STADSARCHEOLOGIE GENT Archeologienota projectcode 2016K97

Transcriptie

1 STADSARCHEOLOGIE GENT Archeologienota projectcode 2016K97 Gent-Dampoort, fiets- en voetgangerstunnel 2016K97 Verantwoordelijke uitgever: Stad Gent De Zwarte Doos Stadsarcheologie Gent Dulle-Grietlaan 12, 9050 Gentbrugge, tel fax

2 Deel 3: Programma van maatregelen Het programma van maatregelen geeft een gemotiveerd advies over het wel of niet moeten nemen van maatregelen m.b.t. de omgang van archeologisch erfgoed binnen de geplande werken. Dit advies is gebaseerd op het verslag van resultaten van het vooronderzoek. Verder beschrijft het programma van maatregelen de aard van de te nemen maatregelen en de wijze van uitvoering. 3.1 Administratieve gegevens / technische fiche Projectcode: Locatie: 2016K97 Oost-Vlaanderen, Gent, Dampoortstation, Kasteellaan Kadaster Afdeling Sectie Percelen: Afdeling 4, Sectie D, nrs, 164(4), 164(5), 164B2, 164B4, 192F, 178C52 en grond zonder nr (spoorweg) Coördinaten: (105890, ), (106154, ), (105890, ), (106154, ) Erkende archeoloog: Gunter Stoops OE/ERK/Archeoloog/2015/

3 Plan 1: Situering projectgebied op het hedendaags kadaster (Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarcheologie) 3

4 3.2 Synthese Het projectgebied ligt tussen de Kasteellaan en de Dendermondse steenweg. Het betreft de geplande voet- en fietserstunnel onder spoorlijn 58 aan de Dampoort. Hierdoor wordt een fietsverbinding gecreëerd tussen Sint-Amandsberg en Gent centrum die het rond punt aan de Dampoort mijdt. De ondertunneling zal de Dendermondse steenweg via het koopcentrum en het dwarsen van de Kasteellaan verbinden met de Slachthuisstraat. De ondertunneling zelf gebeurt door de hogere spoorwegberm (zonder perceelsnummer) maar de aanpassingen aan het fietspadtraject gebeuren op de aanpalende percelen aan weerskanten van de berm. De projectzone heeft een totale oppervlakte van m², doch de potentiele bedreiging van archeologisch erfgoed beperkt zich tot 1532 m². Plan 2: Synthesekaart; situering projectgebied op het hedendaags kadaster met aanduiding van de zone waar bodemarchief dreigt vernietigd te worden door de diepte van de ingreep (Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarcheologie) Een historische studie van het projectgebied leert dat deze omgeving al een Romeinse en een middeleeuwse bewoning kende. In de middeleeuwen kende het Sint-Baafsdorp rond de Sint-Baafsabdij zeker een intensieve bewoningsperiode. De zone werd in de 14 de eeuw bij de stad ingelijfd en kwam zo binnen de stadsgrachten te liggen. Als gevolg van de Carolijnse Consessie (1540), liet Keizer Karel de defensieve stadsgrachten aan de oostkant van de stad dempen en de plek van het Sint-Baafsdorp werd omgebouwd tot citadel die de stad in bedwang moest houden, het Nieuw Kasteel, later Spanjaardenkasteel. De abdij werd afgeschaft. Voor deze grootschalige ingreep werden delen van abdij en dorp gesloopt en werd een verdedigingssysteem van vestingmuren en grachten uitgebouwd. Aanpassingen hieraan en dan vooral aan de vesten aan de oostkant van het Nieuw Kasteel gebeurden onder het Calvinistisch bewind ( ). Een nieuwe stadsgracht kwam dichter bij de stad te liggen en op de aansluitende 150 Gentse roeden (578 m) gold een bouwverbod, nadat eerst alle bewoning afgebroken was. Hiermee verdween een groot deel van wat eens het Sint-Baafsdorp geweest was. In 4

5 de 17 de eeuw wordt de veldzijde verder uitgebouwd met een dubbele vestingsgracht. Bij de industriële ontwikkeling in de 19de eeuw werden de grachten gedempt, een nieuw slachthuis ingeplant en in de tweede helft van die eeuw werd de spoorwegverbinding met Antwerpen gerealiseerd en een rangeerstation op de plek van de gedempte gracht ingericht. Laatste kwart 20ste eeuw werd het Dampoort station aangepast en tot twee sporen, plaatselijk drie sporen herleid. De plek van het rangeerstation doet momenteel dienst als parking. Aan de hand van het assessment van de archivalische, archeologische en topografische bronnen kan geconcludeerd worden dat de ingreep plaatsvindt op een locatie waar de laatste 500 jaar heel wat grondverzet gebeurd is en zich deels voordoet in de bovenzone van gedempte grachten. Archeologisch wordt hier dan ook geen meerwaarde verwacht. Hierdoor stelt Stadsarcheologie Gent dat enige archeologisch ingreep in de bodem niet relevant is. De aard van de ingrepen, en het historisch grondverzet van deze projectzone laten toe te concluderen dat enige archeologisch ingreep in de bodem niet relevant is. 5

6 3.3 Gemotiveerd advies en programma van maatregelen Impactanalyse De stedenbouwkundige vergunning omvat een bouwaanvraag voor de ondertunneling van spoorlijn 58 voor fietsers en voetgangers. Hierbij wordt over een beperkt traject de bovenzone tot 2 m onder het maaiveld verstoord. De verstoringsimpact moet echter bekeken worden ten opzichte van het historisch grondverzet waaraan deze omgeving de laatste 500 jaar is onderhevig geweest Gemotiveerd advies Rekening houdende met de criteria uit de Code Goede Praktijk (CGP), hoofdstuk 5.2, werd de noodzaak tot verder vooronderzoek afgewogen: Landschappelijk bodemonderzoek: Cfr. CGP 7.3: Het landschappelijk bodemonderzoek heeft als doel de aardkundige opbouw en ontstaansgeschiedenis van de ondergrond en het landschap te kennen door een gerichte staalname. In dit geval is deze onderzoeksmethode niet van toepassing en een overbodige kost gezien het resultaat van het bureau-onderzoek. Geofysisch onderzoek Cfr. CGP 7.4: Geofysisch onderzoek heeft tot doel om antropogene fenomenen te onderscheiden van natuurlijk sediment of om een morfologische reconstructie van het natuurlijke landschap te maken, door contrasten in elektrische, elektromagnetische en magnetische kenmerken van de ondergrond te meten. In dit geval is deze onderzoeksmethode een overbodige kost gezien het resultaat van het bureauonderzoek. Veldkartering Cfr. CGP 7.5: Veldkartering heeft tot doel om relevante archeologische indicatoren te zoeken door een visuele inspectie van een terrein. In dit geval is deze onderzoeksmethode niet van toepassing gezien het resultaat van het bureauonderzoek. Verkennend en waarderend archeologisch booronderzoek Cfr. CGP 8.4 en 8.5: Het verkennend archeologisch booronderzoek heeft als doel archeologische sites op te sporen door middel van boringen. Het waarderend archeologisch booronderzoek heeft als doel reeds opgespoorde archeologische sites te evalueren door middel van boringen. In dit geval is een prospectie met als doel de lokalisatie en waardering van steentijdvindplaatsen niet van toepassing. Proefsleuven en proefputten: Cfr. CGP. 8.6: Het doel van proefsleuven en proefputten is uitspraken te doen over de archeologische waarde van de totaliteit van een terrein door een beperkt maar statistisch representatief deel van dat terrein op te graven. 6

7 Aangezien er geen afdoende informatie voorhanden is om te concluderen dat deze zone nog enig archeologisch potentieel bezit, en gezien het historische grondverzet en het feit dat delen van de ingreep zich op gedempte grachten voordoen wordt hier van deze onderzoeksmethode afgezien. Na afweging van de hierboven vermelde onderzoeksmethodes, wordt geen verder archeologisch onderzoek aanbevolen. Het belangrijkste argument om af te zien van verder archeologisch onderzoek is het feit dat er in de laatste 500 jaar redelijk goed gedocumenteerd grondverzet heeft plaatsgevonden en dat het onderzoek van deze zone weinig bijkomende relevantie heeft op archeologisch vlak. Deze aanbeveling werd getoetst aan de 4 criteria opgenomen in de Code van Goede Praktijk artikel 5.3: mogelijk nuttig schadelijk noodzakelijk 7

8 3.4 Bijlage Plannenlijst projectcode plannenlijst 2016K97 plannummer plan 1 type plan kadasterplan onderwerp plan projectzone aanmaakschaal zie schaallat aanmaakwijze digitaal datum 2016 plannummer plan 2 type plan kadasterplan onderwerp plan projectzone + bodemingreep aanmaakschaal zie schaallat aanmaakwijze digitaal datum