digitale vaardigheid 102

Transcriptie

1 2014 digitale vaardigheid 102 F. Vonk versie

2 inhoudsopgave 1. inleiding presentatietools PowerPoint Prezi spreadsheets uitgewerkt voorbeeld programmeren Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding NietCommercieel GelijkDelen 3.0 Unported licentie De afbeelding op het voorblad is verkregen via INFOwrs. Copyright 2010 INFOwrs Serviços em informatica

3 1. inleiding Welkom bij de module digitale vaardigheid 102, het vervolg op digitale vaardigheid 101 waarin we de basis digitale vaardigheden hebben besproken. De inhoud van deze module, in tegenstelling tot die van 101, wordt niet getoetst. In deze module gaan we de volgende onderwerpen behandelen. Het gebruik van presentatietools, met de nadruk op Microsoft PowerPoint en Prezi. Een degelijke kennis van presentatietools is essentieel om je ideeën over te brengen op groepen mensen. Het gebruik van spreadsheets, met de nadruk op Microsoft Excel. Een degelijke kennis van spreadsheets is bijzonder handig als je even snel iets moet uitrekenen wat op je rekenmachine niet altijd even handig is of als je wat data in een grafiekje moet gooien. Een kleine verkenning in wat programmeren is. In deze module kom je opdrachten tegen die je moet maken om de lesstof te oefenen en te verwerken. Deze opdrachten bestaan soms uit het doen van een deel van een cursus op het internet en soms uit het nadoen van iets uit deze module. Er zijn ook bonus opgaves die je niet hoeft te maken maar waarvan het misschien wel slim en/of leuk is om het wel te doen. Ze bieden je in ieder geval extra oefenmateriaal. bonus opgave Opgaves in groen zijn facultatief en dienen als verdieping of om meer te oefenen. Let op, links in dit document hebben een rode kleur. Ben niet bang om te experimenteren met software als je aan de slag gaat. Je kunt weinig echt kapot maken aan software dus ben niet bang om dingen uit te proberen. Veel succes! - 2 -

4 2. presentatietools Er zijn meerdere presentatietools zoals je misschien wel weet. In het bedrijfsleven werd en wordt nog steeds veel Microsoft PowerPoint gebruikt. Een nieuw presentatietool dat sterk in opkomst is heet Prezi. Misschien en hopelijk heb je daar zelf al wel eens mee gewerkt. PowerPoint Microsoft PowerPoint is een presentatie programma waar je hopelijk al eens mee gewerkt hebt om bijvoorbeeld een spreekbeurt mee te houden. Als je nog nooit met PowerPoint gewerkt hebt dan raden we je aan een cursus, die bij de versie hoort die je gaat gebruiken, uit de volgende lijst te doorlopen: gratiscursus.be - PowerPoint 2003 gratiscursus.be - PowerPoint 2007 gratiscursus.be - PowerPoint 2010 gratiscursus.be - PowerPoint 2013 Je hoeft niet alles in de cursus te bekijken. Wat je op zijn minst moet kunnen in PowerPoint is het volgende: Een presentatie ontwerpen met een stijl anders dan de standaard. Notities toevoegen. Een afbeelding toevoegen. Een filmpje of link toevoegen. Audio toevoegen. Een grafiek uit Microsoft Excel toevoegen. Met animaties kunnen werken. Dia's nummeren. In PowerPoint heb je een aantal sneltoetsen naast CTRL+C/V/X/Z/Y. Het is bijvoorbeeld handig om te weten dat je een dia kunt toevoegen via CTRL+M. Verder kun je een presentatie starten vanaf het begin met F5 en je kunt starten vanaf de dia die je op het moment op je beeldscherm ziet via SHIFT-F5. Een gestarte presentatie afbreken doe je met ESCAPE. Je kunt een gestarte presentatie bedienen met de pijltjes toetsen. Ook kun je met HOME en END meteen naar het begin of het eind van je presentatie springen. Naast de pijltjes toetsen kun je ook PAGE- DOWN en ENTER gebruiken om naar de volgende dia en PAGEUP en BACKSPACE om naar de vorige dia te gaan. Keuze genoeg! Een video over wat je wel en wat je beter niet kunt doen in een presentatie kun je vinden op YouTube. Met name het eerste deel is interessant (tot ongeveer vijf en een halve minuut)

5 Prezi Prezi wordt steeds populairder als presentatietool. Eén van de voordelen is dat je in de cloud presentaties kunt maken en ze dus van overal waar je internettoegang hebt kunt benaderen en geven. Waar PowerPoint gebaseerd is op een sequentie van dia's, geeft Prezi je veel meer vrijheid. Met name de in- en uitzoom functies zijn zeer krachtig, net zoals het kunnen nesten van informatie in frames. Op het internet zijn veel Prezi cursussen te vinden. De meeste gaan over hoe je Prezi moet gebruiken. Een goede presentatie maken is echter iets anders dan een presentatietool gebruiken. Hierover heb je in de vorige video al het een en ander gezien. Wat je daar zag geldt natuurlijk ook voor het maken presentaties met Prezi. Hier is een korte clip die een snel en goed overzicht geeft van hoe Prezi werkt en hoe je er een presentatie mee kunt maken. Er zitten ook een aantal tips in over waar je rekening mee moet houden bij het gebruik van Prezi. De term "Death by PowerPoint" is misschien bekend. Het is het fenomeen dat mensen in slaap vallen bij een presentatie. "Death by Prezi" bestaat ook, wat het is en hoe je het voorkomt zie je in de volgende video

6 3. spreadsheets Microsoft Excel is een zogenaamd spreadsheet (rekenblad) programma waar je als het goed is van gehoord hebt en hopelijk ook al mee gewerkt hebt. Een spreadsheet programma is handig als je een heleboel data (meestal in de vorm van getallen) hebt verzameld en je wilt hier informatie uithalen. Als je nog nooit of weinig echt met Excel gewerkt hebt dan raden we je aan een cursus, die bij de versie hoort die je gaat gebruiken, uit de volgende lijst te doorlopen: gratiscursus.be - Excel 2003 gratiscursus.be - Excel 2007 gratiscursus.be - Excel 2010 gratiscursus.be - Excel 2013 Als je al bekend bent met Excel 2007 en je wilt weten wat er anders is in de 2010 versie kun je kijken op: gratiscursus.be - nieuw in Excel 2010 gratiscursus.be - nieuw in Excel 2013 Je hoeft niet alles in de cursus te bekijken. Wat je op zijn minst moet kunnen in Excel is het volgende: Formatteren van cellen. Slepen via de rechtsonder hoek van een cel of serie cellen. Gebruiken van het $ teken. Bladverwijzingen gebruiken. Werken met de ASELECTTUSSEN (RANDBETWEEN in de Engelstalige versie) functie. Tellen van het aantal cellen dat een waarde heeft in een serie. Berekenen van de som en het gemiddelde van een rij getallen. Berekenen van de som en het gemiddelde van een kolom getallen. Tellen van het aantal cellen op basis van een conditie. Berekenen van de som en het gemiddelde van een rij getallen op basis van een conditie. Bepalen van het maximum en minimum van een tabel getallen. Maken van een standaard kolom-, lijn- en cirkelgrafiek op basis van een rij of kolom getallen. Maken van een gestapelde kolom- en lijngrafiek op basis van meerdere rijen of kolommen getallen. Grafieken vanuit Excel in Word zetten

7 Het is belangrijk te weten in welke taal Excel geïnstalleerd is. Dit beïnvloedt namelijk hoe de functies heten. Als Excel in het Nederlands is geïnstalleerd hebben de functies Nederlandse namen, zoals AANTAL, SOM en GEMIDDELDE. In een Engelse installatie heten deze functies NUMBER, SUM en AVERAGE. Ook in Excel is het handig en belangrijk om met sneltoetsen te kunnen werken en een aantal trucjes onder de knie te hebben zodat je niet alles met de muis hoeft te doen. De volgende sneltoetsen en trucjes zijn handig: CTRL+Z: Maak de laatste wijziging ongedaan (undo). CTRL+Y: Maak de laatste undo ongedaan (redo). CTRL+C: Hetgeen je geselecteerd hebt in het klembord (clipboard) zetten. CTRL+V: In je document plakken wat het laatst in het klembord (clipboard) is gezet. CTRL+X: Hetgeen je geselecteerd hebt uit je document verwijderen en in het klembord (clipboard) zetten. SHIFT+pijltje: Vergroot of verklein de selectie in de richting van de pijl. HOME: Navigeer naar het begin van de huidige rij. CTRL+HOME: Navigeer naar de eerste cel in het huidige blad. CTRL+END: Navigeer naar de laatste cel uit the tabel in het huidige blad. Dit kan een lege cel zijn afhankelijk van de vulling van de tabel. Als je in een cel staat en je typt een = teken dan kun je daarachter meteen de functie met haar parameters typen zoals SOM(A1:A10). uitgewerkt voorbeeld Laten we eens samen kijken naar een uitgewerkt voorbeeld. Neem bijvoorbeeld de bonenproef die iedereen heeft gedaan in de onderbouw. Als je weinig of nooit met Excel hebt gewerkt, is het verstandig om wat je leest zelf te doen en de resultaten die je ziet te reproduceren in Excel. Stel dat we één boon hebben die we in grond met kunstmest stoppen. We meten de groei gedurende 21 dagen. De meetresultaten kunnen we bijhouden in Excel. Dat kan er als volgt uitzien

8 Op zich prima, maar wat zie ik hier? Op het moment dat je bezig bent met de proef weet je dat natuurlijk precies. Maar hoe zit dat na bijvoorbeeld een jaar. Je zult zeggen: "Maar wie kijkt hier na een jaar nog naar?" Niemand natuurlijk, maar dat is niet het punt. Als je later gaat werken zullen dingen die je maakt een veel langer leven hebben dan nu hier op school. En aangezien school je moet voorbereiden op je uiteindelijke werk moet je het nu goed leren! We moeten dus extra informatie toevoegen zodat we later nog weten wat dit rijtjes getallen betekent. Dat doen we door een kopje boven de rij te zetten. Ga me je muispointer op de 1 van de eerste rij staan, klik met de rechter muisknop en kies Invoegen zoals je in de volgende afbeelding ziet

9 Je krijgt dan een nieuwe regel boven de regel waar je met de muispointer op stond. Op deze regel (in de kolom waarin de getallen staan) zet je nu een beschrijving neer. Bijvoorbeeld hoogte van plantje in mm. Het is altijd belangrijk om de eenheid van getallen aan te geven! De tekst is groter dan de cel waar deze in staat en dat ziet er wat vreemd uit. Ga met de muispointer op het streepje tussen de A van de eerste kolom en de B van de tweede kolom staan en dubbelklik met de muis. Kolom A wordt dan automatisch zo breed gemaakt als de tekst. Op zich is je data nu compleet en kun je er een grafiek van maken waarin je de groei visueel ziet. Je kunt je data echter ook nog als tabel opmaken. In het menu onder Start zit in het lint zit een sectie die Stijlen heet. Daarin vind je Opmaken als tabel. Hiermee kun je een tabel maken van je data. Selecteer de data met kopje, kies de Opmaken als tabel optie en kies een opmaak. Zorg dat je De tabel bevat kopteksten hebt aangevinkt zoals je in de volgende afbeelding ziet. Als je dat goed hebt gedaan krijg je iets te zien wat zou moeten lijken op de volgende afbeelding. Je hebt nu in de kop een pull-down (in de rode rechthoek in de volgende afbeelding) waarin je allerlei tabelfuncties vindt die je kunt loslaten op je tabel, maar die hebben we nu niet nodig

10 We werken even verder zonder dat we een tabel van onze data hebben gemaakt. Als je er een tabel van hebt gemaakt kun je dat teniet doen door CTRL-Z te gebruiken. Het maken van grafieken vind je in het menu bij Invoegen. In het lint vind je dan een sectie die Grafieken heet. Laten we simpel beginnen en gewoon een lijngrafiek maken. Selecteer de data met kopje en selecteer het grafiektype dat we met een rode rechthoek in de volgende afbeelding hebben aangegeven. We zien dat Excel een mooie grafiek voor je maakt. Het programma is zelfs zo slim om te zien dat het iets bijzonders met de tekst van de kop moet doen. Je ziet dan de volgende grafiek verschijnen

11 Op zich een prima grafiek. Er is standaard al een titel boven gezet en daaruit kunnen we al veel aflezen. Toch is de grafiek nog niet helemaal netjes. Het is namelijk een goede gewoonte om ook bij de assen titels te zetten. Toen je de grafiek toevoegde werd deze als het goed is automatisch geselecteerd en heb je er in het menu drie tabs bijgekregen onder het kopje Hulpmiddelen voor grafieken. Je kunt zelf eens kijken wat je allemaal kunt vinden in de bijbehorende linten. We gaan nu eerst kijken hoe we de assen een titel kunnen geven. Dit vinden we onder Indeling. In het lint zie je een sectie Labels waarin we de optie Astitels zien. Onder deze optie kun je de titels voor zowel de horizontale als de verticale as instellen. Bij de horizontale zijn er maar twee opties en die zijn vanzelfsprekend. Bij de verticale as heb je meer opties

12 Voeg als titel bij de horizontale as Dag van meten toe en bij de verticale as Hoogte in mm. Speel zelf eens met de opties bij de verticale as. De grafiek zou er dan als volgt uit kunnen zien. Zo dat is een nette en duidelijke grafiek. Omdat je met 1 reeks data werkt is de legenda (de tekst rechts naar de grafiek) niet echt nodig, maar die laten we even staan omdat we de grafiek nog gaan uitbreiden

13 Maar eerst kijken we naar het verloop van de grafiek. Die ziet er wat grillig uit en dat zou theoretisch kunnen omdat het groeiproces grillig is. Wat ook kan is dat we eigenlijk helemaal niet netjes elke dag gemeten hebben. Eigenlijk zijn we twee dagen vergeten te meten tussendoor en hebben we twee dagen extra gemeten aan het einde van de periode van 21 dagen. Dat kan gebeuren en dat hoeft ook helemaal niet erg te zijn. We hebben nog steeds 21 meetpunten, alleen liggen die niet allemaal precies een dag uit elkaar. Met Excel kunnen we de schaal van de x-as aanpassen. Hoe dat moet is echter minder vanzelfsprekend dan je zou willen, vandaar dat we het hier behandelen. Om dit te doen moeten we namelijk het type van de grafiek veranderen. We moeten namelijk geen lijngrafiek gebruiken maar een spreidinggrafiek (scatter chart in het Engels). Om dit te doen moeten we echter extra data aan onze spreadsheet toevoegen. We moeten namelijk aangeven op welke dagen we hebben gemeten. Daarom voegen we een kolom toe voor de kolom die we al hebben. Ga me je muispointer op de A van de eerste kolom staan, klik met de rechter muisknop en kies Invoegen. Dit werkt hetzelfde als het toevoegen van een rij. Als kop voor de kolom nemen we dag van meten en we vullen de dagen in dat we gemeten hebben als getallen te beginnen met dag 1. Dagen 16 en 20 zijn we vergeten te meten, dus die slaan we over. Dat ziet er dan als volgt uit. De tekst van de kop kunnen we niet goed lezen omdat de cel wederom te klein is voor de tekst. Je weet hoe je dit moet fixen

14 Nu gaan we het type van de grafiek veranderen. Bij Hulpmiddelen voor grafieken in het menu onder de Ontwerpen tab vind je helemaal links Ander grafiektype. Klik hierop en kies aan de linkerkant van de dialoog voor Spreiding. Vervolgens kies je voor het Spreiding met rechte lijnen type onder Spreiding aan de rechterkant. Klik vervolgens op OK. Hopelijk valt je op dat de grafiek niet is veranderd van vorm. Dat komt omdat de kolom die we hebben toegevoegd niet automatisch aan de grafiek wordt toegevoegd. Het ingrijpend veranderen van het grafiektype werkt niet echt goed. Het is daarom beter om de grafiek weg te gooien en opnieuw te beginnen. Gooi de grafiek weg. Selecteer vervolgens alle data (dus twee kolommen met hun kopjes) en voeg een spreidingsgrafiek met rechte lijnen toe. Je zou nu moeten weten hoe dat moet. Je ziet dat de nieuwe grafiek anders loopt. Ook zie je dat Excel zo slim is om te snappen dat de eerste kolom de x-as is. Daarom is voor de titel van de grafiek en de legenda de kop van kolom twee genomen. Voeg zelf ook de titels van de assen weer toe. Je zou dan moeten krijgen wat je in de volgende afbeelding ziet

15 Mooi, maar zoals je weet bij de bonenproef hadden we meer dan één boon. We gaan daarom de data voor nog een andere boon toevoegen. Eén boon toevoegen is genoeg, als je er één kunt toevoegen weet je ook hoe je er meer moet toevoegen. Voeg in kolom C het rijtje getallen toe dat je in de vorige afbeelding zag. We hebben de kopjes wat aanpassen want we hebben nu twee in plaats van één plantje. Ook hebben we de breedte van de kolommen netjes maakt zodat je de teksten van de kopjes goed leesbaar zijn

16 Nu hebben we twee opties. We passen de grafiek aan of we gooien de grafiek weg en genereren een nieuwe. In dit geval is het aanpassen een goede optie omdat we het type van de grafiek niet echt veranderen. Als we de grafiek selecteren, dan zien we in de Ontwerpen tab bij Hulpmiddelen voor grafieken de optie Gegevens selecteren. Daar gaan we mee aan de slag. Als we erop klikken dan krijgen we de volgende dialoog. In deze dialoog kiezen we bij Legendagegevens (reeks) voor Toevoegen en krijgen dan de volgende dialoog

17 Wat nu komt is belangrijk. Ook al zie je als eerste Reeksnaam: staan wil dat niet zeggen dat we zelf informatie gaan intypen. We hebben deze informatie namelijk al in onze spreadsheet staan. Het is belangrijk om duplicatie van informatie te voorkomen omdat het consistent houden van dubbele informatie vaak vergeten wordt. We doen dus het volgende. Klik op het veld onder Reeksnaam: en klik op cel C1. Excel neemt dan over wat er in die cel staat en dat is wat we willen. Klik dan op het veld onder Reeks X-waarden: en selecteer de cellen A2 tot en met A22. Vervolgens gooien we weg wat er in het veld onder Reeks Y-waarden: staat en selecteren de cellen C2 tot en met C22. Je zou dan moeten zien wat er in de volgende afbeelding staat. Daarna klikken we op OK. en zien we dat er netjes een reeks is toegevoegd en dat onze grafiek is aangepast. We kunnen bij de volgende dialoog dan ook gewoon op OK klikken. Je grafiek zou er dan als volgt uit moeten zien. Ook nu zie je weer dat Excel slim is. De titel van de grafiek is namelijk automatisch verdwenen. Excel weet immers niet meer wat hij als titel moet gebruiken. Wat er stond was hoogte van plantje 1 in mm, maar dat is uiteraard fout

18 Zoek nu zelf uit hoe je een titel toevoegt zodat je de volgende grafiek krijgt. Tot slot volgt nog een extra oefenopdracht om te kijken of je alles goed genoeg snapt en kunt doen met Excel. bonus opgave 3.1 Voeg een extra kolom toe aan je data waarin je Excel de gemiddelde groei voor ieder meetmoment laat uitrekenen en voeg deze kolom toe aan je grafiek

19 4. programmeren Simpel gezegd is programmeren het schrijven van een recept voor een computer zodat deze een probleem oplost. In de bonus opgave uit Hoofdstuk 3 heb je al een heel klein beetje geprogrammeerd toen je de GEMIDDELDE functie van Excel gebruikte. De term recept is geen slechte analogie voor een computerprogramma. Je kunt programmeren vergelijken met het schrijven van een kookboek. In een kookboek schrijf je instructies op voor andere mensen zodat deze gerechten of een maaltijd kunnen bereiden. In een computerprogramma schrijf je instructies op voor een computer zodat deze een probleem oplost. Om je alvast een klein beetje kennis te laten maken met programmeren, ga je nu op het internet een klein stukje cursus doen over de scripting taal Ruby. Je vindt de cursus op Codecademy. Van de Ruby cursus ga je de eerste twee blokken doorlopen namelijk: 1. INTRODUCTION TO RUBY die bestaat uit: a. Introduction to Ruby b. Putting the Form in Formatter. 2. CONTROL FLOW IN RUBY die bestaat uit: a. Control Flow in Ruby b. Thith Meanth War! Als je klaar bent en je hebt nog tijd over dan mag je uiteraard ook doorgaan met de cursus