Aanvulling lesmateriaal brandweerduiker A2 en B1

Transcriptie

1 Aanvulling lesmateriaal brandweerduiker A2 en B1 1/20

2 Waarom een aanvulling? Vanaf 1 oktober 2018 moeten brandweerduikers gecertificeerd worden op werkveldspecifiek certificatieschema WOD-D. Duikers bij Defensie en in de civiele sector kunnen op dezelfde scope gecertificeerd worden. Dit betekent dat een aantal aanvullingen nodig is op het huidige lesmateriaal. Als brandweerduiker zal je deze aanvullingen niet altijd in de praktijk nodig hebben. Toch moet je het leren. Dat is het gevolg van de keuze om de certificering branche-overstijgend te maken. Je leert over deze thema s niet meer dan strikt noodzakelijk is om aan de toetstermen van het theorie-examen te voldoen. Voor de volgende onderwerpen is een aanvulling nodig van de lesstof voor brandweerduikers om te voldoen aan de WOD-D toetstermen. Aan de hand van deze lijst kun je je eigen kennis controleren. Hijsen en knopen De knopen: - achtknoop - mastworp - platte knoop - rondtorn met 2 halve steken - enkele paalsteek - enkele schootsteek. Het doel van elke knoop. Hoe elke knoop eruit ziet op een plaatje. Wat de afname is van de werkbelasting door een knoop in het touwwerk. De juiste belasting van harp- en D-sluitingen. Het lezen van het veiligheidslabel van een hijsketting. De betekenis van de kleur van een hijsband. Navigatie Het lezen van een kompas bij het bepalen van een koers. Druksystemen De volgende systemen: - hogedrukgebied - lagedrukgebied / depressie - trog - zadelgebied - rug - tropische cycloon - warmtefront - koufront - occlusiefront. Hoe het systeem eruit ziet op een afbeelding / een weerkaart. Kenmerken van het weer bij het systeem. Definitie van het scheidingsvlak tussen twee verschillende luchtsoorten (frontvlak). Definitie van een isobaar. Kenmerken van wind ten opzichte van isobarenafstand op een kaart De richting van de stroming van lucht op noordelijk en zuidelijk halfrond. Wind, zee en wolken Definitie van het begrip ruimende wind, krimpende wind. Kenmerken van een weersverbetering / weersverslechtering. Definitie van- en verschil tussen golven en deining. Kenmerken van schuimkoppen en schuimstrepen bij een bepaalde windkracht, gemeten in Beaufort. De natuurkundige processtappen bij het ontstaan van wolkenvorming. 2/20

3 Hijsen en knopen Achtknoop Een achtknoop pas je toe om het uitlopen van een takel of schoot te voorkomen. Mastworp Een mastworp pas je toe om een lijn op een reling, rondhout of een tros te zetten. Wanneer de mastworp onder spanning staat, zal deze knoop niet schuiven. Door kracht op de lijn te zetten trekt deze zichzelf vast. Platte knoop Een platte knoop pas je toe om twee einden van gelijke dikte aan elkaar te steken. 3/20

4 Rondtorn met twee halve steken Een rondtorn met twee halve steken pas je toe om een eind te bevestigen waarop veel kracht wordt verwacht. De rondtorn voorkomt het vastknijpen van de twee halve steken. Enkele paalsteek Een enkele paalsteek pas je toe om een tijdelijk oog in het eind van een tros of lijn te leggen. Enkele schootsteek Een enkele schootsteek pas je toe om een eind op een oog van een tros of lijn, van ongeveer gelijke dikte, te steken. 4/20

5 Harp- en D-sluitingen Een harp kan worden belast op de volgende manieren. De twee linker harpsluitingen worden juist belast. De twee rechter harpsluitingen worden onjuist belast. Zo mag je ze niet gebruiken. Vraag: Wordt de D-sluiting op onderstaande afbeelding juist belast? 5/20

6 Werkbelasting De breekkracht van een touw of hijsband is de kracht waarbij het materiaal breekt. De veilige werkbelasting is veel lager, maar 1/5 of soms 1/8 deel van de breekkracht. De veilige werkbelasting wordt vermeld in Kn (kilonewton = ± 100 kilogram). Met de veilige werkbelasting wordt een veiligheidsmarge ingebouwd. 1/5 betekent dat een touw met een breekkracht van 100 Kn een werklastlimiet (W.L.L). heeft van 20 Kn. (100:5 = 20). Of in kilogrammen: dat een touw dat breekt bij 100 kg belasting met maximaal 20 kg belast mag worden. Door een knoop in het touwwerk neemt de werkbelasting echter met wel 50% af. Op een veiligheidslabel staat de veilige werkbelasting of werklastlimiet aangegeven (W.L.L). Vraag: Wat is de maximale werkbelasting in kg die is aangegeven op dit label? 6/20

7 Hijsbanden en rondstroppen Hijsbanden en rondstroppen zijn geschikt voor het veilig hijsen van diverse materialen. Een rondstrop verschilt van een hijsband in het feit dat de rondstrop ononderbroken is. Hijsbanden/rondstroppen zijn meestal gemaakt van kunststof. De kleur van de hijsband geeft de maximale werkbelasting aan. Het is niet nodig om deze kleuren uit het hoofd te leren. Hijsbanden/rondstroppen moeten altijd voorzien zijn van een label. De kleur van het label geeft aan welk materiaal gebruikt is voor de dragende vezels. Op het label staat vermeld: Naam van de fabrikant Land van herkomst Nummer Typekeuring Veilige werkbelasting (Working Load Limit (WLL) Gebruiksfactor Productiedatum Serienummer Lengte Bron: arbeidsveiligheid.net 7/20

8 Navigatie Voor het thema navigatie moet je een kompas kunnen lezen. Een kompas is een navigatie-instrument om de richting ten opzichte van het noorden te bepalen. Een kompas wijst altijd naar het noorden. Met de gradenring kun je heel nauwkeurig navigeren. Vraag: Je beweegt je naar het westen. Hoeveel graden hoort bij deze richting? Vraag: Hoeveel graden hoort bij een zuidooster wind? 8/20

9 Druksystemen In het volgende hoofdstuk leer je over een aantal druksystemen. Je leert hoe het systeem eruit ziet op een weer- of waterkaart, de kenmerken van het weer bij het systeem en enkele definities. Druk Het weer wordt bepaald door de ligging van hoge- en lagedrukgebieden. Deze zorgen voor luchtstromingen in de atmosfeer. Luchtdruk is het gewicht van een luchtkolom op een bepaalde plaats op het aardoppervlak. Luchtdrukverschillen ontstaan door temperatuurverschillen. Verandering van luchtdruk is meestal een teken dat er een weersverandering op komst is. De natuur wil een verschil in luchtdruk opheffen. Er komt een luchtstroom op gang van hogedruk(gebied) naar lagedruk(gebied). Beweging van deze lucht ervaren wij als wind. Hoe groter het drukverschil, hoe harder de wind waait. Hoe kleiner het drukverschil, hoe minder de wind waait. Isobaren Op deze afbeelding zie je lijnen getekend. Ze verbinden plaatsen van gelijke druk. Deze lijnen van gelijke druk heten isobaren. Isobaren zijn lijnen op een weerkaart die plaatsen van gelijke luchtdruk (hpa) met elkaar verbinden. Hoe groter het drukverschil, des te dichter de isobaren op elkaar zitten, hoe harder de wind waait. Hoe kleiner het drukverschil, des te verder de isobaren uit elkaar staan, hoe minder de wind waait. 9/20

10 Hogedrukgebied Je kent de term hogedrukgebied vast van het weerbericht. Een hogedrukgebied is een gebied dat omsloten wordt door een gebied met een lagere druk. De druk is dus het hoogst in de kern. Wind waait op het noordelijk halfrond met de klok mee over de isobaren naar buiten. Het weer in een hogedrukgebied is droog en stabiel met relatief weinig bewolking. Wel kan er mist ontstaan in een hogedrukgebied. Rug Een rug is een uitloper van hoge druk, herkenbaar door sterker gekromde isobaren die uit een hogedrukgebied wijzen. Het weer in een rug vertoont over het algemeen de kenmerken van het weer in een hogedrukgebied. Lagedrukgebied Een lagedrukgebied wordt omsloten door een gebied met een hogere druk. De druk is dus het laagst in de kern. De wind waait op het noordelijk halfrond tegen de richting van de klok in over de isobaren naar binnen. Een lagedrukgebied wordt ook wel een depressie genoemd. 10/20

11 De richting van de wind is op het zuidelijk halfrond precies tegenovergesteld aan de richting op het noordelijk halfrond. Vraag: De wind waait rondom een lagedrukgebied op het. halfrond met de richting van de klok mee over de isobaren naar binnen. 11/20

12 Trog Een trog is een uitloper van lage druk uit een lagedrukgebied. Het vertoont over het algemeen de kenmerken van een lagedrukgebied. Dat zijn harde wind, fikse buien en onweer. Een trog is herkenbaar aan sterker gekromde isobaren die uit een lagedrukgebied wijzen. Op kaarten wordt een trog getekend als een zwarte dubbele gestreepte lijn of een zwarte lijn. Zadelgebied Een gebied tussen twee lagedruk- en twee hogedrukgebieden heet een zadelgebied. Een zadelgebied heeft een instromingsas en een uitstromingsas. Het snijpunt van deze twee assen is het zadelpunt, waar het windstil is. Op Nederlandse weerkaarten wordt dit gebied wel aangeduid met een Z. Bron afbeelding: Wikipedia 12/20

13 Tropische cycloon In tropische cyclonen worden windsnelheden van boven windkracht 12 bereikt. In het midden van de cycloon bevindt zich een lagedrukgebied. Front Een front is de plaats waar twee luchtmassa s met verschillende temperaturen elkaar ontmoeten (botsen). Het frontvlak is dus het scheidingvlak tussen deze twee verschillende temperaturen. We onderscheiden hierin drie soorten fronten: Koufront Warmtefront Occlusie Op onderstaande afbeelding zie je een koufront (blauw), een warmtefront (rood) en een occlusie (paars). 13/20

14 Warmtefront Een warmtefront ontstaat als een luchtmassa met relatief warme lucht over een gebied schuift waar koude lucht ligt. Warme lucht is lichter dan koude lucht. Daarom schuift de warme lucht over de koude lucht heen. Na passage van een warmtefront wordt het warmer. Weerskenmerken van een warmtefront zijn bewolking, minder goed zicht, motregen, wind en algemeen stabiel weer. Op weerkaarten zijn fronten vaak weergegeven door middel van dikke (gekleurde) lijnen. Bij een warmtefront zijn er bolletjes op de lijn getekend aan de kant waar het front heen beweegt. De lijn is meestal rood gekleurd. Koufront Men spreekt van een koufront als een luchtmassa met relatief koude lucht onder een gebied met warmere lucht schuift. Na passage van een koufront wordt het dus kouder. Weerskenmerken van een koufront zijn bewolking met matige buien, goed zicht, sterke windvariaties/windstoten en algemeen onstabiel weer. Bij een koufront zijn er op een weerkaart driehoekjes op de lijn getekend aan de kant waar het front heen beweegt. De lijn is meestal blauw gekleurd. Occlusiefront Koufronten gaan sneller dan warmtefronten en halen ze dus in. Hierdoor ontstaat een occlusiefront. Het scheidingsvlak en dus de snijlijn met het aardoppervlak tussen 2 luchtsoorten heet frontvlak. Door Kokjeroen - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, 14/20

15 Wanneer je onderstaande wolken ziet ontstaan, wees dan bedacht op een weersomslag met onweer, hagel en windstoten. Vraag: Bij welk weertype vind je meestal de grootste luchtdrukverandering? A. Sneeuw B. Stormachtig, regenachtig weer C. Rustig, zonnig weer Vraag: In de afbeelding zijn 5 witte vierkantjes getekend. Vul in de vierkantjes een H in als het een hogedrukgebied is en een L als het een lagedrukgebied is. Bron afbeelding: Vraag: Wat is een depressie? A. Een hogedrukgebied B. Een lagedrukgebied C. Een regenbui 15/20

16 Vraag: Wat is een kenmerk van een hogedrukgebied? A. Een hoge barometerstand B. Een lage barometerstand 16/20

17 Wind, zee en wolken Ruimen en krimpen Een ruimende wind betekent dat de windrichting draait met de richting van de klok mee. Een ruimende wind hangt meestal samen met een stijging van de luchtdruk en een naderend hogedrukgebied. Het weer wordt dan vaak beter. Een krimpende wind betekent dat de windrichting draait tegen de klok in. Weersverbeteringen en weersverslechteringen Een weersverbetering is te herkennen aan: stijgende luchtdruk ruimende en afnemende wind brekende bewolking en/of minder wordende bewolking. Weersverslechtering is te herkennen aan: dalende luchtdruk krimpende en toenemende wind ontwikkelende en/of toenemende bewolking bewolking op een hoog niveau in de lucht (cirrus). Golven en deining Wind veroorzaakt golven. Wind duwt en trekt aan de kleine golven. Door overdruk voor - en onderdruk achter de golftop groeien de golven in hoogte. Deining zijn eigenlijk gedempte golven. Deining wordt dus veroorzaakt door oude wind. 17/20

18 Wanneer de wind over het water blaast, ontstaan door de toegenomen druk kleine rimpeltjes op het zeeoppervlak. Bij voldoende sterkte krijgt de wind grip op deze rimpels en ontstaan er golven. De wind voegt als het ware energie toe aan het water. Hoe krachtiger en langer de wind waait, hoe meer energie er in het water terechtkomt. Die energie verplaatst zich weg van de plaats zonder materie mee te nemen. De golven verlaten zo hun plaats van herkomst en reizen verder als deiningsgolven, zonder nog onder invloed te staan van de wind. Als de golven uiteindelijk te steil worden, breken ze. Hoogte en steilheid van golven zijn onder andere afhankelijk van: windsterkte windbaan windrichting Door naar de golven te kijken kan je een inschatting maken van de windkracht. Bij windkracht 5 Beaufort (Bft) zie je eerst schuimkoppen ontstaan. Vanaf 6 Bft zie je schuimstrepen. Wolken Een pakketje lucht dat warmer is dan zijn omgeving stijgt op. Het blijft stijgen totdat de temperatuur van het pakketje gelijk is aan de temperatuur van de omgeving. Wanneer de lucht opstijgt, koelt deze af. Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht. Door de afkoeling kan de lucht op een gegeven moment de waterdamp niet meer bevatten. In de lucht vormen zich druppeltjes. Dit heet condensatie. Er ontstaan wolken en uiteindelijk neerslag. Er valt nog veel meer over te zeggen, maar de drie principes die aan wolkenvorming ten grondslag liggen, zijn opstijging van lucht, afkoeling van lucht en condensatie van waterdamp tot waterdruppels. 18/20

19 Terminologie In het tekstboek Brandweerduiker (mei 2012) wordt gesproken over de veiligheidsduiker. Met ingang van 1 oktober 2018 wordt en binnen de brandweer net als binnen Defensie en de civiele sector (weer) gesproken over reserveduiker. In het theorie-examen wordt ook deze term gebruikt. 19/20

20 Antwoorden Vraag: Wordt de D-sluiting op onderstaande afbeelding juist belast? (pagina 5) Antwoord: ja. Vraag: Wat is de maximale werkbelasting in kg die is aangegeven op dit label? (pagina 6) Antwoord: 5300 kg. Vraag: Je beweegt je naar het westen. Hoeveel graden hoort bij deze richting? (pagina 8) Antwoord: 270 graden. Vraag: Hoeveel graden hoort bij een zuidooster wind? Antwoord: 135 graden Vraag: De wind waait rondom een lagedrukgebied op het. halfrond met de richting van de klok mee over de isobaren naar binnen. (pagina 12) Antwoord: zuidelijk Vraag: Bij welk weertype vind je meestal de meeste luchtdrukverandering? (pagina 15) Antwoord: B Stormachtig, regenachtig weer Vraag: In de afbeelding zijn 5 witte vierkantjes getekend. Vul in de vierkantjes een H in als het een hogedrukgebied is en een L als het een lagedrukgebied is. (pagina 15) Bron afbeelding: Vraag: Wat is een depressie? (pagina 15) Antwoord: B Een lagedrukgebied Vraag: Wat is een kenmerk van een hogedrukgebied? (pagina 16) Antwoord: A Een hoge barometerstand 20/20