Doelgroep VoZs. 8 regio s. Screening. Cijfers niet veralgemenen naar alle ouderen! Studiedag SWVG Leuven, 2 december 2010

Transcriptie

1 Doelgroep VoZs VoZs bevraagt kwetsbare ouderen die thuiszorg gebruiken Vlaamse Ouderen Zorg Studie Bram Vermeulen Bert Emmers Prof. dr. Anja Declercq Zorgen voor, door de ogen van de mantelzorger Studiedag SWVG Leuven, december Selectiecriteria: Voldoende het Nederlands beheersen In van de 8 geselecteerde regio s verblijven Ouder dan jaar zijn Minstens psychisch onwelbevinden of geheugenproblemen ervaren Thuiszorg gebruiken Cijfers veralgemenen naar alle ouderen! 8 regio s Screening Screeningsvragen g voor psychisch onwelbevinden en cognitieve problemen Psychisch onwelbevinden (Whooley, 997) Enkel psychisch onwelbevinden Longitudinaal onderzoek in 8 regio s Heb je gedurende de voorbije Op minstens van beide ja maand vaak last gehad van antwoorden om beschouwd te neerslachtigheid, een worden als een persoon die depressief of hopeloos gevoel? psychisch onwelbevinden ervaart Heb je gedurende de laatste maand minder plezier of interesse in wat je doet? Geheugenproblemen Enkel geheugenproblemen Vergeet de oudere steeds Thuisverzorger antwoordt ja op welke dag het is? minstens van deze vragen om Vergeet de oudere regelmatig beschouwd te worden als een gebeurtenissen die zich kort persoon die zich in een financieel geleden hebben voorgedaan? kwetsbare positie bevindt Valt de oudere vaak in herhalingen zonder het zelf te beseffen? Heeft de oudere moeite om een gesprek te begrijpen? Haalt de oudere tijden door elkaar? Screening door thuiszorgorganisaties Zowel ps sychisch onwelb bvinden als cogn nitieve probleme men Zowel op minstens van de vragen over psychisch onwelbevinden ja antwoorden als op minstens ja bij de vragen over geheugenproblemen

2 Veldwerk golf Veldwerk golf Interviewernetwerk Regionale verdeling van totale steekproef Antwerpen Geel Genk Gent Ieper Oostende Oude- Tielt- Totaal Noord naarde Winge Aantal ouderen Aantal mantelzorgers 87 ouderen bevraagd Van die 87 ouderen zijn er mantelzorgers bevraagd Positief gescreende ouderen worden bevraagd door vrijwilligers 8,% heeft mantelzorger,% heeft geen mantelzorger,% geeft toch een professionele mantelzorger op Aantal respondenten Inhoud aantal aantal Aantal ouderen naar geslacht en leeftijdscategorie 9j 7 7j 7 79j 8 8j 8 89j 9+ man vrouw Aantal mantelzorgers naar geslacht en leeftijdscategorie tot 7 7+ man 9 8 vrouw Vragen:.Welke hebben mantelzorgers?. Hoe evalueren mantelzorgers en ouderen de kwaliteit van hun relatie?. Houding van mantelzorgers t.o.v. overstap oudere naar een rusthuis? 87 ouderen en mantelzorgers

3 Beleving zorgervaring gemeten door Experience of Caregiving Inventory (Szmukler G. et al, 99) Verschillende subschalen:. moeilijk gedrag. negatieve e e symptomen. stigma. problemen met. effect op familie. need to backup 7. afhankelijkheid 8. verlies 9. positieve persoonlijke. goede aspecten van relatie Stigma dat u de ziekte van de oudere verdoezelt 7 dat u zich in staat voelt om iemand iets over zijn/haar ziekte te vertellen 7 8 dat u zich in staat voelt om thuis bezoekers te ontvangen 8 dat u zich gestigmatiseerd voelt omdat u een psychisch zieke verwant heeft 8 9 hoe u de ziekte moet uitleggen aan anderen 9 Gevoelens van stigmatisering komen vaker voor bij oudere mantelzorgers Problemen e met oge e g dat hulpverleners u au sérieux nemen 7 8 over de omgang met de dokters en thuisverzorgers 8 7 over de omgang met de hulpverleners 9 dat hulpverleners uw situatie begrijpen 8 8 hoe u opmerkingen kan maken over de verzorging van de oudere 8 hoe u te weten kan komen hoe ziekenhuizen en diensten voor hulpbehoevende ouderen functioneren dat de dokters goed op de hoogte zijn van de bestaande voorzieningen voor de familie dat het moeilijk is om de informatie over de ziekte van de oudere te krijgen 8 9 Effect op familie dat familieleden uw situatie goed begrijpen 8 over de omgang met andere familieleden dat familieleden de ziekte begrijpen 9 dat anderen het huis verlaten omwille van de gevolgen van de ziekte dat de ziekte van de oudere effect heeft op de kinderen in het gezin 9 dat de ziekte van de oudere de familie uit elkaar rukt 78 dat de ziekte van de oudere problemen geeft bij speciale familiegebeurtenissen Samenwerking tussen organisaties is een groeiproces

4 Afhankelijkheid dat u in staat bent om de dingen te doen die u wil dat de oudere van u afhankelijk is dat u de oudere moet helpen zijn/haar dag in te vullen dat de oudere altijd ergens in uw gedachten is dat u in staat bent om de oudere alleen thuis te laten Positieve persoonlijke dat u meer geleerd heeft over uzelf dat u ertoe heeft bijgedragen dat anderen de ziekte van de oudere meer begrijpen dat u meer vertrouwen heeft gekregen om met anderen om te gaan dat u meer begripvol wordt ten opzichte van andere mensen met problemen dat u nu dichter bij uw familie staat dat u nu dichter bij uw vrienden staat dat u behulpzame mensen heeft ontmoet dat u in uzelf enkele sterke kanten heeft ontdekt Goede aspecten van relatie dat u bijgedragen heeft tot zijn/haar welzijn dat de oudere een waardevolle bijdrage levert in uw huishouden dat de oudere enkele sterke kanten heeft getoond in het omgaan met de ziekte dat de oudere goed gezelschap is dat u sommige van de interesses van de oudere deelt dat u zich nuttig voelt in uw relatie met de oudere Subchaal ECI N gemiddelde Std Dev stigma,, effect op familie 7,,7 problemen met positieve persoonlijke,,,79,99 afhankelijkheid 7,7, goede aspecten van relatie,97, Herschaald op : hoe hoger de score, hoe sterker de ervaring Goede aspecten van relatie worden het vaakst ervaren, stigma het minste

5 Zorgervaring naar leeftijd mantelzorger Zorgervaring naar leefsituatie oudere lft mz tot 7 7+ oudere woont alleen alleen stigma problemen met effect op afhankelijkheid positieve goede familie persoonlijke aspecten van relatie Oudere mantelzorger hebben meer gevoelens van stigmatisering, g, afhankelijkheid, maar ook van goede aspecten van de relatie Stigma Problemen met Effect op familie Afhankelijkheid id Positieve Goede aspecten persoonlijke van relatie zorgen voor oudere die alleen woont zorgt voor intensere Zorgervaring naar werksituatie mantelzorgers Werkt mz? nee deeltijds voltijds 8,% van de mantelzorgers heeft de voorbije maand vaak last gehad van neerslachtigheid, een depressief of hopeloos gevoel 7,9% van de mantelzorgers heeft gedurende de laatste maand minder plezier of interesse in wat hij of zij doet Vermoeden depressieve gevoelens bij op mantelzorgers! Stigma Problemen met Effect op familie Afhankelijkheid Positieve Goede aspecten persoonlijke van relatie selectie van mantelzorgers tot jaar: % werkt (N=8), % werkt deeltijds (N=8) en % (N=) werkt voltijds Werkende mantelzorgers ervaren minder goede aspecten van de relatie en minder stigma Hoe ernstiger de geheugenproblemen van de oudere, hoe groter het vermoeden van depressieve gevoelens bij de mantelzorger. Ernst depressieve gevoelens van de oudere correleert met vermoeden depressie bij de mantelzorger.

6 Zorgervaring naar depressieve klachten van de mantelzorger Stigma Problemen met Effect op familie Afhankelijkheid Positieve persoonlijke Goede aspecten van relatie Mantelzorgers met vermoeden van depressieve gevoelens ervaren meer: - stigmatisering - problemen met de - negatieve effecten op familie - afhankelijkheidsgevoelens Vermoeden depressie mz? nee ja Samenhang zorgervaring mantelzorger met zorggebruik oudere ADL-score IADL-score Stigma Problemen met Effect op familie Positieve Afhankelijkheid persoonlijke Goede aspecten van relatie,88,9,,,,8,,77,9 <,,,9,,,,7,,,,,9 <,,, Hoe groter de zorgafhankelijkheid van de oudere voor adl en iadl, hoe sterker de ervaring bij de mantelzorger van: -stigma - problemen met (enkel voor iadl) - effect op familie - afhankelijkheid - positieve persoonlijke! Samenhang zorgervaring met zorgtevredenheid mantelzorger gemiddelde tevredenheid over de hulp van anderen Stigma Problemen met Effect op familie Positieve Afhankelijkheid persoonlijke Goede aspecten van relatie Hoe lager de gemiddelde tevredenheid van de mantelzorger over de hulp van anderen, hoe sterker de ervaring bij de mantelzorger van: - effect op familie - gevoel van afhankelijkheid Correlatie tussen depressieve gevoelens, geheugenproblemen en de zorgervaring stigma problemen met effect op familie afhankelijkheid positieve persoonlijke goede aspecten van relatie depressieve gevoelens, 9,9 8,8 7,7 7,7,,,8, <,,9,99 geheugenproblemen g,,8,,8, -, <, <, <, <, <,,9 Hoe meer depressieve gevoelens en geheugenproblemen de ouderen heeft, hoe sterker de ervaring van: -stigma - effect op de familie - gevoel afhankelijk te zijn maar ook - hoe sterker de positieve persoonlijke! Verklaring? cognitieve dissonantie, veerkracht? Verklaring? cognitieve dissonantie, veerkracht? Mantelzorger ervaart meer problemen met wanneer de geheugenproblemen van de oudere toenemen.

7 Inhoud Kwaliteit relatie O en MZ Vragen:. Welke hebben mantelzorgers?.hoe evalueren mantelzorgers en ouderen de kwaliteit van hun relatie?. Houding mantelzorgers t.o.v. overstap oudere naar een rusthuis? ) Hoe schatten de oudere en de mantelzorgers de kwaliteit van hun relatie in? Positieve vraagitems voor de kwaliteit van de huidige relatie Antwoorden ouderen onbeslist De oudere en ik brengen de tijd vaak op een plezierige wijze samen door Ik kom goed overeen met de oudere, 8 8 De oudere en ik schenken elkaar tederheid 8 Als er problemen zijn kunnen de oudere en ik die meestal vlot samen oplossen 8 De oudere en ik aanvaarden elkaar zoals we zijn Als ik bij de oudere ben, voel ik me zeer goed 7 Als ik de oudere een tijd gezien heb, ben ik blij hem/haar terug te zien De oudere en ik waarderen elkaar als persoon 9 Antwoorden mantelzorgers onbeslist Mijn mantelzorgereniken brengende tijd vaak op een plezierige wijze samen door Ik kom goed overeen met mijn mantelzorger Mijn mantelzorger en ik schenken elkaar tederheid Als er problemen zijn kunnen mijn mantelzorger en ik die meestal vlot samen oplossen 8 Mijn mantelzorger en ik aanvaarden elkaar zoals we zijn 8 Als ik bij mijn mantelzorger ben, voel ik me zeer goed Als ik mijn mantelzorger een tijd gezien heb, ben ik blij hem/haar terug te zien Mijn mantelzorger en ik waarderen elkaar als persoon Kwaliteit relatie O en MZ Kwaliteit relatie O en MZ ) Hoe schatten de oudere en de mantelzorgers de kwaliteit van hun relatie in? Negatieve vraagitems voor de kwaliteit van de huidige relatie Antwoorden ouderen onbeslist Ik waardeer genoeg al wat mijn mantelzorger voor mij doet 7 8 Mijn mantelzorger en ik proberen vaak onze eigen mening op te dringen Mijn mantelzorger en ik verschillen vaak van mening 8 Tussenmijnmantelzorgerenmijisereengrote mantelzorger is er een grote afstand 9 Ik erger me vaak aan mijn mantelzorger Ik verwijt mijn mantelzorger de oorzaak te zijn van mijn problemen 7 7 Antwoorden mantelzorgers l onbeslist De oudere waardeert genoeg al wat ik voor hem/haar doe De oudere en ik proberen elkaar vaak onze eigen mening op te dringendringen De oudere en ik verschillen vaak van mening, 8 Tussen de oudere en mij is er een grote afstand 8 9 Ik erger me vaak aan de oudere 8 Ik verwijt de oudere de oorzaak te zijn van mijn problemen 8 ) In welke mate ervaren ouderen en mantelzorgers hun relatie op een verschillende manier? 8 % / 8 Tussen de oudere / mantelzorger en mij is er een grote afstand Ik erger me vaak aan de oudere / mantelzorger Ik verwijt de oudere / mantelzorger de oorzaak te zijn van mijn problemen ouderen mantelzorger De mantelzorger schat de kwaliteit van de relatie met de oudere gemiddeld minder goed in dan Variable N Mean Std Dev Minimum Maximum KHR mantelzorgers 79, 8, 7 KHR ouderen 8 8,8 7, 7

8 Kwaliteit relatie O en MZ Kwaliteit relatie O en MZ % ) In welke mate ervaren ouderen en mantelzorgers hun relatie op een verschillende manier? Verschilscore tussen de inschatting van de ouderen en de mantelzorgers over de kwaliteit van hun huidige relatie 8 7 ) Wat verklaart bivariaat een minder positieve inschatting van de kwaliteit van de relatie door de mantelzorger? verminderd contact met vrienden of familie een vermoeden van depressieve gevoelens bij de mantelzorger (ook de oudere e schat de relatie e dan minder positief in) meer geheugenproblemen bij de ouderen een lagere gemiddelde tevredenheid over de hulp van anderen bij adl/iadl Verschilscore Zorgafhankelijkheid voor adl/iadl hangt samen met de inschatting van de kwaliteit van de relatie door de mantelzorger! Oudere vindt kwaliteit relatie slechter dan mantelzorger Mantelzorger vindt kwaliteit relatie slechter dan oudere Vragen:. Welke hebben mantelzorgers?. Hoe evalueren mantelzorgers en ouderen de kwaliteit van hun relatie?. Houding mantelzorgers t.o.v. overstap oudere naar een rusthuis? Inhoud Houding t.o.v. overstap naar rusthuis Zou u, indien nodig, gaan wonen in (naam rusthuis)? Zou u, indien nodig, de oudere laten wonen in (naam rusthuis)? % nee rusthuis rusthuis rusthuis rusthuis rusthuis rusthuis antwoorden ouderen antwoorden mantelzorgers ja weet Positiefste houding t.o.v. het eerste rusthuis waar O en MZ aan denken Niet alleen bij ouderen, maar ook bij mantelzorgers draagvlak voor ageing in place Ongeveer % van de ouderen en % van de mantelzorgers weet het : zorgplanning meer bespreekbaar maken?

9 Houding t.o.v. overstap naar rusthuis Besluit Gaat over kwetsbare ouderen die thuiszorg gebruiken! Zorgervaring g en kwaliteit huidige relatie met mantelzorger hangen samen met: - houding van de mantelzorger t.o.v. overstap - het al dan op een wachtlijst voor residentiële zorg staan Mantelzorgers waarvan de oudere gebruik maakt van centrum voor kortverblijf (,%) of dagcentrum (,%) ervaren sterk hogere gevoelens van afhankelijkheid Mantelzorgers ervaren en enkel subjectieve e belasting, maar ook sterke positieve Belang genuanceerde beeldvorming? Mantelzorgers evalueren de kwaliteit van de relatie met de oudere gemiddeld minder positiever, zeker wanneer de geheugenproblemen bij de oudere toenemen Aandacht voor risicofactoren in relatie oudere-mantelzorger? Niet alleen bij ouderen, maar ook bij mantelzorgers draagvlak voor ageing in place Aandacht voor en specifieke noden mantelzorger zodat die het volhoudt? Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Discussie! Contact: anja.declercq@med.kuleuven.be bram.vermeulen@med.kuleuven.be