Doordacht Duurzaam. Acht keer aan de slag met duurzaam ondernemen

Transcriptie

1 Doordacht Duurzaam Acht keer aan de slag met duurzaam ondernemen

2 Inhoudsopgave Voorwoord Voorwoord 3 Aannemersbedrijf van Zoelen 4 Brandwijk Kerstpakketten 6 EnerPro advies- en ingenieursbureau 8 De Katoenfabriek 10 Libertas 12 De Rooy Transport 14 Tricode 16 Vogelaar Verzenders 18 Meer weten? 20 Er wordt veel gesproken en geschreven over duurzaamheid. Inmiddels wordt in elke beleidsnota het belang van duurzaamheid benadrukt. Soms ontstaat daardoor de indruk, dat bij ondernemers het onderwerp nog in de kinderschoenen staat. Maar niets is minder waar. Ondernemers praten er niet over, maar zijn er gewoon mee aan de slag. Niet alleen leidt duurzaam ondernemerschap tot energiebesparing en CO 2 -reductie, het levert ook veel nieuwe marktkansen op. De echte praktijk is verrassend en inspirerend. Er gebeurt heel veel binnen de muren van het bedrijfsleven. Dwars door alle bedrijfstakken heen, bij grote en kleine ondernemingen en op allerlei manieren: door milieubewust te bouwen, door het gebruik van duurzame materialen, of door duurzame productieprocessen toe te passen. Maar ook door constant te zoeken naar nieuwe ontwikkelingen. Vandaar dit initiatief om aan de hand van inspirerende voorbeelden andere ondernemers verder te helpen. In deze brochure komen zes ondernemers en twee ondernemersduo s aan het woord, die duidelijk maken dat duurzaamheid niet meer is weg te denken uit onze samenleving. Zoals een ondernemer zegt: Het zit in de mensen. Op een sprekende en aanstekelijke manier zijn de mooie voorbeelden voor het voetlicht gebracht. Op een heldere wijze is beschreven wat de persoonlijke drijfveren zijn van de ondernemers om duurzaam te ondernemen. Vanuit zakelijke overwegingen, maar beslist ook vanuit hun persoonlijke wens om hun sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Heel concreet en met een no-nonsense mentaliteit. Duurzaamheid is niet zo ingewikkeld. Je moet het gewoon doen. Veel duurzame inspiratie gewenst! Jaap Docter, directeur Regionale Economie i Als u dit symbool tegenkomt kunt u meer informatie vinden bij Meer weten? op bladzijde 20 en

3 Aannemersbedrijf Van Zoelen Duurzaamheid volgens Stevelina Overeem, financieel directeur Over Aannemersbedrijf Van Zoelen Plaats: Utrecht Activiteiten: nieuwbouw, verbouw, renovatie en onderhoud Opgericht in: 1918 Aantal medewerkers: 90 Website: Wat: aanschaf twee caddy s op groengas Waarom: bij maken van de footprint over 2009 bleek dat 75% van de CO 2 -uitstoot voortkwam uit gebruik van auto s en bestelbussen Wanneer: 2010 Totale investering: per caddy Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: per caddy 540 per jaar per caddy Terugverdientijd van de meerprijs: vier-en-een-half jaar Duurzaamheid is voor ons het langetermijndenken. Zo was er in de jaren negentig een hype rond milieuvriendelijk bouwen. De toenmalige directeuren zeiden: We moeten ons pand duurzaam bouwen. Die trend stierf destijds helaas een stille dood: het had te veel een geitenwollensokkengehalte. Maar wij hadden toen wel een pand dat heel lang mee kon op een milieuvriendelijke manier en in die zin heel goed bij onze langetermijnvisie paste. Met het filmpje van Al Gore in 2006 is het duurzame naar mijn idee wat minder stoffig geworden en kreeg het echt een boost. In die tijd mochten we het pand van het Wereld Natuur Fonds bouwen, wat echt compleet duurzaam is gemaakt. Die opdracht kregen we mede, omdat we zelf een duurzaam pand hebben staan. We hebben onszelf toen FSC gecertificeerd. Dat is best een toestand, maar zeker noodzakelijk. Anders ben je half bezig, je moet echt honderd procent zeker weten dat de materialen uit een goede bron komen. Als ik kijk naar de projecten die we nu doen, zie ik dat er veel meer duurzame elementen in zitten dan vijf jaar geleden. Mensen weten alleen niet altijd waar ze moeten beginnen, maar dat komt langzaam. Vaak wordt gedacht dat duurzaam bouwen, m vooral in de installaties zit. Maar het is ook naar het hele ontwerp kijken, gebruikmaken van de zonnestand en bewust over materialen nadenken. Door de crisis kiezen mensen echter toch vaak voor goedkope kortetermijnoplossingen. Daarbij helpt het niet dat er zo veel leegstaat. Je moet toch een duidelijk intrinsieke overtuiging hebben, wil je in een duurzaam pand gaan zitten, bijvoorbeeld omdat je dat wil uitstralen. Wat betreft FSC gaat de ontwikkeling hard nu: een paar jaar geleden werd dertig procent met FSC uitgevoerd, nu is dat zeventig procent. Bovendien komt dit echt vanuit de vraagkant. Duurzaamheid begint met nadenken over wat je aan het doen bent en wat de impact daarvan op het milieu is. Je bekijkt of je daar iets in kan veranderen. Als je daar eenmaal mee bezig bent, wordt het leuk. Je hebt het erover met een collega en die gaat er eveneens wat mee doen. Dat is beter dan in grote lijnen beleid gaan neerleggen, want uiteindelijk is dat de belangrijkste boodschap: het zit in de mensen. Je kunt zulke mooie apparaten op het dak zetten, maar het gaat erom dat de mensen gaan nadenken over hun handelingen en wat voor impact die hebben. Ken je dat spotje een beter milieu begint bij jezelf? Dat kwam me toen helemaal de keel uit. Maar laatst dacht ik verrek, dat is wel de kern. Ingewikkelder is het niet. Als je maar die lange termijn vasthoudt en kijkt naar kleine handelingen. En zo profileer je jezelf ook nog op een mooie manier. Maatregelen voor terugdringen CO2 Maken footprint en bewustwording bedrijf Van Zoelen Duurzame Bouwspel ontwikkeld Oplevering eigen duurzaam kantoorpand Nevadadreef te Utrecht i Eerste FSC-gecertificeerde aannemer van Nederland Oplevering WNF-hoofdkantoor te Zeist i Deelnemer Op Kop provincie Utrecht Diverse workshops voor bouwpartners over duurzame bedrijfsvoering i Deelprojectleider van Op Kop project Aanschaf caddy s op groengas Aanschaf Iveco-vrachtwagen op aardgas 4 5

4 Brandwijk Kerstpakketten Duurzaamheid volgens Dick Brandwijk, directeur Over Brandwijk Kerstpakketten Plaats: Zaltbommel Activiteiten: ontwikkeling en samenstelling van kerstpakketten met Brandwijk Kerstpakketten, ontwikkeling van promotieartikelen met Promo.nl Opgericht in: 1982 Aantal medewerkers: 7 vaste en 75 oproepkrachten bij Brandwijk Kerstpakketten, 4 vaste krachten bij Promo.nl Website: Wat: sealmachine met voorreksysteem waardoor minder plastic wordt verbruikt Waarom: winst voor het milieu en economische overwegingen Wanneer: 2010 Totale investering: Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: normaal kost het sealen van een pallet 1,02, met deze machine bedraagt dit nog maar 0,46 Terugverdientijd van de meerprijs: 2000 pallets of een jaar In 2005 zaten we op een tweesprong: ons pand was te klein geworden, dus we moesten nadenken over hoe we ons verder gingen ontwikkelen. We besloten om te gaan bouwen en wel zo duurzaam mogelijk. Op het moment dat we gingen bouwen, het was intussen 2008, sloeg de crisis toe. Ik realiseerde me dat ik mij nog meer dan voorheen zou moeten onderscheiden, want dat is natuurlijk de clue van het ondernemerschap. Toen wees een relatie mij erop: Dick, jullie ondersteunen goede doelen, doen veel voor de regio, jullie zijn hartstikke duurzaam met jullie pand, dat moet je eigenlijk meer naar buiten brengen. Nou moet dit natuurlijk in je aard zitten. Ik was erg actief op het gebied van duurzaam ondernemen maar liep daar niet mee te koop. Maar nu, doordat maatschappelijk verantwoord ondernemen zo veel aandacht krijgt en doordat certificeringen steeds belangrijker worden, wordt het steeds logischer om dat te laten zien aan iedereen. Bovendien communiceren onze klanten dit graag: het gros van de bedrijven dat hier koopt, wil door middel van het kerstpakket uitstralen dat ze duurzaam bezig zijn. Het lastige van het hele duurzame verhaal is alleen: hoe toets je het? Als een metselaar tegen jou zegt dat hij goed is, kun je dat controleren doordat hij een recht muurtje metselt. Maar als iemand zegt ik ben duurzaam bezig, nou, dat is leuk, maar hoe controleer je dat? Daarom ben ik officieel gaan certificeren, zodat je ook gecontroleerd kan worden. Dat is best lastig, want er bestaat momenteel een woud aan allerlei websites en prestatieladders en de een wordt snel verward met de ander. Uiteindelijk zijn we uitgekomen bij de CO 2 -Prestatieladder. Ik heb natuurlijk geld en tijd besteed aan die certificeringen, maar het leuke is dat het echt veel oplevert. Zo ben je je er bewuster van waar je mee bezig bent. Door certificeren ga je nadenken wat doe ik nou eigenlijk allemaal?. We hebben hier natuurlijk al een heel duurzaam pand neergezet en daaraan kunnen we niet veel meer veranderen, maar dat kan wel aan bijvoorbeeld ons wagenpark. Het is heel leuk om te zien dat heel veel mensen het idee hebben dat duurzaamheid geld kost, maar als je kritisch gaat kijken naar je afvalstromen en naar je CO 2 -reductie, dan levert dat juist geld op. En bovendien is het zo dat dit soort bedrijven elkaar aantrekt. En dat levert weer geld op. Natuurlijk kijk je evenzeer naar de toekomst van het Planetaspect. Als ik naar mijn dochters kijk ben ik blij dat we deze weg zijn ingeslagen. Maar het is alles bij elkaar: People, Planet en Profit. Ik heb het idee dat de groep bedrijven die zich bezighoudt met duurzaamheid sterk groeiende is. Steeds meer mensen zien dat het geld en genoegdoening oplevert. Het is gewoon heel erg leuk. Maar ik wil daarom ook een waarschuwing geven: pas op, want als je er eenmaal mee bent besmet, laat het je niet meer los! i CO2-Prestatieladder niveau 3 gecertificeerd Pand geschikt gemaakt voor mensen met een arbeidsbeperking i FIRA Brons gecertificeerd Bouw van een nieuw duurzaam bedrijfspand i ISO 9001 gecertificeerd Indiensttreding personeelslid met een arbeidsbeperking i Ondertekening partnerovereenkomst De Normaalste Zaak i MVO-certificaat behaald 6 7

5 EnerPro advies- en ingenieursbureau Duurzaamheid volgens Rick van Manen en Eric van Doorn, eigenaren Over EnerPro advies- en ingenieursbureau Plaats: Veenendaal Activiteiten: advies op het gebied van energiebesparing en duurzame energie met EnerPro, leverantie van zonnepanelen met EnerSolar, en ontwikkeling van duurzame speelconcepten met EnerPlay Opgericht in: 2008 Aantal medewerkers: 5 Website: Wat: uitgevoerd advies aan GroenRijk Achterberg B.V. voor installatie van duurzame hoogfrequente verlichting Waarom: energie besparen en minder onderhoudskosten Wanneer: 2010 Totale investering: Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: circa per jaar Terugverdientijd van de totale investering: minder dan anderhalf jaar In 2008 zijn we samen afgestudeerd in werktuigbouwkunde met onze eigen onderneming, waarmee we wilden inspringen op de kansen in de energiemarkt. Dit was de basis voor EnerPro. Wat we doen, is mensen bewustmaken op het vlak van energiebesparing en dat op een leuke en toegankelijke manier, of dat nu in euro s is of op een andere manier. Daarom hebben we EnerSolar en EnerPlay opgericht. Om enerzijds specifiek op zonne-energie in te springen en anderzijds met duurzame educatieve speelconcepten ook kinderen bewust te maken dat energie niet zomaar uit het stopcontact komt. In eerste instantie keken we hier vooral met een ondernemersbril naar, want er lagen kansen in de markt. De energierekening blijft namelijk maar stijgen, gemiddeld zo n acht procent per jaar. Maar hoe verder je eigenlijk komt, hoe bewuster je wordt dat het nodig is dat er iets verandert. Dat groeit alleen maar doordat we er steeds meer in zitten. Wij proberen al een paar jaar met EnerPro mensen bewust te maken door bijvoorbeeld scenario s te laten zien met de besparing in energie, CO 2 en euro s. Maar wat we nu zien, is dat mensen enthousiast worden van zonnepanelen, omdat dit een heel tastbaar product is. Duurzaamheid is niet de focus, ze willen gewoon zonnepanelen omdat het rendabel is. Als ze die zonnepanelen eenmaal hebben, wordt het ineens heel inzichtelijk wat ze besparen. En dan wordt verdere besparing een sport en gaan ze kijken hoe ze op andere manieren kunnen besparen. Wat de zonnepanelenmarkt lastig maakt, is dat subsidie komt en gaat. Zodra er weer een subsidie wordt aangekondigd, verkopen we niets omdat mensen daar op gaan wachten. Als de subsidiepot beschikbaar is, volgt er een enorme opleving waarna de boel weer instort. De overheid verstoort op die manier de markt. Het is eigenlijk een enorm misverstand in Nederland dat zonne-energie alleen maar rendabel is met subsidies. Alsnog blijft duurzaamheid en het gebruik van zonnepanelen opkomen. Voor consumenten wordt het steeds belangrijker, waardoor bedrijven er meer op inspringen. Maar we zien nu wel dat er verschillen zijn tussen bedrijven. Sommige denken echt dit kan bijdragen in mijn business, hierdoor kan ik kosten besparen. Terwijl anderen het gewoon als extra kosten op de korte termijn zien. Als je het op zo n manier blijft bekijken, dat schiet niet op. Je moet je er eerst bewust van worden dat het gewoon voordeel oplevert op de lange termijn. Als je daar niet in gelooft, ben je er misschien nog niet klaar voor. Je kunt echt waarde toevoegen door het bedrijfseconomisch in te steken. En je hoeft geen geitenwollensok te zijn om te zien dat je gewoon profijt kunt halen uit duurzaamheid, al is het alleen maar financieel rendement. Pitch Sustainable Playground op Big Improvement Day Oprichting EnerSolar Oprichting EnerPro, in Verlegging focus naar Inkoopcollectief Food Valley Oprichting EnerPlay eerste instantie gericht compleet advies op het Solar Challenge gestart op energielabels voor vlak van energiebesparing Presentatie Sustainable Playground aan woningen en duurzame energie i Deelnemer Op Kop provincie Utrecht de Koninklijke Familie op Koninginnedag 8 9

6 De Katoenfabriek Over De Katoenfabriek Plaats: Utrecht Activiteiten: verkoop en duurzaam bedrukken van duurzame kleding Opgericht in: 2005 Aantal medewerkers: 3 Website: Wat: aanschaf ECO-Solvent printer, voor het printen van bedrukking voor textiel Waarom: behoefte aan een machine die niet-milieubelastend kan drukken zonder vluchtige stoffen en kostenbesparing Wanneer: 2010 Totale investering: Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: per jaar aan materiaal-, inkt- en energiekosten Terugverdientijd van de totale investering: twee jaar Duurzaamheid volgens Yvette van den Bergh en Kasper van Middelkoop, eigenaren Het begon eigenlijk allemaal toen Kasper bij een textieldrukkerij werkte waar de winst het allerbelangrijkste was, een echte prijsvechter. De textiel die daar werd gebruikt, was ontzettend goedkoop. Nieuwe shirts werden bijvoorbeeld als schoonmaaklap gebruikt, omdat dat goedkoper was dan een echte schoonmaaklap. Dat moet toch anders kunnen, dachten we. Zo is het idee ontstaan om met duurzaam textieldrukwerk aan de slag te gaan. Dat was er toen eigenlijk helemaal niet in Nederland. We zijn als eerste begonnen met een combinatie van zowel duurzaam drukken als duurzame textiel. In de beginperiode hadden we ook niet-duurzame textiel, omdat de duurzame markt nog zo onbekend was. Maar een aantal mensen zeiden: Je moet daar helemaal voor gaan, want het ene ontkracht het andere. Daarom besloten we om helemaal voor het groene avontuur te gaan, omdat we onszelf daar het beste bij voelden. Dat was wel een risico, want veel mensen vonden het daardoor te duur. Maar als je het actief aanbiedt, kun je nieuwe klanten vinden die daar juist voor willen gaan. Als mensen niet weten dat het er is, wordt het niet afgenomen. Toevallig zijn we op een goed moment ingestapt, toen de groene markt zich begon te ontwikkelen: consumenten en bedrijven die zelf ook duurzaam bezig zijn, wisten ons te vinden. Wat we goed merken, is dat alles kleiner en ambachtelijker wordt en dat mensen daar bewust voor kiezen. Wij bieden hier echt de service en persoonlijke aandacht. Je kunt hier langskomen, alles passen en bovendien direct zien hoe het gemaakt wordt. Mensen willen dat niet perse om het duurzame, maar vooral omdat ze kiezen voor het verhaal erachter. Bovendien is het steeds belangrijker dat dingen langer meegaan: mensen zijn minder op zoek naar wegwerpproducten. Een goed voorbeeld is onze promotie-shirts. De promotiewaarde is veel groter als je iets maakt dat mensen willen blijven dragen. Ook na die ene gelegenheid waar het voor gemaakt is. We vonden het ondernemerschap best spannend. In Utrecht zitten bijvoorbeeld een aantal prijsvechters in de textieldrukkerij, maar we merken dat die markt zich vanzelf heeft uitgekristalliseerd. We hebben gewoon een compleet andere doelgroep. Het zou natuurlijk mooi zijn als de hele markt zich uiteindelijk op duurzaam textiel richt. Daar moeten we rekening mee houden en natuurlijk hopen wij dat dit straks de normale gang van zaken is. We moeten blijven kijken naar nieuwe ontwikkelingen, zoals nieuwe duurzame textielsoorten of nieuwe duurzame druktechnieken. Zo kun je zorgen dat je er steeds op vooruit loopt, maar daar is nog wel een weg te gaan. We krijgen dagelijks mensen in de winkel die het bestaan van duurzaam textiel niet kennen. Gelukkig kunnen we hier heel goed laten zien wat het inhoudt en hoe het gemaakt wordt. We merken dat mensen het leuk vinden om erover te leren. Hier valt dus zeker werk te verrichten Oprichting De Katoenfabriek Omslag naar enkel duurzame textiel Oprichting Clean&Unique-label in samenwerking met de Fairwear Foundation Verhuizing naar Oudegracht in Utrecht en duurzame verbouwing Aanschaf ECO-solvent printer Toevoeging LED tl-buizen aan verlichting 10 11

7 Libertas Duurzaamheid volgens Peter Lagerweij, directeur Over Libertas Plaats: Bunnik Activiteiten: opmaak, druk en binden van papierwerk Opgericht in: 1913 Aantal medewerkers: 27 Website: Wat: een bestelbus die op groengas rijdt Waarom: de wens om CO 2 te reduceren Wanneer: 2011 Totale investering: Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: per jaar, 20% minder CO 2, 95% minder NOx Terugverdientijd van de meerprijs: twee jaar De grafische industrie kampt behoorlijk met een imagoprobleem op het gebied van duurzaamheid. Daarom vonden en vinden wij het onze verantwoordelijkheid om de boel op een zo milieubewust mogelijke wijze aan te pakken. Hier zijn we al sinds 1995 met succes mee bezig. De afgelopen jaren bekijken we duurzaamheid meer vanuit MVO-perspectief, waarbij People, Planet, Profit voor ons als kapstok dienen. De zorg voor People, voor je medewerkers, is dan de basisvoorwaarde, vinden wij. Daar krijgen wij veel voor terug. We kennen weinig tot geen verloop en ons ziekteverzuim lag in 2011 bijna de helft onder het landelijk gemiddelde. Ik moet zeggen dat we op het vlak van duurzaamheid al heel veel doen, maar sommige dingen ook nog niet doen. Daar zijn we transparant in. Je kunt niet alles willen, het moet binnen de financiële mogelijkheden liggen. We zitten nu eenmaal in een kapitaalintensieve tak van sport. Het is een kwestie van keuzes maken: dit doe ik dit jaar wel of dit doe ik dit jaar niet. Duurzaamheid is leuk, maar als je de investering niet terug kunt verdienen... hoe duurzaam ben je dan? We proberen het best haalbare te doen en we spreken onze mensen erop aan. Het is juist verrassend om het zo te bekijken. Vanuit deze filosofie sloeg het bijvoorbeeld bij ons heel erg aan om in een groengasbus te investeren. We zijn serieus deze mogelijkheid gaan onderzoeken, het past bij ons imago. Binnen twee jaar verdienen we de meerprijs van de investering terug en de chauffeur die erin rijdt is echt trots. Iedereen blij. Iedere investering die we doen, leggen we nu tegen de lat van duurzaamheid. Het kan best een keer zo zijn dat de wijzer een andere kant op slaat, omdat de terugverdientijd niet goed is, of omdat we dat financieel niet kunnen begroten, maar je denkt er wel over na. Dan kun je meerwaarde bieden ten opzichte van je concurrenten. Voor ondernemers die nog niet bezig zijn met duurzaamheid denk ik dat het misschien een beetje een hoge drempel lijkt. Maar ik zou willen zeggen: begin gewoon. Het is eigenlijk een kwestie van logisch nadenken, zoals je thuis ook het licht uitdoet als je weggaat. Duurzaam ondernemen is gewoon leuk om te doen. Het biedt je houvast en strategie. Bij ons bepaalt het inmiddels de agenda. Certificatie zoals ISO zien we als een hulpmiddel: we worden gedwongen om per kwartaal en jaarlijks te beoordelen hoe we ervoor staan en waar we heen willen. Je gaat duidelijke doelen stellen op het gebied van milieuverbeterprestaties. We zijn natuurlijk kleine ondernemers en zijn niet zo van de strategie en de heisessies, maar het is wel belangrijk om de lange termijn te bekijken en een stip op de horizon te zetten. Besluit om alleen nog leaseauto s met A-label te gebruiken CO2-neutraal drukken wordt mogelijk PEFCcertificaat behaald Aanschaf bestelbus op groengas i Grafisch Milieuzorg Aanschaf 1 e generatie i FSC-certificaat Aanschaf 3 e generatie Aanschaf alcoholvrije i Invoering Milieubarometer i Deelnemer Op Kop provincie Utrecht Publicatie van eerste Certificaat behaald CTP-apparatuur behaald CTP-apparatuur (geen drukpers R505 (geen MVO-jaarverslag (geen films meer) waterverbruik en geen IPA meer) ISO i Initiatief genomen tot oprichting Grafimedia i Duurzaam Inkopen-certificaat behaald chemie meer) certificaat behaald Duurzaamheidskring Midden-Nederland 12 13

8 De Rooy Transport Duurzaamheid volgens Peter de Rooy, directeur Over De Rooy Transport Plaats: t Goy Activiteiten: transport en warehousing Opgericht in: 1982 Aantal medewerkers: 89 Website: Wat: het Greendriver project, waarin chauffeurs worden getraind in het nieuwe rijden door coaching en monitoring van brandstofverbruik Waarom: vermindering CO 2 -uitstoot en brandstofkosten Wanneer: 2009 Totale investering: 880 eigen manuren Besparing: circa minder brandstofkosten per jaar Een paar jaar geleden besloten we om ons brandstofverbruik te koppelen aan CO 2 -uitstoot, want transport en brandstofverbruik zijn een op een gelinkt aan CO 2 -uitstoot en kosten. Dan realiseer je je hoe hoog de uitstoot is en kun je er wat aan gaan doen. Vervolgens kun je het vertalen naar verladers en opdrachtgevers. Het had tijd nodig voordat de mensen het allemaal begrepen en onder de knie kregen. Het klinkt allemaal zo logisch, maar het moet allemaal wel gebeuren en je mensen moeten het ook oppakken. Dat betekent dat je zelf het goede voorbeeld moet geven en dat je het inzichtelijk moet maken. Dit is goed gelukt: in 2010 en 2011 hebben we elf procent besparing in CO 2 gerealiseerd. Meer mensen spreken elkaar nu aan op elkaars gedrag. Zo merk je dat het bewustzijn aanslaat. Dit had op alles een positief effect: je bespaart kosten en je hebt minder CO 2 -uitstoot. Vervolgens merk je gewoon dat je bij opdrachtgevers op een andere manier binnenkomt. Dus we onderscheiden ons, maar het is evenzeer een basis voor de toekomst, om te overleven. Je bent met je kosten en je bedrijfsvoering op een andere manier bezig. Je kijkt nu meer zo van het kost nu wel geld, maar op langere termijn levert het meer op. In het verleden was het meer van als het allemaal goed gaat, hoef ik daar minder naar te kijken. Maar nu kijken we naar de langere termijn. En je kunt heel wollig denken van we moeten met z n allen nog langer op die planeet, maar dat is gewoon zo. Als we er nu niks aan doen dan... tja, nu kunnen we nog. En je bespaart. Dat geeft een voldaan gevoel, want in crisistijd moet je gewoon extra op je kosten letten: dat is het eerste verdiend. Aan de omzetkant of de prijzenkant kun je het voorlopig vergeten. Je moet een gezond rendement halen om te kunnen overleven, zo simpel is het. We zijn geen filantropen. Bovendien ga je nu merken dat klanten bewust bij je blijven vanwege de manier waarop je werkt. Want ze willen volgend jaar opnieuw een vervoerder hebben en niet van de ene op de andere dag geconfronteerd worden met het feit dat die niet meer bestaat. Het is een stukje continuïteit. Ik hoop natuurlijk dat wij altijd een stapje verder zijn dan de rest, zodat we onszelf kunnen blijven onderscheiden. Maar ik hoop dat uiteindelijk de rest meekomt. Want laten we eerlijk zijn, het is een sector die wordt gezien als een grote vervuiler. Als de rest niet meekomt, dan worden wij tegengehouden, omdat het toch de grote massa moet zijn die het uiteindelijk gaat doen om het voor iedereen rendabel te krijgen. Aanschaf drie voertuigen op groengas Installatie LED-verlichting, daglichtkokers en lichtsensoren Aanschaf vier Enhanced Environmentally friendly Vehicles trekkers Greendriver-project Lean & Green Award gewonnen i Start fietsplan Installatie zonnepanelen Installatie elektrische laadpaal Aanleg Transportbos Scheiding van Installatie groengas- Aanschaf elektrische fiets Aanschaf drie voertuigen op eigen grond afvalstromen tankinstallatie en elektrische scooter op groengas 14 15

9 Tricode Duurzaamheid volgens Jasper Mulders, directeur Over Tricode Plaats: Veenendaal Activiteiten: ontwikkeling van software Opgericht in: 1999 Aantal medewerkers: 60 Website: Wat: installatie zonnepanelen Waarom: lagere CO 2 -uitstoot, goede investering op de lange termijn, en fiscale aantrekkelijkheid door de Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek, de Energie Investeringsaftrek en de destijds geldende Tijdelijk willekeurige afschrijving Wanneer: 2012 Investering per paneel: na verrekening van 42% kostenreductie door aftrekposten en belastingvoordelen per jaar, 37% minder CO 2 -uitstoot Terugverdientijd van de totale investering: zes-en-een-half jaar We zijn in 1999 begonnen in een garage. Toen ging het echt om tegen zo min mogelijk kosten onze broek omhooghouden. Maar na verloop van tijd kregen we wat meer body met de resultaten die we elk jaar boekten en dan kun je echt wat gaan doen. Naast het ondernemen vind ik namelijk dat je verder mag kijken dan alleen je zakelijke doelen. Ik vind het mooi als je een stukje groener kunt ondernemen. Dat is nu een beetje een trend, dus wordt het ook gevoed. Daarom zijn we echt gaan nadenken en hebben we allerlei technologieën in de gaten gehouden, zoals hoe je beter energie kunt genereren en duurzamer kunt inzetten. Op een gegeven moment zagen we een omslagpunt en vonden we het zinvol om te gaan investeren. Zo hebben we dit jaar zonnepanelen op het dak laten leggen. Op een display kunnen we vervolgens zien wat de opbrengst is geweest en hoeveel CO 2 -uitstoot we hebben vermeden. Dit hebben we expres bij de ingang geplaatst. We merken dat het personeel het overneemt: ze doen vaker het licht uit bij het toilet of bij de koffieautomaat. Het zijn van die kleine dingen, maar het helpt wel. En gaat het niet om duurzaamheid, kijk dan naar het financiële plaatje. Vandaag de dag zijn er nog regelingen waarmee je de terugverdientijd van duurzame investeringen kunt reduceren. Energie wordt schaarser, dus die prijs gaat omhoog. Als je een rekensommetje loslaat op duurzame investeringen, naar de terugverdientijden kijkt en ziet dat je daarna gaat renderen, dát is interessant. Het zijn de beste beleggingen die je op dit moment kunt doen. Aandelen, obligaties, noem maar op, ze hebben op de lange termijn een slechter rendement dan bijvoorbeeld zonnepanelen. De energieprijs gaat stijgen en energie heb je altijd nodig. Zonnepanelen gaan minimaal twintig jaar mee. Reken maar uit, dan heb je een goed rendement van tussen de vijf en zes procent. In de ICT is duurzaamheid vaak nog geen onderwerp van discussie: hardware is goedkoop en stroom nu nog betaalbaar. Bij ons komt het toch meer door de persoonlijke gedachte. Het helpt denk ik als je kinderen hebt. Ik heb er zelf drie en mijn mede-eigenaren hebben ook kinderen. Je gaat toch op een andere manier kijken: wat zijn we nou allemaal aan het doen? Daar kunnen we heel lang over kletsen, maar misschien kunnen we er zélf wat aan doen. Wat dat betreft gaat het in Nederland langzaam. Als je naar Duitsland kijkt: die zijn binnenkort van niemand meer afhankelijk. Daar kan Nederland nog wat van leren. Maken footprint en bewustwording bedrijf Verbetering dakisolatie Installatie warmtewisselaars voor efficiënte koeling en verwarming van buitenlucht Aftrap op weg naar een klimaatneutrale organisatie Installatie energiezuinige verlichting Installatie zonnepanelen 16 17

10 Vogelaar Verzenders Duurzaamheid volgens Mark Bonenkamp, algemeen directeur Over Vogelaar Verzenders Plaats: IJsselstein Activiteiten: printen, verpakken en verzenden van mailings Opgericht in: 1972 Aantal medewerkers: 35 vast, 40 op oproepbasis Website: Wat: wamte-koudeopslag, een duurzame techniek waarmee de warmte en koude, die van nature aanwezig is in de bodem en het grondwater, wordt gebruikt om een gebouw te verwarmen of te koelen Waarom: creëren aangenaam werkklimaat in zomer en winter; reduceren dwarrelend papierstof; niet afhankelijk zijn van traditionele grondstoffen Wanneer: 2003 Totale investering: Meerprijs investering ten opzichte van reguliere systemen: per jaar Terugverdientijd van de meerprijs: elf jaar We waren al bezig met duurzaamheid toen het nog milieuvriendelijk heette. Zo hebben we het pand waar we nu in zitten negen jaar geleden zeer milieubewust gebouwd. We hebben een aardwarmte-installatie en goede isolatie aangelegd, eigenlijk ver boven de norm die destijds gold. Dat was toen niet bewust duurzaam, maar gewoon een slimme investering. Sinds twee, drie jaar dragen we meer uit dat we duurzaam zijn, omdat we merkten dat er vraag naar kwam en het eigenlijk een soort hype werd. Toen dachten we van nou ja jongens, dan zijn we ook gek als we er niks mee doen. Daarvoor waren we onbewust met duurzaamheid bezig, nu is het bewust geworden. We begonnen daar redelijk onbevangen mee. Je moet er toch eerst naar kijken en erover leren. Dus dan ga je naar een aantal bijeenkomsten, je leest wat dingen, je hoort wat dingen en dan vorm je daar uiteindelijk een beeld van. Vervolgens rijst de vraag: hoe gaan we het aanpakken? We hebben bijvoorbeeld lang getwijfeld of we dat laatste stukje CO 2 -uitstoot van het bedrijf moesten afkopen. Het was namelijk onmogelijk de CO 2 -uitstoot van het bedrijf compleet te reduceren, je houdt toch altijd wel wat over. Uiteindelijk hebben we hier toch voor gekozen zodat we ook naar buiten toe konden laten zien dat we compleet CO 2 -neutraal zijn. Maar we doen het niet omdat we geitenwollensokkengroen zijn. We doen het omdat we geloven dat we met z n allen nog een hele lange tijd met deze aardbol moeten doen. Als je daar op een slimme manier aan kan bijdragen, dan moet je dat meteen doen. En ja, dat kan met hele kleine dingen, zoals een deur dichtdoen en het licht uitdoen, tot investeringsvraagstukken bij de aanschaf van machines of verdere energiebesparing. We zullen hier nooit een investering doen die een paar ton kost en waar we alleen voor de duurzaamheid beter van worden. Maar dat vind ik het leuke van duurzaamheid, meestal is het én goed voor het milieu én voor het bedrijf. Dus wij zijn eigenlijk niet duurder uit, ondanks dat we zo duurzaam zijn. We zijn een commercieel bedrijf en je moet gewoon met de marktprijzen meekunnen. Als je dat niet kunt, dan heb je ook geen bestaansrecht. Duurzaamheid is niet zo ingewikkeld, je moet het gewoon doen, je moet er mee beginnen, gewoon zeggen van jongens, we gaan aan de slag. Onbewust doe je vaak al veel meer dan dat je denkt. Pak het op en maak een plan, zeg waar je nu staat en waar je over vijf jaar wilt staan. Begin met monitoren, dat is essentieel in het verhaal, want dan heb je tenminste de cijfers inzichtelijk waar je vervolgens op kan sturen. Ook is het leuk om via een platform, er zijn er meerdere, met ondernemers te praten en ideeën uit te wisselen. Zo kom je al heel snel een heel eind. Én het levert je nog een hoop geld op ook, als je het goed doet. i Milieuscore en CO2-footprint geregistreerd en gemeten via de Milieubarometer Nieuwe energiezuinige computerhardware CO2-neutrale bedrijfsvoering Genomineerd voor Groene Telegraaf top Maximale scheiding van afvalstromen (hout, drie varianten papier, metaal) Bouw nieuw pand met maximale isolatie en warmte-koudeopslag Start recycling plastic folie Als eerste in Nederland biologisch afbreekbaar folie als verpakkingsoptie CO2-neutraal verzenden i Oprichting Grafimedia Duurzaamheidskring Midden-Nederland i Deelnemer Op Kop provincie Utrecht 18 19

11 Meer weten? ialgemene informatie en duurzame netwerken icertificering en monitoring MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hier kunt u ook branchespecifieke informatie vinden over verschillende certificeringen en keurmerken. De Energie Investeringsaftrek is een belastingaftrek voor ondernemers die investeren in energiebesparende technieken of duurzame energie. Op Kop is een initiatief van de Provincie Utrecht waarbij bedrijven worden ondersteund om klimaatneutraal te worden. De Duurzame Leverancier is een platform voor organisaties die investeren in duurzaamheid. De Grafimedia Duurzaamheidskring Midden-Nederland bindt duurzame ondernemers in de grafimedia in Midden-Nederland aan elkaar met een intentieverklaring en kennisuitwisseling. De Normaalste Zaak is een netwerk van mkb-ondernemers en grote werkgevers die het de normaalste zaak vinden dat iedereen de kans krijgt om naar vermogen deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Rij2op5 is een platform dat met en door bedrijven fietsen naar het werk stimuleert. In het FIRA Rating System kunnen leveranciers hun duurzaamheidsprestaties presenteren en laten toetsen. Hierdoor weten duurzame partijen elkaar sneller te vinden. Het internationale, onafhankelijke FSC-keurmerk verzekert dat grondstoffen voor hout- en papierproducten afkomstig zijn uit verantwoord beheerde bossen, met alle aandacht voor de mensen die van het bos afhankelijk zijn. De Milieubarometer is een online meetinstrument dat de milieuprestaties en bijbehorende kosten en besparingen van uw bedrijf eenvoudig en snel inzichtelijk maakt. NEN begeleidt het maken van afspraken over producten, werkwijzen en diensten, waaronder ook ISO 9001, ISO en ISO MVO-certificering voor de promotiebranche. De CO 2 -Prestatieladder is een certificeringssysteem waarmee CO 2 -reductie objectief aantoonbaar wordt. De Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen voorziet in alle informatie over de ladder en biedt een platform voor gecertificeerde bedrijven. Duurzame inkoop certificatie voor de grafimedia. Met het Nationale Fietsplan kunnen werknemers op een fiscaal vriendelijke manier een nieuwe fiets aanschaffen. De KvK biedt u informatie over alle milieu- en omgevingsregelingen

12 Colofon Interviews, tekst en samenstelling: Renée van den Bremer Redactie: Margo Dekkers Fotografie: Ruud Voest Ontwerp en lay-out: Pier 19 Grafisch vormgevers, Utrecht Reproductie: Libertas, Bunnik Deze publicatie is gedrukt op milieuvriendelijk FSC-papier. oktober

13 Kamer van Koophandel Midden-Nederland Postbus AA Utrecht Kantoren: Tiel, Laan van Westroyen 6 Utrecht, Kroonstraat 50 24