Vergrijzingsupdate De nieuwe generatie ouderen in beeld

Transcriptie

1 Vergrijzingsupdate 2018 De nieuwe generatie ouderen in beeld

2 De vergrijzing in beeld De vergrijzing zet onverminderd door. Een steeds groter deel van de is 65 jaar of ouder. In 2018 stijgt het aantal 65plussers tot meer dan 3, 2 miljoen, goed voor bijna 19% van de bevolking. Het CBS verwacht dat de vergrijzingstrend pas na 2040 wordt doorbroken: dan zal een kwart van de zichzelf 65plus mogen noemen. Als het gaat over de vergrijzing, dan blijven analyses vaak steken in algemeenheden. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over ingrijpende gevolgen voor de samenleving. Veelal gekoppeld aan de vraagstukken rond zorg en pensioen. Onderbelicht blijft hoe mensen het ouder worden zelf ervaren. En welke invloed dit heeft op hun gedrag. Zo blijven verschillende waardevolle inzichten voor organisaties onopgemerkt. VERANDERENDE WENSEN Met de Vergrijzingsupdate 2018 bieden we u een verkenning langs relevante vergrijzingpijlers. Zo bekijken we hoe de leeftijdsgroep 65+ is opgebouwd. Staan we stil bij ontwikkelingen rond onder andere werk en vrije tijd. En tonen handvatten die beschikbaar zijn om effectief in te spelen op de veranderende wensen van vergrijzend Nederland. Veel leesplezier, William Burghout Diversions.nl Vergrijzingsupdate

3 Update 2018 NEDERLAND IN BEELD miljoen 65 plus 65 plus verdeling 4% % 90+ totaal 13% % Per leeftijdscategorie 19% Man % % Waarvan plus. Bijna 19% Vrouw In Nederland is sprake van een zogenaamde dubbele vergrijzing. We zien niet alleen een groei van het percentage Totaal 65-plussers binnen de totale bevolking. De omvang van het segment 80plus neemt nog sterker toe. Het aantal hoogbejaarden stijgt daarmee relatief snel. 3 Vergrijzingsupdate 2018

4 Het generatie perspectief Wensen van de oudere-van-morgen worden vaak voorspeld aan de hand van gedrag van de oudere-van-vandaag. Dit blijkt in de praktijk vaak tot problemen te leiden. De nieuwe generatie ouderen heeft eigen drijfveren en wensen. Goed beschouwd is dit weinig verrassend. Vooroorlogse generatie < 1925 De verschillende generaties op een rij: Gezagsgetrouw. Doen wat er verwacht wordt is een groot goed. Iedere 10 tot 15 jaar staat een nieuwe generatie op. Een groep leeftijdsgenoten met gedeelde ervaringen, overtuigingen en voorkeuren. Nieuwe generaties verrijken de maatschappij met een nieuwe blik op thema s als scholing, werk en opvoeding. Dit is een doorlopend proces. Ook de invulling van levensfasen als ouderdom en late ouderdom is aan verandering onderhevig. Stille generatie Babyboom generatie Aanpakkers met een groot wij besef. Samen sterk. Vernieuwing is belangrijk. Er leeft een grote behoefte aan persoonlijke vrijheid. De opkomst van de nieuwe generatie ouderen is iets om op voorbereid te zijn. Waar de huidige groep 80-ers (stille generatie) vaak denkt vanuit het collectief, daar worden de babyboomers niet voor niets als protestgeneratie betiteld. De Babyboomgeneratie zal naar verwachting een grote breuk laten zien in behoeftes met de voorgaande generaties. Precies zoals ze ook tijdens eerdere levensfasen heeft gedaan. Generatie X Pragmatische generatie Op zoek naar balans. Het bereiken van evenwicht tussen o.a. arbeid/gezin en eigen ruimte/groepsgevoel is belangrijk. Flexibele bouwers. Verandering is een gegeven. Zoekend naar de ware ik. Generatie Y Extraverte netwerkers. Zelfverzekerd, tolerant, zorgeloos en op zichzelf gericht. Bron: Bontekoning 2012 CBS Vergrijzingsupdate 2018

5 Levensverwachting Aandeel 65-plussers in de bevolking De levensverwachting voor mannen is op dit moment bijna 80 jaar. Vrouwen leven gemiddeld 83 jaar. De levensverwachting blijft de komende jaren stijgen, maar minstens zo belangrijk is de toename van het aantal gezonde levensjaren. Hiermee wordt bedoeld: de levensverwachting zonder fysieke beperkingen. Het CBS verwacht dat in de periode tot 2030 het aantal gezonde levensjaren sneller stijgt dan de totale levensverwachting toeneemt. Ouderen blijven dus een groter deel van hun langere leven gezond. Regionaal De vergrijzing in Nederland neemt toe, maar er zijn grote regionale verschillen te zien. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat stedelijke gebieden minder vergrijzen dan de rest van het land. Met name Den Haag en Amsterdam blijven jong. In de regio s Zeeuws Vlaanderen, Oost-Groningen en Zuid-Limburg wonen juist relatief meer ouderen. Een kwart van de bevolking daar is 65 jaar of ouder. Dit leidt tot krimp: er worden in genoemde regio s minder mensen geboren dan er overlijden Percentage 65-plussers Bron: CBS Vergrijzingsupdate

6 Werk & Inkomen Steeds meer ouderen blijven actief op de arbeidsmarkt. Volgens het CBS nam in 2016 bijna 40% van jarigen deel aan de arbeidsmarkt; 1,6 miljoen mensen. In Nederland is daarmee 1 op de 5 werkenden 55 jaar of ouder. AOW-leeftijd in jaar AOW-uitkering per maand 807,44 bruto Het aandeel werkenden steeg het sterkste binnen de leeftijdsgroep jaar. Maar ook doorwerken na de traditionele pensioenleeftijd (65) wint sterk aan populariteit. Zo werkt 1 op de 10 mannen door, meestal in deeltijd. TNO deed onderzoek naar motieven om na pensionering door te werken. Daarbij is de conclusie dat met name hoger opgeleiden doorwerken uit persoonlijke interesse en bevlogenheid. Onder lage inkomens wordt een reden om door te werken vooral in financiële beloning gezocht. Werknemers met een modaal inkomen blijken minder vaak te kiezen voor de mogelijkheid door te werken na het pensioen. Inkomen & KOOPKRACHT Het gemiddelde inkomen van ouderen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. De ouderen van nu kunnen vaker rekenen op pensioeninkomsten. Dit heeft ertoe geleid dat het gemiddelde inkomen van 65plus-huishoudens in de periode is gestegen met 30%. Ter vergelijking: de gemiddelde inkomensstijging in Nederland bedroeg in deze periode 25%. Aandachtspunt in de vergelijking van het CBS is dat verschillende generaties ouderen met elkaar worden vergeleken. Dat is niet altijd zuiver. De nieuwe generatie 65-plussers heeft relatief veel pensioenrechten opgebouwd. Zeker omdat ook steeds meer vrouwen op pensioen kunnen rekenen. Ter illustratie: vandaag is het gemiddelde aanvullend pensioen van 90-plussers per jaar lager dan het gemiddelde pensioen van jongere ouderen (65-69-jarigen). Daarom is het belangrijk naar de koopkrachtontwikkeling te kijken. Deze vergelijkt niet verschillende generaties, maar toont ontwikkelingen voor dezelfde groep mensen. Uit koopkrachtcijfers blijkt dat de koopkracht van ouderen tussen 1999 en 2009 is gestegen. Sinds 2010 is er juist een dalende trend te zien. SEO Economisch Onderzoek onderzocht welke groepen ouderen een kwetsbare inkomenspositie hebben. Het blijkt dan met name te gaan om: 75-plussers, gescheiden vrouwen en niet-westerse allochtonen. Alleenstaande 65-plussers ontvingen in 2015 gemiddeld per jaar. Voor 65plus-echtparen bedroeg het gezamenlijke besteedbaar inkomen circa ,-. 6 Vergrijzingsupdate 2018

7 Uitgaven Ouderen geven een relatief groot deel van hun geld uit. Het CBS ziet een dalende spaarzin bij mensen die ouder dan 65 jaar zijn. Dit kan worden verklaard doordat de noodzaak voor pensioenopbouw verdwijnt. Woonlasten blijven ook voor 65-plussers de grootste uitgavenpost. Daarnaast wordt relatief meer budget uitgegeven aan woninginrichting, gezondheid en goede doelen. Bestedingen aan kleding, recreatie en vervoer dalen. Dit is opmerkelijk, omdat brancheorganisaties soms tegengestelde cijfers tonen. Zo stelt RDW-provider VWE dat bijna 30% van de nieuwe autoverkopen voor rekening van 65plussers komt. Het verschil tussen CBS en VWE kan worden verklaard doordat het CBS geen onderscheid maakt tussen verschillende leeftijdssegmenten binnen de 65-groep. Terwijl het uitgavenpatroon van de gemiddelde 80-plusser zeker zal afwijken van de bestedingen van de jongste generatie ouderen. Vergrijzingsupdate

8 Wonen Steeds meer ouderen bezitten een eigen woning. Rond 1998 woonde slechts 33% van de ouderen in een eigen woning. Het CBS ziet dat dit aantal is gegroeid tot 50% in De ontwikkeling loopt door de generaties heen: 60% van de babyboomers heeft een eigen huis. Bij de Stille Generatie gaat het om 40% van de leeftijdsgenoten. De ouderen hebben vaak sterk kunnen profiteren van de groei op de woningmarkt. Ook hebben ze zich betrouwbare hypotheekbetalers getoond. De meeste 65plus huishoudens hebben geen of slechts een kleine resterende hypotheekschuld. Overwaarde komt vaak voor: in circa 50% van de gevallen. Nivel stelt dat de woonwensen van ouderen verschillen. Uit onderzoek blijkt dat 79% van de ouderen thuis wil blijven wonen, ook als de zorgbehoefte toeneemt. De overige 20% overweegt te verhuizen wanneer intensievere zorg noodzakelijk wordt. Tussen wens en werkelijkheid zit soms een verschil. Uit onderzoek van Woon Onderzoek Nederland blijkt dat een meerderheid van de zelfstandig wonende ouderen minimaal één keer na het 55ste levensjaar is verhuisd. Daarnaast wil 15% alsnog verhuizen wanneer dit naar hun inzicht nodig is. 8 Vergrijzingsupdate 2018

9 Internetgebruik De generatie die geen gebruik maakt van internet verdwijnt. De nieuwe generatie ouderen heeft massaal toegang tot online diensten. Van de groep jarigen maakt 84% gebruik van internet. Bij de groep 75plus is dit 51%. Ook social media winnen terrein. Zo is 60% van de jarigen in de laatste 3 maanden actief geweest op diensten als Facebook, Twitter en Instagram. Onder 75-plussers is dit 35%, een forse stijging ten opzichte van de slechts 5% in Mobiel internet Ook smartphones winnen snel terrein onder ouderen. Van de groep jarigen maakt ruim 60 procent gebruik van mobiel internet. Onder 75-plussers is het mobiel internet-gebruik gegroeid naar ruim 30 procent. Aard van het gebruik Onderzoek van Diversions ( Generation Challenge in zorginstellingen ) laat zien dat de aard van internetgebruik verandert. De Stille generatie (78+) lijkt online diensten vooral te benutten voor contact met naasten en ontspanning. De Babyboomers beschouwen online toegang als een voorwaarde voor zelfstandigheid. Bijvoorbeeld om belasting- en bankzaken te regelen. Niet alleen het online gebruik neemt dus toe. Ook de rol die het speelt in het leven verandert. Vergrijzingsupdate

10 In beweging Het aantal sportende 65plussers stijgt. Het Mulier Instituut geeft aan dat in de periode % van de 65plussers wekelijks heeft gesport. Dit is een grote stijging ten opzichte van , toen het percentage nog op 30% lag. Jongeren zijn juist minder gaan sporten (71% versus 78%). De verklaring voor het stijgende aantal sportende ouderen wordt door het Mulier Instituut in verschillende factoren gezocht. Allereerst is de nieuwe generatie ouderen meer opgegroeid met sportdeelname. Daarnaast heeft de stijging van het opleidingsniveau van ouderen een invloed. Hoger opgeleiden sporten vaker. Sociaal Sport is niet alleen belangrijk voor de fysieke gesteldheid, maar heeft ook sociale voordelen. Volgens het Kenniscentrum Sport zegt 1 op de 6 ouderen die sporten meer sociale contacten te willen. Onder niet-sporters is dit aantal 2 keer zo hoog. Ook positief: ouderen die hun lichamelijke conditie een hoger cijfer geven, geven ook een hoger cijfer voor het eigen geluk. 10 Vergrijzingsupdate 2018

11 Tot slot De Vergrijzingsupdate 2018 heeft u in een korte verkenning inzicht gegeven in het ouderen-landschap van Nederland. De overzichten tonen duidelijk dat niet alleen het aantal 65 plussers groeit. Het is ook zichtbaar dat de nieuwe generatie ouderen eigen kenmerken heeft. Voor veel organisaties is er nog ruimte om beter op de veranderingen in te spelen. In de verschillende onderzoeksresultaten is het al zichtbaar: te vaak worden de 3,2 miljoen ouderen als generieke groep beschouwd. Waardoor belangrijke inzichten over verschillen tussen generaties onzichtbaar blijven. Per branche kunnen maatwerkonderzoek en propositie ontwikkeling helpen beter in te spelen op de veranderende wensen van vergrijzend Nederland. 11 Vergrijzingsupdate 2018

12 Over Diversions Bij adviesbureau Diversions draait het om groei. Wij helpen organisaties klaar te staan voor de klant van vandaag en morgen. Dit doen we door klantbehoeften in kaart te brengen en deze te vertalen naar concrete kansen. Zo leggen we de basis voor de doorlopende verbetering van dienstverlening en proposities. De meeste businessvraagstukken vereisen een oplossing op maat. Sleutel tot succes daarbij is de nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers. We werken graag vanuit projectteams waarbij kennisopbouw en overdacht een vaste plek krijgen. Zo benut u alle kennis die wij in huis hebben. Generation Journey De vergrijzing is een thema waar Diversions veel ervaring mee heeft. We weten dat iedere nieuwe generatie die zich aandient een eigen, vernieuwende blik heeft op de invulling van een levensfase. Dat is het geval tijdens de pubertijd en volwassenheid, maar zeker ook tijdens de ouderdomsfase. Diversions heeft met de Generation Journey een methodiek ontwikkeld om in te spelen op de wensen van de nieuwe generatie ouderen. Hierbij kijken we onder andere naar: 1. de drijfveren die generatiegenoten delen 2. de impact van generatiewisselingen 3. kenmerken die aan een specifieke levensfase gekoppeld zijn Organisaties kunnen de Generation Journey tastbaar maken met behulp van een uitgebreide set technieken. Variërend van kwalitatief onderzoek tot propositie- en servicedesign. Direct aan de slag Wilt u in gesprek over de Generation Journey? En ontdekken welke inzichten de methodiek uw organisatie kan bieden? Bel vandaag nog met één van de generatiespecialisten van Diversions: (055) Vergrijzingsupdate

13 Arnhemseweg 34c 7331 BL Apeldoorn