////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Transcriptie

1 /verslag 44THPAO Afdeling Welzijn en Samenleving Koning Albert II-laan 35 bus Brussel T F welzijnensamenleving@wvg.vlaanderen.be VERSLAG /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Datum: 22/05/2017 Aanwezig: Geert Aloy, Kristel Bogaerts, Griet Briels, Ilse Boeykens, Bruno Buytaert, Rudy De Cock, Nathalie De Bleeckere, Bart De Geeter, Katia De Vos, Kristel De Vos, Marc Haesendonckx, Wouter Horemans, Shirley Ovaere, Arne Proesmans, Thijs Smeyers, An Van Cauwenberghe, Frank Van den Branden, Laurens Van Dorpe, Henk Van Hootegem, Marnic Van Sevencoten, Nadine Vervaet, Eva Vonck, Toon Walschap, Hinda Zouaoui Voorzitter: Koen Devroey Verslaggever: An Van Cauwenberghe Onderwerp: HPAO //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het HPAO werd voor een tweede maal op korte tijd in het kader van de bijsturing en evaluatie van het VAPA samengeroepen. Op de agenda stond slechts één punt, namelijk de selectie en onderbouwing van prioritaire maatregelen die we voor de bijsturing van het VAPA naar voor schuiven. De geselecteerde maatregelen zullen als advies dienen voor de opmaak van de bijsturing van het VAPA. De afdeling Welzijn en Samenleving heeft de opmerkingen en aanvullingen van de leden van het HPAO die zij ontving na het overleg op 5 mei, verwerkt en zo veel als mogelijk aangevuld. Bij aanvang van het huidig overleg is er echter nog geen aangepaste omgevingsanalyse beschikbaar. Ter voorbereiding van dit overleg werd aan de leden van het HPAO gevraagd prioritaire maatregelen inzake armoedebestrijding voor te stellen. Deze werden door de administratie verzameld en vervolgens ongewijzigd gerangschikt per grondrecht. Dit document werd ter vergadering voorgelegd (zie bijlage). Er werd in drie werkgroepen - op basis van het overzicht - gedebatteerd over maximaal vijf te weerhouden prioriteiten. Het verslag geeft een weergave van de plenaire bespreking terug, aangevuld met argumenten die in de werkgroepen werden aangehaald. De voorziene overlegtijd liet niet toe om over alle voorstellen ten gronde te debatteren. pagina 1 van 5

2 A. Prioritaire beleidslijnen/maatregelen De onderstaande maatregelen impliceren een extra investering. Het HPAO herhaalt dat het niet de bedoeling is de onderstaande maatregelen te financieren met middelen die vanuit andere armoedebestrijdende maatregelen in het VAPA worden geheroriënteerd. Bij de voorgestelde maatregelen, ook voor de zogenaamde quick wins, is het van belang dat zij kaderen in een ruimer structureel armoedebestrijdingsbeleid. Recht op betaalbaar en kwalitatief wonen 1.1. Argumentatie Wonen is naast inkomen een cruciaal domein om armoede structureel te bestrijden. Niet alleen de woning op zich is belangrijk, maar dit heeft impact op het besteedbaar inkomen (aandeel woon- en energiekosten), fysieke en mentale gezondheid (ongezonde woningen, leefomgeving), opleidings- en ontwikkelingskansen (bv. plaats voor kinderen om te spelen, om huiswerk te maken), sociaal netwerk (mogelijkheid mensen te ontvangen), gezinsleven (een veilige en aangename plek), Het HPAO wijst erop dat de meest preventieve oplossing is te zorgen voor voldoende kwaliteitsvolle, energiezuinige en betaalbare woningen voor gezinnen in armoede. Op het gebied van huisvesting wordt de markt opgesplitst in private en sociale woningen. Op beide domeinen zijn de nodige acties vereist om ook kwetsbare gezinnen een betaalbare en kwalitatieve woon en leefomgeving te kunnen verzekeren. Ondanks de recente wijziging van het grond en pandendecreet blijft de vraag naar sociale huurwoningen toenemen. Wat hiernaast ook opgemerkt wordt, is dat bijna een vijfde van de Vlaamse bevolking in een huis van mindere kwaliteit leeft. Het gaat om huizen met woningdeprivatie (zonder elementair comfort, met structurele gebreken aan het dak, de ramen, deuren en muren of te donkere huizen) of met een gebrek aan ruimte. In dezelfde context wordt ook benoemd dat een aanzienlijke groep van mensen ook problemen hebben met het betalen van de elektriciteit-, gas- of waterfactuur. Met de steeds stijgende energie en waterprijzen worden sociale correcties voor huishoudens in armoede ook belangrijker. 1.1 Prioritaire maatregelen Maatregelen met een impact op korte termijn - Optrekken plafond huursubsidie en verbreden doelgroep rechthebbenden - Verbreden doelgroep rechthebbenden huurpremie en huursubsidie - Verbreden doelgroep begunstigden sociale correctie watertarief - Verhogen/ verbreden sociale correcties energie Maatregelen met een impact op langere termijn - Versnelling groeipad sociale woningen de doelstellingen worden afgestemd op de noden via een analyse van de huidige wachtlijst. - Grotere afdwingbaarheid sociaal objectief gronden en pandendecreet (cfr regeerakkoord Steden en gemeenten zijn dé regisseur van het lokaal woonbeleid) 44THPAO pagina 2 van 5

3 2. Recht op Gezin 2.1. Argumentatie Het recht op gezin behelst het erkennen en respecteren van ouders in armoede als opvoedingsverantwoordelijke en de ondersteuning van hun ouderschap. Het gaat niet alleen over ondersteuning inzake opvoeding, maar ondersteuning van het gezinsleven op alle levensdomeinen door te investeren in de hele omgeving van jonge kinderen. Een belangrijk deelaspect in deze context betreft het recht op kinderopvang. Gezinnen in armoede maken minder gebruik van kinderopvang. Kwaliteitsvolle opvang heeft nochtans positieve effecten op de ontwikkeling van kinderen. Oorzaken zijn divers: o.a. een gebrek aan aanbod, prijs(verhogingen), bereikbaarheid en een gebrek aan flexibiliteit. In arme wijken zijn vaak ook minder voorzieningen voor gezinnen aanwezig Prioritaire maatregelen Maatregelen met een impact op korte termijn - Toekenning voordeeltarief kinderopvang (1,56 euro/uur) toegankelijker maken via enerzijds automatische toekenning aan gezinnen met een inkomen onder de armoedegrens en anderzijds toekenning ook via de kinderoppaslocatie te laten verlopen (niet alleen via OCMW toekennen)systeem respijtdagen herbekijken in functie van haalbaarheid voor kwetsbare gezinnen Maatregelen met een impact op langere termijn - Meer plaatsen inkomensgerelateerde kinderopvang 3. Recht op Inkomen 3.1. Argumentatie Armoede en sociale uitsluiting heeft met meer te maken dan enkel inkomen, maar inkomen is wel een cruciaal aspect van armoede. Het beschikken over voldoende inkomen is een noodzakelijke voorwaarde om uit armoede te geraken of te blijven. Armoede - en inkomensproblemen of schulden - zorgt voor een gebrek aan ruimte om als mens te ontplooien, om te ontdekken, om te ontmoeten, om op te voeden, te leren. Om het mogelijk te maken/ te faciliteren dat mensen werkelijk evenwaardig kunnen participeren aan de maatschappij is een voldoende inkomen een basisvoorwaarde Prioritaire maatregelen Maatregelen met een impact op korte termijn - Door het nieuwe Groeipakket ter vervanging van het huidige kinderbijslagsysteem wordt een positieve impact op de kinderarmoedecijfers bewerkstelligd. Gezien de ambitieuze kinderarmoededoelstelling van Pact2020, moet echter meer rekening gehouden worden met de resultaten van de armoedetoets, om het armoedebestrijdend effect te verhogen. Dit kan door meer herverdelend te werken en/of het totale budget te verhogen. 44THPAO pagina 3 van 5

4 Maatregelen met een impact op langere termijn - Op lange termijn is een inkomen dat de armoederisicodrempel bereikt voor iedereen, noodzakelijk. Maatregelen inzake (werkbaar) werk en sociale zekerheid zijn hiertoe vereist. Belangrijke bevoegdheden inzake inkomen liggen hierbij dus federaal Ondersteuning trajecten van mensen in armoede Het HPAO heeft lang stil gestaan bij, maar na bespreking geen consensus bereikt over, het voorstel om te investeren in financiële randvoorwaarden die nodig zijn om mensen in armoede stappen te laten zetten naar meer participatie aan de maatschappij. Er worden heel wat trajecten opgezet en acties ondernomen om mensen toe te leiden naar opleiding, werk, maatschappelijke participatie, gezinsondersteuning, Mensen in armoede willen ook dergelijke stappen zetten, maar hebben hier vaak niet de ruimte voor. Een financiële tegemoetkoming die een onmiddellijke inkomensverbetering tot gevolg heeft, draagt bij tot die ademruimte - of zoals in het boek schaarste genoemd meer bandbreedte - en kan dus een grote betekenis hebben en de mogelijkheden creëren om deze stappen effectief te zetten. Uiteraard moet dit gepaard gaan met trajecten op maat die aansluiten bij de reële noden van mensen in armoede en rekening houden met hun draagkracht. 4. Recht op Werk 4.1. Argumentatie Het hebben van werk wordt gezien als een belangrijke buffer tegen armoede. We stellen enerzijds echter vast dat vele mensen in kwetsbare situaties aan het werk willen, maar hier om verschillende redenen niet of moeilijk in slagen. En anderzijds dat ook mensen met een betaalde job niet per definitie uit de armoede geraken. Ook mensen in armoede hebben recht op vrije keuze van werk en op billijke en bevredigende arbeidsvoorwaarden. Gezien de focus op gezinnen met jonge kinderen, is er nood aan werkbaar werk voor mensen in armoede, waarbij de combinatie werk-gezin ondersteund wordt en alle randvoorwaarden hiertoe vervuld worden. Een belangrijk aspect dat in dit kader onderbelicht blijft, betreft de sociale economie Prioritaire maatregelen Maatregelen met impact op korte termijn - Het afgesproken groeipad sociale economie versnellen en verbreden Maatregelen met een impact op langere termijn - Inzetten op werkbaar werk: creatie van voldoende kwalitatieve jobs met aandacht voor afstemming werk-gezin en de nodige randvoorwaarden (kinderopvang, mobiliteit, ) 5. Recht op Onderwijs 5.1. Argumentatie Ondanks de leerplicht en de talrijke initiatieven die er zijn om ervoor te zorgen dat alle kinderen gelijke kansen hebben op onderwijs, is België het land met de grootste kloof tussen de sterkste en de zwakste presteerders op school. Vaak hangt het prestatieniveau samen met de socio-economische situatie van het gezin. Dit hangt van 44THPAO pagina 4 van 5

5 veel factoren af. Een van die factoren betreft de betaalbaarheid van het onderwijs. Ondanks dat het leerplichtonderwijs gratis is, moeten ouders vaak nog een aanzienlijk deel van de kosten zelf dragen. Dit is niet voor iedereen mogelijk Prioritaire maatregelen Maatregelen met een impact op korte termijn - Er loopt momenteel een onderzoek naar de mogelijkheden van een maximumfactuur voor het secundair onderwijs. Het onderzoek loopt binnenkort af. Er wordt met de resultaten van het onderzoek op korte termijn daadwerkelijk aan de slag gegaan in functie van de introductie van een maximumfactuur in het Secundair Onderwijs 6. Recht op Dienstverlening 6.1. Argumentatie De ondersteuning van mensen in armoede door tal van diensten is heel versnipperd en vaak kortetermijngericht. Daarenboven zijn de diensten en voorzieningen voor mensen in armoede vaak moeilijk toegankelijk. Vaak zijn het de zwaksten, de mensen die er het meest nood aan hebben, die daardoor niet alle bestaande hulp ontvangen. Ze komen dan in een situatie van onderbescherming terecht. Onderbescherming gaat niet enkel om de non-take-up van financiële sociale tegemoetkomingen, maar om het gehele publieke aanbod van (grond)rechten en diensten. Om mensen in armoede hun rechten te laten effectueren, dient verder ingezet te worden op een geïntegreerde dienstverlening, die bijzondere aandacht heeft voor het toekennen van rechten. Rechten moeten zoveel mogelijk automatisch worden toegekend op alle niveaus. Waar dit niet mogelijk is, moet de toekenning zo eenvoudig mogelijk zijn en moeten mensen ondersteund worden. Er moet tenslotte op zoek gegaan worden naar mensen die zelf de weg naar dienstverlening (nog) niet vinden Prioritaire maatregelen Maatregelen met een impact op korte termijn - De pilootprojecten inzake Geïntegreerd Breed Onthaal moeten specifiek en extra ondersteund worden inzake het terugdringen van non-take up. - Verder inzetten op Automatische Rechtentoekenning en proactief handelen binnen de Vlaamse overheid B. Verder traject De afdeling Welzijn en Samenleving verwerkt de bovenstaande input en voegt die toe aan het document met de omgevingsanalyse. In dit document worden dan ook de huidige acties van het VAPA vermeld. Dit document wordt vervolgens nog aan de leden van het HPAO bezorgd voor een laatste elektronische ronde waarbij nog via track changes wijzigingen kunnen worden voorgesteld. Daarna wordt de tekst aan de coördinerend minister voor armoedebestrijding bezorgd. 44THPAO pagina 5 van 5