Wat kun je doen met een triljoen?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat kun je doen met een triljoen?"

Transcriptie

1 Wat kun je doen met een triljoen? En wat heeft dat met een Jaguar te maken? > Nr 2 in de top500, 1.38 Petaflop/s > processor cores, 7 MW electriciteit

2 Wat zijn supercomputers? Waar worden supercomputers voor gebruikt? Wat kun je doen met 1 triljard ( ) berekeningen per seconde?

3 Wat is een Supercomputer? > Een Supercomputer is een van de grootste computers op dit moment > Dus de specificatie van een supercomputer verandert voortdurend > Vuistregel: Een supercomputer is minstens 1000 keer sneller dan een gangbare PC > Jargon: Supercomputing is ook bekend als High Performance Computing (HPC)

4 Giga, Tera, Peta, Exa > Flop/s: FLoating point Operations Per Second > optelling, aftrekking, vermenigvuldiging, deling per seconde > 1 GigaFlop/s = bewerkingen per seconde > 1 TeraFlop = bewerkingen per seconde > 1 Petaflop/s = bewerkingen per seconde > 1 Petaflop/s = capaciteit van zeer moderne PC s > Als alle mensen op aarde 2 dagen lang elke seconde een berekening maken = 1 seconde rekenen op een Petaflop/s supercomputer (1 dag heeft secondes)

5 Top500 lijst,

6 > slide top500 Continue toename van supercomputer performance (Top500) 6 years after 12 years the power is on the desk slide from Achim Bachem, PRACE

7 Roadrunner, IBM PowerXCell > Nr 1 in de top500, 1.46 Petaflop/s > processor cores, 2,5 MW electriciteit, PlayStation 3 CPU

8 Jaguar, Cray XT5 > Nr 2 in de top500, 1.38 Petaflop/s > processor cores, 7 MW electriciteit

9 Jaguar, Cray XT5 > Nr 2 in de top500, 1.38 Petaflop/s > processor cores, 7 MW electriciteit

10 JUGENE, IBM BlueGene/P > Nr 3 in de top500, 1,0 Petaflop/s > processor cores, 2,3 MW electriciteit

11 Huygens, IBM Power6 > Nr 79 in de top500, 0,06 Petaflop/s > 3328 processor cores, 0,6 MW electriciteit, 15,6 Terabyte geheugen > Nationale supercomputer, voor alle onderzoekers in Nederland

12 Totale lengte datakabels (FC, IB, UTP): 30,7 km

13 Waterkoeling Power6 nodes (540 liter/min.)

14 Gewicht per rack: 1700 kg

15 25 jaar nationale supercomputer CD Cyber 205 (1983) 1 CPU, 100 MFlop/s SGI Origin 3800 (2000) 1024 CPU s, 1 TFlop/s factor in 24 jaar (Moore s Law: elke 18 maanden verdubbeling van performance) SGI Altix 3700 (2003) 1400 CPU s, 3,2 TFlop/s IBM Power5+ (2007) 1920 cores, 15 TFlop/s IBM Power6 (2008) 3328 cores, 60 TFlop/s

16 Supercomputer grote verzameling PC s > De kunst is om veel processors tegelijk te gebruiken, een processor is namelijk niet veel sneller dan een processor in een PC > Bij veel berekeningen moeten de processors regelmatig informatie uitwisselen (VB) > De processors moeten niet op elkaar hoeven te wachten, dat is zonde > Zeer snel (en kostbaar) netwerk tussen de processors is nodig > Gebalanceerd systeem tussen rekenkracht, geheugen, harddisks en netwerk > Supercomputing, ook wel capability computing > i.t.t. Capacity computing, Grid computing, Cloud computing

17 Marotzke, ISC09 Hamburg

18 Supercomputer grote verzameling PC s > De kunst is om veel processors tegelijk te gebruiken, een processors is nl niet veel sneller dan een processor in een PC > Bij veel berekeningen moeten de processors regelmatig informatie uitwisselen > De processors moeten niet op elkaar hoeven te wachten, dat is zonde > Zeer snel (en kostbaar) netwerk tussen de processors nodig > Gebalanceerd systeem tussen rekenkracht, geheugen, harddisks en netwerk > Supercomputing, ook wel capability computing > i.t.t. Capacity computing, Grid computing, Cloud computing

19 Ondersteuning van grensverleggend onderzoek in Nederland, bieden van het beste gereedschap voor onderzoek SGI Altix 3700 Nationale supercomputer Storage Nationaal Rekencluster e-science support CAVE Netherlight SURFnet6 Tiled-panel displays

20 Hulp bij het gebruik van dit ingewikkelde gereedschap

21 Vooruitgang in de wetenschap Moleculaire wetenschappen Weer- en klimaatvoorspelling Astronomie Aardwetenschappen Gezondheidszorg slide from Thom Dunning, NCSA

22 Supercomputers zijn onmisbaar > Weer, klimaat en milieu Lange termijnvoorspellingen klimaatverandering, luchtverontreiniging, extreme weersituaties > Watermanagement: Waterstroombeheer, stijging van de zeespiegel, calamiteitenonderzoek > Nanotechnologie: Ontwikkeling van nieuwe (bio)materialen > Levenswetenschappen: Modellering van complete cellen, ontwikkeling nieuwe medicijnen > Medische wetenschappen: Simulatie van bloedstromen, hartfunctie, werking van de hersenen > Astrofysica: Evolutie van sterrenstelsels, ontstaan van het heelal > Chemie: Zonne-energie, verbrandingsprocessen

23

24 > Computer simulatie is essentieel gereedschap voor wetenschappelijke vooruitgang en ontdekkingen concurrentiekracht van de industrie oplossen van maatschappelijke vraagstukken > Vooruitgang en innovatie is afhankelijk van mogelijkheden om grotere of snellere simulaties uit te voeren algemene trend: multiscale en multi physics simulaties > Dat is mogelijk met: grotere supercomputers simulatie codes en tools om zulke systemen optimaal te gebruiken HPC expertise in algoritmes, numerieke analyse applicaties

25 Simulatie > Experimenten onmogelijk Simulaties van sterren Toekomstscenario s voor klimaat > Te gevaarlijk: Onderzoek naar explosies en verbranding, kernfusie Verspreiding van ziektes of luchtvervuiling > Te duur: Mock-ups van auto s en vliegtuigen voor windtunnels

26

27 Advances in Society

28 figuur van prof Guus Stelling, UU

29 Voorspellen gaat steeds beter

30 Vooruitgang in de maatschappij

31

32

33 Modellering van het klimaat is erg complex

34 wat is supercomputer, capability system > 104 nodes 83 SCN s (standaard compute nodes) met elk: slide van prof Henk Dijkstra, UU

35 Tot slot: waar gaat het heen?

36 Is dat niet te simplistisch? > Computer modellen helpen nog niet in de uitleg van mensen denken en ervaren (p.189) > Gebrek aan mathematische modellen voor cognitieve processen > Een supercomputer vertelt ons niet veel over hoe een schaak grootmeester denkt! > Daarvoor is nog een lange weg te gaan

37 Vragen?

#doorbraakmetmkb #doorbraakmetbigdata. High Performance Computing, Data Science & Data Storage solutions

#doorbraakmetmkb #doorbraakmetbigdata. High Performance Computing, Data Science & Data Storage solutions #doorbraakmetmkb #doorbraakmetbigdata High Performance Computing, Data Science & Data Storage solutions Overzicht Introductie - SURFsara en het bedrijfsleven - Type vraagstukken - SURFsara ICT Infractructuur

Nadere informatie

Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert

Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert Wat is Cloud computing Voorbeelden Cloud Soorten Cloud SaaS (Software as a Service) Software die als een dienst wordt aangeboden, bijv. google calendar,

Nadere informatie

Uninet 40 JAAR IN FLOPS, Visit BYTES, BITS EN PIXELS

Uninet 40 JAAR IN FLOPS, Visit BYTES, BITS EN PIXELS Van 4K naar 4K Uninet 40 JAAR IN FLOPS, Visit BYTES, BITS EN PIXELS Paul Wielinga (nog even) Deputy Manager Operations, Support & Development. Agenda Mips en Flops het begin, 40 jaar (super)computing,

Nadere informatie

Kabinetsvisie supercomputers en supernode in Nederland

Kabinetsvisie supercomputers en supernode in Nederland Kabinetsvisie supercomputers en supernode in Nederland Hoofdpunten De grote maatschappelijke uitdagingen waar ons land, Europa en de wereld voor staan vragen om krachtige, soms ook niet conventionele oplossingen.

Nadere informatie

Hier vielen de eendjes van het schip. Bereken hoeveel procent van de eendjes in zuidelijke richting dreef. Schrijf je berekening op.

Hier vielen de eendjes van het schip. Bereken hoeveel procent van de eendjes in zuidelijke richting dreef. Schrijf je berekening op. Eendjes In 1992 vielen 29 000 plastic badeendjes van een schip af. In onderstaande kaart zie je waar dat gebeurde. De eendjes dreven door de wind en de zeestromingen in allerlei richtingen. Nog steeds

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Examen VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.30 uur wiskunde CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 26 643 Informatie- en communicatietechnologie (ICT) Nr. 147 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETEN- SCHAP Aan de Voorzitter van

Nadere informatie

100x sneller. Overstromingsberekeningen door parallel rekenen. Klaas-Jan van Heeringen Bram Havers WWW.FLOODCONTROL2015.COM.

100x sneller. Overstromingsberekeningen door parallel rekenen. Klaas-Jan van Heeringen Bram Havers WWW.FLOODCONTROL2015.COM. 100x sneller Overstromingsberekeningen door parallel rekenen Klaas-Jan van Heeringen Bram Havers WWW.FLOODCONTROL2015.COM > 20 februari 2010 SLIDE Wat zou het mooi zijn als..? SLIDE 2 Stelling Bij een

Nadere informatie

Decentraliseer en Beheers? Dick Epema

Decentraliseer en Beheers? Dick Epema Decentraliseer en Beheers? Dick Epema De NWO wetenschapsquiz 2011 Je kunt bij Facebook heel goed zien hoeveel vrienden jouw vrienden hebben. Hebben mensen op Facebook gemiddeld net zoveel vrienden als

Nadere informatie

Green IT en de rol van supercomputers bij duurzaamheid

Green IT en de rol van supercomputers bij duurzaamheid Green IT en de rol van supercomputers bij duurzaamheid IT is deel van het CO2 probleem... maar vooral ook van de oplossing dr. ir. A. Osseyran Directeur SARA en Vancis Waarom Green IT? 50% meer energie

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores : = 0, Het antwoord: 66(%) (of 65,5) 1. Maken en invullen van een verhoudingstabel 1

Vraag Antwoord Scores : = 0, Het antwoord: 66(%) (of 65,5) 1. Maken en invullen van een verhoudingstabel 1 VMBO GL/TL 202-II Vraag Antwoord Scores Eendjes maximumscore 2 9 000 : 29 000 = 0,655 Het antwoord: 66(%) ( 65,5) Maken en invullen van een verhoudingstabel aantal eendjes 29 000 9 000 percentage 00 0,0034

Nadere informatie

informatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo)

informatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) informatica hardware overzicht moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) 1 moederbord basis van de computer componenten & aansluitingen chipset Northbridge (snel) Southbridge ("traag") bussen FSB/HTB moederbord

Nadere informatie

Scientific Computing

Scientific Computing WISB356, Utrecht, 10 september 2012 Scientific Computing Gerard Sleijpen Rob Bisseling Alessandro Sbrizzi Department of Mathematics http://www.staff.science.uu.nl/ sleij101/ Docenten Gerard Sleijpen WG

Nadere informatie

Toespraak van dr. ir. Kurt Lust op de plechtige ingebruikname van de VSC tier 1-cluster

Toespraak van dr. ir. Kurt Lust op de plechtige ingebruikname van de VSC tier 1-cluster Toespraak van dr. ir. Kurt Lust op de plechtige ingebruikname van de VSC tier 1-cluster 25 oktober 2012 Mijnheer de Rector, Geachte genodigden, Beste Onderzoekers, Vandaag is een belangrijke dag voor het

Nadere informatie

ENlIGhTEN YOUR RESEARch 3 de winnaars

ENlIGhTEN YOUR RESEARch 3 de winnaars Enlighten Your Research3 de winnaars Take your e-infrastructure to the next level Met gepaste trots presenteren we de winnaars van Enlighten Your Research 3. Het thema van de wedstrijd was Take your e-infrastructure

Nadere informatie

WELKOM BIJ SURF MBO TREEDT TOE TOT SURF

WELKOM BIJ SURF MBO TREEDT TOE TOT SURF WELKOM BIJ SURF MBO TREEDT TOE TOT SURF Paul Rullmann, vz SURF Barneveld, 18 september 2014 Grensverleggende ICT-innovaties In SURF werken hoger onderwijsen onderzoeksinstellingen samen aan de verbetering

Nadere informatie

SARA High Performance Networking Vancis Network Services

SARA High Performance Networking Vancis Network Services SARA High Performance Networking Vancis Network Services Welkom op het Science Park Amsterdam Welkom in het Network Operations Center Sadi Koçak, Peter Tavenier en Ingrid Janssen SARA High Performance

Nadere informatie

Cloud Computing. Cloud Computing. Welkom allemaal hier op het science park.

Cloud Computing. Cloud Computing. Welkom allemaal hier op het science park. Cloud Computing Cloud Computing Het Telraam van de Toekomst of Hoe Hyves en Battlefield 2 het Rekenen veranderen... Floris Sluiter Adviseur bij SARA Het Telraam van de Toekomst of Hoe Hyves en Battlefield

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28464 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Jeroen Bédorf Title: The gravitational billion body problem / Het miljard deeltjes

Nadere informatie

High Performance Computing (HPC) in Vlaanderen

High Performance Computing (HPC) in Vlaanderen De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten is zich de jongste jaren steeds meer gaan toeleggen op het analyseren van maatschappelijk relevante fenomenen en vraagstukken, die

Nadere informatie

Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:

Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Soorten Personal Computers De drie meest voorkomende computers zijn: * Desktop * Laptop * Tablet Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm Toetsenbord Printer

Nadere informatie

wiskunde A havo 2017-II

wiskunde A havo 2017-II wiskunde A havo 207-II Personenauto s in Nederland maximumscore 3 De aantallen aflezen: in 2000 6,3 (miljoen) en in 20 7,7 (miljoen) 7,7 6,3 00(%) 6,3 Het antwoord: 22(%) ( nauwkeuriger) Opmerkingen Bij

Nadere informatie

Naar High Throughput DNA data analyse

Naar High Throughput DNA data analyse Naar High Throughput DNA data analyse Laboratorium automatisering seminar Jan-Peter Nap Hanze University Groningen 8/10/10 1 van 24 gisteren CLC bio, a comprehensive platform for NGS analysis nu: Super-scale

Nadere informatie

KONINKLIJKE VLAAMSE ACADEMIE VAN BELGIE VOOR WETENSCHAPPEN EN KUNSTEN. ADVIES VAN DE KVAB over HIGH PERFORMANCE COMPUTING (HPC) IN VLAANDEREN

KONINKLIJKE VLAAMSE ACADEMIE VAN BELGIE VOOR WETENSCHAPPEN EN KUNSTEN. ADVIES VAN DE KVAB over HIGH PERFORMANCE COMPUTING (HPC) IN VLAANDEREN ADVIES VAN DE KVAB over HIGH PERFORMANCE COMPUTING (HPC) IN VLAANDEREN Maart 2007 Inhoud ADVIES VAN DE KVAB over HIGH PERFORMANCE COMPUTING (HPC) IN VLAANDEREN Management samenvatting...4 1. Inleiding...6

Nadere informatie

Numerieke Geodynamica

Numerieke Geodynamica Oerol Festival, 16 juni 2014 Numerieke Geodynamica (Hoe nerds de Aarde bestuderen) Dr. Cedric Thieulot!!!! www.cedricthieulot.net 1997 B.Sc. Wiskunde! (Univ. Parijs XI)! 2000 M.Sc. Natuurkunde! (TU/e)!

Nadere informatie

Hoe belangrijk is lineaire algebra voor akoestiek en omgekeerd?

Hoe belangrijk is lineaire algebra voor akoestiek en omgekeerd? Hoe belangrijk is lineaire algebra voor akoestiek en omgekeerd? 9 februari 2007 Overzicht 1 Situering 2 Numerieke simulatie 3 Gedempt massa-veersysteem 4 Numerieke simulaties voor trillingen 5 Versnellingstechnieken

Nadere informatie

Sneller dan de massa Supercomputers in Vlaanderen en daarbuiten

Sneller dan de massa Supercomputers in Vlaanderen en daarbuiten Sneller dan de massa Supercomputers in Vlaanderen en daarbuiten Supercomputers spreken tot de verbeelding. Hun gigantische rekenkracht wordt ingezet in steeds meer domeinen, van de bouw van windmolenparken

Nadere informatie

Drie domeinen als basis voor onze toekomstige veiligheid De genoemde trends en game changers raken onze veiligheid. Enerzijds zijn het bedreigingen, anderzijds maken zij een veiliger Nederland mogelijk.

Nadere informatie

Elke digitale reis start met een vertrekpunt Hyperconverged Infrastructure as a Service

Elke digitale reis start met een vertrekpunt Hyperconverged Infrastructure as a Service Elke digitale reis start met een vertrekpunt Hyperconverged Infrastructure as a Service Roger Kellerman Solution Consultant Dell Digital Transformation Event 15 juni 2017 Digitale Transformatie is iets

Nadere informatie

nr. 365 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 1 maart 2016 aan PHILIPPE MUYTERS Vlaamse supercomputer - Stand van zaken

nr. 365 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 1 maart 2016 aan PHILIPPE MUYTERS Vlaamse supercomputer - Stand van zaken SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 365 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 1 maart 2016 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Vlaamse supercomputer - Stand van zaken Sinds oktober

Nadere informatie

De impact op de maatschappij van ontwikkelingen in de natuurkunde en technologie

De impact op de maatschappij van ontwikkelingen in de natuurkunde en technologie Uitnodiging voor het deelnemen aan een discussiegroep met als thema De impact op de maatschappij van ontwikkelingen in de natuurkunde en technologie Literatuur: - Peter H Diamandis & Steven Kotler, Abundance

Nadere informatie

Informatica aan de Universiteit Antwerpen

Informatica aan de Universiteit Antwerpen Informatica aan de Universiteit Antwerpen Academische Bachelor en Master Waarom Informatica? Informatica heeft een enorme impact Informatica is een boeiende wetenschap Brede keuze uit tewerkstellingsmogelijkheden:

Nadere informatie

Remote login Rekenbeest

Remote login Rekenbeest Remote Desktop Connection Remote login Rekenbeest TOP systeembeheer Deze uitleg zal je helpen een remote verbinding op te zetten met een Rekenbeest server. Wij gebruiken Windows 7 als voorbeeld. Voordat

Nadere informatie

Gebruikt u wel het meest geschikte platform voor uw workloads?

Gebruikt u wel het meest geschikte platform voor uw workloads? Gebruikt u wel het meest geschikte platform voor uw workloads? Alles over de verschillen tussen, en Linux op Intel. Gebruikt u wel het meest geschikte platform voor uw workloads? Inhoudsopgave Gebruikt

Nadere informatie

1 De essentie van escience is dat breed toepasbare ICT-systemen ontwikkeld en ingezet worden voor onderzoek in sterk verschillende vakgebieden en dat hiermee ook samenwerking binnen en tussen vakgebieden

Nadere informatie

Mediawijsheid wat zit er in mijn computer?

Mediawijsheid wat zit er in mijn computer? Mediawijsheid wat zit er in mijn computer? blz 1 Harde schijf HD CD/DVD/blueray lezer/schrijver Floppy disk FD Bus CPU Invoer en uitvoer apparaten Vast geheugen ROM Werkgeheugen RAM In de PC zitten de

Nadere informatie

SIOM: zelflerend systeem voor global greenhouse technology systems Bart Slager (TNO)

SIOM: zelflerend systeem voor global greenhouse technology systems Bart Slager (TNO) SIOM: zelflerend systeem voor global greenhouse technology systems Bart Slager (TNO) Het grotere kader rond SIOM TNO WERKT > 25 JAAR AAN INNOVATIE BINNEN DE GLASTUINBOUW SECTOR: CASTA voor ontwerp van

Nadere informatie

Research Data Netherlands, SURFsara en het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management. Ingeborg Verheul (SURFsara)

Research Data Netherlands, SURFsara en het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management. Ingeborg Verheul (SURFsara) Research Data Netherlands, SURFsara en het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management Ingeborg Verheul (SURFsara) Agenda Research Data Netherlands (RDNL) SURFsara Landelijk Coördinatiepunt Research

Nadere informatie

Windows Basics. yvan vander sanden. 22 februari 2015

Windows Basics. yvan vander sanden. 22 februari 2015 Windows Basics yvan vander sanden 22 februari 2015 Windows is nog altijd een veel gebruikt operating system. Als technicus moet je bekend zijn met het Windows operating system om gebruikers te kunnen helpen,

Nadere informatie

Hoe zet u virtualisatie slim in bij forensische onderzoeksomgevingen?

Hoe zet u virtualisatie slim in bij forensische onderzoeksomgevingen? Hoe zet u virtualisatie slim in bij forensische onderzoeksomgevingen? ir. Ronald van Vugt ronald@netwell.eu Aanleiding Deze presentatie is ontstaan naar aanleiding van een nieuw architectuur ontwerp voor

Nadere informatie

Zorgen om het klimaat?

Zorgen om het klimaat? Zorgen om het klimaat? Kees de Lange Rotary Club Monnickendam, dinsdag 19 september 2017 Aardatmosfeer Stralingsbalans van de aarde Weer versus klimaat Weer lagere atmosfeer (troposfeer) vaak veel vervuiling

Nadere informatie

Modulewijzer InfPbs00DT

Modulewijzer InfPbs00DT Modulewijzer InfPbs00DT W. Oele 0 juli 008 Inhoudsopgave Inleiding 3 Waarom wiskunde? 3. Efficiëntie van computerprogramma s............... 3. 3D-engines en vectoranalyse................... 3.3 Bewijsvoering

Nadere informatie

Flex_Rooster WERKBOEK. INTRODUCTIE iseries. Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen.

Flex_Rooster WERKBOEK. INTRODUCTIE iseries. Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen. Flex_Rooster WERKBOEK INTRODUCTIE iseries Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen. ICS Opleidingen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt

Nadere informatie

HPC CLOUD INTRODUCTIE. Jan$Bot,$SURFsara$ 15$oktober$2015$

HPC CLOUD INTRODUCTIE. Jan$Bot,$SURFsara$ 15$oktober$2015$ HPC CLOUD INTRODUCTIE Jan$Bot,$SURFsara$ 15$oktober$2015$ Iets over jullie Doel van vandaag Introductie van het nieuwe HPC Cloud Kweken van een gezamelijk vocabulaire [S4R] Gelegenheid tot netwerken De

Nadere informatie

Marktconsultatie Datacenter Netwerkapparatuur

Marktconsultatie Datacenter Netwerkapparatuur Marktconsultatie Datacenter Netwerkapparatuur Raamovereenkomst 2016 2020 Auteur(s): SURFsara Versie: 1.0 Datum: 29 juli 2015 Science Park 140 1098 XG Amsterdam Postbus 94613 1090 GP Amsterdam +31-208001300

Nadere informatie

6,4. Werkstuk door een scholier 1810 woorden 11 maart keer beoordeeld

6,4. Werkstuk door een scholier 1810 woorden 11 maart keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1810 woorden 11 maart 2002 6,4 349 keer beoordeeld Vak Techniek Computer De computer bestaat al 360 jaar. Dat is iets wat de meeste mensen niet verwachten, want ze denken dat

Nadere informatie

Master in de ingenieurs - wetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken

Master in de ingenieurs - wetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken LEUVEN t Master in de ingenieurs - wetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken Faculteit Ingenieurswetenschappen De steeds toenemende computercapaciteit voor de verwerking van metingen, de opslag van

Nadere informatie

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Examens (CvE). Het CvE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac. Software Mobiliteit Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.be/~tjdhondt p. 1 Overzicht Stelling Objecttechnologie Distributie Mobiliteit Evolutie Besluit p.

Nadere informatie

Zzpps 14 oktober 2014

Zzpps 14 oktober 2014 Zzpps 14 oktober 2014 SBSAFE staat voor Siebe Bosch VEILIG SBSAFE staat voor Siebe Bosch VEILIG gestart 1 februari 2007 De hoge bomen 12 Drachten SBSAFE Kwaliteit en Service Camera bewaking Alarmcentrales

Nadere informatie

DE IT-OMGEVING VAN DE TOEKOMST STAP AF VAN DURE, BEHEERINTENSIEVE ADHOC-OPLOSSINGEN EN GA VOOR KOSTENBESPARENDE EENVOUD MET HYPER-CONVERGED

DE IT-OMGEVING VAN DE TOEKOMST STAP AF VAN DURE, BEHEERINTENSIEVE ADHOC-OPLOSSINGEN EN GA VOOR KOSTENBESPARENDE EENVOUD MET HYPER-CONVERGED IT MANAGEMENT & OPTIMIZATION DE IT-OMGEVING VAN DE TOEKOMST STAP AF VAN DURE, BEHEERINTENSIEVE ADHOC-OPLOSSINGEN EN GA VOOR KOSTENBESPARENDE EENVOUD MET HYPER-CONVERGED POWERED BY Recent onderzoek toont

Nadere informatie

Medische technieken. Maar dat is toch niet nieuw? Wat is. gebruiken voor verbetering. Mensverbetering

Medische technieken. Maar dat is toch niet nieuw? Wat is. gebruiken voor verbetering. Mensverbetering A1 Van verandering van de natuur naar verandering van het lichaam Wat is mens? A2 Medische technieken A3 gebruiken voor Maar dat is toch niet nieuw? A4 Sinds mensenheugenis zijn wij bezig de wereld om

Nadere informatie

Hoe is SmartRekenen opgebouwd?

Hoe is SmartRekenen opgebouwd? Hoe is SmartRekenen opgebouwd? Onderstaand figuur toont de opbouw van SmartRekenen: SmartRekenen 1F Instaptoets IT 2A 2F Referentieniveau Deel 1 Deel 3F Deel 2 Hoofdstuk 1 Paragraaf Eindtoets 2 Theorie

Nadere informatie

Vergelijking tussen simulaties en werkelijkheid

Vergelijking tussen simulaties en werkelijkheid Vergelijking tussen simulaties en werkelijkheid Prof. Bart Merci Ghent University, Belgium Faculty of Engineering Department of Flow, Heat and Combustion Mechanics Overzicht Inleiding Wat is de werkelijkheid?

Nadere informatie

USB 3.0 bandbreedte, high-definition prestatie

USB 3.0 bandbreedte, high-definition prestatie USB 3.0-naar-HDMI externe Multi-Monitor grafische videoadapter voor Mac & pc DisplayLink gecertificeerd HD 1080p StarTech ID: USB32HDPRO Met de USB32HDPRO USB 3.0-naar-HDMI-adapter kunt u een HDMI-scherm

Nadere informatie

Beroepen van de toekomst

Beroepen van de toekomst Beroepen van de toekomst Ruud Smeulders, BrilliantBrains Renée Prins, HBO-i 3 oktober 2013 1 wat denk je dat een trendwatcher doet? 2 en wat doet een futurist? 3 trendwatcher? futurist? niet een waarzegger

Nadere informatie

Een hoogperformant Teraflops-computersysteem

Een hoogperformant Teraflops-computersysteem Een hoogperformant Teraflops-computersysteem Impulsproject Zware Apparatuur, voortgangsrapport 12/2006 1 Inleiding De Stuurgroep HPC Het project getiteld Een hoogperformant Teraflops-computersysteem dat

Nadere informatie

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth

Nadere informatie

Eenheden. In het dagelijks leven maken we van talloze termen gebruik, waarvan we ons de werkelijke herkomst eigenlijk niet goed realiseren.

Eenheden. In het dagelijks leven maken we van talloze termen gebruik, waarvan we ons de werkelijke herkomst eigenlijk niet goed realiseren. Eenheden In het dagelijks leven maken we van talloze termen gebruik, waarvan we ons de werkelijke herkomst eigenlijk niet goed realiseren. Hoe we grote getallen klein maken Als we naar de groenteboer gaan

Nadere informatie

Informatiesystemen. Ontstaan van computers => evolutie tot computersystemen vandaag

Informatiesystemen. Ontstaan van computers => evolutie tot computersystemen vandaag Hoofdstuk 1: geschiedenis van computers 1. Inleiding Informatiesystemen Ontstaan van computers => evolutie tot computersystemen vandaag 2. Tellen en rekenen - Rekenwerk vereenvoudigen => ABACUS (zoals

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door een scholier 2599 woorden 9 mei keer beoordeeld. Informatica

6,5. Werkstuk door een scholier 2599 woorden 9 mei keer beoordeeld. Informatica Werkstuk door een scholier 2599 woorden 9 mei 2003 6,5 323 keer beoordeeld Vak Informatica Misschien denk je dat de computer een moderne uitvinding is. Nou, dat is dus helemaal niet zo. De computer is

Nadere informatie

Neurale Netwerken en Deep Learning. Tijmen Blankevoort

Neurale Netwerken en Deep Learning. Tijmen Blankevoort Neurale Netwerken en Deep Learning Tijmen Blankevoort De toekomst - Internet of Things De toekomst - sluiertipje Je gezondheid wordt continue gemonitored Je dieet wordt voor je afgestemd -> Stroomversnelling

Nadere informatie

Interview Han van der Maas

Interview Han van der Maas Interview Han van der Maas Voor mij is programmeren een essentiële tool, zoals hamer en spijkers voor een timmerman 272 Interview Hoe ben je zelf geïnteresseerd geraakt in programmeren? Pas op de universiteit,

Nadere informatie

HPC CLOUD INTRODUCTIE. Jan Bot, SURFsara 5 augustus 2015

HPC CLOUD INTRODUCTIE. Jan Bot, SURFsara 5 augustus 2015 HPC CLOUD INTRODUCTIE Jan Bot, SURFsara 5 augustus 2015 Iets over jullie Doel van vandaag Introductie van het nieuwe HPC Cloud Kweken van een gezamelijk vocabulaire [S4R] Gelegenheid tot netwerken De hands-on

Nadere informatie

Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2012

Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2012 Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 2 wiskunde CSE GL en TL Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5

Nadere informatie

DEC SDR DSP project 2017 (2)

DEC SDR DSP project 2017 (2) DEC SDR DSP project 2017 (2) Inhoud: DSP software en rekenen Effect van type getallen (integer, float) Fundamenten onder DSP Lezen van eenvoudige DSP formules x[n] Lineariteit ( x functie y dus k maal

Nadere informatie

BUILD TO INNOVATE. 2 Dare to Innovate. Informatietechnologie

BUILD TO INNOVATE. 2 Dare to Innovate. Informatietechnologie DARE TO INNOVATE BUILD TO INNOVATE 2 Dare to Innovate 3 Dare to Innovate KERNGETALLEN IT DIENSTEN Universiteit 9 faculteiten 8 diensten 23.000 studenten 4.000 medewerkers 1.500 onderzoekers 4.000 gasten

Nadere informatie

Diensteninnovatie: wat is dat?

Diensteninnovatie: wat is dat? Over de AWT De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) adviseert regering en parlement over beleid voor wetenschap, technologie en innovatie De AWT adviseert gevraagd en ongevraagd.

Nadere informatie

TO BOLDLY GO WHERE NO ONE HAS GONE BEFORE... EEN NIEUWE KOERS IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK

TO BOLDLY GO WHERE NO ONE HAS GONE BEFORE... EEN NIEUWE KOERS IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK TO BOLDLY GO WHERE NO ONE HAS GONE BEFORE... EEN NIEUWE KOERS IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK De nieuwe strategie van SRON... De ruimte: de laatste grens. Dit is de nieuwe langetermijnstrategie

Nadere informatie

ScienceDMZ? DTN? RDZ? WTF? Bingo! Research Data Zone (RDZ) Project

ScienceDMZ? DTN? RDZ? WTF? Bingo! Research Data Zone (RDZ) Project ScienceDMZ? DTN? RDZ? WTF? Bingo! Research Data Zone (RDZ) Project JP Velders, UvA/HvA ICTS Agenda ScienceDMZ Data Transfer Node (DTN) ScienceDMZ is slechts een pleister Research Data Zone (RDZ) Data Transfer

Nadere informatie

De praktische kant van de Cloud De Cloud en modellen maken pay per use mogelijk

De praktische kant van de Cloud De Cloud en modellen maken pay per use mogelijk De praktische kant van de Cloud De Cloud en modellen maken pay per use mogelijk 04-10-2011 Thomas Veltman & Andréas Prins Agenda presentatie Trends in software ontwikkeling en testen Cloud als hulpmiddel

Nadere informatie

Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2012

Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2012 Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 202 tijdvak 2 wiskunde CSE GL en TL Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden

Nadere informatie

Hardware-software Co-design

Hardware-software Co-design Jan Genoe KHLim Versie: maandag 10 juli 2000 Pagina 1 Wat is HW/SW Co-design Traditioneel design: De verdeling tussen de HW en de SW gebeurt bij het begin en beiden worden onafhankelijk ontwikkeld Verweven

Nadere informatie

An Steegen over CMOS en beyond-cmos

An Steegen over CMOS en beyond-cmos Editie januari 2018 Semiconductor technology & processing An Steegen over CMOS en beyond-cmos We hebben nieuwe concepten nodig voor onze computers, geheugens en netwerken An Steegen, Executive Vice President

Nadere informatie

Wiskunde achter een 3D model

Wiskunde achter een 3D model Wiskunde achter een 3D model Waar werk je? Je bent een wetenschapper aan de Faculteit Science and Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Je krijgt opdrachten van verschillende soorten bedrijven

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

Van: Pakize Saygili en Tiffany Trampe. Docent: Meester de Lange. Klas: m3b.

Van: Pakize Saygili en Tiffany Trampe. Docent: Meester de Lange. Klas: m3b. 1 Van: Pakize Saygili en Tiffany Trampe. Docent: Meester de Lange. Klas: m3b. 2 Inhoudsopgave. Inhoud Inhoudsopgave.... 2 Inleiding.... 3 Hoofdstuk 1: Wat zit er in een computer?... 4 Het moederbord:...

Nadere informatie

Het flash datacenter: moderne uitdagingen opgelost

Het flash datacenter: moderne uitdagingen opgelost moderne uitdagingen opgelost Inhoud Moderne datacenters, moderne uitdagingen 03 Versnel uw datacenter 04 Niet alleen snel, maar ook veilig 05 IBM FlashSystem Family 06 2 Moderne datacenters, moderne uitdagingen

Nadere informatie

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Wiskunde B (nieuwe stijl) Eamen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 9 juni 3.30 6.30 uur 20 02 Voor dit eamen zijn maimaal 83 punten te behalen; het eamen bestaat uit 7 vragen.

Nadere informatie

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering

Nadere informatie

Trends in de Campusinfrastuctuur. In samenwerking met Stratix

Trends in de Campusinfrastuctuur. In samenwerking met Stratix Trends in de Campusinfrastuctuur In samenwerking met Stratix Agenda Workshop Trends in Campusinfrastructuur 30-4-2015 Agenda Introductie: SURFnet Automated Networks IaaS en SaaS Wireless Privacy en Security

Nadere informatie

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Wat is dit? Welk gereedschap is dit? Dat is een Wat kun je er mee doen? Waarvoor dient het? Met een kun je 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Nadere informatie

Vergelijkende test Android PC s (TV Boxen)

Vergelijkende test Android PC s (TV Boxen) Vergelijkende test Android PC s (TV Boxen) Vergelijkende test Androidpc.nl 17 november 215 Pagina 1 Inhoud Inleiding... 3 De AnTuTu totaalscore... 3 UX score... 5 RAM score... 7 CPU: Processor... 8 GPU

Nadere informatie

Het belang van High Performance Computing voor Nederland

Het belang van High Performance Computing voor Nederland Het belang van High Performance Computing voor Nederland december 2008 Het belang van High Performance Computing voor Nederland december 2008 Inhoud Zonder hoogwaardige infrastructuur geen hoogwaardige

Nadere informatie

Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:

Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Een computersysteem De twee meest gebruikte modellen computers zijn: * Desktop * Laptop Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm

Nadere informatie

Green IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs

Green IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs Green IT Rob de Vrind Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs We hebben een prachtige wereld waar we zuinig op moeten zijn Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi

Nadere informatie

Computing machinery and Intelligence. A. M. Turing. Samengevat door: Matthijs Melissen

Computing machinery and Intelligence. A. M. Turing. Samengevat door: Matthijs Melissen Computing machinery and Intelligence A. M. Turing Samengevat door: Matthijs Melissen Ik stel voor om de vraag Kunnen machines denken? te behandelen door te kijken naar een zogenaamd imitatiespel. Hiervoor

Nadere informatie

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt?

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,

Nadere informatie

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas Werkbladen in NEMO Leven in het heelal Naam Onderbouw havo-vwo School Klas Leven in het heelal Heb je weleens naar de hemel gekeken en je afgevraagd hoe groot het heelal is? Of er ergens anders ook leven

Nadere informatie

Ekt1. Computer bouwen

Ekt1. Computer bouwen Computer bouwen 1 Inhoudsopgave Inleiding blz. 3 Systemrequirements blz. 3 Benodigdheden blz. 4/5 Conclusies blz. 6 Bronvermelding blz. 6 2 Inleiding Tijdens de les kregen wij de opdracht om een computer

Nadere informatie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie Making new energy flow Eén platform voor jouw energie Yuso, een nieuwe kijk op energie management INJECTIE. LEVERING. OPSLAG. YUSO, EEN NIEUWE KIJK OP ENERGIE MANAGEMENT 2012 OPRICHTING YUSO YUSO, EEN

Nadere informatie

Digitalisering transformeert industrieën, gemeenschappen en gebouwen. 2 november 2017 John Post, programmadirecteur digitalisering TSE

Digitalisering transformeert industrieën, gemeenschappen en gebouwen. 2 november 2017 John Post, programmadirecteur digitalisering TSE Digitalisering transformeert industrieën, gemeenschappen en gebouwen 2 november 2017 John Post, programmadirecteur digitalisering TSE Agenda Topsectoren, topsector energie Digitalisering in het energielandschap

Nadere informatie

Exact periode = 1. h = 0, Js. h= 6, Js 12 * 12 = 1,4.10 2

Exact periode = 1. h = 0, Js. h= 6, Js 12 * 12 = 1,4.10 2 Exact periode 1.1 0 = 1 h = 0,000000000000000000000000000000000662607Js h= 6,62607. -34 Js 12 * 12 = 1,4. 2 1 Instructie gebruik CASIO fx-82ms 1. Instellingen resetten tot begininstellingen

Nadere informatie

1.Tijdsduur. maanden:

1.Tijdsduur. maanden: 1.Tijdsduur 1 etmaal = 24 uur 1 uur = 60 minuten 1 minuut = 60 seconden 1 uur = 3600 seconden 1 jaar = 12 maanden 1 jaar = 52 weken 1 jaar = 365 (of 366 in schrikkeljaar) dagen 1 jaar = 4 kwartalen 1 kwartaal

Nadere informatie

IT-GIDS VOOR DE ZORG

IT-GIDS VOOR DE ZORG IT-GIDS VOOR DE ZORG IT als drijvende kracht achter betere zorgverlening Wij hoeven u niet uit te leggen dat achter de beste zorg een hele organisatie schuilt. Digitalisering heeft de manier van werken

Nadere informatie

Radiotelescoop op de maan?

Radiotelescoop op de maan? Netherlands Institute for Radio Astronomy Radiotelescoop op de maan? - Dr. Raymond Oonk Astronoom in de Astronomy Group (ASTRON) ASTRON is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)

Nadere informatie

HET WAT, WAAROM EN HOE OVER HYBRID FLASH STORAGE DE GULDEN MIDDENWEG: DE BETAALBARE COMBINATIE VAN DISK EN FLASH

HET WAT, WAAROM EN HOE OVER HYBRID FLASH STORAGE DE GULDEN MIDDENWEG: DE BETAALBARE COMBINATIE VAN DISK EN FLASH HET WAT, WAAROM EN HOE OVER HYBRID FLASH STORAGE DE GULDEN MIDDENWEG: DE BETAALBARE COMBINATIE VAN DISK EN FLASH POWERED BY NIEUWE EISEN AAN DE STORAGE-OMGEVING Tegenwoordig is snelheid een sleutelwoord

Nadere informatie

Q-bits en Quantumcomputers

Q-bits en Quantumcomputers Q-bits en Quantumcomputers Computers in the future may weigh no more than.5 tons (Popular Mechanics, forecasting the relentless march of science, 949) I think there is a world market for maybe five computers.

Nadere informatie

Klimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger

Klimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger Klimaatveranderingstand van de wetenschap Prof Wilco Hazeleger Achtergrond Wetenschap kan nooit absolute zekerheden bieden Het klimaatsysteem is complex Beperkingen in kennis en waarnemingen Beleid wil

Nadere informatie