Triodos Bank. Dit zijn onze criteria voor financiering.

Transcriptie

1 Triodos Bank. Dit zijn onze criteria voor financiering. Vragen? Heeft u vragen over deze criteria, neemt u dan contact op met Triodos Bank via telefoon of mail naar info@triodos.be. Inleiding Triodos Bank financiert bedrijven, instellingen en projecten die op een concrete manier bijdragen aan een meer duurzame samenleving. De bank is sinds 1980 koploper in duurzaam bankieren. Maar hoe besluit Triodos Bank welke bedrijven en projecten zij financiert? En hoe weten Triodos Bank en haar spaarders dat het geld daadwerkelijk gebruikt wordt voor duurzame activiteiten? Dit document gaat over de uitgangspunten van financiering door Triodos Bank en is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de manier waarop Triodos Bank besluiten neemt tot financiering en waarom zij deze besluiten neemt. Aangezien de markt waarin Triodos Bank actief is steeds weer verandert, is ook deze tekst aan verandering onderhevig. De principes waarop kredietverlening is gebaseerd blijven echter altijd dezelfde. Deze principes maken het mogelijk dat Triodos Bank en haar spaarders direct bijdragen aan een meer duurzame samenleving. Hoe onderscheidt Triodos Bank zich? Triodos Bank wil bijdragen aan vernieuwing in de samenleving, waardoor mensen zichzelf vrij kunnen ontwikkelen, gelijke rechten hebben en hun verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen van hun economisch handelen voor andere mensen en de aarde als geheel. Om bij te kunnen dragen aan een samenleving die deze principes respecteert, heeft Triodos Bank als pionier gekozen voor een vernieuwende en positieve benadering. Triodos Bank financiert uitsluitend projecten die op cultureel of sociaal gebied, dan wel ten aanzien van natuur en milieu een meerwaarde hebben en financieel duurzaam zijn en hiermee bijdragen aan een duurzame samenleving. Het kredietverleningsproces Geld kan een duurzaam en positief verschil maken. Om dit te kunnen realiseren, is het kredietverleningsproces van Triodos Bank als volgt: > > Het bepalen van duurzame sectoren, waarbinnen de bank innovatieve projecten en ondernemingen kan ondersteunen in hun ontstaan en ontwikkeling. > > De selectie van projecten, waarbij naast het behalen van de commerciële en financiële doelstellingen evenveel belang wordt gehecht aan het creëren van meerwaarde op het gebied van cultuur, sociale structuren of natuur en milieu. > > Het screenen van ieder geselecteerd project op grond van de absolute criteria die de bank hanteert. > > De financiering van specifieke bedrijfsmiddelen, activiteiten of projecten binnen de geselecteerde en gescreende bedrijven en organisaties. Duurzame sectoren die Triodos Bank financiert Triodos Bank is actief in drie sectoren: natuur & milieu, cultuur & welzijn, en sociale economie. Dit houdt in dat de bank in deze sectoren concrete projecten financiert die meerwaarde creëren op cultureel, sociaal of milieugebied en die tevens de benodigde financiële betrouwbaarheid hebben. Natuur & milieu Triodos Bank financiert projecten en initiatieven die duurzaamheid voorstaan op het gebied van natuur en milieu. De bank financiert specifiek projecten die zich inzetten voor het behoud van ecologische kringlopen en die kiezen voor duurzame alternatieven in plaats van end-of-pipe -technologie. Voor biologische landbouw en voeding verwijst de bank naar de officieel erkende labels (Skal, Biogarantie, Soil Association). Gebieden die binnen deze sector in aanmerking kunnen komen voor financiering: > > Biologische landbouw (bijvoorbeeld akkerbouw, zuivel, vlees, pluimvee, bosbouw en tuinbouw) > > Natuurvoeding (bijvoorbeeld winkels, slagerijen, voedselverwerkende industrie, restaurants) > > Duurzame energie (bijvoorbeeld windenergie, zonne-energie, waterkracht, biomassa) > > Eco-ontwikkeling (bijvoorbeeld gedeelde werkplekken, projectontwikkeling, natuurontwikkeling) > > Milieutechnologie (bijvoorbeeld hergebruik, vervoer). 1

2 Cultuur & welzijn Triodos Bank financiert projecten en initiatieven die mensen helpen zich binnen de samenleving te ontwikkelen tot vrije burgers, die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. Daarom streeft de bank naar het financieren van projecten die deze kwaliteiten niet ondergeschikt maken aan financiële en commerciële doelstellingen. Gebieden die binnen deze sector in aanmerking kunnen komen voor financiering: > > Onderwijs (bijvoorbeeld scholen, opleidings- en congrescentra) > > Kinderopvang (bijvoorbeeld kinderdagverblijven, kleuterscholen) > > Gezondheidszorg (bijvoorbeeld medische centra, therapeutische boerderijen, ouderenzorg, hospices) > > Kunst en cultuur (bijvoorbeeld beeldende kunst, uitvoerende kunst, culturele centra, film en media) > > Levensbeschouwing (bijvoorbeeld meditatiecentra, religieuze en spirituele groepen) > > Maatschappelijke projecten (bijvoorbeeld sociale voorzieningen, integratie van migranten, buurthuizen en wijkcentra). Sociale economie Triodos Bank financiert bedrijven die het creëren van meerwaarde voor de samenleving en/of het milieu als een van hun belangrijkste doelstellingen beschouwen. Deze doelstelling moet duidelijk naar voren komen in de geleverde producten en diensten of de gehanteerde werkprocessen (bijvoorbeeld banen creëren voor minder bevoorrechte groepen). Op het gebied van eerlijke handel verwijst de bank naar de labels die erkend zijn door de internationale organisatie voor eerlijke handel (Fairtrade Labelling Organization). Gebieden die binnen deze sector in aanmerking kunnen komen voor financiering: > > Detailhandel non-food (bijvoorbeeld speelgoed, boeken, kleding) > > Productiebedrijven (bijvoorbeeld drukkerijen, uitgeverijen) > > Professionele dienstverlening (bijvoorbeeld advisering, onderzoek, bouwondernemers) > > Recreatie (bijvoorbeeld parken, campings, ecotoerisme) > > Huisvesting (bijvoorbeeld woningbouwcorporaties) > > Eerlijke handel (bijvoorbeeld Fair-Tradewinkels, groothandelaren) > > Ontwikkelingssamenwerking (bijvoorbeeld microkredieten, door Fairtrade Labelling Organizations International - FLO - gecertificeerde producten, gecertificeerde biologische producten). Activiteiten die niet voor financiering in aanmerking komen Naast de positieve benadering, aan de hand waarvan Triodos Bank bepaalt aan welke projecten en bedrijven de bank een financiering verstrekt, toetst de bank ook alle bedrijven en projecten aan een aantal absolute, negatieve criteria. Aan de hand van deze criteria kan Triodos Bank besluiten om aan een initiatief geen financiering te verstrekken. Deze criteria hebben betrekking op een aantal producten en diensten, die de ontwikkeling van een duurzame samenleving op de lange duur in de weg staan. Op basis van deze criteria kan een besluit genomen worden over complexe kredietaanvragen, kunnen klanten geïnformeerd worden over een kredietaanvraag en kunnen spaarders duidelijk geïnformeerd worden waarvoor hun spaargeld wel en niet gebruikt wordt. Maar het leidende principe dat een financiering verstrekt wordt aan initiatieven die een positieve bijdrage leveren aan mens en milieu staat centraal bij alle beslissingen van Triodos Bank. Hoewel Triodos Bank geen financieringen verstrekt aan organisaties die betrokken zijn bij onderstaande producten, diensten en processen, tonen de negatieve criteria wel de realiteit van de complexe economische en financiële omgeving van de bank. Om te zorgen dat de bank haar positieve bijdrage zo groot mogelijk kan maken, heeft Triodos Bank onderstaande criteria opgesteld. Triodos Bank verleent geen kredieten aan organisaties, bedrijven en projecten, die voor meer dan 5% van hun activiteiten betrokken zijn bij niet-duurzame producten en diensten of niet-duurzame werkprocessen. Daarnaast sluit de bank alle organisaties, bedrijven en projecten uit die kernenergie, wapens en milieugevaarlijke stoffen, zoals hieronder beschreven, produceren of distribueren. Niet-duurzame producten en diensten > > Bontindustrie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op het jagen op of het houden van dieren voor hun vel of pels, diensten verlenen aan deze industrie of bontproducten verkopen. > > Kansspelen: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op het ontwerpen, produceren of verkopen van kansspelen, of die financiële diensten verlenen ten behoeve van kansspelen met een korte tijdsspanne tussen inleg en uitkering (zogeheten short odd -kansspelen). > > Kernenergie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op de productie of 2

3 distributie van kernenergie, kernenergiecentrales en specifieke onderdelen voor het opwekken van kernenergie, of die zorgen voor het transport of het deponeren van de verbruikte brandstof. > > Milieugevaarlijke stoffen: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op de productie of verkoop van stoffen die een bedreiging vormen voor mens en milieu. > > Pornografie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op de verkoop van pornografische producten en/of de exploitatie van hieraan gerelateerde winkels en ontmoetingsplaatsen. > > Tabak: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op de productie of verkoop van rookwaar. > > Wapenindustrie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die zich richten op de productie en verkoop van wapens en wapengerelateerde diensten. Hieronder worden zowel conventionele wapens verstaan, zoals pistolen en raketten, als niet-conventionele wapens, zoals nucleaire, chemische en biologische wapens en integrale wapensystemen. Niet-duurzame bedrijfsprocessen > > Bio-industrie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten waarbij dieren die bestemd zijn voor consumptie op een intensieve, milieubelastende en dieronvriendelijke manier worden behandeld en of verwerkt. Ondernemingen die producten verkopen van dieren uit de bio-industrie worden uitgesloten, wanneer zij de consument geen ecogecertificeerd alternatief bieden. > > Corruptie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten, waarbij sprake is van een veroordeling door de rechtbank voor frequente en ernstige corruptie, omkoping of het witwassen van geld en ondernemingen die in de afgelopen drie jaar structureel gedragscodes of verdragen hebben geschonden. > > Repressieve regimes: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten die rechtstreeks en op significante wijze bijdragen aan of profiteren van structurele en grove schendingen van mensenrechten door de overheid of andere actoren. > > Dierproeven: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten waarbij dierproeven worden gebruikt voor niet-medische doeleinden, of waarbij niet-medische producten worden verkocht die op dieren zijn getest. > > Genetische modificatie: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten waarbij producten worden vervaardigd die tot stand zijn gekomen met behulp van genetische modificatie. Alle organisaties, ondernemingen en activiteiten, die zorgen voor de verkoop van genetisch gemodificeerde producten worden uitgesloten, wanneer deze producten niet van een duidelijk label zijn voorzien. > > Overtreding van wetgeving, gedragscodes of conventies: alle organisaties, ondernemingen en activiteiten waarbij sprake is van frequente en ernstige schending van wetgeving, gedragscodes of conventies, tenzij er bewijs is van gedragsverandering van de onderneming. De volgende criteria worden afgewogen: > > Overtreding van milieuwetgeving: schending van onder andere nationale milieustandaarden, voorschriften en wetgeving. > > Overtreding van arbeids- en overige wetgeving: schending van onder andere productaansprakelijkheid, marketingwetgeving, antitrustwetten. > > Overtreding van internationale codes en conventies: schending van onder andere internationale en regionale milieuconventies, relevante gedragscodes. In een aantal sectoren wordt van bedrijven verwacht dat ze sectorspecifieke codes onderschrijven en naleven. Dit betreft bijvoorbeeld de richtlijnen van de World Commission on Dams, certificaten voor de herkomst van hout (bijvoorbeeld fsc), vis (msc) en diamanten (volgens het Kimberleyproces), de who (code voor marketing van babymelkvervangers) en meer in het algemeen de richtlijnen van de Wereldbank. > > Overtreding van fundamentele arbeidsrechten: schending van de fundamentele arbeidsrechten voor kinderarbeid, discriminatie, dwangarbeid, vakbondsvrijheid, collectieve onderhandelingen, gezondheid en veiligheid, salaris en werktijden. Hierbij wordt uitgegaan van de fundamentele conventies van de International Labor Organization en van de oeso-richtlijnen. Andere niet-duurzame producten en processen Het kan voorkomen dat producten, diensten of bedrijfsprocessen niet vallen onder een van de bovenstaande criteria, maar wel in contrast staan met de missie van Triodos Bank, bijvoorbeeld niet-duurzame visserij en vormen van landbouw en toerisme die negatieve effecten hebben op mens en natuur. Deze producten en processen worden regelmatig bekeken, zodat wij op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen. Indien een product of 3

4 proces op enig moment een relevant absoluut selectiecriterium blijkt te zijn, is geen financiering mogelijk. Naast deze criteria wordt ieder geval ook apart getoetst en heeft de bank het recht om alle projecten uit te sluiten die naar opvatting van Triodos Bank niet-duurzaam te noemen zijn. Toezicht op de besteding van middelen Triodos Bank richt zich op kredietverlening aan kleine en middelgrote organisaties, instellingen, bedrijven en projecten. De bank kan hierdoor nauw contact houden met de mensen die verantwoordelijk zijn voor de bedrijfsvoering en kan nagaan hoe de middelen daadwerkelijk worden besteed. Kredieten worden verleend voor een specifiek doel dat door de bank kan worden bewaakt. Er wordt dus een specifiek bedrijfsmiddel gefinancierd. Kredieten aan grotere organisaties en bedrijven die duurzaamheid niet als een wezenlijk onderdeel van hun missie beschouwen, kunnen eveneens in aanmerking komen als het gaat om de financiering van een specifiek project of bedrijfsmiddel dat een duidelijke en directe binding heeft met duurzame sectoren of activiteiten waarvoor financiering door Triodos Bank mogelijk is, dit in overeenstemming met de belangrijkste doelstelling van de bank. Zeist, december 2008 Triodos Bank nv, 3704 EC Zeist, Nederland Belgische bijkantoor : Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel 4

5 TlB Triodos Bank minimumeisen voor leningen en investeringen Triodos Bank past een zeer bewuste positieve benadering toe bij de aanwending van het geld dat klanten sparen en beleggen bij de bank. Wij financieren dan ook alleen organisaties die bijdragen aan het tot stand brengen van een duurzame toekomst voor mensen, de samenleving en het milieu. De criteria die wij toepassen voor het verstrekken van leningen vormen een belangrijk onderdeel van onze bankactiviteiten. Het spaargeld dat aan ons wordt toevertrouwd, wordt ingezet voor het financieren van ondernemingen die verantwoord opereren vanuit maatschappelijk, cultureel en milieu-oogpunt en die zorgen voor een blijvende en positieve verandering. Daarnaast biedt Triodos Bank ook beleggingsdiensten aan die aansluiten bij onze missie en visie. Deze diensten worden aangeboden door Triodos Investment Management en Private Banking. Klanten kunnen beleggen in beursgenoteerde bedrijven die een bovengemiddelde prestatie leveren op sociaal- en milieugebied binnen de sector. Triodos Bank hanteert deze minimumeisen om duidelijk te maken welke bedrijven wij niet financieren en waarom. Dit geldt zowel voor de leningen die wij verstrekken als voor onze investeringen. Deze minimumeisen gelden voor al onze producten en diensten, maar zijn met name relevant voor klanten die hun geld zo duurzaam mogelijk willen beleggen in beursgenoteerde bedrijven. Als uitgangspunt voor het vaststellen van deze minimumeisen heeft Triodos Bank zeven thema s vastgesteld die we het meest relevant vinden voor de samenleving. Dit zijn verantwoord gebruik van ons cultureel erfgoed, dierenwelzijn, ecosystemen, mensenrechten, natuurlijke hulpbronnen, maatschappelijke structuren en gezondheid. De minimumeisen zijn dynamisch en kunnen veranderen onder invloed van wetgeving, het publieke debat, best practice standaarden of gedrag van ondernemingen. Triodos Bank onderhoudt tevens een dialoog met diverse belangengroepen, organisaties en deskundigen. Deze dialogen kunnen leiden tot aanpassingen van onze minimumeisen. Bedrijven komen alleen in aanmerking voor investering door Triodos Sustainable Funds en Triodos Private Banking als ze aan de minimumeisen voldoen. Echter, in uitzonderingsgevallen, kunnen bedrijven in aanmerking komen voor belegging indien ze een duidelijke ambitie hebben om op korte termijn aan onze minimumeisen te gaan voldoen. Deze ambitie moet publiek zijn gemaakt en moet worden onderbouwd door een duidelijke strategie inclusief doelstellingen en heldere tijdslijnen. De toelating van zo n bedrijf zal zorgvuldig worden toegelicht. Triodos Bank hanteert drie soorten minimumeisen bij de selectie van te financieren ondernemingen: Productgerelateerd Ondernemingen worden uitgesloten van financiering wanneer ze een van de hieronder beschreven producten maken of verkopen of diensten leveren. Als drempel voor uitsluiting geldt 5% van de bedrijfsomzet. Voor de verkoop van tabak wordt een drempel van 10% gehanteerd. Triodos Bank onderscheidt daarnaast vijf producten waarin enige omzet direct leidt tot uitsluiting: de productie van s werelds meest gevaarlijke stoffen, kernenergie, niet-conventionele gaswinning, niet-conventionele oliewinning en wapens. Voor de laatste vier producten geldt bovendien een strikt maximum voor indirecte betrokkenheid. Zie hiervoor de beschrijving van de eisen hieronder. Procesgerelateerd Ondernemingen worden uitgesloten van financiering wanneer ze herhaaldelijk, significant en zonder gedragsverandering betrokken zijn bij controversiële activiteiten. Naast de hieronder genoemde controversiële activiteiten is ook het leveren van een actieve bijdrage aan de totstandkoming van zeer controversiële projecten reden voor uitsluiting, tenzij voldoende garantie aanwezig is dat de invloed van de onderneming wordt aangewend om de mogelijk negatieve gevolgen van het project zoveel mogelijk te beperken. Het betreft met name grote damprojecten, de aanleg van olie- en gaspijpleidingen en mijnbouwprojecten. Bij deze projecten gaat het meestal om een optelsom van procesgerelateerde uitsluitingscriteria zoals de schending van mensenrechten, milieuschade en corruptie. Voorzorgsprincipe Ondernemingen die actief zijn in sectoren met een verhoogd duurzaamheidrisico worden uitgesloten van financiering, tenzij zij een proactief beleid voeren om controverses te voorkomen. Dit geldt bijvoorbeeld voor bedrijven die actief zijn in mijnbouw, olie- en gaswinning, maar ook bedrijven actief in de voedingssector of het fabriceren van 1

6 consumentengoederen. Het voorzorgsprincipe volgt de ontwikkeling van best practices van bedrijven en richt zich op beleid, programma s, doelen en prestatiecijfers. Best practices illustreren de betrokkenheid van ondernemingen met deze vraagstukken en laten ruimte voor een continue update van de minimum standaarden. In toevoeging tot wat hieronder wordt vermeld, geldt het voorzorgsprincipe voor de volgende producten en activiteiten: alcohol, pornografie, bio-industrie, dierproeven, genetische modificatie, schending van arbeids- en mensenrechten, corruptie en milieuschade. Het kan voorkomen dat producten, diensten of bedrijfsprocessen niet vallen onder een van de bovenstaande criteria maar wel een significante belemmering vormen voor duurzame ontwikkeling. In dergelijke gevallen kan dat ook tot uitsluiting leiden. Indien voor dergelijke producten, diensten of processen een eenduidige minimumeis voorhanden is, zal die worden opgenomen in onderstaande lijst. Hieronder volgt een opsomming van de producten procesgerelateerde activiteiten die leiden tot uitsluiting van financiering van een onderneming. Product gerelateerd Bio-industrie Ondernemingen die dierlijke voedingsmiddelen produceren, verwerken of verkopen zonder minimumeisen te stellen aan het veehouderijsysteem en zonder alternatieven te bieden. Ondernemingen die voedingsmiddelen met dierlijke ingrediënten verkopen wanneer zij geen maatregelen nemen tot het stimuleren en promoten van diervriendelijkere producten. Ondernemingen die specifieke producten of diensten leveren direct aan intensieve veehouderijen of aan dierentransportbedrijven en slachthuizen die diensten leveren aan de intensieve veehouderij. Bontindustrie Ondernemingen die dieren vangen of houden voor hun huid/pels. Ondernemingen die specifieke diensten verlenen aan de bontindustrie en ondernemingen die bontproducten en speciaalleer verkopen. Dierproeven Ondernemingen die niet-medische producten verkopen die op dieren zijn getest of die proeven toepassen voor niet-medische doeleinden zonder dat deze wettelijk verplicht zijn. Het gebruik van dierproeven voor medische doeleinden wordt toegestaan, mits het dierenleed en het aantal gebruikte dieren zo veel mogelijk wordt beperkt. Genetische modificatie Ondernemingen die producten vervaardigen met behulp van genetische gemodificeerde organismen, tenzij het product duidelijke sociale en ecologische meerwaarde heeft en onder strikt gecontroleerde omstandigheden wordt geproduceerd. Ondernemingen die transgene voedselgewassen ontwikkelen en commercialiseren. Genetisch gemodificeerde dieren mogen alleen gebruikt worden bij behandeling van levensbedreigende ziektes en als er geen alternatieven voorhanden zijn. Ondernemingen die genetisch gemodificeerde organismen verwerken, tenzij zij proactief zijn in het zoveel mogelijk reduceren en/of vermijden van het gebruik van deze organismen. Ondernemingen die producten verkopen waarin genetisch gemodificeerde ingrediënten en materialen worden verwerkt, tenzij zij een alternatief product zonder genetische modificatie bieden. Kansspelen Ondernemingen die kansspelen ontwerpen, produceren of verkopen. Ondernemingen die financiële diensten leveren die aan kansspelen gerelateerd zijn. Kernenergie Ondernemingen die kernenergie, kernenergiecentrales of specifieke onderdelen voor het opwekken van kernenergie produceren of verkopen. Hiertoe behoren ook ondernemingen die de gebruikte brandstof transporteren of opslaan. Een uitzondering wordt gemaakt voor electriciteitsbedrijven met een relatieve lage CO 2-uitstoot die voor de levering van elektriciteit gedurende piekmomenten afhankelijk zijn van de inkoop van elektriciteit van een onbekende bron tot een maximum van 5% van de totale verkochte elektriciteit. Daarnaast worden ondernemingen uitgesloten van financiering indien ze indirect betrokken zijn bij kernenergie en kernenergie gerelateerde activiteiten via deelnemingen in andere bedrijven met een waarde van meer dan EUR 100 miljoen of 1% van de eigen participaties. Kolen Ondernemingen die elektriciteit opwekken of verkopen afkomstig uit kolencentrales. Milieugevaarlijke stoffen Ondernemingen die stoffen produceren of verkopen die een bedreiging vormen voor mens en milieu, zoals pesticiden. Daarnaast worden ondernemingen direct uitgesloten van financiering indien ze enige betrokkenheid hebben bij de productie of verkoop van stoffen die internationaal erkend zijn als de meest gevaarlijke stoffen. Niet-conventionele gaswinning Bedrijven die niet-conventioneel gas produceren, zoals schaliegas. Daarnaast worden ondernemingen uitgesloten van financiering indien ze indirect betrokken zijn bij de productie van niet-conventioneel gas via deelnemingen in andere bedrijven met een waarde van meer dan EUR 100 miljoen of 1% van de eigen participaties. Niet-conventionele oliewinning Ondernemingen die niet-conventioneel olie produceren, zoals olie afkomstig uit teerzanden. Daarnaast worden ondernemingen uitgesloten van financiering indien ze indirect betrokken zijn bij de 2

7 productie van olie uit teerzanden via deelnemingen in andere bedrijven met een waarde van meer dan EUR 100 miljoen of 1% van de eigen participaties. Pornografie Ondernemingen die pornografische producten produceren of ontwikkelen. Tabak Ondernemingen die tabaksproducten produceren en ondernemingen die dergelijke producten onder eigen merk verkopen. Wapens Ondernemingen die wapens, specifiek ontworpen onderdelen voor wapens en wapengerelateerde diensten produceren en verkopen. Hieronder worden zowel conventionele wapens als niet-conventionele wapens, zoals nucleaire, chemische en biologische wapens en integrale wapensystemen, verstaan. Daarnaast worden ondernemingen uitgesloten van financiering indien ze indirect betrokken zijn bij wapens en wapengerelateerde activiteiten via deelnemingen in andere bedrijven met een waarde van meer dan EUR 100 miljoen of 1% van de eigen participaties. Bovendien wordt van banken verwacht dat zij een nulbeleid toepassen voor aandelenbelangen, obligaties en leningen die verband houden met ondernemingen die betrokken zijn bij de productie en verkoop van antipersoonsmijnen, clusterbommen en biologische en chemische wapens. Hierbij geldt een uitzondering voor passief beheerde fondsen die direct zijn gerelateerd aan een index, voor fondsen van derde partijen en voor execution-only bewaaractiviteiten. Proces gerelateerd Schending van arbeids- en mensenrechten Ondernemingen die fundamentele arbeidsrechten ernstig en frequent schaden. Ook ondernemingen die, als gevolg van hun activiteiten, waarschijnlijk betrokken zullen zijn bij dergelijke schendingen maar er geen blijk van geven dat zij zich daarvan bewust zijn. Fundamentele arbeidsrechten omvatten rechten ten aanzien van de voorkoming van kinderarbeid, discriminatie, dwangarbeid en vakbondsvrijheid, het recht op collectieve onderhandelingen, een gezonde en veilige werkplek en salaris- en werktijdengerelateerde rechten. Daarbij wordt uitgegaan van de fundamentele conventies van de International Labour Organisation en de OESO-richtlijnen. Ook ondernemingen die rechtstreeks en op significante wijze bijdragen aan of profiteren van structurele en grove schendingen van mensenrechten door de overheid of andere partijen worden uitgesloten. Corporate governance Dit betreft onder andere ondernemingen waarbij ernstige onregelmatigheden in de boekhouding worden vastgesteld. Tevens valt onder dit criterium het beloningsbeleid van bedrijven. Als het beloningsbeleid belangrijke morele bezwaren met zich meebrengt of strijdig is met lokale of internationale standaarden kan dit leiden tot uitsluiting. Corruptie Ondernemingen die frequent veroordeeld zijn voor gevallen van corruptie, omkoping of het witwassen van geld. Milieuschade Ook zonder het overtreden van wet- en regelgeving kunnen ondernemingen zich schuldig maken aan het toebrengen van schade aan het milieu en aan ecosystemen. Getoetst wordt of een onderneming aandacht heeft voor biodiversiteit en het voorkomen van klimaatverandering, zoetwater schaarste en ontbossing. Zo wordt onder meer onderzocht of ondernemingen die gebruik maken van palmolie, visserijproducten of bosbouwproducten zich bewust zijn van de niet-duurzame aspecten van deze producten en maatregelen nemen om betrokkenheid te voorkomen. Ondernemingen die energie van biomassa opwekken met gebruikmaking van controversiële basismaterialen. Ondernemingen die het milieu frequent en in ernstige mate schade toebrengen kunnen ook worden uitgesloten van financiering als zij hiervoor niet gerechtelijk zijn of worden vervolgd (bijvoorbeeld in landen waar wet- en regelgeving onvoldoende ontwikkeld zijn). Overtreding van wetgeving, gedragscodes of conventies Ondernemingen die frequent en in ernstige mate wetten, gedragscodes of conventies hebben geschonden, tenzij er bewijs is van een structurele verandering binnen de onderneming die leidt tot ingrijpende gedragsverandering. De volgende criteria worden afgewogen: Overtreding van internationale voorschriften en conventies: dit betreft schending van onder andere internationale milieuconventies en relevante gedragscodes. In een aantal sectoren wordt van bedrijven verwacht dat ze sectorspecifieke codes naleven. Dit betreft bijvoorbeeld de richtlijnen van de World Commission on Dams; certificaten voor de herkomst van hout (bijvoorbeeld FSC), vis (MSC), palmolie (Roundtable on Sustainable Palm Oil) en diamanten (volgens het Kimberley Proces), de WHOcode voor marketing van moedermelkvervangers en meer in het algemeen de richtlijnen van de Wereldbank. Overtreding van wetten: dit betreft schending van onder andere regels voor productaansprakelijkheid, nationale milieustandaarden en -voorschriften, arbeidswetgeving, marketingwetgeving en wetten tegen kartelvorming. Triodos Bank, februari