Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder

Transcriptie

1 Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder Het Financieele Dagblad Carel Grol Gisteren Tekst Krant! " 18 reacties # $ ENERGIE Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder Het noorden van Limburg heeft twee aardwarmteprojecten: water wordt er diep uit de grond opgepompt om kassen te verwarmen. Het is een van de manieren waarop Nederland van het gas af moet. Maar in Limburg liggen de putten stil en ook elders zijn er problemen. Pieter Wijnen in de hal bij zijn stilgelegde geothermieproject. Foto: Annemiek Mommers voor het FD Pagina 1 van 10

2 is het woord dat Pieter Wijnen gebruikt. Hier, in de aarde, kilometers onder zijn kantoor, heeft de grond onlangs 'geknisperd'. Dat Knisperen', gebeurt wel vaker. Wijnen zit aan de lange vergadertafel in het kantoor van zijn bedrijf, vlakbij Grubbenvorst. In spijkerbroek en verschoten polo oogt hij niet als de directeur van een miljoenenonderneming die hij wel degelijk is. Hij is eigenaar van Wijnen Square Crops, met dertig hectare aan kassen. Vijfhonderd mensen, het gros uit Oost-Europa, oogsten hier elk jaar miljoenen kilo's paprika's. Rechts naast hem aan tafel zit Lodewijk Burghout. Gebiedsontwikkelaar bij Californië bv: land aankopen, herverkavelen, en doorverkopen. Samen waren ze de voortrekkers van aardwarmte in deze hoek boven Venlo, met glastuinbouw en Pagina 2 van 10

3 dorpen en buurtschappen met namen als America, Californië en Siberië. Een onuitputtelijke kringloop Geothermie: heet water op kilometers diepte uit de grond oppompen, de warmte gebruiken en het afgekoelde water weer diep in de bodem injecteren. Het is een schier onuitputtelijke kringloop en een milieuvriendelijke manier om kassen te verwarmen. In het kort Paprikateler Wijnen bracht dankzij aardwarmte zijn gasgebruik met 97% terug. Eind 2017 werd zijn vergunning niet verlengd vanwege de nabije Tegelenbreuk. Staatstoezicht op de Mijnen is vanwege Groningen behoedzaam. Toch is een directe correlatie tussen aardwarmte en aardbevingen niet bewezen. Wijnen is tien jaar bezig met geothermie. Vrachtwagens met trilplaten en geofoons reden in 2009 door dit hoekje van Limburg, om de bodem in kaart te brengen. Diep in de ondergrond werd warm water aangetroffen. Dat kon, letterlijk, worden aangeboord. Wijnen leende geld bij de bank en kreeg een Europese subsidie, een groot EU-bord staat nog steeds op de hoek van zijn perceel. Hij, en Californië bv, investeerden zelf nog miljoenen. Pagina 3 van 10

4 Aardwarmte oogt enigszins als een olie-installatie, maar dan veel simpeler. Foto: Annemiek Mommers voor het FD De geothermieput op zijn terrein oogt enigszins als een olie-installatie, maar dan veel simpeler. Drie pijpen van meer dan twee kilometer gingen de grond in. Eén leiding verstopte, de andere twee functioneerden. Dankzij de aardwarmte werd het gasverbruik in zijn kassen vanaf 2012 met 97% teruggebracht. Jaarlijks bespaarde Wijnen zo'n 22 miljoen kuub gas. Mede ingegeven door dat succes stapten vier kleinere kassen, amper anderhalve kilometer verder, vorig jaar over op aardwarmte. Op 11 december 2017 vroeg Wijnen een verlenging aan voor zijn winningsvergunning bij Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Enkele maanden later kreeg hij een telefoontje uit het SodM-hoofdkantoor in Den Haag. Of Wijnen zich bij hen wilde melden. 18 geothermieprojecten Pagina 4 van 10

5 In Nederland zijn er 18 geothermieprojecten, zegt Wouter van der Zee, hoofd ondergrond van SodM. Nu nog uitsluitend bij tuinders, die veel warmte nodig hebben. Met de helft van de projecten 'is wat'. Een paar liggen stil, of de toezichthouder kijkt 'stevig mee'. Werking warmtewisselaar 'De relatief jonge en kleinschalige sector heeft een zwakke veiligheidscultuur. (...) Risico s worden in het algemeen onvoldoende herkend en beheerst, en wet- en regelgeving worden niet goed genoeg nageleefd', concludeerde SodM vorig jaar in een rapport. Een jaar later zegt Van der Zee: 'Veel punten wachten nog steeds op een verbeteringsslag.' Op vrijdag 13 april 2018 zat Wijnen in het oninspirerende SodM-kantoor. Uiteraard wist hij - al toen hij het telefoontje kreeg - dat er geen goed nieuws zou komen. Maar dat de toezichthouder zijn vergunning introk, nee, dat had Wijnen niet verwacht. 'De productie van aardwarmte vond plaats vlakbij een seismisch actieve Tegelenbreuk. California Wijnen Geothermie (CWG) mocht onder strenge Pagina 5 van 10

6 voorwaarden tijdelijk gebruik maken van de injectieput op deze plek', zo maakte SodM eind mei bekend. 'Deze termijn is inmiddels verstreken.' Wijnen had de toezichthouder 'er bovendien niet van weten te overtuigen dat zij deze put kan gebruiken op een manier die op lange termijn veilig is', stelde SodM. Wijnen schakelde de installatie af. De volgende tegenvaller liet niet lang op zich wachten. Op zaterdag 25 augustus trilde de grond in de regio Venlo. Op maandag 3 september was er om uur een tweede aardbeving. Binnen een half uur zaten Wijnen en Burghout met een crisisteam om tafel. Ze wisten: dit is niet positief voor geothermie. Drie dagen later meldde SodM dat een 'aardwarmteproject nabij Venlo uit voorzorg is stilgelegd na een aardbeving'. Het ging om de buren van Wijnen. Er kwam een onderzoek van seismische experts. Dat moest duidelijk maken 'of de aardbevingen wel of niet het gevolg zijn van de winning van aardwarmte'. De aarde staat gespannen De aarde in het noorden van Limburg staat vanwege de breuklijnen hartstikke gespannen, zegt Van der Zee. Er hoeft maar íets te gebeuren, een klein zetje, en dan heb je - mogelijk - een aardbeving. Van der Zee geeft ook toe: de toezichthouder is scherper gaan opletten. Pagina 6 van 10

7 Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder Het Financieele Dagblad Al maanden is het geothermieproject van Wijnen Square Crops buiten bedrijf gesteld. Foto: Annemiek Mommers voor het FD De stad Groningen staakte vorig jaar een aardwarmteproject dat huizen moest verwarmen. SodM had zich 'negatief uitgelaten over geothermie nabij de gaswinning en over de organisatie', zo stond in een eindrapport over het echec. Volgens Dagblad van het Noorden had het project al 3 mln gekost. De VVD in de Provinciale Staten van Noord-Holland meldde deze zomer dat het tijdelijk geen vergunningen meer wil afgeven voor het boren naar aardwarmte. Reden: twijfels over de risico's. En toch, zegt ook Van der Zee, is het bewijzen van een directe correlatie tussen aardwarmte en aardbevingen heel lastig. Stoplichtsysteem voor veiligheid Anders dan bij gas wordt er bij aardwarmte niets uit de grond gehaald: het water dat wordt onttrokken, wordt er ook weer in geïnjecteerd. Dus is het gevaarlijk? Wijnen, Pagina 7 van 10

8 aan tafel: We zeggen ook, als aangetoond wordt dat het onveilig is, moeten we stoppen. Burghout: Maar seismiciteit hoort bij deze omgeving. Sinds mensenheugenis worden hier in Noord-Limburg aardbevingen gesignaleerd. Wijnen produceerde 4,5 jaar aardwarmte. Met een stoplichtsysteem voor de veiligheid, voor als bodemtrillingen bepaalde waardes overtraden. Dat stoplicht heeft altijd op groen gestaan. Burghout: De aardbeving van 3 september was volgens onze metingen op zes kilometer diepte. Wijnen: Wij produceren aardwarmte op 2,1 kilometer.' SodM pleit voor 'terughoudendheid (...) dicht bij actieve breuken'. Natuurlijk wist Wijnen van de Tegelenbreuk. Daar had hij indertijd veel over vergaderd: ook met SodM. Uiteindelijk mocht zijn project doorgang vinden. De aardbevingen in Groningen hebben veel veranderd, weten Wijnen en Burghout. Ze begrijpen dat SodM behoedzaam is. Maar ze vinden: aantonen dat geothermie de aardbevingen hier, in het noorden van Limburg, wél veroorzaakt is net zo lastig als aantonen dat geothermie de bevingen níet veroorzaakt. Daarbij is de meetapparatuur sterk verbeterd. Versnellingen in de grond die een paar jaar geleden niet zouden zijn opgemerkt, worden nu allemaal gedetecteerd. Pleidooi voor aardwarmtebedrijven Twee projecten in Grubbenvorst liggen stil. In Zuid-Holland heeft een tuinder zijn aardwarmte-installatie afgeschakeld omdat de ondergrondse buizen begonnen door te roesten. SodM zou het liefst hebben dat er bedrijven komen die specifiek op aardwarmte zijn gericht. Nu is geothermie iets dat tuinders 'erbij' doen. 'Het is alsof een leasemaatschappij met een eigen vloot aan auto's, ook zijn eigen olieboringen heeft', is de parallel die Van der Zee trekt. Pagina 8 van 10

9 Geothermie moet een miljardenmarkt worden. Nu zijn er nog minder dan twintig projecten, alleen bij tuinders. Foto: Annemiek Mommers voor het FD Want er lonkt een miljardenmarkt. Energiebeheer Nederland voorziet dat er vanaf 2025 jaarlijks tien nieuwe geothermieprojecten worden opgestart. In Den Haag wordt opnieuw gewerkt aan het failliete Leyweg-aardwarmteproject. In Grubbenvorst blijft de toekomst onzeker. SodM dringt aan op een verbeterplan. De al jaren verstopte put moet worden gerepareerd. Dat zal Wijnen een vermogen kosten. De paprikateler werd niet rijk van geothermie. Maar de prijsfluctuaties in zijn energierekening waren verdwenen. Warmte uit de grond was letterlijk een stabiele bron. Niet per se goedkoper: anders was er geen subsidie nodig. Misschien is het over een paar jaar lucratief. Dan moet zijn geothermie-installatie wel aan staan. Aan het begin van de avond, als de septemberzon laag hangt en lange schaduwen achterlaat, loopt Wijnen naar de hal die is neergezet bij de drie geothermieputten, aan de rand van zijn terrein. Pagina 9 van 10

10 Als hij de installatie aan zou zetten, raast er binnen tien minuten heet water door de leidingen. Dat zou goed zijn voor de verduurzaming van Limburg. Maar ja, dan is hij in overtreding. Dus aanzetten, dat doet 'ie voorlopig niet. % & ' ( Door Carel Grol ) Meest gelezen Meevallers belastinginkomsten blijven 'onverklaarbaar' groot Ajax treedt aan tegen geldmachine Bayern Werkgever wil zieltjes winnen voor slinkende bonden Met dit abonnementstype is het niet mogelijk reacties te plaatsen Pagina 10 van 10