Titel projectvoorstel:

Transcriptie

1 Format voor het indienen van een projectvoorstel voor Privaat-Publieke Samenwerking (PPS) te starten in 2017 Dit format wordt gebruikt voor het aanmelden van projectvoorstellen voor Topsector Agri&Food. Voor vraag 1 t/m 6 is er per onderwerp een maximaal aantal pagina s. Dit staat per onderdeel in de titel vermeld. Inzenden vóór 18 juli uur bij info@tki-agrifood.nl Titel projectvoorstel: Nummer projectidee: Contactgegevens penvoerder: Contactgegevens namens onderzoekers: Bodem Resetten: innovatieve anaerobe grondontsmetting tegen schadelijke bodemorganismen Naam: Thea van Beers Bedrijf: Agrifirm Plant : t.vanbeers@agrifirm.com Naam: Leendert Molendijk Organisatie: WUR (PPO-agv) : leendert.molendijk@wur.nl Het projectidee past onder Roadmap(s) X Robuuste Plantaardige Productie Duurzame Veehouderij Consument & Keten Voeding & Gezondheid Hoogwaardige Producten Voedselveiligheid Internationalisering Biobased Economy Smart Agri&Food Eventueel: cross over met topsector: Heeft u het voorstel ook elders ingediend? PPS BeterBodemBeheer, Fytosanitair Robuuste Ketens, PPS Plantgezondheid, PPS PL2.0 X Nee Pag. 1 van 7

2 Inhoudelijke beschrijving 1. Samenvatting aanvraag (max. 0,5 A4; deze tekst wordt gepubliceerd) De afhankelijkheid van chemische middelen voor de bestrijding van aaltjes is in de afgelopen decennia al sterk afgenomen, deels door de ontwikkeling van resistente rassen, een uitgebreid netwerk aan bemonsteringsmethoden voor vroege detectie en meer kennis over waardplanten en schadegevoeligheid van gewassen. De focus voor veel plantparasitaire nematoden is daarmee komen te liggen op beheersing in plaats van bestrijding. Voor een aantal teelten is deze aanpak onvoldoende omdat hoge eisen worden gesteld door afnemers, het gaat hier dan met name om uitgangsmateriaal. Op deze uitgangsmaterialen vindt, in verband met nultoleranties bij importerende landen, scherpe keuring plaats op quarantaine organismen. Ook afnemers in eigen land zijn voor een optimale teelt afhankelijk van schoon uitgangsmateriaal en grond vrij van schadelijke aaltjessoorten, stap 1 in de Aaltjes Beheersing Strategie. Naast aaltjes is de beheersing van bodemschimmels een belangrijke voorwaarde om percelen in goede conditie te houden. Verticillium, Rhizoctonia en witrot (Sclerotium cepivorum) zijn hier voorbeelden van. En van met name wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne spp) en stengelaaltjes (Ditylenchus dipsaci) is bekend dat ze al in zeer lage aantallen al tot grote schade in de teelt kunnen leiden. De genoemde maatregelen bieden te weinig zekerheid om schadevrij te kunnen telen. Aanvullende maatregelen om bodemziekten te bestrijden zijn nauwelijks voorhanden en voor zover ze chemisch van aard zijn niet breed toegelaten of gebonden aan strenge restricties die gangbaar gebruik nagenoeg onmogelijk maken. Nieuwe IPM bouwstenen als alternatief voor chemische bestrijding moeten ontwikkeld worden om een GROEN (Gewasbescherming Robuust, Optimaal Economisch & Natuurlijk) teeltsysteem mogelijk te maken. Bodem Resetten is een innovatieve vorm van anaerobe grondontsmetting waarbij eiwitrijk plantaardig materiaal uit de agro-industrie (Herbie ) in de bodem wordt ingewerkt en luchtdicht afgedekt. Anaerobe afbraakprocessen doden de schadelijke bodemorganismen. Voor een aantal schadelijk bodemorganismen, is inmiddels in bakkenproeven aangetoond dat de betrouwbaarheid c.q. effectiviteit vergelijkbaar of zelfs beter is dan de toegelaten chemische alternatieven. De kosteneffectiviteit is echter nog niet concurrerend. Daarnaast is het afdekken met folie milieu belastend in verband met het afval. Wanneer Bodem Resetten verder ontwikkeld kan worden kan de sector beschikken over een nieuwe bouwsteen in een GROEN teeltsysteem met schoon uitgangsmateriaal, de wetenschap krijgt meer inzicht in het werkingsmechanisme en de maatschappij krijgt vertrouwen in de milieu belasting van teeltsystemen. 2. Beoogde doel (max. 1 A4, evt. uitgebreide State of the Art in een bijlage) Het behouden van schone grond voor een optimale uitgangsituatie van een teelt vormt een steeds grotere uitdaging voor de sector. In het bijzonder aan de voorkant van deze keten, het uitgangsmateriaal, is dit cruciaal omdat afnemers in de productieteelt voor hun resultaat hiervan afhankelijk zijn. De beheersing van schadelijke bodemorganismen vergt een doordachte integrale aanpak zoals bijvoorbeeld vorm gegeven in de aaltjes beheersing strategie. Hierbij zijn saneringsmaatregelen het vangnet nadat alle kennis is ingezet om besmettingen te voorkomen of op een laag niveau te houden. Vanwege de hoge eisen is een breed assortiment aan aanvullende maatregelen noodzakelijk om in probleemsituaties saneringsmogelijkheden te hebben. De beschikbare methoden om bodemorganismen beneden een schadelijke grens te houden vereisen vaak economisch minder rendabele keuzes zoals het telen van laag salderende gewassen, of de inzet van bestrijdingsmethoden zoals inundatie of de teelt van een vanggewas, welke alleen ingezet kunnen worden tijdens het groeiseizoen en daarmee de plaats van een reguliere teelt innemen. Dit vormt een belemmering voor toepassing van deze methoden. Op het gebied van verduurzaming is met name in het MeerJarenPlan Gewasbescherming op het gebied van chemische middelen tegen bodemziekten grote sprongen gemaakt. De overgebleven toegelaten chemische middelen zijn onvoldoende effectief of zeer beperkt toegelaten. Bodem Resetten past in een GROEN teeltsysteem omdat het product zelf geen enkele synthetische of toxische component kent en het gebruik maakt van natuurlijke processen in de bodem om schadelijke organismen te bestrijden. Er zijn sterke aanwijzingen dat wanneer er vluchtige vetzuren ontstaan het met name de plant parasitaire nematoden (Tylenchiden) zijn die hiervan te lijden hebben (selectieve werking) (Thoden 2011). Zeer veel organismen zijn bestand tegen anaerobe omstandigheden en na afloop herstelt het bodemleven zich bijzonder snel (van Os 2003). Bovendien lijkt er perspectief om de tijdsduur waarbinnen het beoogde effect bereikt wordt zo te verkorten dat een reguliere teelt niet belemmerd wordt. Sinds einde 2014 zijn er proeven gedaan met deze methode in buitenteelten. De resultaten bieden perspectief en hebben informatie opgeleverd over een aantal randvoorwaarden voor de uitvoering, maar nog geen praktisch toepasbare en economisch haalbare bestrijdingsmethode met bedrijfszeker resultaat (bijlage 2). Pag. 2 van 7

3 Het doel van het onderzoek is het ontwikkelen van een bouwsteen in de vorm van Bodem Resetten voor een GROEN teeltsystem om minder afhankelijk te zijn van chemische middelen, en economisch minder rendabele bestrijdingstechnieken die een reguliere teelt belemmeren. Voor maximale milieuwinst moet ook een alternatief voor de folieafdekking ontwikkeld worden. Hiervoor is fundamentele kennis over de opbouw naar een gezonde bodem en de duurwerking nodig. Deze kennis geeft inzicht in de kritische factoren die het resultaat beïnvloeden. Op basis hiervan kan het proces beter worden gestuurd zodat het effect kan worden voorspeld en tegenvallende resultaten worden vermeden. Fundamentele kennis is bovendien noodzakelijk om toepassing in open teelten kostentechnisch mogelijk te maken. Beschrijf * de aanleiding voor het project: wat is het probleem? * de reden voor het indienen van het project: wat is de urgentie voor de sector? * State of the Art: wat is er al bekend over het probleem (wetenschappelijk en praktijkkennis)? *wat gaat er concreet opgeleverd worden in dit project: wat is de innovatie/vernieuwing (nieuw concept, methode, werkwijze, product, dienst ect.)? 3. Beoogde impact (max. 0,5 A4) Bodem Resetten heeft de potentie om een maatschappelijk aanvaarde niet chemische wijze van grond behandeling te worden. Door inzet van deze methode blijven percelen geschikt voor de teelt van hoogsalderend uitgangsmateriaal en behoudt Nederland haar voorhoede positie in deze lucratieve markt. De sector krijgt nieuw en effectief gereedschap om geïntegreerde beheersingsstrategieën op te baseren. Agrifirm Plant kan met de opgedane kennis de telers een breder spectrum aan handelingsopties bieden om bodemorganismen effectief te beheersen. Doordat Agrifirm betrokken is bij de ontwikkeling komt er veel basiskennis binnen de organisatie over de methode zodat maatwerk advisering mogelijk wordt. Betrokkenheid bij deze PPS levert een nieuw netwerk op binnen sector en wetenschap, met uitwisseling van informatie op allerlei gebied tot gevolg. Thatchtec kan met dit product doorbreken in de markt. Sinds het verbod op methylbromide in 2015 is er internationaal grote vraag naar alternatieven, Bodem Resetten zal daar een van kunnen zijn. WUR interactie met de partners leidt tot formulering van scherpe onderzoeksvragen en dito onderzoeksopzet. De PPS stelt onderzoekers in staat internationaal te presenteren en publiceren waardoor er ook wetenschappelijk nieuwe netwerken ontstaan waar bijvoorbeeld Europese projecten uit voortkomen. Kennis over de mechanismen rondom anaerobe grondontsmetting zal worden ingezet ten behoeve van andere onderzoeksvragen (inundatie, overstromingsproblematiek, rol van vluchtige vetzuren, selectiviteit van bodemfauna en flora). De toepassingshorizon van Bodem Resetten strekt zich uit tot de teelt van alle uitgangsmateriaal in de vollegrond. Voorwaarde hiervoor is de ontwikkeling tot een effectieve (dodingspercentages >95%), en betaalbare (meerjarig effect is groot genoeg om de kostprijs te compenseren) methode. Het werkingsmechanisme moet voldoende duidelijk worden om te kunnen bijsturen Bij aangetoonde goede en bedrijfszekere resultaten wordt erkenning aangevraagd als officiële bestrijdingsmaatregel tegen de Q-organismen waarop werking is aangetoond. Voor opschaling naar grote arealen is er geen belemmering. Productie van Herbie kan naar behoefte worden opgevoerd. Met de beschikbare Agrifirm logistiek is nationale distributie gegarandeerd. 4. Aanpak van het project (max. 1 A4; uitgebreid meerjarig werkplan in een Bijlage, bij meerdere projecten vul dan meerdere keren vraag 4 in) In eerder onderzoek is het concept van Bodem Resetten in emmerproeven getoetst, is verkend of Bodem resetten ook voor buitenteelten geschikt te maken is, en welke combinatie van bodemtemperatuur en behandelingsduur noodzakelijk is voor het slagen van het proces. Daarnaast is een verkenning gedaan naar de optimale formulering Pag. 3 van 7

4 van de coating als alternatief voor de folie. Hieruit is naar voren gekomen dat behalve vanwege het milieu ook de kwetsbaarheid van de folie een goede reden is om hier een alternatief voor te ontwikkelen. Binnen het onderzoek moet ook het meerjarig effect op de bodemkwaliteit duidelijk worden aangezien de hoge kosten van deze methode meerjarige rendement vergen. De meest urgente organismen, waarvoor extra bouwstenen in het GROEN teeltsysteem ontwikkeld moeten worden zijn niet alleen in aardbei en ui een aandachtspunt maar sector overschrijdend, vanwege diverse export- en keuring eisen. Het gaat hier om Globodera, Meloidogyne, Pratylenchus, Ditylenchus, Verticillium dahliae, witrot en knolcyperus. Om bovenstaande vragen beantwoord te krijgen zullen in 2017 nieuwe veldproeven onder praktijkomstandigheden uitgevoerd worden. Om het meerjarig effect goed te kunnen beoordelen wordt in 2018 een nateelt uitgevoerd met toetsgewassen die eventuele schade het best laten zien. In 2019 zal een eindrapportage met conclusie over mogelijkheden van toepassing in open teelten, zowel technisch als economisch opgeleverd worden. Ook zal een protocol voor praktijktoepassing opgesteld worden. 5. Organisatie (max. 0,5 A4, evt. uitgebreide beschrijving van consortiumpartners in een bijlage) Agrifirm Plant is de projectleider. Als toeleverancier van gewasbeschermingsproducten is Agrifirm op zoek naar duurzame methoden om bodemgebonden plaagorganismen te bestrijden. Agrifirm Plant verkoopt niet alleen middelen, maar wil haar afnemers voorzien van goede adviezen en een goede begeleiding. Agrifirm Plant zorgt voor de (besmette) praktijkpercelen waarop de proeven worden uitgevoerd, zal betrokken zijn bij de aanleg van de proeven en zal de projectleiding voeren en toezien op de voortgang. PPO-AGV zorgt voor aanleg en uitvoering van de proeven, het nemen van de aaltjesmonsters, analyse van bodemmonsters, statistische analyse en rapportage. Thatchtec als ontwikkelaar van Bodem Resetten en begeleidt de aanleg van de proeven en is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de juiste afdekking en van de goede samenstelling van Herbie voor de gewenste toepassing. Eurofins Agro, als aanbieder van onder andere bodembemonsteringen, brengt kennis in met betrekking tot het meten van bodemkwaliteit. De Stichting Aardbei Onderzoek heeft belang bij verduurzaming van de aardbeienteelt. De Stichting heeft een aantal acute knelpunten voor de sector geagendeerd weke in de techniekenpakketten in onderlinge samenwerking met onderzoeksorganisatie Wageningen Plant Research worden opgepakt. De uitkomsten dienen als bouwstenen van het systeemontwerp waar de stichting ook aan zal bijdragen. Er is gekozen voor PPO-AGV als onderzoeksinstelling. PPO-AGV heeft aan de basis gestaan van de Anaerobe Grond Ontsmetting (voorheen Biologische Grond Ontsmetting) en heeft veel ervaring met het in deze PPS noodzakelijke onderzoek. In de lopende PPS heeft PPO laten zien een gedegen onderzoekspartner te zijn in dit ontwikkeltraject. De voortgang van het project wordt bewaakt door de projectgroep, bestaande uit alle uitvoerende partners in het project. Deze projectgroep vergadert eenmaal per kwartaal of zoveel vaker als nodig. Deze vergaderingen worden georganiseerd door de projectleider. Binnen de projectgroep worden besluiten over de directe uitvoering van de proeven genomen. Aanpassingen in de uitvoering van de proeven zullen worden voorgelegd aan de begeleidingscommissie. Ieder projectjaar wordt afgerond met een analyse van de resultaten, inclusief een statistische analyse. Deze analyse en de jaarlijkse rapportage wordt uitgevoerd door PPO-AGV. Als begeleidingscommissie zullen de leden van de lopende PPS Bodem Resetten, namelijk LTO, NVWA, EZ, KAVB, Plantum en vertegenwoordiging vanuit de provincies Groningen, Drenthe en Friesland, worden verzocht ook zitting te nemen in de begeleidingscommissie van de nieuwe PPS. Agrifirm zit de begeleidingscommissie voor en voert het secretariaat. De commissie komt tweemaal per jaar bij elkaar. In November voor de bespreking van de resultaten en vaststellen van het werkplan voor het volgend jaar. Daarnaast in de periode half juli half september waarbij één van de veldproeven wordt bezocht en kan worden besloten over aanpassingen gedurende het lopende seizoen. De begeleidingscommissie becommentarieert de concept eindrapportage en draagt bij aan een actieve communicatie naar de eigen achterban, zowel tijdens als na afloop van het project. WUR PPO-AGV is verantwoordelijk voor de financiële administratie. Pag. 4 van 7

5 6. Communicatie (max. 0,5 A4) Er wordt kosteneffectief gebruik gemaakt van bestaande communicatiekanalen zoals websites, nieuwsbrieven en platforms. De werkplan-samenvatting en de rapportages met betrekking tot de resultaten worden geplaatst op Kennisonline en op de sites van de betrokken organisaties. Daarnaast zal worden gepubliceerd in vakbladen voor telers en op de websites/facebookpagina s van de deelnemende partijen. De doelgroep zal op een veldbijeenkomst worden uitgenodigd om de methode toe te lichten en te bediscussiëren. In 2019 zal bij afronding van het project een bijeenkomst worden belegd voor EZ, provincies en waterschappen. Agrifirm Plant zal de resultaten communiceren naar haar teeltspecialisten en presenteren op open dagen. Tabel 1. Projectbegroting Projectkosten Kosten in k EXCLUSIEF BTW Personele kosten voor inzet onderzoekers: WUR PPO-agv 26,0 23,8 11,0 60,8 Private partners 19,3 14,5 6,0 39,8 Anders 15,0 19,0 34,0 TOTAAL: 60,3 57, ,6 Materiële kosten en diensten door derden: WUR PPO-agv 3,0 3,0 Private partners, kostenpost 7,5 7,5 Anders TOTAAL: 10,5 10,5 Investeringen in apparatuur en afschrijvingen: Naam kennisinstelling, investering Private partners, investering Anders TOTAAL: Overige kosten, reiskosten e.d. WUR PPO-agv 11,8 11,8 Private partners, kostenpost 2,9 2,2 5,1 Anders TOTAAL: 14,7 2,2 16,9 KOSTEN TOTAAL (excl. BTW): 85,5 59, Pag. 5 van 7

6 Tabel 2. Projectfinanciering Projectinkomsten Toegezegde / gevraagde bedragen (k ) Totaal bijdrage bedrijven in kind 1) 21,5 16, Totaal bijdrage bedrijven in cash 2) Al toegezegde publieke financiering (NWO, regio etc.) Gevraagde publieke financiering A&F TOTAAL (excl. BTW) 85,5 59, Tabel 3. Specificatie in-kind private bijdragen per bedrijf Naam Partner Specificatie inzet (aantal uren, materialen, kasruimte, enz) Waarde in kind bijdrage (k ) Agrifirm Projectleiding en uitvoering ,5 33,5 Thatchtec Uitvoering en projectbegeleiding Eurofins Projectbegeleiding 0.5 0,5 0,5 1,5 TOTAAL excl. BTW 21,5 16, Tabel 4. Specificatie in cash private bijdragen per bedrijf Naam Partner T.b.v. welke erkende onderzoeksinstelling Waarde in cash bijdrage (k ) Stichting Aardbei Onderzoek PPO AGV 11,5 8,5 20 Thatchtec PPO AGV 8,5 1,5 10 Eurofins PPO AGV TOTAAL excl. BTW Pag. 6 van 7

7 Bijlage 1: overzicht van alle deelnemende PPS-partners Naam partner 1 Agrifirm Plant KvK nr Landgoedlaan 20; Postbus HA Apeldoorn Thea van Beers t.vanbeers@agrifirm.com Naam partner 2 Thatchtec KvK nr Agro Business Park PW Wageningen Henk Meints meints@thatchtec.nl Naam partner 3 Wageningen UR KvK nr Postbus AK Lelystad Leendert Molendijk leendert.molendijk@wur.nl Naam partner 4 Eurofins Agro KvK nr Postbus 170 Wageningen Natasja Poot natasja.poot@eurofins-agro.com Naam partner 5 Stichting Aardbei Onderzoek KvK nr Vossenburchkade 68, 2805 PC Gouda Joan Bus Joan.bus@zlto.nl Bijlage 2: State of the Art Pag. 7 van 7