Gezondheid in Kaart 2018

Transcriptie

1 GGD Rotterdam-Rijnmond Gezondheid in Kaart 2018 Kernboodschappen Krimpen aan den IJssel Hieronder staan de kernboodschappen voor gemeente Krimpen aan den IJssel. Deze vormen samen met het tabellenboek en de vernieuwde Gezondheidsatlas met een dashboard het product Gezondheid in Kaart. Bevolking Hoge grijze druk, maar vergrijzing minder sterk Vergrijzing leidt in de komende decennia tot grote maatschappelijke opgaven. In gemeente Krimpen aan den IJssel is de grijze druk, het aantal personen van 65 jaar of ouder ten opzichte van het aantal personen in de zogenaamde 'productieve' leeftijdsgroep hoger dan gemiddeld in de regio en dan in Nederland. De geschatte stijging van het aantal 65-plussers (van in 2015 naar in 2040) is iets minder sterk dan in de regio gemiddeld. Wijziging van beleid heeft weinig effect op de vergrijzing zelf. De GGD beveelt aan om in het beleid te richten op maatschappelijke opgaven die samenhangen met de vergrijzing, zoals het vóórkomen van ouderdomsziekten, en toename in de zorguitgaven. Daarnaast kan in de gaten worden gehouden of het huidige voorzieningenaanbod aansluit bij een veranderende populatie. Aandacht voor sociaal economische gezondheidsverschillen Het is een landelijke ambitie om de toenemende gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden te stabiliseren of, beter, te laten afnemen. In Krimpen aan den IJssel is het gemiddeld persoonlijk inkomen iets hoger dan in de regio en Nederland. Daarnaast heeft 900 van de huishoudens een inkomen tot van het sociaal minimum terwijl dit in de regio 1600 is. Ondanks deze gunstige gegevens beveelt de GGD aan om ook in Krimpen aan den IJssel bij preventie vooral ook te richten op het verkleinen van deze kloof. Dit kan bijvoorbeeld door inzet op het bereiken van de moeilijk bereikbare groep met lage sociaal economische status bij preventieprogramma's. Gezondheid en ziekte Toename van levensverwachting voor vrouwen, voor mannen een lichte afname Het RIVM voorspelt een toename van het aantal mensen met minimaal één chronische aandoening. Toch voelen we ons in 2040 even gezond als nu, en we ervaren ook niet meer beperkingen in onze activiteiten. In Krimpen aan den IJssel is de levensverwachting even hoog als in de regio en Nederland gemiddeld. Bij mannen is de levensverwachting na een stijging van 79,5 in 2008 naar 80,7 in 2012 nu weer licht gedaald tot 80,1 in Bij vrouwen zien we een constante stijging van 83,9 in 2008, via 84,2 in 2012 naar 84,9 in Het aantal sterfgevallen per is hier lager dan in de regio en Nederland.

2 Merendeel ouderen in Krimpen ervaren een goede gezondheid, maar lichte daling bij 19- tot en met 64-jarigen De ervaren gezondheid, het oordeel over de eigen gezondheid, is één van de beste voorspellers van sterfte. In Krimpen aan de IJssel is de ervaren gezondheid gunstiger dan gemiddeld in de regio, vooral onder de 65-plussers. Van hen geeft 7200 aan hun gezondheid (zeer) goed te vinden in vergelijking met 6300 in de regio. Op regioniveau zien we een lichte daling in het oordeel van de 19- tot en met 64-jarigen over hun gezondheid. Datzelfde zien we in Krimpen aan den IJssel. In 2012 gaf 8600 aan dat hun gezondheid (zeer) goed was, in 2016 was dit Aandeel chronisch zieke ouderen lager, maar toename van hoge bloeddruk De vergrijzing leidt landelijk tot een verschuiving in ouderdomsziekten. Dementie wordt de belangrijkste doodsoorzaak. Volgens schattingen van TNO neemt het aantal mensen met dementie in Krimpen aan den IJssel toe van 600 in 2015 tot in Daarnaast zullen aandoeningen van het bewegingsapparaat, diabetes, gezichtsvermogen en gehoorstoornissen toenemen. In Krimpen komen ouderdomsziekten evenveel of minder vaak voor dan in de regio. Ook het percentage langdurig zieken van 65 jaar en ouder is lager dan in de regio. Wel is het percentage inwoners van 65 jaar en ouder met hoge bloeddruk (door een arts vastgesteld) toegenomen van 230 in 2012 naar 370 in Houd zicht op de mentale gezondheid van alle inwoners Mentale (psychische) ongezondheid vormt in Nederland een groot deel van de totale ziektelast onder de volwassen bevolking. In Krimpen aan den IJssel loopt ruim een derde van de volwassen bevolking een risico op depressie of angststoornis. Dit is overeenkomstig de regio en Nederland. Gunstig is de afname van een matig of hoog risico op depressie of angststoornis onder de 65-plussers. Na een stijging van 380 in 2008 naar 440 in 2012 is het percentage nu weer gedaald naar 370 in Het is belangrijk om de mentale gezondheid van de verschillende leeftijdsgroepen te blijven volgen en meer zicht te krijgen op werkzame preventiemaatregelen voor de risicogroepen. De GGD adviseert om preventie te richten op het voorkómen van een depressie, voorlichting en bewustwording en het bevorderen van de signalering van depressieve klachten. Daarnaast is aandacht belangrijk voor jongeren met een (te) druk sociaal leven en overbelasting bij werkenden. Leefstijl Zet in op een rookvrije omgeving en op rookpreventie bij jongeren De landelijke verwachting is dat het percentage rokers onder de 17- tot en met 23-jarigen de komende jaren verder gaat dalen. In de cijfers van Krimpen aan den IJssel zien we dat niet terug. De 17- tot en met 23-jarigen roken vaker dan in de regio (3400 versus 2600). In 2012 rookte 3100 in deze leeftijd. Hoewel het verschil tussen 310 in 2012 en 340 in 2016 binnen de normaal te verwachte variatie valt en aan het toeval is toe te schrijven, is er duidelijk (nog) geen sprake van een daling. Het trendscenario voor 2040 schat het percentage rokende volwassenen in 2040 op In Krimpen aan den IJssel is dit nu Van de 13- tot en met 16-jarigen rookt 5 0 dagelijks. Preventieve aandacht voor het rookgedrag onder jongeren blijft belangrijk om een daling te bereiken. Voorkom schadelijk alcoholgebruik, alcoholpreventie bij jongeren blijft belangrijk Het risico op gezondheidsschade door alcohol hangt af van het totale alcoholgebruik, maar ook van het drinkpatroon. In Krimpen aan den IJssel vallen vooral de 15- en 16-jarigen ongunstig op door hun alcoholgebruik. Van hen heeft bijna de helft recent alcohol gedronken en een derde scoort ongunstig op recent binge drinken. De gemeente heeft in haar Preventie- en Handhavingsplan voor de uitvoering van de Drank- en Horecawet Periode expliciet aandacht voor de setting waarin jongeren drinken en de doelgroep zelf. De GGD adviseert om de komende periode hier aandacht aan te blijven besteden. Blijvende aandacht voor preventie drugsgebruik bij jongeren en jongvolwassenen Uit de Nationale drugsmonitor 2016 van het Trimbos blijkt dat landelijk het cannabisgebruik onder scholieren van 12 tot en met 16 jaar sinds het begin van deze eeuw heel geleidelijk is gedaald. Tussen 2007 en 2011 lijkt het gebruik te stabiliseren. In 2015 was een verdere daling waarneembaar. Het ooit gebruik van cannabisis tussen 2011 en 2015 afgenomen van 13,80 naar 9, 7 0. Over het algemeen wijkt Krimpen niet af van het regionaal gemiddelde op het onderwerp drugsgebruik. Van de 15- en 16-jarigen gebruikte 130 in de afgelopen vier weken voorafgaand aan het onderzoek softdrugs. Dit lijkt hoger dan het regionaal en Nederlands gemiddelde van 90 en 1 0 0, maar valt binnen de verwachte variatie bij dit type onderzoek. Ruim één op de tien jongvolwassenen van 17 tot en met 23 jaar gebruikt in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek lachgas. Het drugsgebruik onder

3 volwassenen en ouderen is fors lager dan het gebruik onder jongeren en wijkt niet af van een voorgaande meting of van de regio. Het risico op ernstige acute gezondheidsincidenten van lachgas is gering, maar negatieve effecten op de gezondheid op de kortere en langere termijn komen wel degelijk voor. Lachgas heeft bij veel jongeren een positief, onschuldig imago. Het Trimbos Instituut beveelt aan in de preventie en voorlichting bij jongeren met een eerlijke boodschap te komen, afgestemd op de ervaringen van de (jonge) gebruikers. Stimuleer bewegen in het dagelijks leven en dring overgewicht terug De Nieuwe Richtlijn Bewegen is erop gericht om bewegen te integreren in het dagelijks leven. De uitdaging is om een blijvende verandering in beweeg- en zitgedrag te realiseren met als doel een grotere gezondheidswinst te behalen. In Krimpen is het aandeel volwassen dat te zwaar is (matig en ernstig overgewicht samen) hoger dan gemiddeld in de regio. Wanneer dit wordt uitgesplitst naar matig en ernstig overgewicht is er echter geen verschil met de regio of Nederland. Ook zijn deze cijfers onveranderd sinds Een gunstig resultaat is het aandeel ernstig overgewicht (obesitas) onder de inwoners van 65 jaar en ouder. Dit percentage van 1500 is lager dan de 1900 in de regio. De GGD adviseert om naast blijvende aandacht voor het terugdringen van overgewicht aandacht te (blijven) besteden aan toename van bewegen in het dagelijks leven, vooral onder de groep 19- tot en met 64 jaar. Fysieke omgeving Geef gezondheid een plek in de Omgevingswet en Omgevingsvisie De Omgevingswet bundelt de wetgeving en de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Daarmee vormt de wet de basis voor het integraal beheer van en voor de ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving. In een omgevingsvisie kunnen randvoorwaarden geboden worden voor een gezond leven in uw gemeente. Kernpunten als inzet op schone lucht, balans tussen rust (stilte) en drukte (stedelijkheid) en het gemakkelijk maken om te sporten en te bewegen kunnen benoemd worden in de visie. De GGD adviseert om bij het gesprek hierover gebruik te maken van gezondheidsdata. Een positief gegeven daarbij is de meer dan gemiddelde tevredenheid van de inwoners van Krimpen aan den IJssel met hun woonomgeving en het groen in hun woonbuurt. Zet in op het beperken van geluidhinder en bevorder de luchtkwaliteit In Krimpen aan den IJssel is tussen 2012 en 2016 het aandeel inwoners langs drukke binnenstedelijke wegen of rijks- of provinciale wegen toegenomen. Om de blootstelling van inwoners aan roet te verminderen, raadt de GGD aan om structurele bronmaatregelen te nemen (gericht op schoner vervoer) en langs drukke wegen geen nieuwe woningen en 'gevoelige bestemmingen' (bijvoorbeeld scholen, kinderopvangcentra en verzorgingshuizen) te bouwen. Sociale omgeving Omvang eenzaamheid stabiel maar lichte toename van sociale eenzaamheid bij volwassenen De Gemeente Krimpen aan den IJssel benoemt in haar Preventieprogramma ' Samenwerken aan een gezond Krimpen' het speerpunt 'Voorkomen en bestrijden van eenzaamheid en sociaal isolement'. Het beleid is gericht op de versterking van het netwerk van de inwoner. Dit sluit goed aan op de cijfers van Het percentage eenzamen onder de inwoners van 19 jaar en ouder in Krimpen aan den IJssel is met 4300 onveranderd sinds Ongunstig is echter de ontwikkeling van sociale eenzaamheid onder de 19- tot en met 64-jarigen. In tegenstelling tot emotionele eenzaamheid, duidt sociale eenzaamheid op een gemis van betekenisvolle relaties met een bredere groep mensen zoals kennissen, collega's of buurtgenoten. In 2012 gaf 3600 van de inwoners dit aan tegenover 4700 in Aandacht voor Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond Eén op de 10 volwassenen in Krimpen aan den IJssel geeft aan ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Dit is een stijging ten opzichte van de 6 0 in Continueer de intensieve inzet via de regionale werkafspraken aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Breng het meld- en adviespunt Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond zowel bij bewoners als professionals onder de aandacht in uw gemeente.

4 Participatie Daag bewoners uit tot maatschappelijk activiteit en bied passende ondersteuning Er zijn aanwijzingen dat actief meedoen aan de maatschappij (bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of lidmaatschap van een vereniging) voor ouderen positieve gezondheidseffecten oplevert. Bij mantelzorg ligt dit anders. Het geeft weliswaar vaak voldoening, maar kan ook leiden tot negatieve gezondheidseffecten, zeker bij langdurige, intensieve zorg. In Krimpen aan den IJssel is het percentage mantelzorgers onder de 65-plussers gestegen van 120 naar 170. Het percentage overbelaste mantelzorgers ligt net boven de 100 en is stabiel voor zowel de 19- tot en met 64 jarigen als de 65- plussers. De GGD beveelt aan om de aandacht voor versterking van het netwerk van de inwoners, zoals beschreven in het Preventieprogramma voor te zetten en het actief meedoen in de maatschappij en onderlinge ontmoeting van de inwoners te (blijven) stimuleren, met aandacht voor preventie van overbelasting van mantelzorgers. Zorg en voorzieningen Monitor de aansluiting van zorgvraag en -aanbod en monitor de zorgkosten Het RIVM voorspelt een verdubbeling van de zorguitgaven in 2040, veroorzaakt door bevolkingsgroei, vergrijzing, technologie en stijging van de welvaart. De gemiddelde zorgkosten per verzekerde zijn in Krimpen aan den IJssel lager of gelijk aan de gemiddeld kosten in Nederland. De steeds groter wordende groep inwoners van 85 jaar en ouder gaat een groter beroep doen op gezondheidszorg en thuiszorg. Het blijft belangrijk het zorggebruik te monitoren en tijdig in te spelen op passende voorzieningen als thuiszorg en aansluitende woonvormen en zorg te dragen voor een integrale visie op preventieve ouderenzorg. Aandacht voor het verhogen van vaccinatiegraad Per 1 januari 2019 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Een van de taken is het bereiken of vasthouden van een vaccinatiegraad van 900, zoals vastgesteld in het Global Vaccine Action Plan (GAVP). Het aandeel kinderen dat de vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) krijgt, is landelijk nog steeds hoog. De vaccinatiegraad voor bof, mazelen en rodehond (BMR) daalt al een paar jaar licht. Zo wordt de norm van 950, die nodig is om mazelen uit te bannen, in Nederland bij de eerste BMR-vaccinatie niet meer gehaald. In Krimpen aan den IJssel is de vaccinatiegraad evenals in voorgaande jaren onder de 900. Het verhogen van de vaccinatiegraad heeft in samenwerking met de uitvoerende instanties blijvende aandacht nodig.

5 Totstandkoming kernboodschappen voor lokaal gezondheidsbeleid Kernboodschappen op basis van landelijke speerpunten Er zijn aan aantal algemene kernboodschappen geformuleerd die voor alle gemeenten zijn opgenomen. De onderwerpen van deze kernboodschappen zijn gekozen op basis van het landelijk Gezondheidsbeleid en de landelijke trendscenario's voor 2040 van het RIVM. Voor de algemene kernboodschappen is de situatie in uw gemeente weergegeven. Voor de cijfermatige onderbouwing is gebruik gemaakt van diverse bronnen en registraties, maar voor een groot deel wordt gebruik gemaakt van de gegevens verzameld met de GGD Gezondheidsmonitor. Lokale kernboodschappen Wanneer andere onderwerpen in uw gemeente opvallende resultaten laten zien, zijn hier aanvullende lokale kernboodschappen voor geformuleerd. Het kan voorkomen dat een onderwerp in uw gemeente niet zorgelijk afwijkt van het gemiddelde van de regio of landelijk gemiddelde. Dit betekent echter niet dat het onderwerp in uw gemeente geen aandacht nodig heeft. Een onderwerp als overgewicht wijkt misschien in de gemeente niet af van de regio of van landelijke cijfers, maar is in heel de regio en landelijk een gezondheidsprobleem. Aansluiting bij gemeentelijk beleid De kernboodschappen moeten bruikbaar zijn voor een gemeente en ondersteunend zijn bij maken van keuzes voor gemeentelijk gezondheidsbeleid. Om dit te realiseren zijn voor de kernboodschappen die onderwerpen opgenomen, die ook in de lokale nota's worden genoemd. Aan de betrokken beleidsmedewerker in de gemeente is gevraagd of ze onderwerpen op het gebied van gezondheid missen die ook een rol spelen in de gemeente of die aansluiten bij lokale initiatieven. Auteur Netty van Veelen, Onderzoek en Business Intelligence, gemeente Rotterdam, januari 2018, versie 1.0. Met dank aan Gea Schouten, Nathalie Koene-Smit. Meer informatie Deze feitenkaart is te vinden op Vragen over de Gezondheidsmonitor mailt u naar Gezondheidsmonitor@rotterdam.nl Bronnen en verwijzingen Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016, GGD'en, CBS en RIVM. Gezondheidsmonitor Jeugd 2015, GGD'en en RIVM. Gezondheidsmonitor Kinderen 2014, GGD Rotterdam-Rijnmond.