jaarverslag 2010 inhoud

Transcriptie

1 Jaarverslag

2 Jaarverslag

3

4 jaarverslag 3 inhoud Voorwoord... 4 Bestuursorganen en personeel... 5 Technologische adviesdienst... 6 Segmentatieonderzoek tomaat... 8 Ondersteunend onderzoek segmentatie...10 Bewaring nieuwe rassen kleinfruit...11 Bewaring nieuwe rassen grootfruit...12 Jaarlijkse bepaling van pluktijdstippen hardfruit...14 Wering onrijp fruit...16 Bepaling van perceelsspecifieke plukdatum met NIR...17 Elk nieuw tomatenras krijgt een schoolrapport...18 Vergelijking van hardheidsmeters voor aardbei Voorspelling van het hardheidsverloop van appel Verdeling van 1-MCP in koelruimten...24 Bestendigen en uitbreiden van kwaliteitssystemen Blutsschade beperken: metingen elektronische vrucht Onderzoek naar de ethyleenproductie bij rijpende tomaten Meten van appelkwaliteit CFD optimalisatie van naoogstbehandelingen in de koelruimte Invloed van pluktijdstip op bruinverkleuring in appel Hogedoorvoeranalyse van aardbeikwaliteit Ethyleenproductie bij Jonagold appels D-karakterisatie van de microstructuur van Braeburn Dynamiek in de centrale celstofwisseling Virtuele weefsels Een 3D-multischaal model van gastransport in appel Informatieverspreiding... 50

5 4 jaarverslag Voorwoord De belangrijkste opdrachten van het VCBT zijn technologische advisering aan veilingen en tuinders, het verstrekken van voorlichting en het uitvoeren van onderzoek met betrekking tot kwaliteit en bewaring van tuinbouwproducten. Dit jaarverslag geeft een samenvatting van de activiteiten in van het VCBT in dit kader. In werd de organisatorische structuur van het VCBT herzien. Hierbij werd de dagelijkse leiding van het VCBT overgedragen van het VBT naar het VCBT. Om dit in goede banen te leiden werd een nieuwe functie van directeur gecreëerd in het organigram. Ook werd van deze gelegenheid gebruik gemaakt om de statuten te reviseren. Een volgende fase van statutenwijziging met daarin een grondige aanpassing van de samenstelling van de Raad van Bestuur wordt momenteel voorbereid en zal in 2011 ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering. Het VCBT volgt nauwgezet de nieuwste ontwikke ling en op gebied van bewaartechnologie en kwaliteitsmetingen van groenten en fruit. Dynamisch gecontroleer de atmos feer is een dergelijke technologie die momenteel wordt toegepast in Nederland en Südtirol. Hierdoor wordt een duidelijke verbetering van de kwaliteit van hardfruit na bewaring gerealiseerd. Deze technologie stelt hoge eisen aan de bewaarinfrastructuur, en om ervaring op te doen met deze technologie werd beslist om hierin te investeren. Het VCBT ontving hiertoe in financiële steun van zowel het VLIF als de Europese Commissie. Dit is meteen de grootste investering van het VCBT sinds de oprichting in 1997, en zorgt er voor dat het VCBT weer aan de top zal staan in Europa wat betreft experimentele koelinfrastructuur. Het VCBT was in betrokken bij de organisatie van verschillende studiedagen. In het kader van nieuwe ontwikkelingen in de koeltechniek organiseerde het VCBT op 14 januari een technische studienamiddag over koelen met CO 2. Deze studienamiddag werd bijgewoond door koeltechnische experts van de veilingen. Op 10 maart organiseerde het VCBT een studie dag over de koudeketen die werd bijgewoond door 50 deelnemers. Op 26 februari woonden 77 deelnemers de studiedag over tomaat bij. Op het aardbeicongres van 1-3 september dat werd georganiseerd door Veiling Hoogstraten en Veiling Zundert, tenslotte, was het VCBT medeverantwoordelijk voor de invulling van het luik wetenschappelijk onderzoek. Dit succesvolle congres werd bijgewoond door 285 deelnemers uit 20 landen. In werden de ISO en GEP-accreditaties van het VCBT verlengd. De enthousiaste betrokkenheid en inzet van het personeel was hierbij essentieel. Dergelijke kwaliteitssystemen zijn zeer belangrijk voor een modern onderzoekslaboratorium zoals dit van het VCBT. Zij garanderen niet enkel een hoge kwaliteit van het onderzoek maar zorgen op langere termijn voor kostenbesparing omdat goede beslissingen slechts mogelijk zijn op basis van betrouwbare meetresultaten. Zij helpen ook medewerkers te motiveren om het beste van hunzelf te leveren, en zorgen voor internationale uitstraling. Het VCBT is niet levensvatbaar zonder de financiële steun van de afdeling Duurzame Landbouw ontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij, het FAVV, het IWT-Vlaanderen, de Europese Commissie, het FWO-Vlaanderen, de Academische Stichting Leuven, de provincie Vlaams-Brabant, alle veilingen aange sloten bij het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen en de Katholieke Universiteit Leuven. Wij wensen deze instellingen en bedrijven van harte danken voor hun financiële steun en vertrouwen. Josse De Baerdemaeker, voorzitter Bart Nicolaï, directeur

6 jaarverslag 5 Bestuursorganen & personeel De raad van beheer van het VCBT is als volgt samengesteld: Leden J. De Baerdemaeker, voorzitter D. Bertels, ondervoorzitter groenten C. Timmermans, ondervoorzitter fruit P. Appeltans P. Coppin W. Keulemans M. Hendrickx P. Vrancken Waarnemende leden Personeel VCBT v.z.w. E. Bobelyn, kwaliteitsverantwoordelijke S. Clauwers, laboratoriumtechnoloog E. Dekempeneer, laboratoriumtechnoloog B. Deprez, analist-programmeur A. De Roeck, onderzoeker B. Nicolaï, directeur A. Schenk, werkleider C. Soontjens, laboratoriumtechnoloog J. Tirry, verantw. technische ondersteuning B. Vandebosch, laboratoriumtechnoloog B. Verlinden, werkleider Onderzoeksgroep Naoogsttechnologie K.U.Leuven H. Morren M. De Moor Directeur & Wetenschappelijk coördinator B. Nicolaï Bureau J. De Baerdemaeker, voorzitter D. Bertels, ondervoorzitter groenten C. Timmermans, ondervoorzitter fruit B. Nicolaï, directeur P. Appeltans M. Abera A. Ambaw J. Ampofo-Asiama W. Aregawi Y. Atalay I. Bulens K. Buts I. Cenens M. Delele A. Geeraerd S. Gwanpua D. Hatoum M. Hertog H. Mebatsion A. Melese E. Micholt E. Polshin J. Schukhtina Q. Tri Ho B. Van de Poel T. Vandendriessche P. Verboven S. Workneh Adviesraden De Telersadviesraden Fruit en Groenten worden voorgezeten door respectievelijk C. Timmermans en D. Bertels, en hebben vertegenwoordigers van de veilingen en directeurs van de proeftuinen als lid.

7 6 jaarverslag Technologische adviesdienst De Technologische Adviesdienst (TAD) is een onderdeel van het Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten (VCBT). Het VCBT is aangehecht aan de Onderzoeksgroep Naoogsttechnologie (Afdeling MeBioS) van de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de K.U.Leuven. Beide groepen doen onderzoek naar alles wat te maken heeft met bewaring en kwaliteit van tuinbouwproducten. Sinds 2008 is de TAD van VCBT een partner van FoodGate. In werd een nieuw project Technologische adviesverlening gestart: dit sluit naadloos aan op het vorige project. De thema s werden uiteraard geactualiseerd. Projectdoelstelling De hoofddoelstelling van dit project is enerzijds innovaties die resulteren uit het onderzoek rond bewaring en kwaliteit van groenten en fruit te introduceren bij de doelgroep, en anderzijds technologische oplossingen zoeken voor vragen vanuit de doelgroep. De VCBT-TAD volgt hiertoe enerzijds actief nieuwe ontwikkelingen in het onderzoek op en tracht hun implementatie te bewerkstelligen. Anderzijds fungeert hij als communicatiekanaal tussen telers, KMO s en kenniscentra. De belangrijkste thema s zijn nieuwe bewaartechnologieën, nieuwe sensoren voor kwaliteit, kwaliteitssystemen, nieuwe teelten/cultivars en diversificatie van het groenten- en fruitaanbod. Werkwijze van de technologische adviesdienst De technologische adviesdienst werkt op verschillende niveaus. Er is de adviesverlening die in eerste instantie is gericht op het oplossen van concrete problemen bij bedrijven. Daarnaast zijn er de bedrijfsbezoeken: tijdens deze bezoeken wordt aan probleem inventarisatie, kennisoverdracht en sensibilisering gedaan. Via de technology watch worden innovatieve technologieën met potentieel geïnventariseerd op verschillende manieren (seminaries, digitale bronnen, studiedagen, congressen,..). Via projectwerking worden de grotere problemen aan een oplossing geholpen. De technologische dienst heeft tevens als belangrijke taak om aan kennisverspreiding te doen, via vakpersartikels, voordrachten, nieuwsbrieven, de organisatie van studiedagen (Figuur 1) en de website. Tenslotte is netwerking erg belangrijk omdat niet alle kennis binnenshuis zit. De samenwerking binnen Foodgate is daarvan een voorbeeld. Onderwerpen waarvoor u bij ons terecht kunt Oogstdata Bewaartechnologie voor fruit en groenten Transport van fruit en groenten Kwaliteit en kwaliteitsbehoud Kwaliteitsmetingen: hardheid, opgelostestof, NIR, smaak, aroma, anti-oxidanten,... Verpakkingen: gewijzigde atmosfeerverpakkingen, nieuwe materialen,.. Sensoren voor kwaliteit Verwerking van fruit en groenten Koelinstallaties: - Advies bij ontwerp - Aanpassingen voor betere koeling - Ombouw naar nieuwe koelmiddelen - Aanpassingen voor zuiniger energieverbruik Bevochtigingsinstallaties Sorteer- en oogstinstallaties: afstelling en vermijden van mechanische schade Ketenopvolging met intelligente sensoren zoals RFID s, TTI s,.. Naoogstbehandelingen TAD, aangehecht bij MeBioS, garantie voor wetenschappelijke kwaliteit De TAD is ingebed in een uitgebreid kenniscentrum rond bewaring en kwaliteit van groenten en fruit, sensoren en koeltechniek in de brede zin, nl. VCBT en MeBioS. MeBioS staat voor het departement Mechatronica, Biosensoren en Statistiek van de Faculteit Bio-Ingenieurswetenschappen van de K.U.Leuven. Indien zich een probleem voordoet, dat dieper onderzoek vereist, waarvoor geen kant en klare oplossing beschikbaar is, zal binnen MeBioS getracht worden om dit onderzoek op te starten met ofwel eigen middelen ofwel nieuwe projecten. Het Centrum voor Levensmiddelen en Microbiële Technologie (CLMT) werd geïntegreerd in de ge bruikersgroep, zodat de kennistoeleveranciers hier nu ongeveer het hele expertise domein van de TAD-VCBT ongeveer beslaan. TAD van VCBT, partner van FoodGate, garantie voor breed expertisedomein FoodGate verenigt diverse voedingsgerelateerde adviseerdiensten en onderzoeksgroepen,evenals de competentiepool Flanders FOOD, in één netwerk dat ten dienste staat van de Vlaamse voedingsindustrie en hun leveranciers. De TAD-VCBT is lid van deze cluster sinds FoodGate groepeert alle Vlaamse Innovatie samen werkings verbanden in de voedingssector. Hierdoor komt er tussen de actoren (zowel IWTgesubsidieerde initiatieven als bepaalde onderzoeksgroepen) die zich richten op de Vlaamse voedingsbedrijven (al dan niet de volledige sector) een goede en gecoördineerde samenwerking zodat de Vlaamse voedingsbedrijven een coherent geheel van goed gecoördineerde initiatieven aangeboden krijgen.

8 jaarverslag 7 Tot FoodGate behoren volgende initiatieven: HeatedFoods VLAV: Vlaams Adviescentrum voor de Vleesindustrie IFF - Intelligence For Food SMAAK VLAZ: VLaams technologisch Adviescentrum voor de Zoetwarenindustrie Pack4FOOD Senstech TAD-VCBT Food Pilot Innovatiecentrum West-Vlaanderen: RIS West-Vlaanderen Flanders FOOD, competentiepool van de Vlaamse Voedingsindustrie Deze samenwerking garandeert u als voedingsbedrijf of toeleverancier van de voedingsindustrie een betere en vlottere adviesverlening en begeleiding. Via FoodGate kan u profiteren van de expertise van wetenschappers uit verschillende kennisdomeinen. Indien de oplossing van uw probleem buiten onze eigen expertise valt, dan aarzelen we niet om bij onze collega s advies in te winnen of u door te verwijzen. Doelgroep De eerste doelgroep van de adviseerdienst zijn de Belgische Tuinbouwveilingen en hun leden (telers). Daarnaast kunnen ook aanverwante bedrijven (verpakking, verwerking, transport,..) bij ons terecht. De TAD-VCBT fungeert als een loket waar leden van de doelgroep met alle vragen over kwaliteit en bewaring van groenten en fruit terecht kunnen. De TAD-VCBT is dus essentieel voor het introduceren van innovaties m.b.t. bewaring en kwaliteit in de tuinbouwsector. De inbedding in het grotere geheel van het VCBT en de nauwe banden met de andere kenniscentra (MeBioS en CLMT) is hierbij erg belangrijk. Contact Tel GSM: ann.schenk@biw.kuleuven.be els.bobelyn@biw.kuleuven.be Figuur 1: Geanimeerde gesprekken tijdens de pauze van een studiedag. De technologische adviesdienst van VCBT wordt financieel ondersteund door IWT-Vlaanderen (VIS-project 95021) en het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen (VBT) Consultancy service The consultancy service of VCBT was permanently accessible for growers and auctions. Most advice was given by phone, or during visits at the farm. General information was given during presentations, publications and study days. Current themes are new sensors for quality, construction of cool rooms, testing of sorting machines, long distance transport, energy saving etc. This is a free service for members of the Belgian fruit and vegetable auctions.

9 8 jaarverslag Segmentatieonderzoek tomaat Reeds verscheidene jaren worden in België tomaten geteeld volgens de strenge kwaliteitseisen van het Flandria-lastenboek. Enkel producten van topkwaliteit, met een perfecte smaak en onberispelijk uiterlijk, krijgen het Flandria-keurmerk toegekend. Op basis van specifieke teelteigenschappen, smaak, kleur, grootte en vorm worden Flandria-tomaten opgedeeld in verschillende uniforme segmenten. Deze segmentatie wordt jaarlijks herzien. Hiervoor worden een veertigtal veelbelovende rassen aangeplant op de proefcentra van Sint-Katelijne-Waver en Meerle. De productie-, teelt-, smaak- en kwaliteitseigenschappen van de rassen worden op verschillende tijdstippen bepaald. Het VCBT voert de kwaliteitsanalyses (kleur, opgelostestofgehalte, hardheid en prikschadegevoeligheid) uit. In werden vijf houdbaarheidsproeven uitgevoerd op de rassen uit de doorteelt. Kwaliteitsanalyses De proefcentra leveren de verschillende tomatencultivars aan op de dag van de oogst. De tomaten worden op het VCBT bewaard bij 18 C en 80% RV. Op dag 3 en dag 10 van de bewaring worden kwaliteitsanalyses uitgevoerd. Een spectrofoto meter wordt gebruikt om de kleur te meten. Een refractometer geeft aan hoe zoet de tomaten smaken. De hardheid wordt be paald via een compressietest op een universele testmachine. Om een idee te krijgen van de prikschadegevoeligheid van de losse tomaten worden de prikjes geteld na een schudtest. Om een betrouwbare uitspraak te kunnen doen is het nodig om 20 tomaten per ras te meten. De metingen draaien mee in het kwaliteitscontrolesysteem ISO Dataverwerking Alle meetgegevens worden gecentraliseerd op het netwerk. Nadien worden deze doorlopen in een zelfgeschreven verwerkings programma. Het programma leest de ruwe data in, koppelt deze met de juiste identificatielabels, duidt mogelijke outliers aan en verwerkt de data statistisch. Er worden tabellen en figuren gemaakt die de gemiddelde meetwaarden weergeven voor de verschillende cultivars waarbij de significante verschillen worden aangeduid. Losse tomaten Vleestomaten Growdena is het referentieras bij de vleestomaten. Het voorbije jaar vertoonde Growdena wel wat minpuntjes. De vruchten waren minder stevig, vrij gevoelig voor prikschade en de vruchtkleur was iets lichter. Bigdena werd in opgenomen als praktijkproefras en vertoont veel gelijkenissen met Growdena. De productie en het vruchtgewicht zijn haast gelijk of iets hoger. De vruchtvorm is eveneens vergelijkbaar, maar bij Bigdena is deze iets hoekiger. Bigdena krijgt een goede score voor krimpscheurtjes, maar een minder goede quotering voor stevigheid, kleur, glans, suikergehalte en prikschadegevoeligheid. DRW is eveneens een nieuw praktijkproefras en weet een hoge productie met een goede kwaliteit te combineren. De vruchtvorm is bij de eerste vruchten uitgesproken geribd en niet steeds mooi rond. Vanaf mei worden de vruchten gemoot en mooi laagrond. Dit ras krijgt goede punten voor kleur, glans, stevigheid, prikschadegevoeligheid en frisheid van de kroontjes na bewaring. S&G scoort qua productie en kwaliteit zeer goed. De vruchten zijn weinig prikschadegevoelig, stevig en vertonen weinig bewaarstip. De eerste trossen geven wel een belangrijk percentage geribde vruchten. Op basis van de kwaliteitsmetingen uitgevoerd op het VCBT en de beoordelingen op de andere praktijkcentra wordt jaarlijks beslist welke rassen als praktijkproefras kunnen worden opgenomen en of er bestaande praktijkproefrassen in de huidige segmentatie kunnen worden gebracht. De belangrijkste waarnemingen van de rassen die in op de praktijkcentra werden getest en die in 2011 in de segmentatie zijn opgenomen als segmentatieras of praktijkproefras zijn in volgend overzicht weergegeven. Figuur 1: Prikschadegevoeligheid (gemiddeldes van het seizoen) van losse tomaten. Hoe hoger de score hoe minder prikschadegevoelig. Negatieve scores = zeer prikschadegevoelig. Verschillende cultivars met dezelfde letter zijn niet significant verschillend van elkaar (95% betrouwbaarheid).

10 jaarverslag 9 Tussentypes Admiro is en blijft de referentie voor de tussentype tomaten. Admiro geeft mooi gevormde, dieprode vruchten en haalt een goede opbrengst. De stevigheid valt soms tegen. Dit ras wordt door de consumenten heel lekker bevonden. Tomala geeft meer gemote en wat hoogrondere vruchten dan Admiro. In het voorjaar oogden ze wat hoekiger en werd er ook een laag percentage geribde vruchten geteld. De vruchten vertonen opvallend weinig krimpscheurtjes en zijn stevig en zoet, ook na bewaring. De kleur is duidelijk minder rood. E zet de hoogste productie neer bij de tussentype tomaten. Dit ras produceert licht gemote vruchten, die duidelijk hoogronder zijn dan Admiro. De kroontjes bewaren minder goed, maar er worden bij dit proefras opvallend weinig krimpscheurtjes gezien. De vruchten zijn stevig en weinig gevoelig voor prikschade. Het opgelostestofgehalte en de smaak zijn iets minder goed. Trostomaten Dirk is het referentieras voor de fijne trostomaten. De trossen zijn steeds mooi gevormd en de groene delen zijn voldoende grof en blijven fris bij bewaring. De vruchten zijn niet heel hard, maar de kleur is dieprood en de vorm is uniform. De tomaten van dit ras hebben een voortreffelijke smaak. Levanzo levert mooie, uniforme vruchten met een goede kwaliteit. Levanzo heeft echter niet de meest rode vruchten. Wat betreft hardheid scoort Levanzo zeer goed. Tricia is gekend en geliefd bij vele tomatentelers. Als gevolg van het hoge vruchtgewicht levert dit ras een hoge productie. De trossen zijn kwalitatief zeer goed, de stevige trosstelen bewaren goed. De vruchten zijn hoogrond en vrij uniform. Soupless heeft bewezen zijn plaats in de segmentatie waard te zijn. Bij het begin van de teelt waren de vruchten wat kleiner dan verwacht maar in de zomer liet Soupless zich weer van zijn mooiste kant zien. De kwaliteit van de vruchten was goed op een klein scheurtje na. De stevigheid werd goed behouden. Success heeft een weerbarstig karakter. De eerste vruchten zijn vaak geribd. Later worden mooie trossen gevormd met stevige delen die mooi donkergroen zijn en fris blijven bij bewaring. Af en toe komt nog een bonk voor. De vruchten zijn laagrond en hebben een dieprode kleur. De vruchtkwaliteit is goed, al geeft dit ras niet de stevigste tomaten. E lijkt zeer sterk op het hoger vernoemde ras Dirk. Er worden mooie, stevige trossen gevormd. De vruchten zijn dieprood, mooi rond en hebben een voortreffelijke smaak. De hardheid is voldoende, maar bij langere bewaring zijn de vruchten soms wat zachter. RZ levert mooie trossen. De vruchten hebben een mooie, meer laagronde vorm en zijn bij het begin van de teelt licht gemoot. Dit ras viel vooral op door zijn hoogstaande vruchtkwaliteit. De glans is opvallend mooi en er zijn weinig krimpscheurtjes. De vruchten zijn wel iets lichter van kleur. S&G vereist de perfectie van de teler maar het geoogste product is prima. Het meest opvallende punt zijn de grove en donkergroene trosstelen, die ook goed bewaren. De vruchten zijn dieprood en de kwaliteit is in orde. Dit onderzoek valt binnen de basisfinanciering door de Afdeling Duurzame Landbouw Ontwikkeling (ADLO) en het Verbond van de Belgische Tuinbouwveilingen (VBT) In Belgium Flandria is the quality label for vegetables. Flandria tomatoes are subdivided into various segments in order to optimally comply with the specific wishes of the consumers. Each segment contains a limited number of tomato cultivars with similar characteristics. New tomato cultivars are planted at research centres to evaluate their production, cultivation, quality and taste characteristics. At the Flanders Centre of Postharvest Technology the quality characteristics are determined. Only tomato cultivars which have good scores for all the previous mentioned characteristics can enter a segment. The segmentation of tomato cultivars is revised each year. This year, five shelf-life tests were organized.

11 10 jaarverslag Ondersteunend onderzoek segmentatie Sinds 1996 worden tomaten van het keurmerk Flandria opgedeeld in verschillende segmenten op basis van productie-, teelt-, kwaliteit- en smaakeigenschappen. Door vergelijkbare rassen samen te brengen worden uniforme segmenten gecreëerd om te voldoen aan de eisen van de consument. Bij paprika kan er momenteel niet echt van een segmentatie gesproken worden en gebeurt de indeling enkel volgens de kleur: groen, rood, geel en oranje. Toch worden alle productie- en teeltgegevens en de kwaliteit van de verschillende nieuwe rassen nauwgezet opgevolgd. Kwaliteitsmetingen onder ISO In Vlaanderen worden paprika s in verwarmde glazen serres geteeld. De rode en gele paprikagewassen worden traditioneel vóór Nieuwjaar geplant, groen gekleurde paprikagewassen iets later. De productieperiode loopt van maart/april tot en met oktober/november. De klassieke geblokte paprika wordt het meest geteeld. Daarnaast komen er ook een beperkte hoe veelheid specialties op de markt, die zich onderscheiden van de gewone paprika op het vlak van kleur, vorm of smaak. In het rassenonderzoek kwamen dit jaar enkel de geblokte types aan bod. Het rassenonderzoek is een samenwerking van het Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten (VCBT) met het Proefcentrum Hoogstraten (PCH), het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW) en het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG). Het VCBT nam de instrumen tele kwaliteitsmetingen (kleur, hardheid en opgeloste stofgehalte) voor haar rekening. De vruchten werden 10 dagen bewaard bij 18 C en 80% RV. Op dag 3 en dag 10 werden kwaliteitsmetingen uitgevoerd. Voor de kleurbepaling gebruikte VCBT een spectrocolorimeter, voor het opgelostestofgehalte een refractometer. Een indrukkingtest op een universele testmachine gaf de hardheidsresultaten weer. Al deze metingen werden uitgevoerd onder het kwaliteitslabel ISO Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste praktijkrassen en van enkele opvallende nieuwkomers uit de rassenproeven van. Rode paprika Viper is een standaardras met een goede productie en vruchtkwaliteit. De vruchten zijn mooi recht geblokt en hebben bij oogst een goede stevigheid, een mooie glans en opvallend weinig scheurtjes. De houdbaarheid is goed hoewel er bij zonnig en warm weer soms zachtere vruchten voorkomen. Scirocco heeft een gemiddelde vruchtkwaliteit en houdbaarheid. De paprika s hebben bij oogst een zeer mooie en homogene rode kleur, een goede stevigheid en zijn sterk tegen kopscheurtjes. Na bewaring behouden de vruchten goed hun stevigheid en er zijn weinig rimpels door vochtverlies. E is een nieuw ras dat opvalt door zijn goede kwaliteit en houdbaarheid. Bij oogst hebben de vruchten een homogene kleur, een mooie glans, een zeer goede stevigheid en zijn sterk tegen scheurtjes en neusrot. De smaak is echter minder goed. Op de meeste houdbaarheidsparameters scoort dit ras goed, behalve op het percentage binnenrot. Figuur 1: De stevigheid van de rode paprikarassen op dag 3 en dag 10 na de oogst (bewaring op 18 C en 80% R.V.). De stevigheid is uitgedrukt in Newton, dit is de kracht nodig voor een indrukking van 5 mm tussen parallelle platen.

12 jaarverslag 11 RZ is een nieuw, kwalitatief sterk ras. De paprika s hebben een goede vruchtvorm, een goede tot zeer goede stevigheid, een mooie glans en zijn sterk tegen kopscheurtjes en neusrot. Na bewaring hebben de vruchten weinig rimpels door vochtverlies, een mooie glans, een goede stevigheid en weinig rijpheidstippen. Op jaarbasis behaalt dit ras een gemiddeld productieniveau. PR 5935 heeft een goede kwaliteit bij oogst, vooral wat betreft vruchtvorm, stevigheid en kopscheurtjes. Op de meeste houdbaarheidsparameters (rimpels, stevigheid, rijpheidstippen) scoort dit ras zeer goed. Dit ras toonde echter veel binnenrot waardoor de globale houdbaarheid naar beneden werd gehaald. Dit ras heeft een eerder lage productie. Gele paprika Yellow Glory is één van de hoofdrassen in de teelt van gele paprika en heeft een hoge productie. De paprika s zijn mooi langgeblokt. Bij oogst hebben de vruchten een matige kwaliteit. Vooral bij warm weer komen krimpscheurtjes voor en is de vruchtkleur heterogener. Na bewaring hebben de vruchten een matige houdbaarheid, vooral door rimpels (door vochtverlies) waardoor de stevigheid afneemt. De vruchten hebben een hoog opgeloste stof gehalte en zijn heel lekker en aantrekkelijk. Sven is ook een nieuwkomer en weet een opvallend goede vruchtkwaliteit te koppelen aan een hoog productieniveau. De vruchten zijn mooi gevormd, hebben een goede stevigheid. Kop- en krimpscheurtjes komen weinig voor. De vruchten hebben een zeer goede houdbaarheid. Groene paprika Morraine is het hoofdras bij de groene paprikarassen en combineert een hoge productie met een goede vruchtkwaliteit. Na oogst zijn de vruchten stevig en hebben ze een homogene donkergroene kleur. Na bewaring behouden de vruchten hun stevigheid. Spider is een ouder standaardras met een opvallend gelobde geblokte vruchtvorm. De kwaliteit en de houdbaarheid van deze vruchten is goed. Spider is echter geen productietopper. RZ heeft een gemiddeld productieniveau. De vruchten hebben een donkere vruchtkleur (vergelijkbaar met Morraine). De kwaliteit en houdbaarheid zijn goed. RZ valt vooral op door zijn korte plantlengte wat gewenst is bij lagere serreconstructies. Sensatio wordt na Yellow Glory in de praktijk het meest geteeld. Sensatio vertoont een gemiddeld productieniveau. Bij oogst vertonen de vruchten nagenoeg geen ster scheurtjes en zijn stevig. De houdbaarheid is matig. Stayer is een nieuw ras met een hoog productieniveau. De vruchten hebben een mooie kwaliteit bij oogst hoewel er krimpscheurtjes en vergroeide staartjes voorkomen. Na zeven dagen bewaring is de stevig heid soms wat minder goed, evenals de glans. Tabel 1: Rassenlijst van de onderzochte rode, gele en groene geblokte paprika s Ras Kleur Ras Kleur Ras Kleur Viper rood Sensatio geel Morraine groen Friendly rood Yellow Glory geel Spider groen Scirocco rood Stayer geel DRP 1627 groen DRP 1627 rood Sven geel RZ groen DRP 1630 rood DRP 2568 geel DSP 7049 rood DRP 2571 geel Spider rood E geel E rood E geel E rood RZ geel PR 5614 rood Yelinta geel PR 5646 rood geel PR 5935 rood geel RZ RZ rood rood rood Dit onderzoek wordt financieel ondersteund door de Lava-veilingen (GMO). Supporting segmentation research Each year supportive cultivar trials are conducted in which new cultivars are screened for production, quality and shelf life, and compared with cultivars that are commercially grown. The Flanders Centre of Postharvest Technology investigates the quality of these varieties. The quality of new bell pepper cultivars was screened. Red, green, and yellow bell pepper cultivars were examined with respect to their colour, firmness and soluble solids content.

13 12 jaarverslag Bewaring van nieuwe rassen kleinfruit kiwibes Kiwibes of minikiwi (Actinidia arguta) is een winterharde, verwante soort van de gewone kiwi (Actinidia deliciosa). De vruchten hebben een gladde, onbehaarde schil, zijn groen of rood en zijn iets groter dan een kruisbes. Deze kiwibes kan gegeten worden zonder te schillen en is zeer rijk aan vitamine C, zo mogelijk nog rijker dan de gewone kiwi! Een aantal telers hebben reeds kiwibes aangeplant in België. Het is een teelt waarbij weinig energie nodig is en die blijkbaar goed geschikt is voor ons klimaat. In totaal zijn er een 40-tal rassen opgeplant. Op gebied van oogsttijdstip en bewaring is er echter zeer weinig ervaring. In opdracht van Veiling Hoogstraten startte VCBT in met bewaar- en pluktijdstiponderzoek. Bepaling van de optimale oogstdatum van kiwibes cultivars VCBT heeft hiervoor gebruik gemaakt van bestaande methoden voor de pluktijdstipbepaling van appel en peer en deze aangepast voor kiwibes. De standaardparameters werden gemeten zoals hardheid, opgelostestof, kleur en zuurheid. Een respiratiemeting (Figuur 1) is als referentie gebruikt om het preclimacterisch minimum vast te stellen, hetgeen normaal gezien wordt beschouwd als het optimaal plukmoment. Bovenstaande methoden werden aangepast voor kiwibes. De hardheidsmeting werd met compressietest met parallele platen uitgevoerd. Opgelostestofgehalte werd bepaald met digitale brixmeting. Kleur werd bepaald via spectrofotometer en zuurheid werd gemeten door titratie van vruchtenpuree, gemengd met gedistilleerd water. Bepaling van de optimale bewaarconditie van kiwibes cultivars Hiervoor gaat VCBT te werk in volgende stappen. Bij de optimale plukdatum werden van 3 cultivars, Isai, Weiki en Jumbo telkens 500 vruchten geplukt. Hiervan werden kwaliteitseigenschappen bij oogst vastgesteld en daarna werden de vruchten bewaard in 9 verschillende bewaarcondities (3 temperaturen in combinatie met 3 gascombinaties). Na 8 weken bewaring werd een eerste korte beoordeling uitgevoerd en na 16 weken bewaring volgde een uitgebreide beoordeling met shelflife test. Niet over één nacht ijs Dit experiment zal twee jaren na elkaar uitgevoerd worden omdat de jaarinvloed een groot effect kan hebben op de bewaarbaarheid van vruchten. Een slecht bewaarjaar zou een te negatief beeld ophangen. Bovendien zullen een aantal bewaarcondities gefinetuned worden in jaar 2. Figuur 1: Ethyleen- en respiratiemetingen van kiwibes. Figuur 2: Aangepaste bewaarinfrastructuur voor kiwibesonderzoek. Dit onderzoek wordt gefinancierd door Veiling Hoogstraten (GMO). Optimal storage conditions for soft fruit: kiwiberry VCBT started testing optimal storage conditions and picking date of kiwiberry. Standard measurement techniques for apple and pears were adapted for kiwiberry. 9 storage conditions were tested. This research will be continued in 2011.

14 jaarverslag 13 Bewaring van nieuwe rassen grootfruit Kanzi Het snel op de markt brengen van nieuwe cultivars heeft al vaker voor fiasco s gezorgd. VCBT wil meewerken aan een stabiele introductie van een nieuw ras met alle nodige kennis van teelt, maar ook van bewaring en houdbaarheid, zodat financiële teleurstellingen door gebrekkige raskennis vermeden kunnen worden. De keuze van een nieuwe appelcultivar wordt enerzijds bepaald door zijn productie- en teelteigenschappen en anderzijds door zijn bewaar- en smaakkwaliteit. Vaak is het een moeilijk evenwicht tussen beide. Makkelijk te telen cultivars zijn niet steeds de makkelijkste in de bewaring. In heeft VCBT de bewaring van Kanzi uitgebreid getest in opdracht van Veiling Haspengouw. Hierbij werd ook de bepaling van de plukdatum onderzocht. Bepaling van de plukdatum van Kanzi Vanaf 5 à 6 weken voor de vermoedelijke pluk werden op 10 percelen wekelijks Kanzi appels geplukt en gemeten. Hierbij ging de aandacht naar alle parameters die van belang zijn voor de bepaling van de rijpheid van de vrucht. Hardheid, opgelostestofgehalte, kleur, zetmeelwaarde, zuurwaarde werden nauwgezet gevolgd. Tevens werd het NIR (nabij-infrarood)-spectrum opgemeten. Met de NIR-gegevens kan VCBT een plukdatum voorspellen met behulp van modellen. Resultaten: bewaaradvies op maat Door een dergelijk gedetailleerd onderzoek aan te leggen op een cultivar is men tenslotte in staat om advies op maat af te leveren aan de klant. In het geval van Kanzi werden gericht bewaaradviezen gegeven aan Veiling Haspengouw. Dit advies is gericht op plukdatum, de wijze van plukken, de wijze van inkoeling, de bewaartemperatuur en gascondities. Telers moeten er voor opletten om na de pluk Kanzi niet meteen bij 1 C te plaatsen maar hem wat warmer te bewaren tot de vruchten naar de centrale bewaring gebracht worden. Destructieve en niet-destructieve testen bepalen kwaliteit en bewaarbaarheid De meeste rassen worden tot in juni bewaard. Om de twee maanden worden vruchten uit bewaring gehaald om te testen: zo krijgen we een beeld van de achteruitgang van de kwaliteit in bewaring en van het tijdstip van optreden van ziekten. Niet enkel de kwaliteit onmiddellijk na bewaring is belangrijk, ook de houdbaarheid van de bewaarde vruchten. De helft van de vruchten wordt meteen bij uitstaltemperatuur (12 of 18 C voor resp. peren of appelen) geplaatst en na 7 dagen beoordeeld. De houdbaarheidsmetingen zeggen vaak ook iets over het verdere gedrag in de bewaring. Wanneer een bepaalde cultivar in het begin van de bewaarperiode problemen krijgt tijdens de houdbaarheidsfase, is het erg waarschijnlijk dat diezelfde problemen later ook in de bewaring zullen optreden. Bij elke beoordeling werden de volgende kwaliteitsparameters getest: hardheid en opgelostestofgehalte (=suikergehalte) van zon- en schaduwzijde van de vrucht, inwendige en uitwendige afwijkingen, zuurgehalte en kleur. Behalve de afwijkingen wordt alles machinaal gemeten om objectiviteit van de metingen te garanderen. Al deze instrumentele metingen worden uitgevoerd onder het internationaal kwaliteitslabel voor beproevingslaboratoria (ISO 17025). Dit onderzoek werd gefinancierd door Veiling Haspengouw (GMO). Optimal storage conditions for new apple cultivars: Kanzi testing In Kanzi was tested in detail. Picking date, the way of cooling the fruits and the storage conditions were tested. Guidelines were given to the growers how to deal with this new cultivar.

15 14 jaarverslag Jaarlijkse bepaling van pluktijdstippen hardfruit Een koud voorjaar, een droge, hete julimaand en tenslotte in augustus de lang verwachte regen welke invloed zou dit hebben op rijpheid en bewaarbaarheid van het hardfruit van oogst? Tegen alle verwachtingen in werd er niet veel later dan normaal geoogst want de achterstand van juli werd in de weken erna weer netjes bijgebeend. Tabel 1: Plukdata appel en peer Cultivar Plukvenster voor lange bewaring Belgica 3 8 september Boskoop september Braeburn oktober Elstar 6 11 september Gala 6 9 september Golden september Greenstar 5 9 oktober Rijpheidsevolutie in : een apart verhaal Traditioneel start VCBT met haar metingen voor de plukdata in begin juli. We doen dit om over voldoende metingen te beschikken om een betrouwbaar advies te kunnen geven tegen 20 augustus. De eerste metingen gaven een beeld van vertraging van de rijping in vergelijking met vorige jaren: dit was ook in overeenstemming met andere teelten zoals zoete kers e.d. Enkel de suikergehalten gaven al een hoge waarde. Deze vertraging is op erg korte tijd twee weken grotendeels ingehaald: de definitieve plukdatum was minder laat dan verwacht: zie Tabel 1. Bewaarcondities : minimale wijzigingen Jonagold en -mutanten Jonagored Kanzi Pinova Conference Doyenné Durondeau 17 september 1 oktober 17 september 1 oktober september 27 september 5 oktober 6 17 september september 7 14 september De optimale bewaarcondities staan vermeld in de Tabel 2. Enkele punten verdienen extra aandacht. Aandachtpunten voor Conference Juiste plukdatum: respecteer vooral de eindplukdatum voor de peren voor lange bewaring. Snelle inkoeling - Onmiddellijk naar -1 C: proeven hebben vorig jaar aangegeven dat vertraagde inkoeling (eerst bij +1 C en pas na 1 week naar -1 C) meer kwaliteitsverlies en kans op bruin geeft. - Zorg voor onmiddellijke inkoeling: peren waarmee gewacht werd met de inkoeling zijn niet bestemd voor lange bewaring in ULO - Controleer de vruchttemperatuur met een vruchtthermometer. Deze moet -0.5 C zijn vooraleer de zuurstofconcentratie verlaagd mag worden Voldoende verluchting bij de inkoeling: zorg voor 3 weken inkoeling vooraleer de vruchten op ULO-condities gebracht worden. Overdrijf hierin ook niet: na maximaal 4 weken inkoeling moeten de vruchten op ULO-condities gebracht worden. Te lang wachten verhoogt dan weer het risico op hol en bruin. - Zorg voor zeer goede ventilatie tijdens de inkoeling: ventilatoren op volle kracht, deur en luik geopend, Let ook op een goede stapeling, zodat nergens toch gasopstapeling ontstaat (teveel CO 2 of te weinig O 2 ) - Brand af tot slechts 10% O 2, niet lager! Laat de rest door natuurlijke ademhaling dalen. Figuur 1: Dek alle perenpalloxen af met al of niet geperforeerd plastic.

16 jaarverslag 15 Tabel 2: Bewaaromstandigheden - Let op met het inpakken van Conference in de palloxen: zorg voor voldoende gasuitwisseling en ventilatie (koeling) naar het centrum van de pallox. Dek alle perenpalloxen af met al of niet geperforeerd plastic na de inkoeling (Figuur 1) Hou het zuurstofniveau in de perencellen het hele jaar tussen 3 en 3.5% Hou het CO 2 -niveau zo laag mogelijk: < 0.8% Hou de vruchttemperatuur op -1 C. Aandachtspunten voor appel (Jonagold) Zorg voor onmiddellijke inkoeling: appels waarmee gewacht werd met de inkoeling zijn niet bestemd voor lange bewaring in ULO Begin, vooral met Jonagold, onmiddellijk met zuurstofverlaging: brand af tot 4% O 2 en laat de rest door natuurlijke ademhaling dalen. Voor Braeburn eerst 3 weken inkoelen, dan pas afbranden. Vruchten die behandeld werden met Smartfresh SM kunnen best niet te snel op ULO-condities gebracht worden. Voor deze vruchten is het minder dringend en misschien zelfs een risico om snel af te branden. Ze moeten uiteraard wel op de optimale bewaartemperatuur gebracht worden! Wacht na de Smartfresh SM -behandeling enkele dagen met afbranden en brand dan af naar 4% O 2 en laat de zuurstofconcentratie verder dalen door de ademhaling van de vruchten. Controleer na twee weken wel of de vruchten hun optimale O 2 -concentratie bereikt hebben, want behandelde vruchten ademen zeer traag waardoor de daling langer duurt. In kalkcellen waar de CO 2 -concentratie 0% is, verliest Jonagold snel zijn groene achtergrondkleur: deze cellen moeten ten laatste in maart-april geruimd en afgezet zijn. Zet alleen Jonagold van eerste en tweede pluk in de bewaring Indien Jonagold en Golden in 1 cel gezet worden moeten de condities voor Jonagold gehanteerd worden. Indien Jonagold en Granny in 1 cel gezet worden, moet het CO 2 -gehalte op 1% gezet worden: Jonagold zal in deze situatie sneller vergelen Cultivar Temperatuur ( C) O 2 (%) CO 2 (%) Wachttijd vóór ULO (dagen) vanaf bereiken van optimale bewaartemperatuur Golden Gloster Gala Mutsu Elstar < Idared Kanzi 4* Jonagold Jonagoldmutanten Pinova Greenstar Belgica Cox s O.P < Boskoop Braeburn < Granny Conference < Doyenné < Durondeau 1.0 * Kanzi geleidelijk afkoelen van oogsttemperatuur in 1 week naar 4 C Appelen zijn gevoeliger voor scald (schilbruin) als men ze te vroeg plukt Hou het zuurstofniveau in de Jonagoldcellen het hele jaar op 1% en niet hoger Hou het CO 2 -niveau op 3% bij Jonagold Hou de vruchttemperatuur voor Jonagold op 0.8 tot 1 C, niet hoger. Rijpere vruchten moeten bij iets mildere condities bewaard worden, d.w.z. de temperatuur en O 2 -concentratie moet iets hoger en de CO 2 -concentratie moet iets lager zijn. Dit onderzoek valt binnen de basisfinanciering door de Afdeling Duurzame Landbouw Ontwikkeling (ADLO) en het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen (VBT) Harvest date prediction of apple and pears Every year the VCBT determines the optimal picking date for the long storage of the common apple and pear cultivars in Belgium. Picking dates of for apple and pear are mentioned in Table 1. In Table 2 you can find the optimal storage conditions for.

17 16 jaarverslag Wering onrijp fruit Elk jaar weer opnieuw is het uitkijken naar de nieuwe oogst appelen en peren! Vaak worden hiervoor ook hoge prijzen gehaald. Vroeg leveren is daarom meestal financieel interessant. Toch dient erover gewaakt te worden dat het aangeboden fruit voldoende rijp is. Onrijp primeurfruit stelt de consument teleur waardoor hij niet geneigd zal zijn tot een herhalingsaankoop. Om dit te vermijden legt het Federaal Voedselagentschap (FAVV) jaarlijks de data vast waarop men een bepaalde cultivar mag beginnen leveren. Deze data worden vastgelegd op basis van objectieve parameters. Sinds 1998 voert het VCBT het onderzoek uit dat de basis vormt van de bepaling van deze begindata voor aanvoer. Selectie van de zomerrassen én zowat alle bewaarrassen Vooral de zomerrassen werden nogal eens onrijp aangevoerd. Er zijn echter veel zomerrassen van appel en peer, doch slechts enkele zijn commercieel nog belangrijk. Het VCBT doet daarom onderzoek op een bepaalde selectie van commercieel interessante cultivars zijnde James Grieve, Belgica, Delbarestivale, Belgica, Beurré Hardy, Triomphe de Vienne en Durondeau. Om te vermijden dat de bewaarrassen te vroeg worden aangeleverd, stelt men voor zowat alle bewaarrassen een begindatum voor aanvoer vast. De gustibus et coloribus Over kleuren en smaken valt niet te twisten. Toch kiezen veel consumenten voor een mooi gekleurde vrucht. De buitenzijde van de vrucht is echter niet altijd een goede maatstaf voor de rijpheid. Sommige kleurmutanten kleuren al heel vroeg in het seizoen mooi rood hoewel ze absoluut nog niet rijp zijn. Het volstaat daarom niet om enkel de kleur of maat te beoordelen. Bij de rijping van fruit gaat de samenstelling wijzigen. Het suikergehalte gaat toenemen en het zuurgehalte en de hardheid nemen af. De achtergrondkleur wijzigt van groen naar geel. Het zetmeelgehalte neemt af hetgeen visueel duidelijk wordt gemaakt in de lugoltest. Door deze inwendige parameters te meten kan pas een echt betrouwbaar beeld verkregen worden van de echte rijpheid van de vrucht. Vanaf begin juli worden wekelijks stalen genomen van referentiebomen van de beoogde rassen. Van deze stalen wordt de hardheid, het suiker- en zuurgehalte, het zetmeelstadium en de grondkleur bepaald. Voor al deze parameters werden normen vastgelegd. Als deze normen bereikt zijn, wordt geadviseerd om de betreffende cultivar te laten aanvoeren. De geadviseerde data voor staan vermeld in tabel 1. Bovendien worden ook nabij-infra rood spectra (NIR) bepaald die gebruikt kunnen worden in modellen om de plukdatum te bepalen. Tabel 1: Aanvoerdata voor appel en peer Cultivar Aanvoerdatum James Grieve 17/08/ Delbarestivale 17/08/ Triomphe de Vienne 17/08/ Conference 31/08/ Durondeau 31/08/ Beurré Hardy 31/08/ Belgica 31/08/ Gala 31/08/ Elstar 31/08/ Boskoop 13/09/ Jonagold 13/09/ Golden 13/09/ Pinova 13/09/ Doyenné 13/09/ Braeburn 18/10/ Dit onderzoek wordt financieel ondersteund door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) Assessment of the commercialisation date of apple and pear cultivars At the beginning of the season fruit is expensive and growers try to pick their summer fruit as early as possible to get a premium price. This is not always good from a quality point of view, since the fruits are not yet tasty enough. In order to avoid unripe fruit to enter into the market, the VCBT determines the harvest date for summer cultivars. The harvest dates for are mentioned in table 1.

18 jaarverslag 17 Bepaling van perceelsspecifieke pluk datum met NIR Reeds 10 jaar kan elke fruitteler die lid is van een veiling beroep doen op het VCBT voor een boomgaardspecifiek pluktijdstipadvies voor Jonagold en Conference. Dit advies per individuele boomgaard is zeker interessant omdat er grote verschillen in rijpheid tussen de percelen worden vastgesteld omwille van temperatuur, neerslag, bodemkarakteristieken en teeltmaatregelen. Dit advies is gebaseerd op NIRreflectantiemetingen. Deze metingen zijn niet-destructief en snel. Dit jaar werd ook voor verschillende percelen van Kanzi het pluktijdstip voorspeld. Alles begint bij een goede staalname De plukdatumbepaling is gebaseerd op 2 metingen vóór de oogst met één week interval. De teler of de fieldman van de veiling plukt de vruchten zelf, volgens afgesproken richtlijnen en levert deze zo snel mogelijk af bij het lab van VCBT. Tussen pluk en aflevering van de vruchten zit maximaal één dag. Binnen 1 week na de laatste metingen krijgt de teler, via de veiling, de voorspelde plukdata, zodat de pluk nog tijdig kan gepland worden. Deze dienst is gratis. kwaliteitseigenschappen zoals suikergehalte, hardheid en fysiologische ouderdom. Deze modellen kunnen vrij nauwkeurig de plukdatum voorspellen omdat in de modellen duizenden meetgegevens van meer dan 10 jaren vervat zitten. Ondanks de grote robuustheid van de modellen moet er toch nog steeds rekening gehouden worden met mogelijke seizoeneffecten. Daarom worden de bestaande kalibratiemodellen eerst gevalideerd voor het actuele seizoen aan de hand van de klassieke destructieve metingen met de penetrometer en de refractometer. De NIR-meettechniek Met nabij-infraroodspectroscopie (NIR) worden de appelen en peren belicht met nabij-infraroodstraling (Figuur 1). De vrucht absorbeert een gedeelte van dit licht. Een ander gedeelte licht wordt gereflecteerd en opgevangen door een spectrofotometer, waarna het spectrum van het opgevangen licht weer geanalyseerd wordt op de computer. Zowel de chemische samenstelling als de textuur (bv. stevigheid) van de vrucht hebben een invloed op de absorptie van het licht. Daarom bevat het teruggekaatste licht informatie over de vruchtsamenstelling en dus ook over de rijpheid. In het lab worden per vrucht 2 spectra (groene en bloszijde) genomen met een diode array spectrofotometer, deze spectra zijn op zich al een gemiddelde van 100 scans. Per staal worden 20 vruchten gemeten. Modellen aanpassen aan seizoenseffect Om het pluktijdstip te kunnen voorspellen aan de hand van de NIR-spectra wordt gebruik gemaakt van statistische modellen waarin de relatie wordt gelegd tussen de NIR-spectra en Figuur 1: De Zeiss spectrofotometer maakt 2 keer 100 scans per vrucht Dit onderzoek valt binnen de basisfinanciering door de Afdeling Duurzame Landbouw Ontwikkeling (ADLO) en het Verbond van de Belgische Tuinbouwveilingen (VBT) Prediction of optimal picking date for individual pear and apple orchards based on NIR Since 10 years the VCBT is predicting the optimal picking date for individual Jonagold, Conference and Kanzi orchards based on NIR reflectance measurements. The evolution in ripeness of apples and pears is influenced by the weather (temperature, sun light, rain, ) and soil characteristics. As a consequence large differences in ripeness between individual orchards are observed. The NIR measurement technique is non-destructive and a single fruit can be measured in just a few seconds. Hence, the predictions can easily be made for 100 orchards. The VCBT is offering these predictions as a service for the growers who are member of a fruit auction.

19 18 jaarverslag Elk nieuw tomatenras krijgt een schoolrapport radargrafieken en eindscores als objectief hulpmiddel bij segmentatie beslissingen Tijdens het gebruikswaardeonderzoek tomaat worden een honderdtal verschillende kenmerken gemeten. Deze kenmerken omvatten zowel productieaspecten, gewaskenmerken als vruchtkwaliteitskenmerken. Al deze kenmerken worden in meer of mindere mate afgewogen en vergeleken om al dan niet te beslissen om een nieuw ras op te nemen in het ene of andere tomatensegment. Om hierbij te helpen werd door het VCBT in nauwe samenwerking met de proeftuinen en de kwaliteitsexperten van de veilingen een webtoepassing ontwikkeld en geïmplementeerd die een objectief inzicht geeft in de Flandriageschiktheid van een tomatenras. Algemene eindscore per ras Voor elk tomatenras kunnen alle meetgegevens, belangrijk voor Flandria, van een heel seizoen worden samengevat in een algemene eindscore. Denk hiervoor aan een schoolrapport waarop alle punten van de verschillende vakken worden samengeteld en er onderaan een percentage wordt gegeven. De vruchtkwaliteitsmetingen die we hier voor ogen hebben kunnen we niet zonder meer optellen. Ieder gemeten kenmerk heeft zijn eigen meetschaal. Die meetschalen moeten op elkaar worden afgestemd. Waar we ook rekening mee moeten houden is dat voor bepaalde kenmerken een hoge waarde gewenst (of geapprecieerd) wordt en van andere juist een lage. Zo wensen we bijvoorbeeld dat er zo weinig mogelijk neusrot voorkomt maar de smakelijkheid willen we natuurlijk zo hoog mogelijk. Het kan zelfs nog ingewikkelder. De maatsortering bijvoorbeeld willen we liefst op een bepaalde ideale waarde; te dikke of te kleine tomaten worden minder op prijs gesteld. Aan de hand van enquêtes voorgelegd aan de kwaliteits verant woordelijken van de verschillende veilingen en LAVA werd de link vastgelegd tussen de gemeten waarden en de appreciatie van de kwaliteits verantwoordelijken aan de hand van minimale, ideale en maximale meetwaarden voor elk kenmerk. Deze drie grens waarden geven ook de mogelijkheid om te bepalen hoe een bepaald segment er zal uitzien. Het spreekt voor zich dat voor Baron de ideale maatsortering anders zal liggen dan voor Princess. Alle omzettingen van meetwaarde naar appreciatie zijn dan ook verschillend voor de verschillende segmenten. Elk segment zijn eigen klemtoon Een tweede belangrijk aspect is het belang van elk opgemeten kwaliteitskenmerk. Om even bij de vergelijking met het schoolrapport te blijven: op taal en rekenen staan nu eenmaal meer punten dan op aardrijkskunde en geschiedenis. Bij tomaten is het niet anders. Zo is de stevigheid of hardheid van de tomaat een heel belangrijk kwaliteitsaspect terwijl het aantal hokken in de vrucht van duidelijk minder belang is. Ook hier hangt het belang van een bepaald kenmerk sterk af van het segment waarvoor men het rapport zal opstellen. Voor losse tomaten zal de prikschadegevoeligheid veel be lang rijker zijn dan voor trostomaten, terwijl bij deze laatste de trosvorm dan weer veel belangrijker is. Zo moeten we de appreciatiescores, voor we ze optellen, eerst vermenig vuldigen met een bepaalde belangwaarde die door dezelfde kwaliteitsverantwoordelijken werd bepaald. Wanneer we deze optelsom dan uitdrukken ten opzichte van de maximale score die theoretisch mogelijk is en vermenigvuldigen met honderd, krijgen we een rapportcijfer op 100 dat we als een objectieve samenvatting van alle opgenomen kwaliteits eigen schappen kunnen beschouwen. Dit cijfer geeft dan aan hoe goed een nieuw ras geschikt is qua kwaliteit voor een bepaald segment. De appreciaties voor alle kenmerken geven een waarde tussen 0 en 10, en die waarden kunnen we wel optellen.

20 jaarverslag 19 Radargrafiek Om alle punten van het rapport, hier dus de verschillende kwaliteitskenmerken, over zichte lijk weer te geven worden ze op de webtoepassing getoond in een radargrafiek zoals in Figuur 1 weergegeven. Ze zijn gerangschikt van belangrijk naar minder belangrijk in wijzerzin. De schaal gaat voor ieder kenmerk van 0 in het centrum, tot 10 helemaal aan de buitenkant van de radar. De grijze lijn geeft de maximaal te behalen score aan. Je ziet dat voor de minder belangrijke aspecten de maximaal te be halen score lager wordt. De blauwe lijn geeft de score aan waaraan het ras mini maal zou moeten voldoen om toegelaten te worden tot Flandria. De rode lijn geeft dan de behaalde score van het ras weer per kenmerk. Hoe dichter bij de grijze lijn, hoe beter het ras voldoet aan de eisen van het segment waarvoor het rapport werd opgemaakt. Figuur 1: Radargrafiek met segmentatiescore van Tomala als tussentype-tomaat. Dit onderzoek valt binnen de basisfinanciering door de Afdeling Duurzame Landbouw Ontwikkeling (ADLO) en het Verbond van de Belgische Tuinbouwveilingen (VBT) The testing of new tomato cultivars yields a lot of figures that need to be interpreted and summarized each year to make decisions about the tomato segmentation. A web based tool was developed that calculates a general end score from all fruit quality related data collected during a season for a cultivar. Measured values were converted into appreciations on a scale of 0 to 10. Next the appreciation values are multiplied with an importance factor and summed. This number is than reported as a percentage of the highest possible score. Appreciation and importance coefficients depend on the tomato segment and so the score denotes how well the cultivar will be suited for that particular segment.