REMEDIËRINGSOEFENINGEN. 1. Beantwoord aan de hand van de documenten de basisvragen over macht volgens de verschillende opvattingen.

Transcriptie

1 BESTEMMING 2: De 17 de eeuw : eeuw van de Vorstenstaten Voorbereiden 1. Beantwoord aan de hand van de documenten de basisvragen over macht volgens de verschillende opvattingen. (doc ) Philippe Pot Wie heeft de macht? Wat houdt de macht juist in? Van wie is de macht verkregen? Niccole Machiavelli Jean Bodin

2 Uitvoeren 3.1 VORSTELIJKE MACHT IN FRANKRIJK 1. Welke eerste indruk over de Franse monarchie van de 16 de eeuw krijg je via de Venetiaanse ambassadeurs? (doc ) Een dynastieke wissel 2. a. Leid uit de stamboom af waarom er een dynastieke wissel plaatsvond in Frankrijk. b. In welke tijd wisselde de dynastie? (doc 113) 3. Hendrik IV bleef ook trouw aan zijn verleden. Hij vaardigde het edict van Nantes uit. Wat was zijn bedoeling? (doc 114) 4. a. Het katholieke parlment van Parijs (de opperste koninklijke rechtbank) weigerde aanvankelijk het edict van Nantes te ondertekenen. Hoe reageerde de koning daarop? (doc 115) b. Op wie beriep de koning zich om zijn positie te rechtvaardigen? (doc 115) Wegberijders Richelieu en Lodewijk XIII 5. a. Hoe omschrijft Richelieu de politieke situatie in Frankrijk toen Lodewijk XIII hem in dienst nam? (doc 116) b. Wat stelt hij zichzelf tot doel? (doc 116) c. Beperken de ambities van Richelieu zich louter tot Frankrijk? Geef argumenten. (doc 116) 6. a. Wat wil Lodewijk XIII met het edict uit 1626 doen? (doc 117) b. Som de drie redenen op die de koning geeft om zijn beslissing te rechtvaardigen. (doc 117) c. Bedenk dat de hugenoten zich vooral schuilhielden in de steden. Op welke manier droeg het slopen van de vestingen bij tot de versterking van de koninklijke macht? (doc 117) d. De maatregel was ook gericht tegen een andere groep. Wie leefde ook meestal in versterkingen? (doc 117) e. Welk doel streefden Richelieu en Lodewijk XIII blijkbaar samen na? (doc 117) Een minderjarige troonopvolger 7. Welk beeld krijg je via deze getuigenissen over de opvoeding van de jonge koning? (doc )

3 Le roi soleil 8. Wat kondigde Lodewijk XIII aan? (doc 120) 9. a. Door welke instelling werd de macht van de koning tot dan toe beperkt? (doc 121) b. Welke rol speelde die instelling? (doc 121) c. Lodewijk XIV had het innen van de belastingen gecentraliseerd. Waarom moest hij inkomsten hebben? (doc 121) 10. a. Waar moest de hoge adel verblijven? (doc 122) b. Hoe was de verhouding tussen de koning en de adel ontspoord? (doc 122) c. Bij wie ging de koning liever aankloppen voor medewerking in zijn bestuur? (doc 122) d. Hoe formuleerde de koning zelf het voordeel van die groep? Formuleer in je iegen woorden wat hij daarmee bedoelde. (doc 122) e. Bedenk zelf nog een ander voordeel van die groep. (doc 122) 11. a. Lodewijk XIV regelde niet alleen zijn verhouding met de adel, maar ook met de godsdienst. Tegen wie is het edict gericht? (doc 123) b. Voor welke keuze werden ze gesteld? (doc 123) c. Waarom herriep Lodewijk XIV het edict van Nantes? (doc 123) d. Wat waren de economische gevolgen van de vlucht van de Hugenoten? (doc 123) 12. a. Ook buiten de Franse landsgrenzen liet de koning zich gelden. Bestudeer zijn veroveringen op de kaart. In welke richtingen en ten koste van welke vorsten wou hij uitbreiden? (doc 124) b. Zijn politiek kostte handenvol geld. Ga na of de inkomsten zijn uitgaven konden dekken. (doc 125) c. Hoe evolueerden de uitgaven? (doc 125) d. Hoe is dat te verklaren? (doc 125) e. Welk probleem begon zich duidelijk te stellen op het einde van de 17 de eeuw? (doc 125) f. Lodewijk XIV regeerde met onbeperkte macht over zijn onderdanen. Dat noemt men absolute macht. Op welke pijlers steunde zijn absolutisme? (doc 125) Absolutisme volgens goddelijk recht 13. a. Hoe werd het vorstelijk absolutisme door bisschop Bossuet verantwoord? b. Dat goddelijke recht of droit divin bestond al in de oudheid. Leg uit. c. In document 111 verklaarde een Venetiaanse tijdgenoot al waarom de Franse vorst op zoveel begrip kon rekenen.

4 Economische politiek 14. a. Het economisch beleid dat in Frankrijk werd ingevoerd noemt men het mercantilisme. Aan de hand van de documenten kun je de principes van het mercantilisme achterhalen. Je vat dus samen wat het mercantilisme inhield. We geven je een aantal hints. (doc ) a. Landbouw: b. Nijverheid: c. Rol van de staat: d. Handel: b. Het mercantilisme van Frankrijk werd ook colbertisme genoemd, naar de minister van economie en financiën. Watwas het belangrijkste doel van Colbert? (doc 129) c. Wat waren de voordelen van de manufacturen voor de staat? (doc 129) 15. a. Waar zijn de Franse kolonies gesitueerd? (doc 132) b. Waarom waren de kolonies belangrijk in dat economisch concept? (doc 132) Cultuur als propaganda 16. a. Welke titel krijgt Lodewijk XIV op deze gravure? Vertaal ze. (doc 133) b. Omschrijf de politiek macht van Lodewijk XIV nog eens die paste bij de slogan Eén God, één vorst, één staat. (doc 133) 17. a. Vele kunstenaars stonden in dienst van de koning. Wat was het voordeel daarvan voor de koning? (doc 134) b. Wat was het voordeel voor de kunstenaars? (doc 134) c. Wat was de keerzijde van de medaille? (doc 134) 18. a. Honderden edelen verbleven aan het hof van Versailles. Waarom werd Versailles wel eens de gouden kooi van de adel genoemd? (doc 136) b. Hoe probeerde de koning de macht van de adel te breken? (doc 136) c. Waarom paste het project van Versailles perfect in de grootscheepse cultuurcampagen? (doc 136) 19. a. Om hun macht een gezicht te geven, lieten vorsten zich op uiteenlopende manieren portretteren. Op welke verschillende manieren zie je Lodewijk XIV hier afgebeeld? (doc 137) b. Lodewijk XIV beweerde L état, c est moi. Op welke manier vind je dat ook terug op het culturele vlak? (doc 137) c. Bewijs dat Lodewijk XIV aan propaganda deed. (doc 137)

5 Conclusie vorstelijke macht in Frankrijk A. Absolute macht volgens goddelijk recht: - Bestuur met behulp van... uit de derde stand - Financiële macht door... - Economische macht:... - Controleert de adel in... - Militaire macht:... - Religieuze macht:... - Culturele macht:... - Rechterlijke macht: de koning staat... de wet B. Je kan de hoofdonderzoeksvraag nu voor Frankrijk beantwoorden. Wie trok in het lange conflict tussen de steden en de standen enerzijds en de koningen anderzijds aan het langste eind? C. Wat wint: centralisatie of decentralisatie? D. Begrijp je nu waarom de instapafbeelding op p. 97 gekozen werd voor deze bestemming? Leg in je eigen woorden uit. E. Leg uit waarom de titel van bestemming 2 het woord vorstenstaten bevat.

6 3.3 HET WONDER VAN DE REPUBLIEK Kenmerken van de Republiek Enkele inwoners van de Republiek der Verenigde Provinciën hebben zich aan je voorgesteld. Selecteer uit de documenten informatie over de Republiek. Vul de tabel in aan de hand van kernwoorden/zinnen. Sorteer de informatie in de drie kolommen overeenkomstig de eigenschap van de Republiek die bovenaan de kolom staat. Uit één document kan je soms informatie halen die in meerdere kolommen hoort. Noteer bij elke bron een P voor primaire bron of een S voor secundaire bron. Noteer in de laatste rij het juiste maatschappelijke domein. Doc Primaire (P) of secundaire (S) bron Wij zijn een ondernemend en zeevarend volk SOCIO-ECONOMISCH Wij zijn goed georganiseerd en zelfstandig POLITIEK Wij zijn vrij en creatief CULTUREEL

7 Domein: Domein: Domein: De keerzijde van de medaille 1. Haal uit de vier documenten de zinsneden die uitdrukkelijk in tegenstrijd zijn met de open mentaliteit van de Republiek. (doc ) EXCURSIE: HET OSMAANSE RIJK 1. Waar lag de kern van het Osmaanse Rijk? (p. 133) 2. Op welke continenten breidde het Osmaanse Rijk uit? (p. 133) 3. Wanneer kende het Osmaanse Rijk zijn grootste bloei? 4. Wanneer begon het verval van het Osmaanse Rijk? 5. Je keest twee getuigenissen over de Turken. De zenders zijn uit dezelfde stad afkomstig. Toch geven ze een total verschillend beeld over de Turken. Hoe kan je dat verklaren? (doc ).

8 6. a. Welke parallel trek je tussen de twee Venetiaanse en de twee Egypticsche bronnen? (doc ) b. Verklaar de parallel vanuit de standplaatsgebondenheid van de bronnen. 7. Wat vond de humanist Erasmus van de Turken? Waarom? Motiveer zijn opvatting aan de hand van zijn standplaats. (doc 162) 7. Standplaatsgebondenheid van historici Lees de verklaring van standplaats en standplaatsgebondenheid op p Doc 168/169 p Zoek in je begrippenlijst op wat oriëntalisme betekent. Wat verwijt de Duitse historica de westerse geschiedschrijvers? 2. Is de Turkse historicus het daarmee eens? 3. Wat bedoelt men met ook historische gebeurtenissen worden door historici benaderd vanuit hun standplaatsgebondenheid? 8. In het rijk van de tulp en van de halve maan Süleyman de Prachtlievende was een tijdgenoot van Karel V. Ondanks de verschillende standplaats van de heersers, zijn er ook gelijkenissen. Vergelijk de bronnen (p ) en zoek de parallellen.

9 Osmaanse sultans Europese vorsten Politieke domein Keizer Karel had een rijk waar de zon nooit onderging (Roomse Rijk, Spanje, Nederlanden, de Nieuwe Wereld) Socio-economische domein Slavenhandel: driehoekshandel Culturele domein Grootste projecten zoals het paleis van Versailles en en vele godsdienstige bouwwerken Conclusie 1. Om de geschiedenis van andere culturen zoals de Osmaanse te bestuderen, is het belangrijk de standplaatsgebondenheid van ooggetuigen te onderzoeken. Waarom is die moeilijker te achterhalen als je een niet-europese cultuur bestudeert? 2. Waarom moet een historicus zich ook bewust zijn van zijn eigen standplaatsgebondenheid?

10 3. Welk voordeel leverde de migratie van onder andere Turken naar Europa op voor de geschiedschrijving?