D14. St Baafsabdy, het Spaans Kasteel en de latere tijd ervan

Transcriptie

1 D14 St Baafsabdy, het Spaans Kasteel en de latere tijd ervan Ook hier is er nog geen vuiltje aan de lucht. In de St Baafsabdij zijn de paters nog niks bewust wat Keizer Karel hen later zal aangedaan worden. Hun ganse abdij werd geconfisqueerd. Door de Carolijnse Concessie werden alle middeleeuwse stedelijke voorrechten afgeschaft en alle gilden, neringen en ambachten ontbonden. De verbeurd verklaarde gildehuizen werden openbaar verkocht. Het Spaans kasteel bleef dienst tot 1827.

2 De St Baafs abdijkerk gezien vanuit het zuid westen vlak voor ze in 1540 werd afgebroken om de bouw van het Spaans kasteel mogelijk te maken.

3 St Baafsabdij, de refter. Heden museum van stenen voorwerpen. Hier ziet je in de zaal oude grafstenen In 1781 bezocht K Jozef II onze stad en besloot het Spaans Kasteel samen met andere versterkingen te laten ontmantelen. De werken begonnen in 1783 en daar was plaats voor oefenterrein voor de soldaten

4 De ruines van de St Baafsabdij

5 Resten van de St Baafsabdij In 1882 richtte het gemeentebestuur het museum voor stenen voorwerpen in. Nu enkel de zondag. Daar bevind zich nog altijd de torenwachter(s)? die zich op de hoeken bovenaan buiten op het belfort stonden. Ze zijn al jaren met pensioen en blijkbaar voelt ie zich daar goed. Maar staan zij niet heden in het belfort?

6 Spitaalpoort Dendermondsepoort Op de voorgrond bemerk je de St Baafsabdij. Enkele jaren later zal alles verdwijnen om er het Spaans Kasteel te bouwen. Wat zei Mao ook weer, de Chinese leider? De macht komt uit de loop van een geweer. Maar onze Karel dacht De macht komt uit de loop van een kanon en het kanon was op Gent gericht!

7 Met de bouw van het Spaans kasteel verdwenen deze twee poorten en was de doorgang naar de stad nu te doen naar de nieuwe poort. De Antwerpsepoort of de Dampoort. Rond de Dampoort heb je nog altijd de Spitaalpoortstraat De Spitaalpoort, Antwerpepoort, Dampoort en de Spitaalpoort De Dendermondsepoort

8 Hier kwam later na 1842? de stations rond Gent Dampoort Later werden deze 2 poorten vervangen door de Antwerpsepoort, zie verder Het Nieuw Kasteel of Spaans Kasteel

9 St Joris en Torenbrug De Antwerpsepoort Pas en Torenbrug en Torenkaai Ingang Spaans kasteel Hier zal later koning Willem I der Nederlanden grote werken laten uitvoeren zodat de schepen van Gent Terneuzen gemakkelijker de Leie kunnen opvaren De latere zwaaikom waar nu verkeer rond rij aan de Dampoort Gebouwen in het Spaans Kasteel Kadasterkaart uit 1825

10 Tot nu toe had ik geen gedacht hoe het Spaans Kasteel eruit zag. Hm hm toch niet slecht

11 Op het eerste gezicht kon ik de bovenste kaart niet onmiddellijk plaatsen, pas toen ik de onderste bekeek zag ik dat deze 3 aaneensloten. En dit kwam interessant om deze te bekijken. Waar ik een cirkel heb getrokken zal later de zwaaikom worden gegraven aan de Dampoort. De 3 kaarten zijn getekend in Van de spoorwegen was nog absoluut geen sprake. Later zal de spoorwegen op deze onbebouwde grond stations en de sporen aanleggen naar richting Antwerpen, Eeklo en St Pieters. Onrechtstreeks is deze situatie te danken aan keizer Karel die beslist heeft daar zijn Spaans Kasteel te bouwen, en zoals vele militaire versterkingen mocht er niemand bouwen in deze omgeving dit om de vijand te zien aankomen Deze gracht zal dienen om de Leie te verbinden met de dokken via de nog te graven zwaaikom

12 In 1829 waren we nog altijd onder het Koninkrijk der Nederlanden. Het Spaans Kasteel zien we nog duidelijk. Een stadswal is reeds veranderd en werd het omgevormd tot het Handelsdok, die reeds een verbinding had met de Leie. Waar later het station Dampoort en goederenstation zal komen te staan en de nieuwe Antwerpseteenweg zal komen te liggen is alles nog stukken landbouwgrond. De Oude Antwerpsesteenweg lig er al sinds mensengeheugenis

13 In 1828 werd de Antwerpsepoort afgebroken om het Handelsdok te kunnen graven en deze was al eens vervangen door een modernere poort onderaan in de begin 19 de eeuw Kaart van 1799 De oude stadsgrachten werden verbreed en uitgediept om de scheepvaart daar mogelijk te maken Stadsvesten, grachten De bovenste poort werd vervangen door deze poort De Antwerpsepoort, Steendam werd verbonden door de Dampoortstraat en was is het verleden uiteraard één van onze belangrijkste straten van Gent

14 De Spitaalpoort en de Rode Torenkaai rond Nog altijd verwijzingen ernaar met de naam van straten

15 Rond de jaren 1600 van Sanderus Antwerpsepoort Leie, Pasbrug, Rodetorenbrug Waarom deze afbeelding uit 1785 toegevoegd? Met deze afbeelding zie je meer hoe de landerijen werden ingedeeld zelfs tot in het Kasteel toe

16 Tijdens het Oostenrijkse bewind 1781 tot 1790 was men begonnen met de afbraak van het Spaans Kasteel. Eén van de 1 ste nieuwbouw was in 1856 met het bouwen van het slachthuis en 4 jaar later kon je bijna niks meer bemerken van dit plannetje Het nieuw kasteel of het Spaans Kasteel. Met dit planneke zie je duidelijk hoe omvangrijk het kasteel wel was als je aan de Reep stond, aan het begin van de zwemkom Van Eyck Stadswallen Dampoort De st Jorisbrug De Pasbrug lag juist tov Tussen Pas(str)

17 Plan van 1844 om een spoorweg te bouwen tussen het Zuid- Station en het Entrepot aan de haven. De oude st Annakerk Op het plan staat de nieuwe kerk reeds op het plan, het plan is van 1842 en men zou beginnen aan de kerk te bouwen halfweg de 19 de eeuw en dan zou het meer dan10 jaar duren eer ze ingewijd was. Langs de spoorweg zou men een muur bouwen die er heden nog staat in de Tweebruggenstraat. Ik heb deze kaart hier geplaatst omdat het Spaans Kasteel nog niet volledig ontmanteld was en de bebouwing was zoals het vroeger nog was. Bekijk ook naast het Spaans Kasteel, allemaal projecten

18 Tijdens zijn bezoek aan Gent in 1781 besloot Jozef II het oude Karelsteen zeg maar het Spaans Kasteel te laten slopen. De St Baafsabdij werd onder keizer Karel rond 1540 omgevormd tot een citadel. Twee gravures uit 1789 nadat onze bezetter, de Oostenrijkers het Steendam es goed gebombardeerd heeft. Blijkbaar vond Jozef II het achteraf toch niet nodig. Want het Spaans Kasteel was maar half afgebroken. Tijdens het einde van het Hollands bewind werd de verdere sloop ingezet en volledig halfweg in de 19de eeuw Citadel Leie Steendam Vanuit het Spaans kasteel werd de wijk rond st Jacobs goed beschoten met zwaar geschut in Na jaartje waren de Oostenrijkers terug maar dat was nog niks toen de Fransen binnen vielen!!! Dat was allesbehalve een goed bewind de arbeiders. Deze hebben de gevolgen meer dan 100 jaar verder meegesleept door in armoede terecht te komen. Zelfs tot in 1950, 60 was de huisvesting armoedig. Denk aan de vele citeéjes dat er toen nog waren in Gent. Tussen Pas brug

19 Grondplan van het Spaans Kasteel rond 1825 De verdwenen Pasbrug De oude Sint Jorisbrug. De huidige ligt schuins over de Leie

20 Ingangspoort van het Nieuw Kasteel(Spanjaardkasteel) uit 1585 Lieven van der Schelden Het Sint-Baafsdorp met +/- 800 huizen en inwoners had moeten wijken om het Spanjaardskasteel te bouwen.men was begonnen in 1540 en alles was klaar in 1545 maar toch duurde het tot 1553 vooral alles in de puntjes geregeld was. Alles was omgeven door water en zeer dikke muren. Er waren 4 kazernen in het Spaans Kasteel. Samen goed voor 2500 man. Op het einde was er maar 1 kazerne meer en werden de andere gebouwen verhuurd. Het fort had zelfs zijn eigen kanongieterij!. De gieterij werd verder nog gebruikt want in 1854 heeft men de toren gegoten van de spits van het belfort. Geen goed idee geweest want een goeie 50 jaar later mocht men Roelands gietijzeren kap terug afbreken wegens roest.

21 St Jacobs bastion Spanjaards kasteel

22 Vernielingen rond 1789 van uit het Spaans Kasteel (Nieuw kasteel, vroeger st Baafsabdij). Uiterst rechts, St Jacobs-kerk. De dubbele Pasbrug die voor het Tussen Pas lag. De huizen over de brug zijn volledig vernield van de bombardementen van de Oostenrijkers. St Baafs Belfort St Niklaaskerk

23 Gravure. Inname van het Spanjaardenkasteel door de Calvinisten te Gent in In 1584 waren de Spanjaarden terug de baas maar het duurde tot 1593 volledig was afgewerkt.

24 Kaart van 1641 Keizers-, St Lievenspoort Muinkmeersen Spaans Kasteel stadsvesten, St Baafs St Jacobs

25 St-Pietersdorp Muinkmeersen oude St Annakerk Schelde Spaans Kasteel Belfort St Niklaaskerk Stadsvesten Ekkergemkerk het land v d Koolkappers St Jacobskerk H.Kerstkerk Meulestede In 1678 kwam Louis XIV hier de baas spelen Niks te bespeuren van de Antwerpsepoort noch van de Dendermondsepoort In 1679 blaast hij de aftocht door een vredesverdrag dat er ergens werd uitgesproken

26 In 1708 kon hij het waarschijnlijk niet verkroppen dat hij 30 jaar eerder dit vredesverdrag had getekend en teug stond hij op dezelfde plaats waar hij Gent verliet. Dit keer ervaren vele mensen de beschieting als een aardbeving door de massale kanonbollen. Vooraan staan de kanonnen volle petrol te geven, en waar staan de bevelhebbers? Op deze afbeelding kan ik nog minder zien van die 2 poorten door dat kanongeschut,

27 Kaart van 1756 Omgeving van het Spaans Kasteel, heden omgeving Dampoort De nieuwe Antwerpsepoort of de Dampoort Van de oude Spitaalpoort of Antwerpsepoort en de Dendermondsepoort is op de kaart niks meer te bespeuren, ik denk dat ze verdwenen waren met de bouw van het Spaans Kasteel

28 Te zien in het STAM, tentoonstelling over Koning Willem I der Nederlanden. Tekening van soldaat Wynantz, (vroegers was Wynantz altijd met een s op het einde maar blijkbaar na bijna 200 jaar nu een z.) was hier gekazerneerd onder het Koningrijk der Nederlanden in Gent heeft vele schilderijen en tekeningen van onze stad nagelaten De Spaanse Citadel was gebouwd op de st Baafsabdij (Lag aan de Schelde/ Leie) die omgevormd werd tot een militair gebouw tijdens het Spaans bewind. Welke toren? De 2 bijhorende torens ontbreken. Belfort st Niklaaskerk dak stadhuis? st Michielskerk refter st Jacobskerk? Dit was de Gouverneurs woning onder het Oostenrijks bewind Toen Wynandz deze schilderij maakte bestond deze kerk nog niet. Deze werd gebouwd een ½ eeuw later (1882) De ruïnes van de St Baafs abdij werden onder het Koninkrijk der Nederlanden gebruikt als wapenarsenaal en kruitmagazijn.

29 Kaart van 1825 rond het Spaans Kasteel Na 1900 werd dit eiland door onze genieleger van de kaart geveegd Antwerpsepoort en stadsgrachten De nog bestaande Oostenrijkse Gouverneurswoning Toen de kaart werd opgemaakt waren reeds vele gebouwen gesloopt en nog moesten afgebroken. Ik denk dat de schilder hier stond Vanuit de lucht kan men nog goed ons Spaans kasteel herkennen waar ze eens gelegen was. De St Machariuskerk werd aangelegd naast een gebouw van de st Baafsabij en moesten deze woningen verdwijnen

30 Vervolg is te zien op d15