problemen oplossingen aandragen kan zelfstandig werken aan een duidelijk gestructureerde taak Zelfbeeld is in staat binnen zijn leerproces zijn/haar of de eigen zwakke en sterke punten aan te geven Huiswerkattitude kiest doelbewust voor wel of niet maken van huiswerk is gericht op het begrijpen van huiswerkopdrachten vindt het lastig om zich te motiveren om te herhalen Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 11

13 Leerlingprofiel VWO De leerling is leergierig, nieuwsgierig en heeft een brede interesse De leerling kan leerstof zelfstandig vergaren, verwerken, reproduceren, toepassen in nieuwe situaties De leerling zoekt diepgang en uitdaging en heeft een kritische grondhouding De leerling is prestatiegericht, kan grote hoeveelheden lesstof aan, heeft een voorkeur voor abstraheren De leerling heeft overzicht over feiten, gegevens en de te nemen stappen De leerling trekt duidelijke conclusies uit eigen onderzoek De leerling is in staat om samenwerkend te leren. WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse zoekt uitdagingen, geïnteresseerd in veel van de lesstof heeft belangstelling voor algemeen maatschappelijke zaken kan gedurende langere tijd luisteren naar de uitleg van de docent en de hoofdzaken eruit halen Taakgerichtheid / zelfstandigheid neemt verantwoordelijkheid voor zelfstandig en geconcentreerd leren heeft groot doorzettingsvermogen Zelfbeeld beoordeelt eigen werk reëel kan volgens eigen planning werken is in staat tot reflectie op eigen leerproces Huiswerkattitude besteedt voldoende aandacht aan zijn huiswerk Zoekt extra uitdaging binnen en buiten het bestaande curriculum plant het huiswerk en werkt vooruit maakt huiswerk indien hij zelf de noodzaak ervan inziet houdt zich aan planning en afspraken KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten kan zelfstandig in hoog tempo werken kan prioriteiten stellen en stelt deze ook (maakt zelfstandig keuzes) beschikt over een hoge mate van zelfregulatie kan ook open, minder gestructureerde opdrachten aan Analytisch en probleemoplossend vermogen ziet samenhang in complexe situaties vormt zich een abstracte voorstelling uit concrete zaken kan zelfstandig (ook in samenwerking met anderen) zowel in de school als daarbuiten leerstof vergaren, verwerken en anderen uitleggen DOEN: doet actief mee aan de les is gericht op reacties van leerkracht en klasgenoten zet zich in voor minder interessante taken besteedt voldoende tijd aan huiswerkopdrachten stopt meestal pas met werken als het resultaat naar eigen inzicht goed is perfectionisme in positieve zin, kan ook valkuil worden: faalangst of laag tempo Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 12

14 plant, organiseert en maakt zijn/haar of het huiswerk vooruit toont inzicht en overzicht in de leerstof, zowel mondeling (verbaal) als schriftelijk (performaal) toont initiatief zoekt gelijkgestemden op om mee samen te werken bijzondere hobby s en talenten Leerlingprofiel VWO+ (gymnasium of tto) De leerling is leergierig, nieuwsgierig en heeft een brede interesse. De leerling kan leerstof zelfstandig vergaren, verwerken, reproduceren en toepassen in nieuwe situaties De leerling zoekt diepgang en uitdaging en heeft een kritische grondhouding De leerling is prestatiegericht, kan grote hoeveelheden lesstof aan en heeft een voorkeur voor abstraheren de leerling heeft overzicht over feiten, gegevens en de te nemen stappen De leerling trekt duidelijke conclusies uit eigen onderzoek De leerling is in staat om samenwerkend te leren binnen een internationale context (uitwisselingen, buitenlandse stages, Engels leren op hoog niveau) WILLEN: studiehouding / werkhouding Concentratie / interesse zoekt uitdagingen, geïnteresseerd in veel van de lesstof heeft belangstelling voor algemeen maatschappelijke zaken kan gedurende langere tijd luisteren naar de uitleg van de docent en de hoofdzaken eruit halen Taakgerichtheid / zelfstandigheid neemt verantwoordelijkheid voor zelfstandig en geconcentreerd leren heeft groot doorzettingsvermogen Zelfbeeld beoordeelt eigen werk reëel kan volgens eigen planning werken is in staat tot reflectie op eigen leerproces Huiswerkattitude besteedt voldoende aandacht aan zijn/haar of het huiswerk Zoekt extra uitdaging binnen en buiten het bestaande curriculum plant het huiswerk en werkt vooruit maakt huiswerk indien hij/zij of de leerling zelf de noodzaak ervan inziet houdt zich aan planning en afspraken KUNNEN: niveau / intellectuele capaciteiten kan zelfstandig in hoog tempo werken beschikt over een hoge mate van zelfregulatie kan prioriteiten stellen en stelt deze ook (maakt zelfstandig keuzes) kan ook open, minder gestructureerde opdrachten aan Analytisch Probleemoplossend vermogen ziet samenhang in complexe situaties vormt zich een abstracte voorstelling uit concrete zaken kan zelfstandig (ook in samenwerking met anderen) zowel in de school als daarbuiten leerstof vergaren, verwerken en anderen uitleggen Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 13

15 DOEN: doet actief mee aan de les is gericht op reacties van leerkracht en klasgenoten zet zich in voor minder interessante taken besteedt voldoende tijd aan huiswerkopdrachten stopt meestal pas met werken als het resultaat naar eigen inzicht goed is perfectionisme in positieve zin, kan ook valkuil worden: faalangst of laag tempo plant, organiseert en maakt zijn huiswerk vooruit toont inzicht en overzicht in de leerstof, zowel mondeling (verbaal) als schriftelijk (performaal) toont initiatief zoekt gelijkgestemden op om mee samen te werken bijzondere hobby s en talenten Bijlage 2 : Profielkaart De Profielkaart: Richtlijnen voor toelating 1 Leerling Volgsysteem BBL KBL (G)TL HAVO VWO begrijpend lezen V lv lll ll l inzichtelijk rekenen V lv lll ll l technisch lezen V lv lll ll l spelling V lv lll ll l Voeg toe dat I t/m V de Citoscores zijn?? Schoolverlatersprocedure OBS Berg / stichting kom-leren 14

Plaatsingswijzer PO-VO

Plaatsingswijzer PO-VO Plaatsingswijzer PO-VO 2018-2019 Inleiding In de aanloop naar het schooljaar 2015-2016 is voor het eerst gewerkt met de plaatsingswijzer PO- VO die nu bestaat uit een zogenaamde profielkaart, lijsten met

Nadere informatie

Schoolverlatersprocedure. BS De Keerkring (versie )

Schoolverlatersprocedure. BS De Keerkring (versie ) Schoolverlatersprocedure BS De Keerkring (versie 2018-2019) ouderversie van basis- naar voortgezet onderwijs Inhoud SCHOOLVERLATERSPROCEDURE... 2 SCHEMATISCH OVERZICHT TIJDSPAD V.O.-PROCEDURE... 3 DE OPBOUW

Nadere informatie

Plaatsingswijzer LVO Maastricht

Plaatsingswijzer LVO Maastricht Plaatsingswijzer LVO Maastricht 2016-2017 Inleiding In de aanloop naar het schooljaar 2015-2016 is voor het eerst gewerkt met de plaatsingswijzer PO-VO die bestond uit de zogenaamde profielkaarten, lijsten

Nadere informatie

Plaatsingswijzer Maastricht/Heuvelland 2015-2016 (vastgesteld in het Provo overleg op 25-11-2014)

Plaatsingswijzer Maastricht/Heuvelland 2015-2016 (vastgesteld in het Provo overleg op 25-11-2014) Basisscholen in de regio Maastricht en Heuvelland Plaatsingswijzer Maastricht/Heuvelland 2015-2016 (vastgesteld in het Provo overleg op 25-11-2014) Inleiding Het Primair en Voortgezet Onderwijs in Maastricht

Nadere informatie

Leerlingprofielen in het voortgezet onderwijs

Leerlingprofielen in het voortgezet onderwijs Leerlingprofielen in het voortgezet onderwijs In deze leerlingprofielen wordt per onderwijsniveau een beschrijving gegeven van kenmerken en eigenschappen van leerlingen die passen bij dat onderwijsniveau.

Nadere informatie

Een beschrijving van de werkwijze rondom Procedure PO-VO BS Munstergeleen. Procedure (voorlopig) schooladvies

Een beschrijving van de werkwijze rondom Procedure PO-VO BS Munstergeleen. Procedure (voorlopig) schooladvies Een beschrijving van de werkwijze rondom Procedure PO-VO BS Munstergeleen Procedure (voorlopig) schooladvies Mei 2015 0 Procedure POVO (voorlopig) Schooladvies Procedure schooladvies Doel van de procedure:

Nadere informatie

Van basisschool naar voortgezet onderwijs

Van basisschool naar voortgezet onderwijs Van basisschool naar voortgezet onderwijs Programma Schooladvies van voorlopig naar definitief Leerling-profielen Voorbeeld VMBO-t Drempeltoets Portfolio Structuur VO Procedure schoolverlaters Vragen Schooladvies

Nadere informatie

Competentiewijzer PO-VO CONFERENTIE FOKOR 8 NOVEMBER 2017

Competentiewijzer PO-VO CONFERENTIE FOKOR 8 NOVEMBER 2017 Competentiewijzer PO-VO CONFERENTIE FOKOR 8 NOVEMBER 2017 Het basisschooladvies.. Voor en door leerkrachten Ontstaan: Contact tussen po vo Knelpunten: - Advies is niet alleen gebaseerd op vaardigheidsscores.

Nadere informatie

Protocol advisering voortgezet onderwijs

Protocol advisering voortgezet onderwijs Protocol advisering voortgezet onderwijs 2013 2016 Inleiding Met ingang van het schooljaar 2014-2015 wordt de centrale eindtoets afgenomen in de maand april (voorheen in februari). Met deze verplaatsing

Nadere informatie

22. GD PO-VO/ schooladvies d.d

22. GD PO-VO/ schooladvies d.d 22. GD PO-VO/ schooladvies d.d. 21-12-2016 INLEIDING Vanaf 2015 maakt elke leerling in groep 8 een eindtoets. De eindtoets meet de kennis die leerlingen hebben op het gebied van taal en rekenen. De eindtoets

Nadere informatie

Procedure schooladvies VO Basisschool St. Dionysius

Procedure schooladvies VO Basisschool St. Dionysius Procedure schooladvies VO Basisschool St. Dionysius 2016-2017 Inhoudsopgave - Procedure schooladvies VO basisschool St. Dionysius 1. Doel van de procedure... 2 2. Hoe komt het schooladvies tot stand?...

Nadere informatie

Procedure schooladvies

Procedure schooladvies Procedure schooladvies Doel van de procedure: Leerkrachten, ouders en leerlingen hebben zorgvuldige en uitgebreide informatie over het traject dat gevolgd wordt op basisschool Ondersteboven om tot een

Nadere informatie

Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2015-2016

Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2015-2016 Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2015-2016 Fokor Vereniging samenwerkende schoolbesturen voor primair en voorgezet onderwijs. (Gemeente Rotterdam)

Nadere informatie

OVERDRACHTSFORMULIER. en voor de afdeling mavo - havo - atheneum (Omcirkelen wat van toepassing is).

OVERDRACHTSFORMULIER. en voor de afdeling mavo - havo - atheneum (Omcirkelen wat van toepassing is). OVERDRACHTSFORMULIER Geachte collega, De hierna te noemen leerling is op onze school aangemeld voor leerjaar en voor de afdeling mavo - havo - atheneum (Omcirkelen wat van toepassing is). Graag ontvangen

Nadere informatie

Protocol overgang van PO naar VO

Protocol overgang van PO naar VO Protocol overgang van PO naar VO Afspraken Het schooladvies is gebaseerd op de resultaten die de leerling heeft gehaald gedurende zijn schoolloopbaan, maar ook op de bredere kennis die het team heeft van

Nadere informatie

Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2014-2015

Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2014-2015 Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2014-2015 Fokor Vereniging samenwerkende schoolbesturen voor primair en voorgezet onderwijs. (Gemeente Rotterdam)

Nadere informatie

Onderwijstypen vo 7 december 2016

Onderwijstypen vo 7 december 2016 Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 Uitstroom naar het vo 6 jaar

Nadere informatie

Procedure schooladvies

Procedure schooladvies Procedure schooladvies Doel van de procedure: Leerkrachten, ouders en leerlingen hebben zorgvuldige en uitgebreide informatie over het traject dat op basisschool Hulsberg gevolgd wordt om tot een goed

Nadere informatie

HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs

HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs 2016-2017 Inleiding Deze advieswijzer is opgesteld door de werkgroep POVO en kan door basisscholen gebruikt worden als hulpmiddel om

Nadere informatie

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo)

Inhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo) Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 1 Uitstroom naar het vo 6

Nadere informatie

Jij leert. Jij inspireert!

Jij leert. Jij inspireert! GYMNASIUM ATHENEUM TTO HAVO VMBO PRAKTIJKONDERWIJS Jij leert. Jij inspireert! PRAKTIJKONDERWIJS PRAKTIJKONDERWIJS Leerlingprofiel PRO Een leerling komt alleen dan in aanmerking voor plaatsing in het Praktijkonderwijs

Nadere informatie

Neemt af en toe het voortouw bij een groepsopdracht. Heeft doorzettingsvermogen.

Neemt af en toe het voortouw bij een groepsopdracht. Heeft doorzettingsvermogen. Het VWO Werkhouding: Is in staat door te werken. Neemt af en toe het voortouw bij een groepsopdracht. Heeft doorzettingsvermogen. Heeft een kritische houding. Beoordeelt eigen werk reëel. Kan een reële

Nadere informatie

Toelichting ouders Adviesbeleid VO groep 8

Toelichting ouders Adviesbeleid VO groep 8 Toelichting ouders Adviesbeleid VO groep 8 2018-2019 In groep 8 zullen de leerlingen een advies ontvangen voor het voortgezet vervolgonderwijs. Het advies is gebaseerd op de leerprestaties, de aanleg,

Nadere informatie

Protocol overgang Voorgezet Onderwijs. OBS t Palet. OBS t palet Knipmolenweg 2 t e.

Protocol overgang Voorgezet Onderwijs. OBS t Palet. OBS t palet Knipmolenweg 2 t e. Protocol overgang Voorgezet Onderwijs OBS t Palet Versie juni 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Schoolschooladvies 3 Plaatsingswijzer Midden Holland 4 Profielen 4.1 Vwo 4.2 Havo 4.3 Vmbo-theoretische leerweg

Nadere informatie

Van PO (Primair Onderwijs) naar VO (Voortgezet Onderwijs)

Van PO (Primair Onderwijs) naar VO (Voortgezet Onderwijs) Van PO (Primair Onderwijs) naar VO (Voortgezet Onderwijs) 2017-2018 Waar gaat het om vanavond? Praktisch: hoe gaat de overgang van PO naar VO? VO: welke niveaus zijn er? Verwachtingen: hoe komt een advies

Nadere informatie

Onderwijstypen in het voortgezet onderwijs

Onderwijstypen in het voortgezet onderwijs Onderwijstypen in het voortgezet onderwijs Schooljaar 2018-2019 2 Onderwijstypen in het vo Inhoud 1. Praktijkonderwijs...4 1.1 Leerlingkenmerken... 4 1.2 Doorstroom vanuit het pro... 5 2. Vmbo...5 2.1

Nadere informatie

Verplichte heroverweging basisschooladvies bij hogere eindtoetsscore

Verplichte heroverweging basisschooladvies bij hogere eindtoetsscore De overgang van de basisschool naar de middelbare school is een belangrijk moment in de schoolloopbaan van leerlingen. Daarom is er terecht veel aandacht voor: bij ons als school, bij ouders en leerlingen.

Nadere informatie

Protocol Overgang PO-VO Montessorischool Het Mozaïek

Protocol Overgang PO-VO Montessorischool Het Mozaïek Protocol Overgang PO-VO Montessorischool Het Mozaïek 2019-2020 Montessorischool Het Mozaïek Fazantenkamp 157-158 3607 CH Maarssen Telefoonnummer: 0346 59 08 48 b.g.g mobiel (di/wo en do): 06 12 70 10 84

Nadere informatie

Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs 2015-2016

Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs 2015-2016 Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs 2015-2016 Inleiding Deze advieswijzer is opgesteld door de werkgroep POVO en kan door basisscholen gebruikt worden als hulpmiddel om het advies VO

Nadere informatie

Informatieavond

Informatieavond Informatieavond 8 2017-2018 1 Verloop van het schooljaar Verslagen/ presentaties - Werkstuk - Spreekbeurt - Boekverslag - Boekbespreking - Actuakring Activiteiten - Gastles bureau Halt - Bank voor de klas

Nadere informatie

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure Procesgang PO-VO Leidend in deze is de BOVO procedure 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Indicatie advies groep 7; Op grond van ons leerlingvolgsysteem (met daarin de CITO toetsen) wordt in

Nadere informatie

Protocol. Overstap po-vo

Protocol. Overstap po-vo Protocol Overstap po-vo Totstandkoming van het basisschooladvies Stap 1. Afname Entreetoets Wanneer Groep 7 April/Mei Toelichting De Entreetoets wordt afgenomen. Deze toets geeft ons naast de reguliere

Nadere informatie

Protocol overgang PO - VO

Protocol overgang PO - VO Protocol overgang PO - VO Montessorischool Loenersloot Hollandstraat 25 3634 AS Loenersloot Telefoon: 0294-291597 directie@montessorischoolloenersloot.nl www.montessorischoolloenersloot.nl Dit document

Nadere informatie

De leerling heeft in groep 6 t/m 8 op de toetsen die deel uitmaken van het leerlingvolgsysteem over

De leerling heeft in groep 6 t/m 8 op de toetsen die deel uitmaken van het leerlingvolgsysteem over ADVIESWIJZER VOOR PLAATSING IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Inleiding Het Primair en Voortgezet Onderwijs in Noord-Kennemerland hebben samen besloten om de advisering door de basisschool naar het vervolgonderwijs

Nadere informatie

Protocol Advisering PO VO OBS De Straap

Protocol Advisering PO VO OBS De Straap Protocol Advisering PO VO OBS De Straap Protocol advisering PO-VO OBS De Straap versie 1.3 l februari 2018 1 Status Datum Silke Vos Document versie 1.3 afgerond 01-02-2018 MR Instemming verleend 08-02-2018

Nadere informatie

Protocol schooladvies groep 8

Protocol schooladvies groep 8 Protocol schooladvies groep 8 Augustus 2017 PROCEDURE SCHOOLADVIES OBS HOUTRUST INLEIDING De overstap van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs (VO) is een belangrijke stap. Tenslotte willen

Nadere informatie

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure Procesgang PO-VO Leidend in deze is de BOVO procedure 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Indicatie advies groep 7; Op grond van ons leerlingvolgsysteem (met daarin de CITO toetsen) wordt in

Nadere informatie

Procesgang PO-VO Leidend is de BOVO procedure

Procesgang PO-VO Leidend is de BOVO procedure Procesgang PO-VO Leidend is de BOVO procedure 2017-2018 Leidend is de BOVO Haaglanden procedure voor het betreffende schooljaar. In het schooljaar 2017-2018 is de procedure aangepast. Het tijdpad voor

Nadere informatie

Protocol PO-VO: leerjaar 8 naar het voortgezet onderwijs

Protocol PO-VO: leerjaar 8 naar het voortgezet onderwijs Protocol PO-VO: leerjaar 8 naar het voortgezet onderwijs In dit protocol geven wij aan hoe de overgang van leerjaar 8 naar het voortgezet onderwijs verloopt, hoe het schooladvies tot stand komt en wat

Nadere informatie

Genoemde IQ-getallen en leerlingprofielen zijn met name denkrichtingen die als ondersteuning bij de juiste schoolkeuze kunnen dienen

Genoemde IQ-getallen en leerlingprofielen zijn met name denkrichtingen die als ondersteuning bij de juiste schoolkeuze kunnen dienen Leerlingprofielen Bart Fokkema Zorgcoördinator De Lingeborgh (Geldermalsen) Disclaimer: Genoemde IQ-getallen en leerlingprofielen zijn met name denkrichtingen die als ondersteuning bij de juiste schoolkeuze

Nadere informatie

Protocol overgang PO - VO

Protocol overgang PO - VO Protocol overgang PO - VO 2018-2019 Montessorischool Loenersloot Hollandstraat 25 363 AS Loenersloot Telefoon: 029-291597 directie@montessorischoolloenersloot.nl www.montessorischoolloenersloot.nl Dit

Nadere informatie

Voorwoord. Aanmelden bij Singelland: van advies tot plaatsing Pagina 1

Voorwoord. Aanmelden bij Singelland: van advies tot plaatsing Pagina 1 Voorwoord Een belangrijke taak voor groepsleerkrachten van groep 8 is het adviseren van leerlingen en hun ouders en/of verzorgers over de schoolkeuze na de basisschool. Vroegtijdig in het schooljaar worden

Nadere informatie

Toelatingsprocedure 2016 2017 PO en VO Velsen

Toelatingsprocedure 2016 2017 PO en VO Velsen Toelatingsprocedure 2016 2017 PO en VO Velsen Inhoud 1. Toelatingsprocedure PO - VO Velsen 1.1 Verantwoording 1.2 De leerlingen waar de afspraken voor gelden 1.3 Overeenstemming binnen de regio 2. Van

Nadere informatie

Procedure Schooladvies Sint Jozefbasisschool

Procedure Schooladvies Sint Jozefbasisschool Procedure schooladvies Doel van de procedure: Leerkrachten, ouders en leerlingen beschikken over zorgvuldige en uitgebreide informatie over het traject dat gevolgd wordt op de om tot een goed advies te

Nadere informatie

Procesgang PO-VO. 1. De totstandkoming van het basisschooladvies;

Procesgang PO-VO. 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Procesgang PO-VO 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Uitstroomverwachting groep 7; September; Ouders ontvangen op informatieavond schrijven ivm hun gedachte over uitstroomverwachting en nemen

Nadere informatie

P.O. V.O. Protocol advisering. Primair Onderwijs - Voortgezet Onderwijs

P.O. V.O. Protocol advisering. Primair Onderwijs - Voortgezet Onderwijs P.O. V.O. Protocol advisering Primair Onderwijs - Voortgezet Onderwijs Versie 15-01-2017 Inhoudsopgave Inleiding 3 Het Voortgezet Onderwijs 4 Scholen voor voortgezet onderwijs 4 Informatie over de scholen

Nadere informatie

Advies voor goed onderwijs, organiseer je samen

Advies voor goed onderwijs, organiseer je samen Advies voor goed onderwijs, organiseer je samen KB BB GL/TL Een handreiking voor leerkrachten van groep 7 en 8 in het basisonderwijs, leerkrachten in het speciaal basisonderwijs en de docenten vmbo onderbouw

Nadere informatie

Protocol schooladvies groep 8

Protocol schooladvies groep 8 Protocol schooladvies groep 8 Augustus 2016 PROCEDURE SCHOOLADVIES GROEP 8 INLEIDING De overstap van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs (VO) is een belangrijke stap. Tenslotte willen we graag

Nadere informatie

HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs

HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs Inleiding Deze advieswijzer is opgesteld door de werkgroep POVO en kan door basisscholen gebruikt worden als hulpmiddel om het advies

Nadere informatie

Van PO naar VO. Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs. NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg GD Breda

Van PO naar VO. Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs. NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg GD Breda Van PO naar VO Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg 30 4818 GD Breda 1 Inhoudsopgave 1. Doelstellingen... 3 2. Procedure overgang...

Nadere informatie

Beleid uitstroom leerlingen groep 8

Beleid uitstroom leerlingen groep 8 Beleid uitstroom leerlingen groep 8 Oktober 2014 Marion Kersten Inhoud Inleiding... 3 Het adviseringstraject... 4 Bepalen (pre)-advies.... 5 Het kind... 5 De methodegebonden toetsen... 6 De methode-onafhankelijke

Nadere informatie

Povo. Ouderbrochure POVO. Uitleg voor ouders over de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs 2013-2014

Povo. Ouderbrochure POVO. Uitleg voor ouders over de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs 2013-2014 Povo Ouderbrochure POVO Uitleg voor ouders over de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs 2013-2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Advisering en schoolkeuze 1 Hoofdstuk 2: De verschillende

Nadere informatie

Protocol verwijzing naar voortgezet onderwijs

Protocol verwijzing naar voortgezet onderwijs Protocol verwijzing naar voortgezet onderwijs In dit protocol staat de procedure beschreven die wij hanteren ten aanzien van de verwijzing van leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Eerst volgt een

Nadere informatie

Protocol. Verwijzing

Protocol. Verwijzing Protocol Verwijzing Inhoudsopgave Inleiding 3 Het volgen van de ontwikkeling 4 Verslaggeving van gegevens over leerlingen 4 Naar het voortgezet onderwijs 4 Vervroegd naar het voortgezet onderwijs 5 Stappenplan

Nadere informatie

Van PO naar VO. Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs. NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg GD Breda

Van PO naar VO. Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs. NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg GD Breda Van PO naar VO Protocol overgang van het basisonderwijs naar het voorgezet onderwijs NBS Dirk van Veen Laan van Mecklenburg 30 4818 GD Breda 1 Inhoudsopgave 1. Doelstellingen... 3 2. Procedure overgang...

Nadere informatie

Plaatsingswijzer RiBA. Overstap van PO naar VO. December 2017

Plaatsingswijzer RiBA. Overstap van PO naar VO. December 2017 Plaatsingswijzer RiBA Overstap van PO naar VO December 2017 Inhoud 1. Inleiding 3 1.1 Evaluatie 3 2. Schooladvies Primair Onderwijs 4 2.1 Uitgangspunten 4 2.2 Vorming van het schooladvies 4 2.3 Onderwijskundig

Nadere informatie

CBS De Akker Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs groep 8

CBS De Akker Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs groep 8 CBS De Akker Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs groep 8 Datum eerste versie 03-12-2011 Datum laatste versie 04-06-2015 Documenteigenaar Team CBS De Akker Datum volgende toetsing Schooljaar 2015-2016

Nadere informatie

Kiezen na de basisschool

Kiezen na de basisschool Kiezen na de basisschool Kiezen na de basisschool Wat staat je dan te wachten, waar kun je uit kiezen, waar kun je terecht??? In onderstaand schema is te zien hoe de leerroutes er uit zien op de middelbare

Nadere informatie

WELKOM. informatieavond schooladvies De Achtbaan

WELKOM. informatieavond schooladvies De Achtbaan WELKOM informatieavond schooladvies De Achtbaan Voortgezet onderwijs Totstandkoming van het schooladvies VO scholen te bereiken op de fiets Carmel College (Anthonius College): tto, technasium, vwo en

Nadere informatie

Procedure advies en aanmelding september 2014. Samenwerken aan Passend Onderwijs voor elke leerling

Procedure advies en aanmelding september 2014. Samenwerken aan Passend Onderwijs voor elke leerling Procedure advies en aanmelding september 2014 Voorbereiding PO Juni Planningsafspraken met bureau School & Onderwijs Service (SOS) 2 toetsmomenten(dagdelen): NIO en PMT-K2 Drempelonderzoek Voorbereiding

Nadere informatie

Algemeen: de LVS scores begrijpend lezen en rekenen zijn van doorslaggevend belang bij de plaatsing in de dakpanklassen.

Algemeen: de LVS scores begrijpend lezen en rekenen zijn van doorslaggevend belang bij de plaatsing in de dakpanklassen. Algemeen: de LVS scores begrijpend lezen en rekenen zijn van doorslaggevend belang bij de plaatsing in de dakpanklassen. PrO: Inzicht: DLE kleiner dan 30 (LA groter dan 0.50) IQ lager dan 80. Bij twijfel

Nadere informatie

Adviesformulier VO Bijlage Sociaal-emotionele ontwikkeling

Adviesformulier VO Bijlage Sociaal-emotionele ontwikkeling Gemeente Arnhem Adviesformulier VO Bijlage Sociaal-emotionele ontwikkeling t.b.v het schooladvies bij het verlaten van het primair onderwijs en t.b.v. LWOO/PrO-procedure. Toelichting De Wet Eindtoets en

Nadere informatie

Procesgang PO- VO Leidend in deze is de BOVO Procedure

Procesgang PO- VO Leidend in deze is de BOVO Procedure Procesgang PO- VO Leidend in deze is de BOVO Procedure De totstandkoming van het basisschooladvies Indicatie advies groep In het ontwikkelgesprek van februari wordt met de ouders besproken aan welke adviesrichting

Nadere informatie

Procesgang PO-VO

Procesgang PO-VO Basisschool Jeroen Procesgang PO-VO 2018-2019 Leidend in deze is de BOVO procedure 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Voorlopig advies groep 7 De Entreetoets wordt door de leerkrachten van

Nadere informatie

Informatie-avond VO donderdag 29 november Van groep 8 naar de brugklas!

Informatie-avond VO donderdag 29 november Van groep 8 naar de brugklas! Informatie-avond VO donderdag 29 november 2018 Van groep 8 naar de brugklas! voortgezet onderwijs PRO VMBO HAVO VWO basisberoepsgerichte leerweg kaderberoepsgerichte leerweg gemengde leerweg theoretische

Nadere informatie

Naar het voortgezet onderwijs!

Naar het voortgezet onderwijs! Naar het voortgezet onderwijs! Handleiding bij de POVO procedure voor leerkrachten en docenten 2018-2019 Inhoudsopgave Inleiding 1. Werken met Onderwijs Transparant 2. Het schooladvies: hoe komt dat tot

Nadere informatie

VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs

VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs Inhoud VO avond 1. Onderwijstypen voortgezet onderwijs (VO) 2. Advisering basisschool 3. Toelichting toetsafname 4. Tijdspad 5. Ontwikkelingen 6. Traject aanmelding VO. 7. Tips bezoek en overzicht van

Nadere informatie

Beleid advisering basisschool De Duinsprong

Beleid advisering basisschool De Duinsprong Beleid advisering basisschool De Duinsprong Inleiding De Duinsprong streeft ernaar om haar leerlingen op het juiste niveau te plaatsen op het voortgezet onderwijs. Om dit in alle groepen en bij alle leerkrachten

Nadere informatie

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure. 1. De totstandkoming van het basisschooladvies;

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure. 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Procesgang PO-VO Leidend in deze is de BOVO procedure 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; 2 e rapport groep 6: Bij het tweede rapport van groep 6, worden de Cito grafieken voor ouders, vanuit

Nadere informatie

Procedure PO-VO

Procedure PO-VO Procedure PO-VO 2018-2019 beschrijving voor ouders Montessorischool Houtwijk Schooljaar 2018-2019 1 PROCEDURE PO-VO 2018-2019 Inhoudsopgave Procedure overgang PO-VO... 3 1. Voorlichtingsavond VO... 3 2.

Nadere informatie

Aanmelding en toelating bij het Dockinga College Aanmelding eerste leerjaar:

Aanmelding en toelating bij het Dockinga College Aanmelding eerste leerjaar: Aanmelding en toelating bij het Dockinga College Aanmelding eerste leerjaar: Uitgangspunt Het Dockinga College vindt het belangrijk om, in samenwerking met de ouder(s)/ verzorger(s) en de school van herkomst,

Nadere informatie

Protocol overgang PO-VO

Protocol overgang PO-VO Protocol overgang PO-VO Aan de hand van de vijf fasen komen we tot een verantwoord school beleid t.o.v. de overgang PO- VO ( Bron: School aan Zet). 1- Oriëntatie op uitstroombestemming VO, 2- Schooladvies,

Nadere informatie

De overstap naar voortgezet (speciaal) onderwijs in 2016

De overstap naar voortgezet (speciaal) onderwijs in 2016 De overstap naar voortgezet (speciaal) onderwijs in 2016 Informatie voor ouders/verzorgers met kinderen op het primair onderwijs of speciaal (basis-)onderwijs Als uw zoon/dochter komend schooljaar naar

Nadere informatie

Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen

Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen Vastgesteld op 12 november 2014 Inhoud 1. Toelatingsprocedure PO - VO Velsen 1.1 Verantwoording 1.2 De leerlingen waar de afspraken voor gelden 1.3 Overeenstemming

Nadere informatie

Overgangsprocedure PO-VO 2019

Overgangsprocedure PO-VO 2019 Overgangsprocedure PO-VO 2019 Samenwerkingsverband PassendWijs en Samenwerkingsverband V(S)O 25.06 coördineren samen de overgang van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs binnen de gemeentes Arnhem,

Nadere informatie

Uitstroom PO-VO. van het Primair Onderwijs (PO) naar het Voortgezet Onderwijs (VO)

Uitstroom PO-VO. van het Primair Onderwijs (PO) naar het Voortgezet Onderwijs (VO) Uitstroom PO-VO van het Primair Onderwijs (PO) naar het Voortgezet Onderwijs (VO) Augustus 2017 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Hoofdstuk 1 Groep 7... 4 1.1 Informatie... 4 1.2 Totstandkoming eerste

Nadere informatie

Plaatsingswijzer RiBA. Overstap van PO naar VO. Oktober 2018

Plaatsingswijzer RiBA. Overstap van PO naar VO. Oktober 2018 Plaatsingswijzer RiBA Overstap van PO naar VO Oktober 2018 Inhoud 1. Inleiding 3 1.1 Evaluatie 3 2. Schooladvies Primair Onderwijs 4 2.1 Uitgangspunten 4 2.2 Vorming van het schooladvies 4 2.3 Onderwijskundig

Nadere informatie

December 2015. Betreft: de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. Geachte ouders/verzorgers,

December 2015. Betreft: de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. Geachte ouders/verzorgers, December 2015 Betreft: de overgang van primair naar voortgezet onderwijs Geachte ouders/verzorgers, Met onderstaande algemene brief willen we u laten weten wat er in het verwijzingstraject van de basisschool

Nadere informatie

PROCEDURE ADVISERING PO/VO

PROCEDURE ADVISERING PO/VO PROCEDURE ADVISERING PO/VO RK Basisschool De Drie Linden Versie december 2018 In deze procedure is omschreven welke activiteiten wij ondernemen in aanloop naar het vaststellen van het basisschooladvies

Nadere informatie

Doorverwijzen naar het voortgezet onderwijs

Doorverwijzen naar het voortgezet onderwijs Doorverwijzen naar het voortgezet onderwijs Ouderversie 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. De plaatsingswijzer... 4 2. Uitstroomprofielen in groep 6... 5 3. Voorlopig advies in groep 7... 6 4. Advisering

Nadere informatie

De aanmelding en plaatsing V.O. Hoogeveen september 2014

De aanmelding en plaatsing V.O. Hoogeveen september 2014 De aanmelding en plaatsing V.O. Hoogeveen september 2014 Uitgangspunten voor aanmelding en plaatsing Het is in het belang van leerlingen dat zij in de opleiding geplaatst worden die bij hen past. Leerlingen

Nadere informatie

Onderwijskundig Rapport

Onderwijskundig Rapport 2017-2018 Onderwijskundig Rapport Advies & Inlichtingenformulier voor het Voortgezet Onderwijs Naam Leerling: Woonplaats: 1 1. Leerling- en schoolgegevens Achternaam leerling Tussenvoegsel Roepnaam Geboortedatum

Nadere informatie

EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR

EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR 2017-2018 Volgens de wet centrale eindtoets Primair Onderwijs is het basisschooladvies leidend bij de toelating van basisschoolverlaters tot het vo. De po-school

Nadere informatie

Plaatsingswijzer. Versie 2 051114 mjp 1

Plaatsingswijzer. Versie 2 051114 mjp 1 Plaatsingswijzer De plaatsingswijzer is een instrument dat een school voor voortgezet onderwijs in de regio hanteert om te komen tot een plaatsingsbesluit. Dit instrument wordt in 2015 voor het eerst experimenteel

Nadere informatie

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure

Procesgang PO-VO. Leidend in deze is de BOVO procedure Procesgang PO-VO Leidend in deze is de BOVO procedure 1. De totstandkoming van het basisschooladvies; Indicatie advies groep 7; In januari wordt met de ouders besproken aan welke adviesrichting zij kunnen

Nadere informatie

Heeft u een zoon of dochter in groep 8? Dan is deze brochure voor u.

Heeft u een zoon of dochter in groep 8? Dan is deze brochure voor u. Heeft u een zoon of dochter in groep 8? Dan is deze brochure voor u. Uw kind gaat naar het Voortgezet Onderwijs en daar komt veel bij kijken. Per schooljaar 2013-2014 wordt er in de Regio Utrecht West

Nadere informatie

Starterscursus po. BOVO procedure deel 2 Start

Starterscursus po. BOVO procedure deel 2 Start Starterscursus po BOVO procedure deel 2 Start 14 oktober 2015 Inhoud BOVO tijdpad jan-jul Onderwijstypen vo Aanmeldprocedure vo Toelating vo In contact met het vo Tijdpad 2015-2016 Speciale doelgroepen

Nadere informatie

Capellenborg. Plaatsingsbeleid in het eerste leerjaar

Capellenborg. Plaatsingsbeleid in het eerste leerjaar Capellenborg Plaatsingsbeleid in het eerste leerjaar Inhoudsopgave Aanleiding 2 Bronnen 2 Wetgeving 2 Rol Sallandse Onderwijskamer 2 Uitgangspunten plaatsingsregeling 3 Plaatsingsregeling 3 Uitvoeringsregeling

Nadere informatie

Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere

Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere Overgang van Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere Voorlopig advies groep 6 en 7 Aan het einde van het schooljaar groep 6 en 7 geeft de PO school na overleg met ouders een voorlopig schooladvies 1.

Nadere informatie

Naar welke opleiding kan mijn kind?

Naar welke opleiding kan mijn kind? Na de basisschool Naar welke opleiding kan mijn kind? Het basisschooladvies Het 2e toetsgegeven De nieuwe school Het onderwijssysteem Wat verwachten we van de ouders bij deze schoolkeuze? Belangrijke data

Nadere informatie

Onderwijskundig Rapport

Onderwijskundig Rapport Onderwijskundig Rapport t.b.v. het schooladvies bij het verlaten van het primair onderwijs en het leerlingdossier t.b.v. de aanvraag leerwegondersteunend- en praktijkonderwijs Naam leerling: Naam school:

Nadere informatie

Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs

Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs Protocol Schoolkeuze Voortgezet Onderwijs PCBO Het Mozaïek Middelwijk 2 9202 GV Drachten 0512 544530 info.hetmozaiek@pcbosmallingerland.nl www.pcbo-hetmozaiek.nl Documenteigenaar Team PCBO Het Mozaïek

Nadere informatie

17 EK - OBS DE KLEINE KEIZER EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR

17 EK - OBS DE KLEINE KEIZER EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR 17 EK - OBS DE KLEINE KEIZER EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 SCHOOLJAAR 2016-2017 In het schooljaar 2014-2015 werd de wet centrale eindtoets Primair Onderwijs ingevoerd. Volgens deze wet is het basisschooladvies

Nadere informatie

Adviesformulier VO Onderwijskundig Rapport t.b.v het schooladvies bij het verlaten van het primair onderwijs en t.b.v. LWOO/PrO-procedure.

Adviesformulier VO Onderwijskundig Rapport t.b.v het schooladvies bij het verlaten van het primair onderwijs en t.b.v. LWOO/PrO-procedure. Gemeente Arnhem Adviesformulier VO Onderwijskundig Rapport t.b.v het schooladvies bij het verlaten van het primair onderwijs en t.b.v. LWOO/PrO-procedure. Toelichting De Wet Eindtoets en de Overgang PO-VO

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: De verschillende soorten onderwijsniveaus na de basisschool 3

Hoofdstuk 2: De verschillende soorten onderwijsniveaus na de basisschool 3 2012-2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Advisering en schoolkeuze 1 Hoofdstuk 2: De verschillende soorten onderwijsniveaus na de basisschool 3 Hoofdstuk 3: Overzicht van alle Utrechtse scholen en hun onderwijsniveaus

Nadere informatie

Stappenplan schoolverlaters (welke kinderen komen in aanmerking voor de NIO?) afname laatste week september, eerste week oktober 2012

Stappenplan schoolverlaters (welke kinderen komen in aanmerking voor de NIO?) afname laatste week september, eerste week oktober 2012 Stappenplan schoolverlaters (welke kinderen komen in aanmerking voor de NIO?) afname laatste week september, eerste week oktober 2012 Voor de leerkrachten van groep 7 en 8 moet duidelijk zijn aan welke

Nadere informatie

EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8

EINDADVISERING LEERLINGEN GROEP 8 In dit document wordt de opbouw van de advisering op Maria Montessori onderbouwd en met behulp van het stappenplan het tijdpad uitgezet en de taken verdeeld. Het document sluit af met een actuele versie

Nadere informatie

Op weg naar het voortgezet onderwijs

Op weg naar het voortgezet onderwijs Het Openbaar Onderwijs Lingewaal presenteert Op weg naar het voortgezet onderwijs In samenwerking met : Gymnasium Camphusianum, Merewade College, Wellant College & Heerenlanden College Opening PROGRAMMA

Nadere informatie

Overgangsprocedure PO-VO 2019

Overgangsprocedure PO-VO 2019 Overgangsprocedure PO-VO 2019 Samenwerkingsverband PassendWijs en Samenwerkingsverband V(S)O 25.06 coördineren samen de overgang van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs binnen de gemeentes Arnhem,

Nadere informatie

Beleid Schooladvies. Irene Verbeet Directeur

Beleid Schooladvies. Irene Verbeet Directeur 2015-2019 Beleid Schooladvies Irene Verbeet Directeur Inhoudsopgave Inleiding... 2 Opstellen schooladvies... 2 Stappenplan... 2 Groep 7... 2 Groep 8... 3 De voorbereiding van de kinderen op de overgang

Nadere informatie