2500 EK Den Haag. Middenmeer, brief EZ DAGO SPG.docx Aanpassing wettelijke kaders aardwarmte. Geachte heer Smallenbroek,

Transcriptie

1 DAGO Agriport TA Postbus ZG Middenmeer, Nederland KvK Noord-West Holland BTW nummer: NL B01 Bank: NL 76 RABO BIC-code RABONL2U Ministerie van Economische Zaken t.a.v. de directeur Energie en Omgeving drs. J.C.M. Smallenbroek Postbus EK Den Haag Middenmeer, Ref: Betreft: brief EZ DAGO SPG.docx Aanpassing wettelijke kaders aardwarmte Geachte heer Smallenbroek, DAGO (Dutch Association Geothermal Operators), de behartiger van de gemeenschappelijke belangen van de geothermie-operators in Nederland en Platform Geothermie vragen uw dringende aandacht voor een aantal knelpunten die de opsporing en winning van aardwarmte in Nederland ernstig belemmeren en uiteindelijk tot stilstand kunnen brengen. De opsporing en winning van aardwarmte zijn geregeld in de Mijnbouw-, de Arbo- en de Omgevingswetgeving. Deze wetgevingen zijn onvoldoende toegesneden op aardwarmte: het is regelgeving voor koolwaterstoffen toegepast op aardwarmte. Reeds in 2007 is bij de evaluatie van de Mijnbouwwetgeving geconstateerd dat het vergunningenstelsel voor koolwaterstoffen onvoldoende aansloot bij de kenmerken van de opsporing en winning van aardwarmte en bij het beleid om deze duurzame vorm van energiewinning te stimuleren. Nu, in 2017, is die constatering nog altijd geldig en dreigt het niet aansluiten van de op de aardwarmte toepasselijke wetgeving op de praktijk de groei van aardwarmte tot stilstand te brengen. Een aantal concrete projecten is hiervan momenteel de dupe. Met deze brief luiden wij daarom de noodklok, betreffende de wettelijke kaders rondom de opsporing en winning van aardwarmte en geven wij de belangrijkste oplossingsrichtingen aan. 1

2 Onderscheid met koolwaterstoffen In de olie- en gasindustrie is de opsporingsboring, in het geval van een succesvolle aantoning van een voorkomen van koolwaterstoffen, het begin van een ontwikkelingsfase van enkele jaren van het uitvoeren van studies, het bepalen van een ontwikkelingsplan, het aanvragen van een winningsvergunning, het bouwen van de winningsfaciliteiten en het boren van de benodigde putten. De zoveel mogelijk verticaal (= korter en goedkoper) geboorde opsporingsboringen worden veelal niet als mogelijke productieput geboord maar na aanleg en testen buiten gebruik gesteld. In tegenstelling tot de situatie bij koolwaterstoffen lopen de opsporings- en winningsfasen van aardwarmte snel en vloeiend in elkaar over. Een opsporingsboring voor aardwarmte wordt aangelegd als productie- of injectieput en is daarom sterk gedevieerd en lang. Na aanleg van de eerste put wordt vrijwel direct een beslissing genomen over de aanleg van de tweede put en over de inrichting van het terrein als mijnbouwwerk voor de winning. De tweede put wordt vervolgens op zo kort mogelijke termijn aangelegd en het terrein als winningslocatie ingericht: de aardwarmteproductie moet zo snel mogelijk van start gaan. De redenen hiervoor zijn tweeërlei: 1. Productietechnisch: Stilstaand water in lange, sterk gedevieerde putten zoals bij aardwarmte leidt al snel (dagen/ weken) tot verslechtering van de productiviteit en de injectiviteit van de put door het optreden van verstoppingen; 2. Financieel: Zonder productie zijn er geen inkomsten en keert de subsidieregeling SDE+ niet uit terwijl de kosten, waaronder de aflossing en rente op de financiering van de putten en de inrichting van de winningslocatie, doorlopen. Belangrijkste belemmeringen en oplossingsrichtingen Factoren die een snelle start van de aardwarmtewinning belemmeren zijn met name de termijnen voor de verlening van de volgende vergunningen: 1. Winningsvergunning aardwarmte De winningsvergunning kan niet worden aangevraagd zonder de productietestgegevens van het doublet. Dit betekent dat de aanvraag om een winningsvergunning pas ingediend kan worden na aanleg en testen van de tweede put, dat wil zeggen op het moment dat het doublet gereed is voor de winning. De behandeling van de aanvraag van een winningsvergunning duurt al gauw zes maanden, vaak zelfs (veel) langer. Om de productie van aardwarmte mogelijk te maken in de technisch en financieel cruciale periode direct na aanleg van de tweede put stellen wij voor dat een opsporingsvergunning voor aardwarmte tevens een periode van één tot twee jaar omvat om het doublet verder te testen en de bovengrondse installaties verder te optimaliseren. In deze test- en 2

3 optimalisatiefase worden de gegevens verzameld om het geologische model te verfijnen om op basis daarvan een nauwkeurige inschatting van de productie en het winningsgebied te maken, nodig voor de verlening van de winningsvergunning. 2. Omgevingsvergunning mijnbouwwerk aardwarmte Een omgevingsvergunning is een maatwerk vergunning, toegesneden op de betreffende activiteit en het mijnbouwwerk. De behandeling van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor een mijnbouwwerk duurt zes tot negen maanden. Daarnaast mag er gedurende de beroepstermijn van zes weken na verlening van de vergunning geen gebruik worden gemaakt van het mijnbouwwerk omdat de vergunning pas na het verstrijken van deze termijn van kracht wordt. Dit is zelfs het geval indien geen zienswijzen op de ontwerp-omgevingsvergunning zijn ingediend. Om de winning geen vertraging op te laten lopen kan de aanvraag om een omgevingsvergunning voor de winning in een vroeg stadium worden aangevraagd, zelfs voor het zetten van de eerste put. De kans is dan echter groot dat op basis van de resultaten van het testen van de eerste of tweede put een wijziging van de omgevingsvergunning moet worden aangevraagd waar, tenzij deze wijziging milieuneutraal is, nogmaals een periode van zes maanden voor staat. Wij pleiten ervoor te onderzoeken of de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht kan worden gewijzigd zodanig dat in het geval geen zienswijzen tegen een ontwerp (wijziging) omgevingsvergunning aardwarmte zijn ingediend, deze vergunningen direct na verlening van kracht worden. Daarnaast vragen wij uw aandacht voor de behandelingstermijn van aanvragen om een (wijziging) omgevingsvergunning mijnbouwwerk aardwarmte. Deze termijn zouden wij graag zo kort mogelijk zien en wij overleggen graag met u hoe dit bewerkstelligd zou kunnen worden. De behandelingstermijnen van bovengenoemde vergunningen zijn de belangrijkste belemmeringen voor de verdere ontwikkeling van aardwarmte in Nederland. Daarnaast zijn er nog enkele andere knelpunten die voornamelijk optreden in de voorbereidingsfase van een aardwarmteproject en te maken hebben met de voorwaarden die worden gesteld aan de RNES regeling en de SDE+ subsidie en de tijd die nodig is voor het zetten van de eerste put en de aanvang van de winning. Hierover zijn wij met RVO en ECN in overleg. Tot slot Ter verduidelijking van bovenomschreven belemmeringen en knelpunten hebben wij als bijlage bij deze brief een overzicht opgenomen van de te doorlopen stappen en te verkrijgen vergunningen voordat aardwarmte gewonnen kan worden. 3

4 Uiteraard zijn wij te allen tijde bereid de geschetste problematiek nader toe te lichten en mee te werken aan snelle en passende oplossingen. Wij staan voor een gezonde en maatschappelijk gedragen ontwikkeling van aardwarmte in Nederland, mede ten behoeve van een realistische energietransitie. Hoogachtend, namens DAGO namens Platform Geothermie Robert Kielstra voorzitter Frank Schoof voorzitter Bijlage: Van aanvraag opsporingsvergunning tot winning (stappenplan) cc via SodM 4

5 Bijlage 1 van aanvraag opsporingsvergunning tot winning (stappenplan) fase belangrijkste activiteiten bevoegd gezag wettelijke termijn behandeling vereiste informatie o.a. opmerkingen voorbereiding verkenning verkrijgen opsporingsvergunning uitvoeren haalbaarheidsstudie indien beoogde locatie geen bestemming aardwarmte heeft: verkrijgen wijziging bestemmingsplan of omgevingsvergunning strijd met bestemmingsplan (Wabo artikel 2.1 Lid 1 sub c) verkrijgen omgevingsvergunning bouw (Wabo artikel 2.1 lid 1 sub a). maken aanmeldingsnotitie i.v.m. MER beoordelingstoets EZ B&W B&W 13 weken + (+ verlenging 6 maanden) 8 weken verkrijgen MER beoordelingstoets EZ 6 weken Barmm melding (tot inwerkingtreding Besluit vergunning aanleg boorgat en afloop overgangsrecht ) na inwerkingtreding Besluit vergunning aanleg boorgat en afloop overgangsrecht: verkrijgen omgevingsvergunning mijnbouwwerk opsporing/winning (Wabo artikel 2.1 lid 1 sub e onder 1 +3 ) verkrijgen RNES (= financi ële afdekking risico tegenvallend resultaat boring/doublet als gevolg van eigenschappen diepe ondergrond) verkrijgen SDE+ (= exploitatiesubsidie, dekt risico verlaging energieprijzen af) klein geologisch onderzoek globaal werkprogramma VG zorgsysteem groot geologisch onderzoek ontwerp boorgat ontwerp boorlocatie risico analyse korte termijn (= geologische risico's) risico analyse lange termijn (= werking putten en installaties) EZ 4 weken MER beoordelingstoets EZ EZ-RVO EZ-RVO verkrijgen financiering afsluiten verzekeringen (o.a. CAR) indien noodzakelijk verkrijgen subsidie(s) P.M. afsluiten contracten voor aanleg doublet, inrichting mijnbouwwerk/indienen VG documenten en werkprogramma's bij SodM MER beoordelingstoets opsporingsvergunning groot geologisch onderzoek haalbaarheidsstudie projectplan financieringsplan (met (voorwaardelijke) toezegging financiers) opsporingsvergunning haalbaarheidsstudie groot geologisch onderzoek verklaring locatie-eigenaar omgevingsvergunning mijnbouwwerk beschikking RNES beschikking SDE+ CAR verzekering zekerheid voor uitvoering project (b.v. door garant stellingen of afsluiten EPC/Turn Key contract) 13 weken termijn voor indienen concurrerende aanvragen N.B. vergunning treedt pas in werking na verloop 6 weken beroepstermijn N.B. wordt na inwerkingtreding van het Besluit vergunningen aanleg boorgat gecombineerd met omgevingsvergunning mijnbouwwerk opsporing/winning (Wabo artikel 2.1 lid 1 sub e onder 1 +3 ) en verleend door EZ 6 weken indien de aanmeldingnotitie voldoende gegevens bevat Barmm melding moet zijn ingediend tenminste 4 weken voordat met de boring wordt aangevangen N.B. vergunning treedt pas in werking na verloop 6 weken beroepstermijn voorwaarden RNES: aanvang eerste boring binnen 6 maanden èn aanvang winning binnen 2 jaar na toekenning RNES voorwaarden SDE+: binnen een jaar opdracht verlenen voor project en binnen 4 jaar aanvang winning 5

6 fase activiteit opsporing bouw en aanleg terrein als mijnbouwwerk opsporing Optie 1: aanleg eerste boring en testen aanleg tweede boring en testen inrichten terrein als mijnbouwwerk voor de winning Optie 2: aanleg eerste boring en testen inrichten terrein als mijnbouwwerk voor de winning aanleg tweede boring en testen indien in fase 2 niet aangevraagd: verkrijgen omgevingsvergunning mijnbouwwerk winning (Wabo 2.1 lid 1 sub e onder 1 +3 ) of indien noodzakelijk verkrijgen wijziging omgevingsvergunning mijnbouwwerk winning (Wabo 2.1 lid 1 sub e onder 2 ) verkrijgen winningsvergunning bevoegd gezag EZ wettelijke termijn behandeling (+ verlenging 6 maanden) vereiste informatie o.a. omgevingsvergunning bouw of mijnbouwwerk opsporing of mijnbouwwerk winning gegevens over gebruik en inrichting mijnbouwwerk winning testresultaten beide boringen van doublet winningsplan opmerkingen boringen 'back to back' terrein voor, tijdens of direct na aanleg boringen ingericht als mijnbouwwerk voor de winning boringen niet 'back to back' mobiele installatie tussen aanleg boringen elders werkzaam indien er wel al een omgevingsvergunning mijnbouwwerk winning is en de wijziging is milieuneutraal dan is de termijn korter (maximaal 8 weken (+ verlenging met 6 weken)) geen winning toegestaan zonder winningsvergunning 6