1 Waterparagraaf bij het uitbreidingsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk. 1.1 Inleiding tot de waterparagraaf. 1.2 Beleidskader

Transcriptie

1 1 Waterparagraaf bij het uitbreidingsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk 1.1 Inleiding tot de waterparagraaf In de waterparagraaf wordt beschreven hoe het huidige waterhuishoudkundig systeem ter plaatse van uitbreidingsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk is ingericht, wat de fysieke omstandigheden zijn (bodemopbouw, maaiveldhoogte en grondwatersituatie) en of er speciale functies voor het plangebied gelden. Vervolgens wordt in de waterparagraaf een beschrijving gegeven van de toekomstige inrichting van het gebied en de consequenties die dit heeft voor de waterhuishouding. De waterparagraaf is een verplicht onderdeel van een ruimtelijk plan of besluit en beschrijft de uitwerking hiervan op het watersysteem en geeft aan welke eisen het watersysteem aan het besluit of plan oplegt. De waterparagraaf is de plek waar, naast een beschrijving van de waterhuishoudkundige consequenties van het plan of besluit, het wateradvies en de gemaakte afwegingen expliciet en toetsbaar een plaats krijgen. Ook moet uit de waterparagraaf blijken hoe tijdens het proces de initiatiefnemer en de waterbeheerder elkaar informeren en raadplegen. 1.2 Beleidskader Het waterbeheer in Nederland is op verschillend niveaus georganiseerd. Het rijk formuleert het landelijk beleid op het gebied van het waterbeheer en maakt afspraken met andere Europese landen over grensoverschrijdende thema s. Het landelijk beleid is verwoord in de Vierde nota op de waterhuishouding en de Nota waterbeleid in de 21 ste eeuw. Eind 2009 is de Vierde Nota op de waterhuishouding opgevolgd door het Nationaal Waterplan. Belangrijk beleidsuitgangspunt is het gegeven dat er meer ruimte voor water moet zijn, met als gedachteleidraad de drietrapsstrategie vasthouden, bergen en afvoeren. Met de overige overheden zijn vervolgens afspraken gemaakt welke maatregelen genomen moeten worden om het watersysteem in de periode tot 2015 te verbeteren en op orde te houden. Deze maatregelen zijn samengevat in het Nationaal Bestuursakkoord Water Actueel. Genoemde maatregelen hebben betrekking op het aanpakken van de gevolgen van bodemdaling, klimaatverandering en zeespiegelstijging. Op lokaal bestuurlijk niveau zijn vervolgens deze afspraken verder uitgewerkt in de Regionale en Lokale bestuursakkoorden water. In december 2009 is de Waterwet in werking getreden. Deze wet stelt integraal waterbeheer op basis van watersysteembenadering centraal en schept een kader voor de modernisering van het Nederlandse waterbeheer. De Waterwet sluit goed aan op de nieuwe Wet ruimtelijke ordening, waardoor de relatie met het ruimtelijke omgevingsbeleid wordt versterkt. Door de nieuwe wetgeving kan niet alleen makkelijker worden ingespeeld op Europese waterrichtlijnen, zoals de Europese Kaderrichtlijn Water, maar ook op projecten waar de waterfuncties ook vanuit andere beleidsvelden worden beïnvloed. Denk hierbij bijvoorbeeld aan natuurbeheer en ruimtelijke ordening. Aanwijzing van Natura 2000 gebieden en het realiseren van de ecologische hoofdstructuur geven belangrijke randvoorwaarden voor de waterfuncties. De nieuwe Waterwet kent formeel slechts twee waterbeheerders voor het oppervlaktewater: Het Rijk voor de rijkswateren en de waterschappen voor de overige wateren. De gemeente is geen waterbeheerder, maar heeft wel waterstaatkundige taken: de hemel- en grondwaterzorgplicht. Deze zorgplichten zijn sinds januari 2008 vastgelegd via de Wet gemeentelijke watertaken in de Wet op de waterhuishouding. 1 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

2 De waterschappen hebben, naast hun beheertaak, een belangrijke rol in het beoordelen van waterhuishoudkundige initiatieven die door gemeenten en/of projectontwikkelaars worden genomen. Via de zogenaamde Watertoetsprocedure beoordelen zij de initiatieven op hun waterhuishoudkundige consequenties en verwoorden dit in het wateradvies. De waterschappen hebben specifieke kennis over hun beheergebied en stemmen hun beleid af op de deze gebiedseigenschappen. Via de eerder genoemde Nationale-, Regionale- en Lokale gebiedsakkoorden wordt het voorgestelde waterschapsbeleid met de overige belanghebbenden in het gebied bestuurlijk geborgd. Voor het uitbreidingsplan Eemdijk-Oost in Eemdijk is waterschap Vallei en Veluwe de waterbeheerder. Hun specifieke beleid voor stedelijk waterbeheer is vastgelegd in de notitie Normen en uitgangspunten voor stedelijk gebied, februari 2008, waterschap Vallei en Eem). Naast het waterschap zijn er meerdere organisaties die een belang hebben in een goed werkend watersysteem. Het gaat hier om de gemeente Bunschoten en het waterbedrijf Vitens. Om een goed werkend watersysteem met aandacht voor alle relevante aspecten- te realiseren is door deze partijen het Waterplan Bunschoten opgesteld, bestaande uit de watervisie en het uitvoeringsplan Het gaat om een integraal plan, met als doel: Het vastleggen van een integrale visie en daarop gebaseerde maatregelen, om de gebruikswaarde en belevingswaarde van het water in Bunschoten te verhogen. Door een verantwoord gebruik en duurzame ontwikkeling van het water kan men in de toekomst blijven beschikken over de voordelen van een gezond watersysteem. Dit sluit aan bij en versterkt het beleid voor duurzame ontwikkeling zoals verwoord in de Toekomstvisie Bunschoten 2015, het Landschapsontwikkelingsplan Eemland en het gemeentelijk Milieubeleidsplan. Het waterplan wordt door de gemeente gezien als een parapluplan. Specifiek beleid wordt in afzonderlijke beleidsstukken verder uitgewerkt. Zo is het afgelopen jaar het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan vastgesteld. In dit plan zijn specifieke voornemens vastgelegd over de riolering en afvoer van regen- en afvalwater. In de volgende paragrafen worden voor het uitbreidingsplan Eemdijk-Oost in Eemdijk de wateraspecten uitgewerkt en beoordeeld. 1.3 Communicatie initiatiefnemer en waterbeheerder Tijdens het proces heeft overleg plaatsgevonden tussen initiatiefnemer, gemeente en waterbeheerder. Naar aanleiding van het eerste contact heeft het waterschap een memo verstrekt met de algemene uitgangspunten en randvoorwaarden die voor het plan gelden. Deze notitie is opgenomen in bijlage 1. De gemeentelijke voorwaarden voor het plan zijn opgenomen in bijlage 2. Bij het stedenbouwkundig ontwerp is met deze randvoorwaarden rekening gehouden. Vervolgens heeft het startoverleg plaatsgevonden, waarbij het voorlopig stedenbouwkundig plan ontwerp is voorgelegd aan gemeente en waterschap en de waterhuishoudkundige consequenties zijn besproken. Naar aanleiding van dit overleg is het waterhuishoudkundige ontwerp bijgesteld. Het ontwerp is vervolgens ter controle verstuurd aan het waterschap. 2 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

3 1.4 Voorgenomen ontwikkeling Binnen het bestemmingsplan Eemdijk is ruimte om maximaal 64 woningen te bouwen. De ontwikkeling van deze uitbreiding is een initiatief van Van der Wardt Ontwikkeling B.V. De woonwijk bestaat uit 64 woningen, waarvan minimaal 28 rijwoningen. In het opgestelde beeldkwaliteitsplan is geschetst en beschreven hoe de woonwijk eruit zal gaan zien en hoe omgegaan wordt met de ruimte en het water. Figuur 1: Inrichtingsschets uitbreidingsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk De waterhuishoudkundige situatie is gedetailleerd weergegeven in figuur 8. Het plangebied is m2 groot. Hiervan zal ca m2 verhard worden. Er is rekening mee gehouden dat een deel van het kaveloppervlak verhard wordt door de toekomstige bewoners. De aanname is dat deze extra verharding ongeveer 25 % bedraagt ten opzichte van het dakoppervlak. Voor water is m2 gereserveerd. Het overig deel van het plangebied bestaat uit onverhard oppervlak ( m2). In percentages: 3 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

4 Verharding: 36 % Water: 13 % Overig / groen: 51 % Totaal: 100 % 1.5 Ligging en functies plangebied Het uitbreidingsplan ligt ten oosten van de Kern Eemdijk in de Bikkerspolder. De huidige bestemming van het plangebied is agrarisch grondgebruik; de voornaamste huidige gebruiksfunctie is grasland. De toekomstige bestemming wordt bebouwing met functie: wonen. Ten westen en zuiden van het plangebied ligt de bestaande bebouwing van Eemdijk, met gebruiksfunctie wonen. Ten oosten ligt het uitgestrekte landelijke gebied van de Bikkerspolder. De Bikkerspolder ligt in het Nationale Landschap Arkemheen- Eemland en is daarom beschermd. In het stedenbouwkundig ontwerp is hiermee rekening gehouden, belangrijke zichtlijnen vanuit Eemdijk blijven bestaan. Een globale indicatie van de ligging van het gebied is weergegeven in figuur 2. Buiten de plangrens wordt ook een particuliere kavel ontwikkeld. De locatie van deze kavel is ook aangegeven op de figuur. De figuur geeft ook een goede indruk van het huidig grondgebruik ter plaatse. Figuur 3 laat een foto van het gebied te zien, genomen vanaf de Vaartweg. Part. kavel Figuur 2: Locatie uitbreidingsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk (bron: Gemeente Bunschoten) 4 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

5 Figuur 3: Plangebied gezien vanaf de Vaartweg (bron: website Google Maps). 1.6 Bodemopbouw Eemdijk ligt aan de rivier de Eem. Rond de rivier liggen voornamelijk kleigronden met plaatselijk wat zandige plaatsen. Richting Bikkerspolder verandert de bodem in een veengrond met een kleidek. Uit het geotechnisch onderzoek (Wiertsema en partners raadgevend ingenieurs) blijkt dat de toplaag bestaat uit 30 tot 50 cm klei. De veenlaag eronder varieert van ca NAP tot 4.58 NAP(van 2,5 tot 3,7 m dikte). Daaronder zit matig fijn zand. Figuur 4 geeft een overzicht van de bodemopbouw rond Eemdijk. Figuur 4: Bodeminformatie rond Eemdijk (bron: Bodemdata.nl). 1.7 Hoogteligging Eemdijk is gebouwd op de waterkering langs de Eem. De hoogte van deze dijk bedraagt nu ca. NAP +2,00 m. Door inklinking en oxidatie als gevolg van (eeuwenlange) ontwatering van de omliggende polders ligt de Eem nu ruim boven het maaiveld in de omgeving (inversie). De waterstanden variëren tussen NAP -0,20 m in de zomer en NAP -0,40 m in de winter. Het maaiveld in het plangebied ligt gemiddeld op het niveau 5 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

6 NAP -0,46 m. Figuur 5 geeft een beeld van het maaiveldhoogteverloop ten opzichte van NAP in en rond het plangebied. Na realisatie van de plannen zal de maaiveldhoogte veranderen. De minimale hoogte ter plaatse van de wegen wordt NAP +0,30 m (1,10 m boven het vaste peil NAP -0,80 m). Het bouwpeil van de woningen (onderkant vloer) komt op NAP +0,50 m. De ophoging wordt deels gerealiseerd met vrijkomende grond uit de te graven watergangen (ca. 1/3 deel van de benodigde grond). De vrijkomende grond is niet bruikbaar voor de openbare ruimte. De overige grond benodigd voor de ophoging wordt bijgeleverd. Ter plaatse van de wegen wordt een voorbelasting van zand(veen is te licht) toegepast om de zettingseffecten te minimaliseren. Figuur 5: Hoogtekaart omgeving Eemdijk(bron: AHN.nl). 1.8 Grondwater De grondwaterstanden in het gebied variëren weinig. De geldende grondwatertrap in het gebied is I, zie ook figuur 6. Dat houdt in dat de laagste grondwaterstanden minder dan 0,50 m beneden het maaiveld liggen. De hoogste grondwaterstanden daarentegen kunnen liggen minder dan 0,40 m beneden het maaiveld. Het is dus een zeer nat gebied. De grondwaterstanden worden beïnvloed door kwel vanaf de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. Doordat de kweltoevoer afneemt treedt plaatselijk verdroging op, met maaivelddaling door oxidatie tot gevolg. Gezien de hoge grondwaterstanden en bodemopbouw zal het plangebied -ook na ophoging- drainagebehoeftig zijn. Voor de wegcunets is dit zeker noodzakelijk. Woningen met kruipruimte, moeten voorzien worden van bijv. een ringdrainage, om zo de kruipruimte droog te houden. Drainage moet op zodanige wijze worden aangelegd dat controle en onderhoud mogelijk is. Tijdens de aanleg moet de drainage zorgvuldig worden behandeld, zodat wateraanvoer naar de drain niet wordt belemmerd, door bijvoorbeeld verdichting van de bodem rond de drain. 6 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

7 Figuur 6: Grondwatertrappen omgeving Eemdijk (bron: Bodemdata.nl). 1.9 Waterhuishouding Het plangebied ligt in het deelstroomgebied Eemland van het stroomgebied Rijn-Oost (Kaderrichtlijn Water). Eemdijk ligt binnen het beheersgebied van waterschap Vallei en Veluwe (Voorheen waterschap Vallei en Eem en Waterschap Veluwe). Waterbeheerder voor het noordelijk gelegen Eemmeer is Rijkswaterstaat. De waterhuishouding in het gebied is afgestemd op de functie van het gebied (agrarisch gebruik en wonen, werken en recreatie). Op figuur 7 is de waterhuishoudkundige hoofdstructuur rond Eemdijk weergegeven. Aan de zuidzijde van het plangebied, langs de Vaartweg ligt de Bikkersvaart. Aan de Oostzijde van het plangebied ligt de Noorderwetering. Deze twee grote watergangen vormen de ruggengraat van het watersysteem. Via de Bikkersvaart kan in droge perioden water worden ingelaten naar het gebied vanuit de Eem. Een uitgebreid slotensysteem zorgt ervoor dat water binnen de polder wordt verdeeld. Via de Noorderwetering wordt een te veel aan water afgevoerd naar het poldergemaal aan de Westdijk. Dit gemaal slaat het water vervolgens uit naar het Eemmeer. De figuur laat tevens de begrenzing (de rode lijn) van het peilgebied Bikkerspolder (peilvak 402) zien. In de polder geldt een zomer- en winterpeil. Het zomerpeil is NAP - 1,00 m, het winterpeil is NAP -1,20 m. Aangegeven zijn ook de zogenaamde gebieden met een hoogwatervoorziening (de roze vlakken) 1. Het peil binnen de hoogwatervoorziening mag niet dieper worden ingesteld dan NAP -0,80 m 1 Een hoogwatervoorziening is een peilscheidingsconstructie die zorgt voor een hoger peil rondom de woningen, zodat kwetsbare funderingen niet bloot komen te liggen. Want dit kan leiden tot paalrot. Voor de oude bebouwing van Eemdijk geldt deze situatie. 7 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

8 Figuur 7: Watersysteem omgeving Eemdijk, Bikkerspolder (bron: Waterschap Vallei en Veluwe) Vanuit de Bikkersvaart wordt water aangevoerd naar Eemdijk. Een stuw in de Bikkersvaart aan de Vaartweg bepaalt het peil. Binnen Eemdijk wordt het water doorgevoerd via de detailwatergangen. Deze zijn dus essentieel voor de hoogwatervoorziening. Overtollig water wordt weer afgevoerd naar de aangrenzende polder (peil NAP -1,20 m) In en rond het plangebied zijn geen problemen met de waterhuishouding bekend. De huidig ingestelde peilen voldoen en de drooglegging is voldoende voor de huidige bestemming (grasland). Met drooglegging wordt de afstand tussen het maaiveld en het ingestelde vast peil bedoeld; in het plangebied bedraagt deze in de huidige situatie 0,50 0,70 m. Na realisatie van de plannen zal de drooglegging liggen tussen 1,10 m en 1,30 m (zie ook 1.7). Voor de woonfunctie geldt als norm een drooglegging van 1,20 m ten opzichte van het streefpeil. Het plan voldoet hiermee aan de gestelde droogleggingsnormen. Stedelijke) Wateropgave In het waterplan zijn maatregelen geformuleerd hoe moet worden omgegaan met extra neerslag als gevolg van de verwachte klimaatverandering. Bij nieuwe ontwikkelingen of renovaties wordt gewerkt volgens de trits: vasthouden, bergen, afvoeren. Voor het plangebied wordt dit geconcretiseerd door de randvoorwaarde dat voor de initiatieven waarbij extra verharding wordt aangebracht extra ruimte voor water moet worden gerealiseerd. Gedempt water moet 1 op 1 worden gecompenseerd. Om de benodigde wateroppervlakte te bepalen geldt de vuistregel dat ca. 10 % van de oppervlakte van het plangebied een waterfunctie heeft. Waterschap Vallei en Veluwe hanteert voor nieuwe ontwikkelingen een norm van 60 mm waterberging per m 2. Met een berekening is vervolgens gecontroleerd of voldoende ruimte voor water aanwezig is. Uit de berekening blijkt dat ruimschoots voldoende water in het plan is opgenomen om te voldoen aan alle gestelde eisen. De resultaten zijn opgenomen in bijlage 3. 8 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

9 1.10 Riolering, ontwatering en afwatering In de huidige situatie is geen riolering aanwezig. Wel lozen regenwaterriolen vanuit de nieuwbouw aan het Kerkepad op de watergang die via het plangebied afwatert op de polder. Deze lozingspunten moeten kunnen blijven afwateren. Het rioolstelsel van het uitbreidingsplan wordt uitgevoerd als gescheiden systeem. Huishoudelijk afvalwater wordt met een vrij verval riool afgevoerd naar het bestaande gemengde riool in de Vaartweg. Het plangebied krijgt geen eigen rioolgemaal. Hemelwater wordt, via een regenwaterriool, rechtstreeks afgevoerd naar het oppervlaktewater in het stedelijk gebied; de nieuwe bebouwing mag niet rechtstreeks naar het landelijk gebied afwateren. Waterstromen worden zoveel mogelijk zichtbaar gemaakt om te voorkomen dat foutaansluitingen worden aangelegd. Voor het plangebied betekent dit dat water van de daken oppervlakkig afgevoerd wordt naar het regenwaterriool of nabij gelegen stedelijke watergang. Er worden geen uitlogende materialen toegepast bij de nieuwbouw. Water afkomstig van de bebouwing mag niet afvoeren op landelijke watergangen rondom het plangebied. Drainages van de kavels voeren af naar de watergangen of worden aangesloten op het regenwaterriool als rechtstreekse afvoer niet mogelijk is. De kavels waarbij rechtstreekse afvoer van de drain naar het oppervlaktewater niet mogelijk is krijgen hiervoor op het eigen terrein een aansluitpunt. Het rioleringsplan is opgenomen in bijlage 4. Het watersysteem in het plangebied wordt losgekoppeld van de overige sloten van de Bikkerspolder. Aan de noordzijde van het plangebied wordt een v-stuw aangebracht met een vast peil van NAP -0,80 m. De stuw wordt gedimensioneerd op de landelijke afvoer van 1,5l/sec/ha onder normale omstandigheden (T=1). Via deze stuw wordt overtollig water afgevoerd naar de polder. Waterinlaat naar de hoogwatervoorziening is mogelijk via de huidige aanvoerroute. De huidige watergangen en sloten in Eemdijk wateren af op de nieuwe vijver. Op enkele locaties moeten hiervoor duikers deels doorlatendworden aangebracht. De huidige watergang langs Vaartweg 23 wordt gedempt en vervangen door een duiker met een filtrerende werking die beneden 0,8 m N.A.P. (bovenkant buis) wordt aangelegd. De filterende buis zorgt voor een wissel werking tussen de betreffende watergangen en het grondwater, waardoor in de functie van watergang wordt voorzien. Een buis met een minimale buismaat van 500 mm voldoet aan de voorgenomen functie. De buis fungeert als begraven sloot. Het niveau van de Bikkersvaart reguleert de oppervlakte- en grondwaterstand. Inspectieputten worden opgenomen voor toekomstig onderhoud en instandhouding van de voorziening. De duiker wordt zonder verhang aangelegd, omdat de stroming door de buis in beide richtingen mogelijk dient te zijn zonder dat opstuwing ontstaat. Na aanleg wordt de ondergrondse buis functioneel gereinigd om dichtslibben te voorkomen. Er wordt een peilbuis op de locatie geplaatst om de huidige grondwaterstand en eventuele veranderingen als gevolg van de werkzaamheden te monitoren. De peilbuis zal opgenomen worden in het meetnetwerk Platform Water. Bovenstaand omschreven constructie is gebaseerd op een geohydrologisch advies van Raadgevend Ingenieursbureau Wiertsema & Partners bv dempen watergang te Eemdijk d.d. 5 december Dit advies is als bijlage opgenomen. 9 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

10 In bijlage 5 en figuur 8 is een overzicht van het nieuwe watersysteem opgenomen. Figuur 8: Toekomstig watersysteem Eemdijk-Oost te Eemdijk 1.11 Beheer en onderhoud van de watergangen, veiligheid De watergangen en sloten in en rond het plangebied moeten regelmatig worden onderhouden. De watergang aan de oostzijde van het plan wordt onderhouden door de aanliggende eigenaren of aangewezen partijen. Hier is afgesproken dat de gemeente dit onderhoud op zich neemt. Voor het onderhoud aan de noordzijde en de noordoostelijke hoek van het plangebied zullen de aangrenzende eigenaren toestemming moeten geven. Een zone van 5 m, aan de oostzijde van het plan, gemeten vanuit de insteek wordt er vrijgehouden en middels dammen toegankelijk gemaakt. De watergang zal worden onderhouden door de gemeente met een kraan. Voor het onderhoud van de buis met filtrerende werking, ter vervanging van de watergang naast Vaartweg 23, worden inspectieputten opgenomen. De toegang kan gegarandeerd worden aangezien dit gemeentelijke grond zal worden. Het onderhoud t.b.v. de doorstroming van deze voorzieningen is de verantwoordelijkheid van het Waterschap Vallei & Veluwe. Het constructieve onderhoud aan de duiker en inspectieputten ligt bij de gemeente Bunschoten. De monitoring van de peilbuis is een gedeelde opgave van gemeente en waterschap. Enerzijds zal er door de toezichthouders van het waterschap gebruik van gemaakt worden om de watervergunning te controleren aan de andere kant is het een middel om mensen gerust te stellen. Het plaatsen van de peilbuis wordt uitgevoerd en betaald door de initiatiefnemer/ontwikkelaar. Het monitoren is deels een toezichthouderstaak (waterschap) en deels een taak in het kader van de zorgplicht ten aanzien van grondwater in stedelijk gebied (gemeente). Dit moet in het meetnetwerk van het Platform Water worden opgenomen. 10 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

11 De vijverpartij aan de westzijde wordt door het waterschap met een maaiboot onderhouden. Om de maaiboot in het water te laten wordt een voorziening aangebracht ter plaatse van de Verlenging Kerkepad. Er is hier ook ruimte aanwezig om het maaisel neer te leggen. Het water tussen de vijver en de duiker is te smal om met een maaiboot te onderhouden. Deze zal rijdend vanaf de kant worden gemaaid. Het is van belang dat er aan een zijde minimaal 5 meter vrij en toegankelijk blijft voor materieel van het waterschap. Door middel van een duiker is het terrein ten westen van het water toegankelijk. In verband met de gewenste veiligheid worden watergangen en vijvers aan de wijkkant uitgevoerd met een plasberm. Deze plasberm wordt minimaal een meter breed. De waterdiepte is maximaal 0,20 m. De watergangen worden overeenkomstig de Normering en uitgangspunten voor stedelijk gebied van het Waterschap Vallei & Eem van februari 2008 aangebracht. In figuur 9 is een principeprofiel van een watergang weergegeven. De vooroevers worden onderhouden met een maaikorf. Figuur 9: Principeprofiel watergang 1.12 Waterkwaliteit De watergangen in het plangebied zijn geen waterlichaam volgens de KRW. Er liggen daarom geen specifieke waterkwaliteitseisen. Wel is afgesproken dat het water binnen de gemeente zal voldoen aan de MTR normen en Stowa klasse III voor ecologische waterkwaliteit. Eveneens moet worden voorkomen dat de nutriëntenbelasting groter is dan de KWR- werknormen, waarmee voorkomen wordt dat meer nutriënten naar het watersysteem worden gevoerd dan een goed functionerend ecosysteem kan verdragen. Belangrijk is dat er doorstroming plaatsvindt om zuurstofloze situaties tegen te gaan Gevolgen planontwikkeling voor de waterhuishouding Door de nieuwbouw wordt nu nog braakliggend land verhard. Hierdoor kan minder hemelwater in de bodem infiltreren en zal sneller tot afstroming komen naar het oppervlaktewatersysteem. Het watersysteem rond Eemdijk kent niet echt specifieke knelpunten. Wel is in Eemdijk een hoogwatervoorziening aanwezig, om o.a. te voorkomen dat houten funderingen droog komen te staan en gaan rotten. Er moet daarom een vast, hoog peil in het uitbreidingsplan worden gehandhaafd. Het peil is vastgesteld op NAP -0,80 m. 11 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

12 Door de voorgenomen ontwikkeling wijzigt het watersysteem niet fundamenteel. De hoogwatervoorziening wordt uitgebreid en water wordt afgevoerd via de nieuwe stuwconstructies naar de A-watergang in het noorden en de watergang met het polderpeil. Het is nu een secundaire watergang (B-water) maar door toevoeging van de nieuwe woonwijk wordt het een A-water. Het peil wordt bepaald door de stuw (NAP - 0,80) in de Bikkersvaart en de nieuwe stuwen in het noorden. Door de ruimere watergangen en de nieuwe stuwen wordt een betere doorstroming gerealiseerd. Dat is goed voor de waterkwaliteit en het hydraulisch functioneren. Voor deze planontwikkeling is als ruimte voor water een totale oppervlakte van ruim m 2 gereserveerd. Deze oppervlakte is bijna 18 % van het gehele plangebied. Hiermee wordt ruimschoots voldaan aan de compensatie eis. Overtollige neerslag wordt binnen het eigen gebied geborgen en niet afgewenteld naar de omgeving Gevolgen planontwikkeling voor milieu en ecologie Water is belangrijk voor het welzijn van mens en dier. In bebouwd gebied vormt het tevens een belangrijk ordenend en esthetisch element. Om aan dit doel te voldoen is het belangrijk dat het water van goede kwaliteit is en voldoende zuurstof bevat. Voor het plangebied betekent dit dat er rekening mee is gehouden dat: alleen water wordt aangelegd op plaatsen waar dit op natuurlijke wijze kan; water verbonden is met de rest van het watersysteem; er voldoende mogelijkheden voor oeverbegroeiing is; afstromend regenwater schoon is en blijft; lozingen vanuit gemengde riolering wordt voorkomen. Regenwater heeft van nature een goede kwaliteit. Binnen het plangebied zal ervoor worden gewaakt dat dit water schoon blijft. Er worden geen uitlogende materialen toegepast en gebruik van bestrijdingsmiddelen en strooizout wordt zoveel mogelijk beperkt. Er zijn geen lozingspunten vanuit het vuilwaterriool naar het oppervlaktewater aanwezig. Door de ontwikkeling wordt de waterkwaliteit niet negatief beïnvloed. Door de aanleg van natuurvriendelijke oevers (waar mogelijk rond de vijver en in het natuurpark, variërende taludhellingen en plasbermen) ontstaan gradiënten, waardoor mogelijkheden ontstaan voor gevarieerde plantengroei. Hierdoor ontstaan ook weer betere omstandigheden voor het dierenleven Conclusies De ontwikkeling voldoet aan de gestelde randvoorwaarden die gemeente en waterschap stellen aan nieuwe ontwikkelingen binnen het beheergebied. Er is voldoende ruimte voor water. Door het ontwerp worden tevens goede voorwaarden geschapen voor natuurontwikkeling en ecologie. De ontwikkeling schaadt de waterkwaliteit niet. 12 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

13 Bijlage 1: Normen en uitgangspunten voor stedelijk gebied Waterschap Vallei en Veluwe 13 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

14 Bijlage 2: Programma van eisen Uitbreiding Eemdijk-Oost Eemdijk 14 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

15 Bijlage 3: Berekening oppervlakte benodigde ruimte voor water. 15 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

16 Bijlage 4: Rioleringsplan Eemdijk-Oost te Eemdijk 16 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 22 april 2015

17 1 Rioleringsplan 1.1 Inleiding Op het terrein is een gescheiden rioolstelsel ontworpen. Het dwa zal gaan lozen op het bestaande gemengde riolering in de Vaartweg ten zuiden van het gebied en voor rwa loost op een drietal locaties op het openwater op het terrein 1.2 Algemene uitgangspunten riolering Algemene uitgangspunten vuilwaterriolering (DWA) Minimale buisdiameter: ø 315 mm Verhang: 1:250 1:500 Vermazing: waar mogelijk toepassen Maaiveldhoogtes: minimale hoogte NAP +0,30 m Gronddekking: minimaal 1,20 m Ledigingstijd rioolstelsel: maximaal 24 uur Benodigde berging in geval van calamiteit: maximaal 24 uur Afvalwaterhoeveelheden. Woonhuizen: Gemiddeld aantal inwoners per woning: 2,5 Dagelijkse maximale dwa-hoeveelheid: 150 l.inw -1.dag -1 Piek afvoer: 15 l.inw -1.uur -1 Algemene uitgangspunten regenwaterriolering (HWA) Minimale buisdiameter: ø 315 m Verhang: 1 : Vermazing: waar mogelijk toepassen Maaiveldhoogtes: minimale hoogte NAP +0,30 m Gronddekking: minimaal 1,20 m Ledigingstijd rioolstelsel: nvt Benodigde berging in geval van calamiteit: nvt Er wordt geen gebruik gemaakt van IT-riolering. De bodemopbouw is hiervoor niet geschikt. Uitgangspunten ontwerp: Neerslagintensiteit berekening: Toetsingscriteria: Extra verhard oppervlak: bui 8 en 9 leidraad riolering (+10 % om de gevolgen van de klimaatverandering in te schatten). Tijdens deze buien geen water op straat. uitgangspunt erfverharding is 25% van het dak oppervlak (par 1.4) In het gebied komen geen hoge verkeersintensiteiten, verontreinigende activiteiten voor. Hierdoor kan neerslag van verhardingen vrij worden geloosd op het open water. 1 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

18 1.3 Ontwerp Afweging De uitgangspunten voor het ontwerp van het rioolstelsel zijn in 1.2 vermeld. Het is mogelijk om onder vrij verval aan te sluiten op het bestaande gemengde stelsel in de Vaartweg. Het toe te passen verhang is echter niet optimaal. Het rioolstelsel in de Vaartweg staat echter op de nominatie om in 2017 te worden vervangen. Het advies is daarom om deze vervanging naar voren te halen, zodat het optimale verhang kan worden toegepast. Bij het ontwerp is gekeken naar de bestaande hoogtes volgens het beheerbestand van de gemeente. Er is geen klic-melding gedaan; aangenomen is dat er geen kabels en leidingen lopen die aansluiting op het bestaande riool belemmeren. Dit vraagt nog wel nader onderzoek Dwa stelsel Totaal aantal woningen: 61 st. Gemiddelde bezetting: 2,5: 2,5*61 = 152,5 inwoners; Dwa hoeveelheid: 0,015 m 3.uur -1.inw -1 : 152,5 * 0,015 = 2,29 m 3.uur -1 Het bestaande gemaal N1PP wordt met ca. 2,3 m 3.uur -1 meer belast. De capaciteit van het bestaande gemaal is hiervoor voldoende. In het stelsel is ruim 47 m 3 berging aanwezig in de buizen. Wordt ook de inhoud van de inspectieputten meegerekend dan is ongeveer 62 m 3 berging aanwezig. Dit is voldoende om tijdens storingen en calamiteiten 22 (of 27 uur) dwa te bergen. Ruim voldoende om maatregelen te kunnen nemen. Het stelsel voldoet daarmee aan de ontwerpnorm. In figuur 1 is het stelsel schematisch weergegeven. Tabel 1 geeft een overzicht van de berekende bodemhoogtes van het dwa-stelsel (in rood is aangegeven waar wordt afgeweken van de norm). 2 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

19 Figuur 1: schematisch overzicht ontworpen dwa-stelsel Tabel 1: gegevens dwa-stelsel Hwa stelsel Figuur 2 geeft een overzicht van het ontworpen hwa-stelsel met de locaties van de lozingspunten op het oppervlaktewater. 3 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

20 Figuur 2: schematisch overzicht ontworpen hwa-stelsel. Tabel 2: Gegevens hwa-stelsel Op het stelsel is ruim1,45 ha verhard oppervlak aangesloten. Dit verharde oppervlak wordt via de 3 lozingspunten naar het oppervlaktewater afgevoerd. Overal volstaat de minimale buisdiameter ø 315. Het stelsel ligt onder een flauw verhang van 1:1000. Op enkele locaties 4 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

21 is het nodig om het dwa-stelsel te kruisen met een kruisingsput. In tabel 2 zijn de gegevens van het ontworpen stelsel weergegeven. Om te controleren of het stelsel ook tijdens zeer hevige neerslag goed functioneert is het stelsel doorgerekend met bui 8 en 9 volgens de leidraad riolering. Bui 8 komt eens per 2 jaar voor, bui 9 eens per 5 jaar. Een toeslag van 10 % is toegepast om de gevolgen van klimaatverandering te simuleren. Bij beide buien treedt geen water op straat op. Het stelsel is voldoende in staat de neerslag af te voeren. Als beginwaterstand is NAP -0,80 m aangehouden (waterstand open water, het stelsel staat geheel vol). De waking (afstand tot het maaiveld) bij belasting van het systeem met bui 08 en 9 is minimaal ca. 0,60 m. Waking bij belasting met bui 09. Uitgebreide resultaten van de berekening zijn opgenomen in de bijlage. 5 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

22 Bijlage bij het rioleringsplan Information about Simulation ============================ SOBEKVersion : Sobek Advanced Version Case Name : Eemdijk-Oost Kerkepad, Bui09, ws-0.8 Simulation Mode (Urban) module sequentially : Run RR (Rainfall-Runoff) and 1DFLOW Start : 25-februari :11:21 End : 25-februari :11:32 Rainfall-Runoff Module used Channel Module used Sewer Module used River Module used 1D Morphology Module used 1D2D Module used Real Time Control Module used Water Quality Module used Emission Module used Ground Water Module used Simulation parallel Flow modules unsteady 2D Water Quality Module used Delft3D Flow used Delft3D WAQ used : Yes : No : Yes : No : No : No : No : No : No : No : No : Yes : No : No : No Network imported or started : SUF_HYD Network imported at : :14:58 Imported SUF-HYD file : C:\RioGL-4\data\2013_27_Eemdijk RioGL copy van pc jaco\hydr\wj+lsuf.hyd Overview of Rainfall Runoff Module ================================== Results 3B calculation Rainfall file : \SOBEK212\FIXED\STNBUI09.BUI Evaporation file : \SOBEK212\FIXED\3B\EVAPOR.PLV Timestep size (s) : 60 Simulated period (hours) : 2.00 for number of Events= 1 Summary results Sobek-RR Urban model Total area (m2) : Total rainfall (m3) : Total evaporation (m3) : 0.11 Total infiltration depressions (m3): Total infiltration from runoff (m3): 0.00 Total storage change (m3) : 0.00 Total inflow sewer excl. DWD (m3) : Total DWA (m3) : 0.00 Total inflow sewer (m3) : Balance error (m3) : 0.00 ( %) Maximum balance error in simulation: J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

23 Overview of Flow Module ======================= Under License to : WL Delft Hydraulics Numerical Parameters Used ========================= Accuracy Level : Low Speed/More Accurate Structure Stability Factor : 0 Conveyance factor K : T Conveyance factor K-Table : F Theta : 1.00 Maximum Courant number : 1.00 Epsilon value Volume (m3/s) : Epsilon value Level (m) : Threshold Values... Flooding (m) : Drying (m) : Minimum Length Reach Segment ( : 1.00 Relaxation Factor (0..1) : 1.00 Structure Dynamics Factor : 1.00 Maximum Iterations : 8 Gravity g (m2/s) : 9.81 Fluid Density (m3) : upwindculvert (-) : 1 Relaxation structures alfa (-) : 0.90 Timestep size (s) : : Lowest Timestep (s) : : Largest Timestep (s) : : External structure Spilled volume (m3) Boundaries in (m3) : 0.20 Boundaries out (m3) : Structures in (m3) : 0.00 Structures out (m3) : 0.00 Lateral disch. in (m3) : Lateral disch. out (m3) : 0.00 Storage (m3) : 0.00 Error (m3) : 0.00 Initial conditions ================== Rainfall Runoff Module Flow Module : user defined : user defined 7 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

24 Report on : Nodes Report Date: :11:31 Case Name : Eemdijk Kerkepad, Bui09, ws-0.8 Generated by SUFTABLE, version , :50: Node id Bottom Well Street Street Runoff MaxTim Freebrd Lvl. Surf. Lvl. Surf. Area WOS max m+ref. m2 m+ref. m2 m2 min m ,43 0,30-1, ,39 0,64 0,30 100, , ,32 0,64 0,30 100, , a -1,27 0,64 0,30 100, , ,21 0,64 0,30 100, , ,23 0,64 0,30 100, , ,29 0,64 0,30 100, , ,35 0,64 0,30 100, , ,36 0,30-1, ,28 0,64 0,30 100, , ,20 0,64 0,30 100, , ,14 0,64 0,30 100, , ,29 0,64 0,30 100, , ,24 0,64 0,30 100, , ,34 0,64 0,30 100, ,73 8 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

25 Bijlage 5: Tekening waterhuishouding Eemdijk-Oost te Eemdijk. 9 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

26 Bijlage 6: tekening rioleringsstelsel Eemdijk-Oost te Eemdijk 10 J en L Datamanagement V.O.F. gevestigd te Roderwolde 19 mei 2015

27 Normering en uitgangspunten voor stedelijk gebied 1.1 Algemeen De ontwikkeling van een nieuw (stedelijk) gebied gaat doorgaans gepaard met grote wijzigingen in functies en waterhuishoudkundige structuur. Door de toename van verhard oppervlak treedt bij neerslag een snelle afvoercomponent op, hetgeen noodzaakt tot aanvullende waterbergende voorzieningen (retentievijvers etc.). Het waterschap wil graag advies geven bij vraagstukken van berekeningen, inrichting en oplossingen voor wat betreft de waterhuishouding. Het is van belang dat het waterschap in een vroeg stadium betrokken wordt bij planontwikkeling. Alleen op die manier kan waterberging een geïntegreerd deel uitmaken van ruimtelijke plannen. Een goede samenwerking kan leiden tot een duurzaam waterhuishoudkundig plan, dat in de uitwerking, implementatie en beheer uitvoerbaar is. Het algemene uitgangspunt bij een nieuwe (stedelijke) ontwikkeling is dat met de ontwikkeling ervan géén afwenteling op de omgeving (en in de tijd) plaatsvindt. Daarom is voldoende waterberging essentieel. Op voorhand is het lastig exact aan te geven hoeveel water een nieuw stedelijk gebied dient te bevatten. In het beginstadium van de plannen ontbreekt het vaak aan exacte informatie om een goede uitspraak te kunnen doen. Om exact aan te kunnen geven hoeveel waterberging benodigd is dient een waterhuishoudkundig plan opgesteld te worden, de omvang van het plan verschilt per ontwikkeling. Vaak wordt een waterhuishoudkundig plan opgesteld na, bijvoorbeeld, een bestemmingsplan. Toch dient bij het opstellen van een bestemmings- of ander ruimtelijk plan voldoende rekening gehouden te worden met de benodigde hoeveelheid waterberging. Afhankelijk van de percentages verhard oppervlak, type gebied, type rioolstelsel, maaiveldhoogten en optredende grond- en oppervlaktewaterstanden is doorgaans een percentage oppervlaktewater benodigd dat varieert tussen 8 en 10% van het totaal oppervlak van de ontwikkeling. In het advies van de Commissie Waterbeheer voor de 21 e eeuw is rekening houdend met voorspelde klimaatsontwikkelingen opgenomen dat er voor een gesloten systeem zonder afwenteling op de omgeving en in tijd, inclusief variërend peilbeheer en biologische zelfreiniging, zelfs circa 20% nodig is, deels buiten de directe bebouwing. Zoals eerder is opgemerkt, het algemene uitgangspunt bij een dergelijke ontwikkeling is dat met de ontwikkeling ervan géén afwenteling op de omgeving (en in de tijd) plaatsvindt. Daartoe hanteert het waterschap de tritsen: vasthouden bergen afvoeren voor waterkwantiteit en schoon houden scheiden schoonmaken voor waterkwaliteit, en houdt het rekening met voorspelde klimaatontwikkelingen. De trits vasthouden bergen afvoeren houdt in dat in eerste instantie getracht dient te worden het (gebiedseigen) water zo lang mogelijk daar waar het valt vast te houden (infiltratie in de bodem), indien dit niet mogelijk is dient het afstromend regenwater locaal te worden geborgen in vijvers en watergangen. Pas in laatste instantie - wanneer noch vasthouden, noch bergen afdoende is - kan overwogen worden het water zo traag mogelijk af te voeren naar de omgeving. De trits schoon houden scheiden schoonmaken omvat ten eerste het niet toelaten dat de waterkwaliteit verslechtert (schoon houden), vervolgens het scheiden van schone en vuile waterstromen en als laatste het zuiveren (schoonmaken) van verontreinigd water. De hydrologische ordeningsfuncties voor deze trits zijn: - cascadering, waarbij vuile gebiedsfuncties benedenstrooms van schone worden gelegd; - buffering, waarbij tussen schone en vuile gebiedsfuncties een bufferzone wordt aangelegd; - differentiatie per stroomgebied, waarbij elk (deel)stroomgebied een richtinggevende functie krijgt. Meer specifiek dient er bij het opstellen van plannen en inrichten van gebieden met onder meer de volgende aspecten en normering rekening gehouden te worden: 1. Neerslaggebeurtenissen 2. Rioleringsvoorschiften 3. Afvoernormen Waterschap Vallei & Eem versie: februari

28 4. Peilstijgingen / droogleggingseisen 5. Ontwateringsnormen 6. Onderhoudseisen 7. Vormgeving watergangen 8. Duurzaam bouwen 9. Keur en beleidsregels De inrichting van een nieuw stedelijk gebied blijft gezien de vele verschillende facetten altijd maatwerk. Voor bepaalde gebieden kunnen de specifieke inrichtingseisen verschillen. Hierbij valt te denken aan poldergebieden, waar over het algemeen maar beperkte peilstijgingen toelaatbaar zijn, en (hellende) zandgebieden, waarbij het soms kan voorkomen dat watergangen droogvallen. Vroegtijdig overleg met het waterschap is gewenst, zodat het reeds in een vroegtijdig stadium zijn (aanvullende) wensen en eisen kenbaar kan maken. Aan de in deze notitie beschreven aspecten kunnen geen verdere rechten worden ontleend. 1.2 Neerslaggebeurtenissen Voor de dimensionering van een nieuw oppervlaktewatersysteem (dan wel doorrekening van een bestaand watersysteem) hanteert het waterschap een aantal verschillende maatgevende neerslaggebeurtenissen. Dat zijn achtereenvolgens gebeurtenissen met herhalingstijden van één keer per 10 jaar, respectievelijk één keer per 100 jaar, ofwel buien die statistisch gezien eenmaal per 10, respectievelijk eenmaal per 100 jaar kunnen optreden. Hierbij wordt rekening gehouden met voorspelde klimaatontwikkelingen. Voor beide herhalingstijden dienen zowel een korte, heftige bui (vergelijkbaar met een onweersbui in de zomer), als een lange gebeurtenis (vergelijkbaar met een lange, natte herfst- of voorjaarsperiode) te worden beschouwd. Uiteindelijk zal één van deze genoemde buien, wanneer deze in samenhang met overige uitgangspunten (zie hieronder) wordt bekeken, bepalend zijn voor de verdere dimensionering van het watersysteem en de uiteindelijke hoeveelheid open water, die dient te worden aangelegd. Maatgevende buien t.b.v. hydraulische berekeningen: T=10: kortdurende bui tijdstip neerslag op tijdstip [uur] [mm] T=10: langdurende bui tijdstip neerslag op tijdstip [uur] [mm] neerslaghoeveelheid (in mm) Maatgevende kortdurende buien 0 0,5 1 1,5 2 2,5 tijd (in uur) T=10 kort T=100 kort T=100: kortdurende bui tijdstip neerslag op tijdstip [uur] [mm] T=100: langdurende bui tijdstip neerslag op tijdstip [uur] [mm] neerslaghoeveelheid (in mm) Maatgevende langdurende buien tijd (in uur) T=10 lang T=100 lang *) bovenstaande buien zijn gebaseerd op de regenduurlijnen van Buishand en Velds, bewerkt door Gelok e.a. (Bron: Regenduurlijnen voor het ontwerp en beheer van waterbeheersings- en rioleringsprojecten, Landinrichtingsdienst Utrecht, Heidemij Advies, mei 1988). Verder zijn in bovenstaande buien de te verwachten klimaatontwikkelingen (Middenscenario 2050 uit WB21) verwerkt. Waterschap Vallei & Eem versie: februari

29 1.3 Rioleringsvoorschiften Het waterschap is er voorstander van om zo min mogelijk schoon regenwater af te voeren naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Nieuw aan te leggen gebieden dienen daarom in principe gescheiden gerioleerd te worden, d.w.z. dat regenwater afzonderlijk van het afvalwater wordt ingezameld. Hierbij hanteert het waterschap de trits vasthouden bergen afvoeren.. Voor het al dan niet aansluiten van verharde oppervlakken heeft Waterschap Vallei & Eem afkoppelbeslisbomen ontwikkeld. Deze zijn te raadplegen (of te downloaden) op de internetsite van het waterschap: Met behulp van deze beslisbomen kan worden vastgesteld welke oppervlakken in principe moeten worden aangesloten op het riool. (Actualisatie van) rioleringsberekeningen dienen conform de C2100-module (van de Leidraad Riolering) te worden uitgevoerd (inclusief de bepaling van verhard oppervlakte). Waterschap Vallei & Eem ontvangt op één of meerdere vastgelegde punten (zogenaamde overnamepunt(en)) het door de gemeente ingezamelde afvalwater, en transporteert het naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie alwaar het afvalwater wordt gezuiverd. Voor het overnemen van afvalwater gebruikt het waterschap uitgangspunten zoals omschreven in de rapportage Overname afvalwater Waterschap Vallei & Eem, In bijlage 1 is een samenvatting van de hierin opgenomen uitgangspunten weergegeven. 1.4 Afvoernormen Om afwenteling op de omgeving (o.a. piekafvoeren) te voorkomen mag de maximale afvoer vanuit het (nieuwe) stedelijk gebied niet toenemen ten opzichte van de oorspronkelijk in het onbebouwde gebied optredende agrarische afvoeren (hierna ook wel maatgevende landelijke afvoer genoemd). Deze maatgevende landelijke afvoer is gebaseerd op de heersende grondwatertrap van het betreffende gebied. De grondwatertrappen zijn op hun beurt gebaseerd op de gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) en gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG), deze geven de diepte beneden maaiveld tot waar onder gemiddelde weersomstandigheden de grondwaterstand in de winter stijgt en in de zomer daalt. Op de Bodemkaart van Nederland (Stiboka, schaal 1: ) is de grondwatertrappenindeling weergegeven. Ter indicatie zijn in onderstaande tabel voor de 7 grondwatertrappen de grondwaterstanden in centimeters ten opzichte van het maaiveld weergegeven. Grondwatertrap I II III IV V VI VII GHG in cm beneden maaiveld (<0,20) (<40) <40 >40 < >80 GLG in cm beneden maaiveld < >120 >120 (>160) Bron: Cultuurtechnisch Vademecum In onderstaande tabel zijn voor de verschillende grondwatertrappen de optredende maatgevende afvoeren weergegeven, waarmee bij de ontwikkeling van stedelijk gebied rekening dient te worden gehouden. Grondsoorten en grondwatertrappen Maatgevende landelijke afvoernorm [l/s.ha]* Drainage-behoeftige gronden (polders en gronden met Gt I, II en III) 1,33 1,67 Zandgronden met Gt IV en V 1,00 Zandgronden met Gt V* en VI 0,67 Zandgronden met Gt VIII 0,33 Bosgebieden en overige gronden zonder zichtbare afvoer met Gt VII 0,10 * Voor gebieden met kwel wordt de afvoernorm verhoogd. Bron: Cultuurtechnisch Vademecum Bovenstaande maatgevende afvoeren komen met een frequentie van 1 à 2 dagen per jaar voor. Om de afvoeren te vertalen naar een eenmaal per 10 jaar en eenmaal per 100 jaar situatie, mogen deze worden vermenigvuldigd met een factor 1,4 (voor T=10) en een factor 2,0 (voor T=100). Waterschap Vallei & Eem versie: februari

30 1.5 Stroomsnelheden Waterschap Vallei & Eem hanteert als toelaatbare stroomsnelheden in watergangen en duikers 0,5 m/s respectievelijk 1,0 m/s. Ervan uitgaande dat deze optredende maxima van kortdurende aard zijn. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat aan de uitstromingszijde van de duiker bodem- en eventueel ook oeverbeschermingsvoorzieningen getroffen moeten worden om uitspoeling te voorkomen. Ten aanzien van wandruwheden van watergangen dient de zomersituatie te worden doorgerekend. In dat geval zijn de watergangen namelijk begroeid en dit levert een grotere stromingsweerstand. De toe te passen factor voor wandruwheid k m is 22,5 m 1/3.s -1 (formule van Manning). Voor het ontwerp van duikers dient een wandruwheid C van 55 m 1/2 /s te worden aangehouden (formule van Chézy). 1.6 Peilstijgingen / droogleggingseisen Waterschap Vallei & Eem houdt hierbij de werknormen aan zoals deze beschreven zijn in het Nationaal Bestuursakkoord Water: Werknormen NBW: Normklasse gerelateerd aan grondgebruikstype Maaiveldcriterium Basis werkcriterium [1/jr] Grasland 5 procent 1/10 Akkerbouw 1 procent 1/25 Hoogwaardige land- en tuinbouw 1 procent 1/50 Glastuinbouw 1 procent 1/50 Bebouwd gebied 0 procent 1/100 Bovenstaande normen geven per type grondgebruik aan wat de maximaal toelaatbare frequentie van inundatie vanuit het oppervlaktewater is. Omdat niet alle inundaties maatschappelijk als wateroverlast worden aangemerkt, is een beperkt oppervlaktepercentage aangehouden dat zonder meer mag inunderen. Dit percentage wordt het maaiveldcriterium genoemd. Voor bebouwd gebied betekent dit bijvoorbeeld dat gemiddeld éénmaal per 100 jaar er geen oppervlak vanuit het oppervlaktewaterstelsel mag inunderen. Voor grasland zijn deze normen minder strikt, daar mag bebouwd gemiddeld éénmaal per 10 jaar er 5% van het oppervlak vanuit het oppervlaktewaterstelsel inunderen. Verder hanteert het waterschap als ontwerpnorm een maximale peilstijging in het oppervlaktewater van 0,40 m bij T=10 voor stedelijk gebied. Bij dit peil dienen in principe ook de aanwezige overstortdrempels vrij te blijven, met andere woorden: er mag geen oppervlaktewater het rioolstelsel instromen. Wanneer de overstortdrempels dreigen te verdrinken zullen aanvullende voorzieningen getroffen moeten worden die instroming van oppervlaktewater voorkomen. De T=10 ontwerpnorm is doorgaans maatgevend, zeker wanneer rekening wordt gehouden met de hierna genoemde droogleggingseisen. 1.7 Ontwateringsnorm Teneinde droge voeten te hebben en te houden dient bij het ontwerp rekening gehouden te worden met minimale ontwateringsdiepten en droogleggingseisen. De ontwateringsdiepte is het verschil in hoogte tussen het maaiveld en de maximaal optredende grondwaterstand. Drooglegging is het verschil tussen oppervlaktewaterpeil en maaiveldhoogte. Uitgangspunt hierbij is dat bij de inrichting van nieuw stedelijk gebied in principe wordt aangesloten bij de huidige grond- en oppervlaktewaterpeilen, en dat er ten gevolge van de inrichting van het betreffende gebied geen negatieve effecten op de omgeving ontstaan (verdroging of vernatting). Gangbare normen voor de ontwateringdiepte en drooglegging zijn: Woningen met kruipruimte 0,70 m maaiveld Woningen zonder kruipruimte 0,30 m maaiveld Vloerpeil van woningen 0,30 m + maaiveld Waterschap Vallei & Eem versie: februari

31 Tuinen en openbare groenvoorzieningen 0,50 m maaiveld Primaire wegen 0,90-1,00 m Secundaire wegen + woonstraten 0,70 m Drooglegging bij normaal waterpeil: 1,00 1,20 m Het waterschap is geen voorstander van het creëren van nieuwe onderbemalingen t.b.v. het realiseren van voldoende ontwateringsdiepte bij nieuwbouwprojecten. Zo dienen ondergrondse parkeervoorzieningen als waterdichte constructie te worden uitgevoerd. Om voldoende ontwateringsdiepte te bereiken, en toch aan te sluiten bij bestaande grond- en oppervlaktewaterpeilen kan overwogen worden het terrein integraal op te hogen, dan wel om over te gaan op selectief ophogen in combinatie met kruipruimteloos bouwen. 1.8 Onderhoudseisen Het beheer en onderhoud van watergangen is van essentieel belang voor het instandhouden van een goede waterhuishouding. Om dit op een doelmatige en efficiënte wijze ten uitvoer te kunnen brengen gelden er een aantal voorwaarden voor de inrichting van het toekomstig watersysteem. Waterschap Vallei & Eem onderscheidt in stedelijk gebied 2 typen watergangen: primaire en tertiaire. De primaire watergangen onderhoudt het waterschap zelf, de tertiaire watergangen worden (veelal) door de gemeente onderhouden. Het onderscheid wordt gemaakt op basis van zowel het oppervlak dat afwatert op de betreffende watergang, als het waterbergend vermogen van de betreffende watergang. Als maatstaf wordt aangehouden dat een watergang waarop 10 hectare bruto oppervlak stedelijk gebied afwatert de primaire status krijgt, en een watergang waarop een kleiner gebied afwatert de tertiaire status dit is echter nog wel afhankelijk van de mate waarin de watergang bijdraagt in de berging. In de planvorming dient de status van de watergang samen met het waterschap te worden uitgewerkt. Watergangen kunnen vanaf de oever, dan wel vanaf het water worden onderhouden. In eerste instantie dient er vanuit te worden gegaan dat er machinaal vanaf de oever wordt onderhouden. Alleen wanneer het niet anders kan, kan hiervan worden afgeweken. De voorkeur van het waterschap is dus dat de watergangen machinaal vanaf de oever kunnen worden onderhouden. Hiervoor is het noodzakelijk dat watergangen in ieder geval aan één zijde langs openbaar terrein grenzen, en er ruimte beschikbaar is voor een obstakelvrije onderhoudszone. Wanneer een watergang een bepaalde breedte heeft, is het niet meer mogelijk om de watergang vanaf één zijde te onderhouden. In dat geval zijn twee obstakelvrije onderhoudsstroken benodigd. Hieronder zijn samenvattend de eisen aan afmetingen van watergangen en kunstwerken m.b.t. het uitvoeren van onderhoud weergegeven: Rijdend onderhoud Voldoende waterbodembreedte van minimaal 1 meter; De watergang dient bij waterbreedtes tot 8 meter (gerekend vanuit de insteek) aan één zijde te zijn voorzien van een obstakelvrije vlakke strook van minimaal 5 meter breedte, waarbij rekening wordt gehouden met de hoogte van onderhoudsmaterieel van 4 meter; De watergang dient bij watergangbreedtes van meer dan 8 meter (gerekend vanuit de insteek) aan twee zijden voorzien te zijn van een obstakelvrije vlakke strook van minimaal 5 meter breedte, waarbij rekening wordt gehouden met de hoogte van onderhoudsmaterieel van 4 meter; De maximale breedte van de watergang die met rijdend materieel te onderhouden is, bedraagt circa 16 meter; In de watergang aanwezige obstakels (zoals boten e.d.) mogen geen belemmering vormen voor het reguliere rijdende onderhoud. Varend onderhoud: Voldoende waterdiepte (ook naast eventueel mee te maaien natuurvriendelijke oevers): >1 m bij minimale bodembreedte van 2 meter; Voldoende lengte van de te onderhouden watergang, minimaal 200 meter; Waterschap Vallei & Eem versie: februari