Transformatie Zorg voor Jeugd

Transcriptie

1 Transformatie Zorg voor Jeugd Uitvoeringsplan 1e fase: van kaders naar inrichten, naar uitvoeren December

2 Inhoudsopgave 1. Waar staan we in de transformatie Zorg voor Jeugd? Aanleiding Transformatie verloopt dynamisch en vraagt meerjarige veranderstrategie Gemeentelijke sturing in het sociale domein in breder perspectief Planning op hoofdlijnen voor vervolg van de transformatie 6 2. Het functioneel ontwerp van de Zorg voor Jeugd Waarom een functioneel ontwerp? Gewoon Opvoeden Basiszorg voor Jeugd (via de buurtteams) Aanvullende zorg en Jeugdbescherming nieuwe stijl Sturing en bekostiging Monitoring en informatievoorziening Cultuursensitiviteit Waarom noodzakelijk? Hoe uitwerken en wat vragen we van organisaties? Gewoon Opvoeden Kadernota Positionering in de Zorg voor Jeugd Eén pedagogische visie Belangrijkste ontwikkelingen in het licht van de transformatie Centra voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidszorg: doorontwikkeling Onderwijs Jongerenwerk Sociaal makelaars Sport Samenwerking verdiepen rond de kernthema's Steun waar nodig: basiszorg via het buurtteam Kadernota Doelstelling Uitbreiding in Positionering van de buurteams in de Zorg voor Jeugd ,1 Laagdrempelig bereikbaar, maar niet zomaar overnemen Centrale verwijsrol richting andere vormen van jeugdhulp Buurtteamorganisatie wordt versterkt met expertisefunctie Toegankelijkheid en bereikbaarheid Een herkenbare ingang, samen met Sociaal: het buurtteam 28 4,3,2 Algemene voorziening op grond van de Jeugdwet Kwaliteit, professionaliteit en privacy Startjaar 2015 en verder 29 4,5,1 Stedelijke stelsel voor jeugdhulp noodzakelijk Voorstel voor proces richting stedelijk stelsel in Speciaal waar het moet: Aanvullende Zorg Kadernota Positionering in de Zorg voor Jeugd Aanvullend op de buurtteams via 3 scenario's Inhoudelijk specialisme: drie expertisegebieden Verder inrichten in 2014 en Toegankelijkheid jeugdhulp in de aanvullende zorg Verder inrichten in 2014 en Samen inrichten met Passend Onderwijs Kwaliteit: landelijke kaders in combinatie met regionale en lokale accenten Belangrijke verbindingen bij inrichting van de Aanvullende zorg Jeugdbescherming nieuwe stijl Kadernota Positionering in de Zorg voor Jeugd Verder inrichten in 2014 en Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK) Verder inrichten in 2014 en Kwaliteit: landelijk kwaliteitskader en certificering Zorg voor Jeugd in verbinding met het (lokale) veiligheidsbeleid Financieel kader Inleiding Herkomst budgetten Bestaande meerjarenbegroting Inzet budgetten 41 2

3 7.6 Onzekerheden en risico's Voorjaarsnota 2014 en Programmabegroting Belangrijke randvoorwaarden Participatie van ouders en jongeren Betrokkenheid op alle nivo's 44 8,1.2 Betrokkenheid bij de verdere inrichting van de Zorg voor Jeugd Verwijsindex Leren van incidenten: naar een andere 'reflex' Uitgangspunten voor communicatie 45 Bijlage 1. Een denkraam voor sturing in de transformaties 47 Bijlage 2. Planning transformatie Zorg voor Jeugd 49 Bijlage 3. Factsheet hoofdlijnen Jeugdwet 50 Bijlage 4. Artikel persoonsgebonden budget, concept Jeugdwet 60 Bijlage 5. Welke organisaties zijn (geschoold in) Vreedzaam? 61 Bijlage 6. Aansluitingsagenda Zorg voor Jeugd en Passend Onderwijs 62 Bijlage 7. Aanpak Zwerfjongeren binnen Zorg voor Jeugd 64 3

4 1. Waar staan we in de transformatie Zorg voor Jeugd? 1.1 Aanleiding Nu de behandeling van de Jeugdwet in de Tweede Kamer is afgerond (de Eerste Kamer behandelt de wet uiterlijk in februari 2014) is vrijwel zeker dat deze taken per 1 januari 2015 onder de verantwoordelijkheid van de gemeente gaan vallen. Hiermee krijgt de gemeente de verantwoordelijkheid voor alle vormen van jeugdhulp. De verantwoordelijkheid voor preventieve taken op dit terrein en lichte vormen van jeugd- en opvoedhulp lagen al bij de gemeente. Sinds 2011 bereidt Utrecht zich voor op de decentralisatie van de jeugdzorg. Utrecht heeft vanaf de eerste voornemens voor de Jeugdwet de overheveling van taken als kans gezien om een inhoudelijke transformatie te realiseren in de gehele Zorg voor Jeugd. Een transformatie die noodzakelijk is om te komen van versnippering naar samenhang, van aanbodgerichte zorg en begeleiding naar het centraal stellen van de vraag van gezinnen en om het systeem eenvoudiger en goedkoper te laten functioneren. Daarbij vormt de veiligheid van kinderen altijd de ondergrens: als die in het geding komt, grijpt de overheid effectief in. 1.2 Kadernota Zorg voor Jeugd en (uitbreiding) buurtteams Na een periode van leren en experimenten heeft op 11 juli 2013 de gemeenteraad van Utrecht unaniem de Kadernota Zorg voor Jeugd vastgesteld. Deze kadernota schetst de vier leidende principes en het model op hoofdlijnen waarlangs de gemeente -in samenspraak met alle betrokken partijen- de transformatie in de Zorg voor Jeugd in de stad wil vormgeven. De basiszorg via de buurtteams vormt een spil in de beoogde vernieuwing. Voor deze koers bestaat veel draagvlak. Niet in het minst omdat in de praktijk de transformatie al vorm krijgt. De experimenten met de twee buurtteams zijn een landelijk voorbeeld en leveren zoveel resultaten, innovatie en positieve beweging op dat vooruitlopend op de formele overdracht deze werkwijze in 2014 al wordt uitgebreid. Ook dit besluit is door de raad in juli bekrachtigd. Hierbij wordt inhoudelijk en procesmatig nauwe aansluiting gezocht bij de decentralisatie van taken op het gebied van de langdurige zorg (Meedoen naar Vermogen), de komst van de participatiewet en bijvoorbeeld het passend onderwijs. Leidende principes: 1. Gewoon Opvoeden in plaats van problematiseren 2. Het gezin in het dagelijks leven is uitgangspunt 3. De inhoud staat centraal, niet het systeem 4. De veiligheid van het kind vormt altijd de ondergrens 1.3 Transformatie verloopt dynamisch en vraagt meerjarige veranderstrategie In de Kadernota is aangekondigd dat aan de raad nog voor het einde van 2013 een Uitvoeringsplan zal worden voorgelegd waarin het model op hoofdlijnen nader wordt uitgewerkt. Tegelijkertijd is in de kadernota ook aangegeven dat het transformatieproces stapsgewijs vorm krijgt en dat leren en ontwikkelen centraal staan: inhoudelijk en procesmatig (financieel, organisatorisch). De knop gaat niet in 1 keer om en dit vraagt een expliciete veranderstrategie. Dat kan ook niet anders met een complex veranderproces waarin bestaande structuren worden 4

5 doorbroken, professionals op een andere wijze gaan werken en op basis daarvan belangrijk organisatiewijzigingen zullen plaatsvinden. Juist een fundamentele wijziging vraagt zorgvuldigheid en aandacht voor de overgangsfase. In de eerste plaats voor de betrokken kinderen en ouders, maar ook voor de professionals en organisaties. Ook de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) heeft in haar recente advies het belang van deze 'zachte landing' benadrukt. Landelijke en regionale ontwikkelingen Sinds juli 2013 hebben er rond de decentralisatie landelijk en regionaal vele ontwikkelingen plaatsgevonden. De belangrijkste hebben betrekking op het maken van overgangsafspraken via het Regionale Transitie Arrangement (RTA 1 ) en de behandeling van de Jeugdwet in het parlement. Ook is er op een aantal punten nog volop ontwikkeling gaande: zo wordt landelijk gewerkt aan vraagstukken rond professionalisering, kwaliteit en informatievoorziening, zijn er specifieke afspraken in de maak rond de overgang van de Jeugd GGZ en is nog onduidelijkheid over de definitieve hoogte van het beschikbare budget vanuit het Rijk per 1 januari Karakter en opbouw Uitvoeringsplan 1e fase Bovenstaande dynamiek zorgt ervoor dat er (eind 2013) nog een aantal landelijk kaderstellende punten onduidelijk is, terwijl tegelijkertijd de formele verantwoordelijkheden wel worden overgedragen over ruim een jaar. Dat heeft consequenties voor de aard en karakter van het plan dat we in deze fase kunnen voorleggen (en de 'harde' besluiten die nu al genomen kunnen worden). Centrale doelstelling daarin is dat we goed en tijdig voorbereid willen zijn op de nieuwe verantwoordelijkheden. Verder is de transformatie per 1 januari 2015 nog lang niet afgerond: we willen (en moeten) ruimte bieden voor de veranderstrategie in samenspraak met alle betrokken partijen. De transformaties Zorg voor Jeugd en Meedoen naar Vermogen zijn bij uitstek processen waarin in de eerste jaren de afspraken tussen gemeente en aanbieders (vanuit partnerschap) betrekking hebben op zowel verdere innovatie en inrichting van het systeem als op concrete afspraken over de inkoop van diensten op het gebied van zorg en begeleiding. Deze nota betreft daarmee een Uitvoeringsplan 1 e fase, gericht op de fase van kaderstellen naar inrichten van het Utrechtse model. In dit document staat het functioneel ontwerp van het Utrechtse model centraal (hoofdstuk 2). Hierin worden de drie pijlers (Gewoon Opvoeden, Basiszorg via buurteams en Aanvullende Zorg) in samenhang beschreven en vindt een inhoudelijke verfijning en verdieping plaats van dit nieuwe 'systeem'. Daarbij hoort ook een aantal inrichtingskeuzes op het gebied van toegang en bereikbaarheid, verwijzing, sturing en organisatie en bekostiging. Ook op dit punt is fasering en differentiatie noodzakelijk. Ten eerste omdat de inhoudelijke opgave en rol van de gemeente uiteenloopt op de verschillende onderdelen. Ten tweede omdat met het Rijk, VNG, IPO, zorgaanbieders en zorgverzekeraars afspraken zijn gemaakt over een zorgvuldige overgangsperiode na de decentralisatie. Het Regionaal Transitie Arrangement krijgt de komende maanden zijn vertaling naar concrete afspraken met de Utrechtse zorgaanbieders, Achmea en andere regiogemeenten. En die afspraken hebben directe consequenties voor bijvoorbeeld de vraag hoe de gemeente in de periode haar inkooprol vormgeeft. Het Utrechtse model (kadernota) en het daarop gebaseerde functioneel ontwerp (dit plan) waarborgen in deze overgangsfase dat de juiste inhoudelijke koers en richting altijd voorop kunnen blijven staan. We blijven dus ook bij de uitwerking continu toetsen aan de hoofddoelen en leidende principes die zijn benoemd in de Kadernota. In de hoofdstukken 3, 4, 5 en 6 wordt nader ingezoomd op de stand van zaken binnen de verschillende pijlers van het Utrechtse model, achtereenvolgens Gewoon Opvoeden, Basiszorg via de buurtteams en Aanvullende Zorg. Deels als nadere toelichting op de positionering in het functioneel ontwerp, deels meer informerend over de voortgang. Waar nodig gaan we specifieker in op de stappen die we in 2014 en in het startjaar 2015 willen zetten in het vervolg van de transformatie. Hoofdstuk 7 gaat in op het voorlopige financiële kader (binnen de grenzen van wat reeds bekend is). Bij de behandeling van de Kadernota in de gemeenteraad is op dit punt ook om eerste indicaties gevraagd. In hoofdstuk 8 wordt tenslotte aandacht besteed aan een aantal randvoorwaardelijke elementen zoals aandacht participatie van cliënten, de verwijsindex en communicatie. In het plan wordt waar mogelijk ingespeeld op actuele thema's en ontwikkelingen. Bijvoorbeeld de zeer recente herberekening van de raming van het macrobudget (door het Rijk), het waarborgen van de privacy en een eerste bijeenkomst met alle betrokken partijen over het omgaan met risico's en incidenten. Bovenstaande opbouw speelt in de op de (landelijke) dynamiek en onzekerheden en doet -net zo belangrijk- recht aan de meerjarige veranderstrategie die in de kadernota is beschreven: via werkende weg leren, stapsgewijs 1 Hierover is de raadscommissie Mens en Samenleving op 21 november 2013 geïnformeerd. 5

6 vernieuwen en cultuurverandering. 1.5 Gemeentelijke sturing in het sociale domein in breder perspectief De gewenste transformatie binnen Zorg voor Jeugd kan en wil Utrecht niet los zien van de bredere ontwikkelingen in het sociale domein en de rol van de gemeente daarin. Veel elementen van de werkwijze, leidende principes en visie komen ook terug bij Vernieuwend Welzijn, Meedoen naar Vermogen, Participatie, Sport, Voksgezondheid, (Passend) Onderwijs en het (lokale) Veiligheidsbeleid. We beogen vanuit die verschillende domeinen vaak bij te dragen aan dezelfde maatschappelijke effecten. Bij de totstandkoming van dit document is daarom nauw samengewerkt met deze domeinen. Dat heeft onder meer geleid tot een denkraam voor sturing dat als handvat kan dienen voor al deze terreinen. Het draagt bij aan het spreken van dezelfde taal en het maken van zorgvuldige afwegingen. Overigens zonder dat dit altijd dezelfde keuzes leidt, want er zijn inhoudelijk, financieel en juridisch ook grote verschillen. In bijlage 1 wordt dit denkraam nader toegelicht. Vertrekpunt zijn de beoogde maatschappelijke effecten, bij Zorg voor Jeugd bijvoorbeeld het leveren van een bijdrage aan het talentvol en gezond opgroeien van kinderen. Hierbij is het van belang te onderkennen dat deze maatschappelijke effecten worden beïnvloed door het gemeentelijk beleid, maar evenzeer (en soms zelfs voornamelijk) door externe factoren. Het gaat bij dit type effecten dus nooit om een lineaire, causale effectrelatie. 1.6 Planning op hoofdlijnen voor vervolg van de transformatie Utrecht is op de goede weg, maar er moeten nog vele stappen worden gezet om tijdig en goed voorbereid te zijn op de nieuwe verantwoordelijkheden in Op hoofdlijnen zien de stappen voor het vervolg van het transformatieproces in 2014 er als volgt uit: - Op basis van dit plan wordt het proces in gang gezet om te komen tot de keuze voor een tweetal organisaties die vanaf 2015 verantwoordelijk worden voor de basiszorg via de buurtteams (zie ook paragraaf 4.5). Dit voorstel wordt nog nader uitgewerkt in een commissiebrief die begin februari 2013 naar de raadscommissie Mens en Samenleving wordt gestuurd. Uiteindelijke doelstelling van het College is om de keuze aan het einde van het tweede kwartaal van 2014 te maken. - In 2014 leren we verder in de praktijk via de gerealiseerde uitbreiding van de buurtteams. - Landelijk zal in het eerste kwartaal van 2014 de Jeugdwet worden vastgesteld, een belangrijke mijlpaal. - Het Rijk heeft aangegeven in een aantal stappen meer helderheid te geven over de budgettaire kaders. Met deze gegevens kunnen de globale afspraken in het Regionaal Transitie Arrangement in samenspraak met alle betrokken aanbieders worden uitgewerkt in inkoopafspraken voor 2015 over de Aanvullende Zorg en Jeugdbescherming nieuwe stijl. Dit om invulling te geven aan de afspraken voor een zorgvuldige overgang. Hierbij vindt nauwe afstemming plaats met de andere regio's in Utrecht. - Rond de zomer van 2014 komen wij met een Uitvoeringsplan 2e fase, waarin de stand van zaken van de transformatie op dat moment wordt geschetst. Dat vervolgplan is gericht op de fase van inrichten naar uitvoeren in In het najaar van 2014 wordt door de gemeenteraad het budgettaire kader voor de Zorg voor Jeugd vanaf 2015 vastgesteld in de programmabegroting. Daarnaast zullen de benodigde gemeentelijke verordeningen worden opgesteld en aan de raad voorgelegd. - In de tussentijd blijven wij met alle betrokken partijen intensief in contact. Hierbij vindt veel uitwisseling plaats, bijvoorbeeld via de kenniscafé's (per twee maanden) die we in 2014 continueren. Als bijlage 2 bij dit plan is een separaat planningsschema opgenomen met de belangrijkste mijlpalen (landelijk en lokaal) in de transformatie. 6

7 2. Het functioneel ontwerp van de Zorg voor Jeugd 2.1 Waarom een functioneel ontwerp? Veel lokale beleidsvrijdheid op basis van de Jeugdwet 2 De (concept) Jeugdwet biedt gemeenten een grote mate van beleidsvrijheid om binnen de lokale situatie het jeugdstelsel zo in te richten dat het optimaal is toegesneden op: a) het versterken van de eigen kracht van kinderen en gezinnen, hun sociale netwerk en de collectieve voorzieningen binnen de pedagogische civil society. b) het tijdig signaleren van- en op maat bieden van adequate hulp en ondersteuning bij vragen en problemen over opvoeden en opgroeien. Al deze vormen van zorg, begeleiding en ondersteuning worden in de jeugdwet gekwalificeerd onder het algemene begrip 'jeugdhulp'. De kerndoelstelling van het ontwerp is om een juiste balans tussen beide punten te bewaken: enerzijds is ontzorgen en normaliseren het credo, anderzijds moet worden voorkomen dat (ernstige) problemen bij opvoeden en opgroeien niet worden gesignaleerd en er teveel wordt 'doorgemodderd'. Dit vergt lokaal maatwerk. Er is daarom geen algemeen/ landelijk inrichtings- en uitvoeringsmodel voor het nieuwe jeugdstelsel. De specifieke inrichtingskeuzes die door gemeenten worden gemaakt bij het inrichten van het jeugdstelsel worden aangeduid met de term functioneel ontwerp. In dit hoofdstuk worden op basis van de jeugdwet en de Kadernota Zorg voor Jeugd de inrichtingskeuzes op een rij gezet m.b.t. dit functioneel ontwerp. Essentie van de Jeugdwet Het stelsel van jeugdhulp is erop gericht dat ieder kind gezond en veilig opgroeit en zo zelfstandig mogelijk kan deelnemen aan het maatschappelijk leven, rekening houdend met zijn of haar ontwikkelingsniveau. Ouders zijn hiervoor het eerste verantwoordelijk. Als dit niet vanzelf gaat, komt de overheid in beeld. Dan moet het jeugdstelsel snel, goed en op maat functioneren. Deze inzet vloeit ook voort uit het VN-Verdrag over de rechten van het kind (Kinderrechtenverdrag). De nieuwe Jeugdwet maakt gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor alle jeugdhulp en voor de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. Door de decentralisatie zijn gemeenten beter in staat om - afgestemd op de lokale situatie maatwerk te leveren en verbinding te leggen met zorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning, werk en inkomen, sport en veiligheid. Door ontschotting van budgetten wordt betere samenwerking rond gezinnen mogelijk. Jeugdhulp is breed gedefinieerd. Het omvat de ondersteuning hulp en zorg aan jeugdigen en hun ouders bij alle denkbare opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen. Hieronder valt zowel een vorm van ambulante hulp als een verblijf bij pleegouders, hulp in een medisch kinderdagverblijf, psychiatrische zorg, begeleiding en persoonlijke verzorging bij een beperking. Bewust brede reikwijdte Bij de uitwerking van het functioneel ontwerp hebben we gebruik gemaakt van de handreiking "Een functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd' die is opgesteld door de VNG met ondersteuning van het landelijke transitiebureau ( De reikwijdte van deze handreiking beperkt zich echter grotendeels tot het domein van de jeugdwet. Het functioneel ontwerp dat hieronder wordt geschetst omvat nadrukkelijk ook de preventieve taken die de gemeente uitvoert, bijvoorbeeld de taken op grond van de Wet Publieke Gezondheid. Versterking van de pedagogische civil society en preventie zijn ons inziens een cruciaal onderdeel van het Utrechtse Model en bepalen in hoge mate in hoeverre er (in de latere levensloop van kinderen en hun gezinnen) een beroep wordt gedaan op intensievere en meer gespecialiseerde vormen van hulp en ondersteuning. Voorafgaand aan de beschrijving per pijler van het Utrechtse model van de Zorg voor Jeugd wordt eerst een aantal algemene elementen toegelicht. Vervolgens worden per pijler de inrichtings- en postioneringskeuzes geschetst en de daarop gebaseerde (integrale) visie op sturing en bekostiging. Deze keuzes worden vervolgens nader toegelicht 2 Bij dit plan is in bijlage 3 een factsheet (van september 2013) met de hoofdlijnen van de Jeugdwet opgenomen. 7

8 en uitgewerkt in de hoofdstukken 3, 4, 5 en Algemeen Leidende principes zijn toetssteen voor handelen De kern van de transformatie is in de kadernota vastgelegd aan de hand van vier inhoudelijke principes, die leidend zijn bij de doorontwikkeling en de toekomstige inrichting van de Zorg voor Jeugd. Deze leidende principes blijven onze toetssteen en zijn de onderlegger voor het functioneel ontwerp. 1) Gewoon Opvoeden in plaats van problematiseren: - we werken aan een positief pedagogisch klimaat: opvoeden is leuk, maar gaat altijd gepaard met grote en kleine problemen, die je veelal zelf of met steun van je omgeving kunt oplossen. - eigen verantwoordelijkheid is vanzelfsprekend. 2) Het gezin in het dagelijks leven is uitgangspunt: - één gezin, één plan. - focus op de mogelijkheden: we sluiten aan bij en versterken de eigen kracht van ouders en kinderen. - er wordt niet over maar met de kinderen en hun ouders gesproken. 3) De inhoud staat centraal, niet het systeem: - begeleiding en zorg worden geboden dichtbij waar de ouders en kinderen toch al komen. - meer generalistische ondersteuning en zorg, oplossingsgericht, minder versnippering en medicalisering. - mensen zijn belangrijker dan regels, we ontwikkelen gevoeligheid voor complexiteit en hebben ruimte voor maatwerk. - ruimte voor professionele afwegingen en beslissingen: de verantwoordelijkheid ligt primair bij de professional, met zo weinig mogelijk bureaucratie. - we leggen transparant en eenvoudig verantwoording af over wat we doen, we blijven leren en ontwikkelen. 4) De veiligheid van het kind vormt altijd de ondergrens:. - we dragen actief zorg voor de signalering van onveilige situaties. - de overheid grijpt in wanneer de veiligheid, gezondheid en/of ontwikkeling van het kind in het geding is. Het Utrechtse model is geen klassieke opschalingsketen Een belangrijk algemeen uitgangspunt voor de Zorg voor Jeugd is dat we van een klassieke opschalingsketen (0 e, 1 e, 2 e, en 3 e lijn) of specialistische sectoren (jeugd- en opvoedhulp, jeugd-lvb, jeugd GGZ en jeugdzorg +) transformeren naar een model waar een sterke binding met de sociale omgeving centraal staat, met gerichte en tijdelijke steun waar nodig: integrale jeugdhulp met behoud van voldoende expertises. Hiervoor is geen blauwdruk te geven en tussen de drie pijlers moeten dus ook geen nieuwe schotten ontstaan. De Utrechtse Zorg voor Jeugd is geen statisch gegeven maar een model dat continue bijgesteld wordt op basis van leerervaringen in de praktijk en monitoring. Verbinding in het sociaal domein Zoals ook al in de inleiding aangegeven kent de Utrechtse aanpak een sterke verbinding met de twee andere transformaties in het sociale domein, die van de langdurige zorg en de participatiewet (met name waar het gaat om het stimuleren van werkgelegenheid onder jongeren). Op hoofdlijnen zijn de leidende principes en ambities in deze meerjarige transformaties vergelijkbaar. Daarnaast is er sprake van een sterke verbinding met het Vernieuwend Welzijn en de invoering van het passend onderwijs. De Jeugdwet vereist deze laatste verbinding zelfs. Middels een zogeheten spiegelbepaling is opgenomen dat beleidsplannen bestuurlijk moeten worden afgestemd. Bij de verdere vormgeving is het tegelijkertijd belangrijk om ons te blijven vergewissen van de specifieke opgave binnen de Zorg voor Jeugd. Zo vormen binnen de Zorg voor Jeugd bijvoorbeeld het CJG/JGZ en de begeleidingsstructuur in het onderwijs een wezenlijke functie in het voorveld op het gebied van opvoeden, opgroeien en de ontwikkeling van kinderen. Een rol die in het nieuwe stelsel alleen maar belangrijker wordt in relatie tot de basiszorg via de buurtteams. Daarnaast krijgen de gezinswerkers van het buurtteam de verwijsrol naar 3 Dit geeft enige dubbeling tussen dit hoofdstuk en de hoofdstukken 3, 4, 5 en 6 maar dat is onvermijdelijk. 8

9 alle vormen van aanvullende zorg. En tenslotte is de (verwachte) vraag op basis van de demografische en sociale samenstelling van de buurten in de stad anders dan bijvoorbeeld bij de langdurige zorg voor volwassenen en ouderen. Utrechts model Zorg voor Jeugd Altijd in verbinding met: Passend Onderwijs, Meedoen naar Vermogen, Vernieuwend Welzijn, Participatie en Inkomen, Veiligheidsaanpak 9

10 2.3 Gewoon Opvoeden Gewoon opvoeden vindt plaats binnen gezinnen, binnen het onderwijs en in de buurt. Een sterke samenleving is dus gebaat bij collectieve voorzieningen die voor alle kinderen en gezinnen toegankelijk en beschikbaar zijn en direct aansluiten bij de leefwereld van kinderen en hun ouders. De gemeente beoogt geen extra schakels en functionarissen binnen deze (algemene en preventieve) collectieve voorzieningen. Het gaat er vooral om dat ze zelf goed functioneren en daarbij hoort een gezamenlijke ambitie en samenwerking. Kerndoelen Het beleid van de gemeente is gericht op het versterken van de pedagogische civil society en het creëren van toereikende collectieve voorzieningen die de zelfredzaamheid en kracht van kinderen en gezinnen versterken. Belangrijk beoogd neveneffect hiervan is het voorkomen van een beroep op jeugdhulp. Tegelijkertijd is het zaak dat problemen tijdig worden gesignaleerd en op tijd en op maat hulp wordt ingeschakeld van de buurtteams. Toegankelijkheid en bereikbaarheid De collectieve voorzieningen zijn beschikbaar voor alle kinderen en gezinnen. Zij bieden geen jeugdhulp op grond van de Jeugdwet. Sommige collectieve voorzieningen richten zich in principe op alle kinderen, zoals het onderwijs en de jeugdgezondheidszorg. Andere richten zich op meer specifieke vragen en/ of doelgroepen zoals het jongerenwerk en de voorscholen Docenten, jongerenwerkers, sociaal makelaars en vrijwilligers kunnen rechtstreeks (zonder tussenkomst van een centraal loket of instantie) de medewerkers van de buurtteams inschakelen voor consultatie, advies of tijdelijke ondersteuning. Zijn kunnen niet rechtstreeks aanvullende zorg inschakelen. Dit kan via de buurtteams, al dan niet in samenspraak met de jeugdarts of huisarts. Een belangrijk aandachtspunt voor een goed functionerende Zorg voor Jeugd is een goede aansluiting met de basiszorg via buurtteams. De gemakkelijke bereikbare buurtteams zijn dicht tegen de collectieve voorzieningen georganiseerd om snelle begeleiding te organiseren. Sommige voorzieningen hebben een stedelijke functie, soms zelfs een regionale functie: dat vraagt om specifieke aandacht voor de verbinding met de wijken waar jongeren en de gezinnen wonen. Versterken kwaliteit door gezamenlijke ambitie De collectieve voorzieningen maken we nog sterker door het formuleren van een gezamenlijke ambitie. De kernelementen hierin zijn: 1) Een heldere, actief uitgedragen pedagogische visie; 2) Sterke professionals, in het bijzonder waar het gaat om effectieve, vroegtijdige signalering. Soms om snel gespecialiseerde kennis in te schakelen, soms om juist te voorkomen dat zaken geproblematiseerd worden; 3) Samenwerking tussen professional en ouders; handelingsgericht werken 4 en ouderbetrokkenheid; 4) Mogelijkheden voor ouders om uit te wisselen met andere ouders en hun eigen kennis en competenties op het vlak van opvoeding en ontwikkeling te vergroten. Rol gemeente binnen Gewoon Opvoeden is zeer divers Binnen de andere sporen (basiszorg via de buurtteams en Aanvullende zorg) heeft de gemeente een sturende en opdrachtgevende rol op grond van de Jeugdwet. Bij Gewoon Opvoeden worden de collectieve voorzieningen vanuit verschillende kaders (deels) door gemeenten gefinancierd en/ of aangestuurd. Zie hiervoor de onderstaande tabel met een aantal belangrijke voorbeelden. Deze diversiteit vraagt binnen de gemeente én met partners buiten de gemeente om goede beleidsmatige en bestuurlijke afstemming: juist omdat het effect van het beleid en voldoende inzet in het Gewoon Opvoeden zo belangrijk is voor het functioneren van het systeem en het terugdringen van een beroep op jeugdhulp. Omdat maar een beperkt deel van de middelen die omgaan in het Gewoon Opvoeden in de gemeentelijke 4 Handelingsgericht werken in het onderwijs, handelingsgerichte diagnostiek in de Jeugdzorg en handelingsgericht arrangeren (ontwikkeld in het kader van Passend onderwijs en de Transitie Jeugdzorg) concretiseren zeven uitgangspunten die zijn gebaseerd op onderzoek naar diagnostische besluitvorming, de ontwikkeling van leren en gedrag van kinderen/jeugdigen naar wat werkt in de jeugdzorg (werkzame mechanismen) en het onderwijs (effectief onderwijs). Actuele thema s zoals empowerment, eigen kracht, oplossingsgericht- en opbrengstgericht werken zijn erin verwerkt. HGW, HGD en HGA zijn systematische manieren van werken om bepaalde doelen te bereiken op alle niveaus: preventief in het onderwijs, in de samenwerking school ouders en in de jeugdhulp(bron: Nederlands Jeugd Instituut, februari 2013). 10

11 programmabegroting behoren tot Jeugd en daarbinnen een nog veel kleiner deel tot het toekomstige domein van de Jeugdwet laten we dit vooralsnog buiten beschouwing in het budgettaire kader van Zorg voor Jeugd. Rol gemeente / financiering Geen primaire financier, wel samenwerkingspartner en financier op specifieke onderdelen Gemeente primair financier, maar niet domein Jeugdwet. Gemeente is uitvoerder (via de GG&GD) van de CJG's/JGZ. Financier, domein Jeugdwet Gemeente is uitvoerder/beheerder (via de GG&GD) van de Verwijsindex. Voorziening Onderwijs, Kinderopvang, Sportvoorzieningen Jeugdgezondheidszorg en extra aandacht voor opvoedondersteuning binnen het CJG, Leerplicht, Vroeg- en voorschoolse Educatie, Jongerenwerk, Kindersociaal makelaar Verwijsindex 2.4 Basiszorg voor Jeugd (via de buurtteams) De spil in de Utrechtse Zorg voor Jeugd wordt gevormd door de gezinswerkers van het buurtteam 5. Zij leveren een nieuwe vorm van basiszorg gericht op het stabiliseren van de gezinssituatie. Deze basiszorg is gebiedsgericht georganiseerd via buurtteams, is snel toegankelijk, werkt volgens het principe één gezin, één plan, één hulpverlener en kent een generalistische en integrale aanpak op alle leefdomeinen van kind en gezin. In de praktijk geven de buurtteams hiermee invulling aan de kern van de transformatie, niet alleen qua inhoudelijke vernieuwing maar ook vanwege de centrale positie die zij innemen in het Utrechtse Model van de Zorg voor Jeugd. Kerndoelen Kerndoelen van de basiszorg middels de buurtteams is het stabiliseren dan wel verbeteren van de gezinssituatie en het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen. De buurtteams kunnen om deze doelen te realiseren een brede range van interventies inzetten en hebben expertise op het gebied van triage, begeleiding, zorg en behandeling. Hierbij gaan ze altijd uit van de versterking eigen kracht, regie en zelfredzaamheid van gezinnen en hun omgeving. Ook in de basiszorg blijft het gezin in het dagelijks leven het uitgangspunt, we sluiten aan bij de mogelijkheden binnen het gezin. De buurtteams hebben een ondersteunende rol in het versterken van de handelingsgerichtheid van professionals binnen de collectieve voorzieningen van het Gewoon Opvoeden. Een belangrijk nevendoel is dat door deze werkwijze het beroep op gespecialiseerde jeugdhulp afneemt en niet groter is dan noodzakelijk. Vrijwel alle ambulante functies in de huidige jeugd- en opvoedhulp, Jeugd-GGZ en jeugd LVB gaan op in de taken van het buurtteam. Ook gedragsdeskundigheid maakt onderdeel uit van het buurtteam. Daarmee organiseren we een bundeling van zorg: verschillende expertises samengesmeed tot één buurtteam dat generalistisch werkt, dichtbij de gezinnen, snel beschikbaar en zonder lange indicatieprocedures 6. De basiszorg is tenslotte verantwoordelijk voor de tijdige signalering en het op tijd en op maat inschakelen van de aanvullende zorg en jeugdbescherming nieuwe stijl (SAVE). Dit is nodig wanneer de thuissituatie niet meer veilig is of wanneer de problematiek zo ernstig/ complex is dat het de expertise/ handelingsbekwaamheid van het buurtteam (tijdelijk) overstijgt. Toegankelijkheid en bereikbaarheid Utrecht kiest voor toegankelijke basiszorg door de buurtteams. De buurtteams zijn (zonder indicatie) bereikbaar voor alle kinderen en gezinnen en inzetbaar/ te raadplegen door professionals. De buurtteams zijn daarmee op grond van de jeugdwet een algemene voorziening. Buurtteams vormen de spil in de basiszorg en daarmee (naast de andere wettelijk bevoegde verwijzers) de partij die rechtstreeks aanvullende zorg kan inschakelen. Er wordt geen apart indicatieloket ingericht dat toetst op het afgeven van beschikkingen voor individuele voorzieningen binnen de aanvullende zorg. De teams moeten 5 Waar in dit plan wordt gesproken over 'basiszorg via de buurtteams', wordt gedoeld op de generalisten van team Jeugd en Gezin. Samen met de buurtteammedewerkers van de teams Sociaal vormen zij voor de Utrechter het Buurtteam. In het Uitvoeringsplan van Meedoen Naar Vermogen wordt het onderdeel Sociaal uitgewerkt. 6 In het werkkader van de buurtteams (bijlage bij de Kadernota) en de bijbehorende brief aan de commissie Mens en Samenleving van 5 juli 2013 staat uitgebreider omschreven welke functies door het buurtteam kunnen worden vervult. 11

12 voldoende toegerust zijn (en blijven) om als generalist deze rol te kunnen vervullen. Daarom wordt de buurtteamorganisatie versterkt met een expertisefunctie om de medewerkers goed te ondersteunen en te adviseren. Professionals en kwaliteit Professionals in de buurtteams hebben een grote mate van handelingsruimte als het gaat om de keuze van interventies die worden ingezet. Daarmee hebben zij een belangrijke verantwoordelijkheid. De kwaliteitseisen van de Jeugdwet zijn van toepassing op de medewerkers van de buurtteams én op de organisatie van de buurtteams. Deze worden door de betrokken partijen (beroepsverenigingen, VNG, Rijk) ook nog verder uitgewerkt. Naast deze landelijke kwaliteitseisen stellen wij als gemeente eisen aan de professionals in de teams en de scholing van deze medewerkers. Veiligheid is altijd de ondergrens. Alle gezinswerkers zijn deskundig in de benadering Signs of Safety om de veiligheid voor het kind in te kunnen schatten. Rol gemeente, organisatie en schaal De basiszorg voor Jeugd via de buurtteams wordt gebiedsgericht georganiseerd in nauwe samenhang met de WMO en de langdurige zorg. Voor de burger is er één buurtteam. De samenstelling en omvang van het buurtteam sluit aan bij (verwachte) vraag en samenstelling van de buurt. Een harde randvoorwaarde is dat de organisaties die verantwoordelijk worden voor de buurtteams zelf géén aanvullende zorg verlenen. Momenteel, in de aanloop naar de Jeugdwet, heeft de gemeente nog een directe operationele sturingsrelatie met de buurtteams. Dit gaat in 2015 veranderen, in Hoofdstuk 4 wordt een voorstel gedaan voor de wijze waarop vanaf 2015 een stedelijk sluitend systeem van basiszorg (via de buurtteams) kan worden georganiseerd gegeven de ontwikkelvraagstukken en overgangsregelingen die er liggen. Tegelijkertijd zal de gemeente in de transformatie een actieve regie- en opdrachtgeverrol blijven vervullen (zie ook de paragraaf monitoring hieronder). 2.5 Aanvullende zorg en Jeugdbescherming nieuwe stijl Kerndoelen Aanvullende zorg Het doel van aanvullende zorg is te voorzien in de meer gespecialiseerde jeugdhulp op een aantal expertisegebieden (zie hieronder). De aanvullende zorg heeft een kwalitatief, effectief en zo efficiënt mogelijk georganiseerd aanbod voor vragen waarin de basiszorg niet kan voorzien. We willen de aanvullende zorg zo inrichten dat de focus ligt op een behandeling en het realiseren van een (vervolg)perspectief waarbij zo snel mogelijk wordt toegewerkt naar een situatie waarin het kind/ gezin zonder inzet van de aanvullende zorg weer verder kan. Indien nodig met ondersteuning van buurtteam. Tegelijkertijd willen we dat de benodigde specialismen tijdig beschikbaar zijn om de aan de hulpvraag van het kind of gezin te beantwoorden. Voor de aanvullende zorg onderscheiden we 3 scenario's die van toepassing op de regievraag "Wie is aan zet?". - Scenario 1: Buurtteam is aan zet, aanvullende zorg ondersteunt - Scenario 2: Aanvullende zorg is aan zet, Buurtteam ondersteunt - Scenario 3: Aanvullende zorg is aan zet, Buurtteam speelt geen rol Daarnaast onderscheiden we voor de inhoudelijke specialismen in de aanvullende zorg drie expertisegebieden - Jeugd-Geestelijke Gezondheidszorg (J-GGZ) - Kinderen met een Beperking (KMB) - Zeer complexe gezins en/of gedragsproblematiek De bovenstaande scenario's zullen in combinatie met de drie expertisegebieden in 2014 richtinggevend zijn en als kapstok dienen voor de verdere inrichting van de Aanvullende zorg: Deze uitwerking bepaalt uiteindelijk welke zorg door de gemeente zal worden ingekocht per expertisegebied. Onder de verschillende vormen van zorg verstaan we bijvoorbeeld ambulante of residentiële zorg (en pleegzorg), crisisopvang en consultatie, diagnose en behandeling. Toegang tot Aanvullende Zorg Naast het buurtteam kan ook een aantal andere partijen op grond van de Jeugdwet rechtstreeks aanvullende zorg inschakelen. Hiermee maken we goede afspraken, mede op basis van de ervaringen die nu al worden opgedaan in de praktijk. Het gaat om artsen (huisarts, de jeugdarts en medische specialist), de instellingen voor jeugdbescherming en de (kinder)rechters. Daarnaast zijn goede afspraken nodig met met het (passend) onderwijs omdat gezinnen en kinderen vaak begeleiding en zorg krijgen vanuit beide perspectieven. 12

13 De aanvullende zorg is niet vrij toegankelijk voor cliënten. De aanvullende zorg betreft op grond van de jeugdwet (grotendeels) individuele voorzieningen. Voor deze vormen van zorg zal door het buurtteam (en/of andere verwijzers) moeten worden beoordeeld of de jeugdige en zijn ouders deze nodig hebben en hiervoor moet een beschikking worden afgegeven. We organiseren echter geen apart indicatieorgaan. De beschikking vormt een grondslag voor bezwaar en beroep door de cliënt. Kerndoelen Jeugdbescherming nieuwe stijl (SAVE) Utrecht zet volop in op het ontwikkelen van een Jeugdbescherming nieuwe stijl. Met Jeugdbescherming nieuwe stijl bedoelen we het geheel van de uitvoering van de volgende drie taken: - Jeugd Bescherming (civiel recht) - Jeugd Reclassering (jeugdstrafrecht) - Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK). De Jeugdbescherming nieuwe stijl krijgt op dit moment al vorm via de ontwikkeling van de SAVE-teams. De uitvoering van de taken vindt plaats vanuit één team van generalisten. We positioneren de jeugdbescherming nieuwe stijl dus in een organisatie dicht naast het buurtteam. Op deze manier transformeren we ook de jeugdbescherming volgens de centrale uitgangspunten, één gezin, één plan en zoveel mogelijk één hulpverlener. SAVE komt in beeld: - In eerste instantie voor informatie en advies ten behoeven van het buurtteam. - Als de veiligheid van het kind gevaar loopt dan hebben de betrokken jeugdbeschermers (in overleg met de Raad voor de Kinderbescherming) de taak ervoor te zorgen dat er een traject in gang wordt gezet voor het opleggen van een beschermingsmaatregel. - Als een maatregel is uitgesproken hebben de medewerkers de taak de maatregel te handhaven. Waar mogelijk is (of blijft) het buurtteam verantwoordelijk voor de hulpverlening aan het gezin, waarbij de regie (met in acht neming van de maatregel) bij het gezin zelf ligt. De functie van het nieuw te vormen AMHK blijft laagdrempelig bereikbaar en voor iedereen vrij in te schakelen: voor burgers, huisartsen en ook voor instellingen als ziekenhuizen, scholen etc. Toegang tot Jeugdbescherming nieuwe stijl (SAVE) Wanneer er nog geen sprake is van een gedwongen maatregel zijn de professionals van SAVE vrij inzetbaar voor consultatie en advies voor professionals van de buurtteams. Vanwege de nauwe samenwerking tussen de SAVE teams en de buurtteams zal de toeleiding naar aanvullende zorg in de praktijk plaatsvinden in nauwe samenspraak met het buurtteam. In acute of ernstige crisissituaties (bij bijvoorbeeld een voorlopige ondertoezichtstelling) kan SAVE rechtstreeks zonder vooroverleg verwijzen. Op grond van de Jeugdwet mogen alleen daarvoor gecertificeerde instellingen inzet vanuit een gedwongen kader bieden (uitvoering jeugdbeschermings- en reclasseringsmaatregelen). Deze op basis van landelijke regels te certificeren instellingen mogen zelf geen jeugdhulp aanbieden. Dit is niet toegestaan in de Jeugdwet. In Utrecht worden de SAVE teams ondergebracht binnen zo'n gecertificeerde instelling. Bij een gedwongen maatregel is per definitie geen sprake meer van vrijwillige toegang en hulp. Kenmerkend voor zo'n maatregel is dat er altijd een beslissing van de (kinder)rechter aan te pas komt op basis van onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming. Professionals en kwaliteit De kwaliteitseisen van de Jeugdwet zijn eveneens van toepassing op de medewerkers en organisaties in de aanvullende zorg. Om deze kwaliteit te kunnen garanderen gaan we voor de korte termijn uit van de huidige kwaliteitssystemen in de verschillende sectoren (bijv. de GGZ). Op langere termijn zullen de aanbieders het kwaliteitssysteem zo moeten door ontwikkelen dat he aansluit op onze visie en de nieuwe inrichting van de aanvullende zorg. Ook op landelijk niveau wordt hier nog aan gewerkt door de betrokken partijen (beroepsverenigingen, VNG, Rijk). Voor de gecertificeerde instellingen ligt het vanaf 2015 anders. De certificering gaat in 2014 plaatsvinden op basis van een door het ministerie van Veiligheid en Justitie ontwikkeld normenkader. Dit landelijk kader betekent dat ook in het nieuwe systeem de functies van Jeugdbescherming nieuwe stijl vrij scherp zijn vastgelegd. Rol gemeente, organisatie en schaal De gemeente beoogt geen uitvoerende rol in de aanvullende zorg en de jeugdbescherming nieuwe stijl (net zo min als dat ze dat beoogt in de basiszorg). In de kadernota is globaal geschetst op welke nivo's de Zorg voor Jeugd 13

14 vanaf 2015 zal worden georganiseerd en ingekocht en wat dat vraagt aan bovenregionale en landelijke afspraken. Ook bij de totstandkoming van het Regionale Transitie Arrangement (RTA) is zeer nauw samengewerkt tussen de zes Utrechtse regio's (waarvan Utrecht Stad er één is). De aanvullende zorg wordt vanaf 2015 regionaal (Stad Utrecht), bovenregionaal (zes Utrechtse regio's) en op zeer specialistische onderdelen zelfs landelijk georganiseerd 7 maar zoveel mogelijk gebiedsgericht aangeboden, in samenhang met de basiszorg via buurtteams. In 2015 gebeurt dit grotendeels op basis van de afspraken die zijn gemaakt in het RTA en de daarop te baseren individuele afspraken met zorgaanbieders. Uitgangspunt is dat deze meer gespecialiseerde vormen van jeugdhulp straks niet worden uitgevoerd door aanbieders van basiszorg (buurtteams) en ook niet door gecertificeerde instellingen. Het huidige Bureau Jeugdzorg transformeert zich (in het kader van de Jeugdbescherming nieuwe stijl) al richting de SAVE-aanpak en zal in 2014 worden gecertificeerd door het Rijk. Deze organisatie (die naar verwachting bovenregionaal georganiseerd zal worden) maakt op uitstekende wijze de verbinding met de Utrechtse buurtteams. Wij hebben de intentie om hiermee in samenspraak met de regiogemeenten meerjarige afspraken maken. 2.6 Sturing en bekostiging Het ontwikkelen van een sturingsvisie en het maken van keuzes op het gebied van sturing en bekostiging moet goed aansluiten op de inhoudelijke ontwikkelingen en inrichtingskeuzes binnen de Zorg voor Jeugd. In deze fase van het proces is daarom de uitwerking op dit punt vooral gericht op de verandering zelf: hoe kan de beoogde transformatie plaatsvinden in combinatie met het borgen van de continuïteit van zorg (voor alle betrokkenen) en beheersbaarheid van het systeem? We werken niet alleen vanuit pedagogisch perspectief aan de transformatie en het in de praktijk brengen van de leidende principes; tegelijkertijd willen we ook vanuit een integraal sturingsperspectief de beweging in gang zetten naar sterke(re) basisvoorzieningen die het beroep op (dure) specialistische zorg terugdringen. Dit is hard nodig omdat juist de aanvullende zorg de komende jaren te maken krijgt met een krimpend financieel kader. En dat willen we beschikbaar houden voor de kinderen en gezinnen die specialistische hulp en ondersteuning echt nodig hebben. Een kernelement in deze beweging vormt de mate waarin het lukt om de verschuiving te realiseren van de Aanvullende Zorg richting de Basiszorg via de buurtteams. Die is vitaal voor de werking van het Utrechtse model, maar moet tegelijkertijd zorgvuldig en in nauwe samenspraak gebeuren met de betrokken zorgaanbieders. Het komende jaar zal dit gebeuren via drie processen die onderling sterk samenhangen: 1) De nadere uitwerking van de afspraken (en daarop gebaseerde budgetgaranties) in het Regionale Transitie Arrangement 8. Leidend tot inkoopafspraken voor ) Het proces van verdere inrichting van de Aanvullende Zorg (op basis van de drie scenario's en expertisegebieden zoals die in dit plan zijn geschetst) 3) Voor de buurtteams (de stappen naar) een ontwikkel uitvraag om vanaf het startjaar 2015 een stedelijk functionerende basiszorg voor jeugd te realiseren Op al deze onderdelen is de vraag in welk tempo de aanbieders in staat zijn om bestaande vormen van zorg af te bouwen dan wel een logische plek te geven in de nieuwe Zorg voor Jeugd. De gemeente Utrecht ambieert geen uitvoerende rol in de zorg voor jeugd maar zal -zeker de eerste jaren- een zeer actieve opdrachtgeverrol vervullen en regie nemen op bovenstaande processen. In 2014 zal op basis hiervan stapsgewijs worden gebouwd aan een integrale sturings- en bekostigingsvisie waarin verder is uitgewerkt hoe de gemeente haar opdrachtgeversrol binnen de Zorg voor Jeugd in de toekomst wil vervullen en welke prikkels en bekostigingsvormen daarvoor het best passend zijn. Zoals in hoofdstuk 1 aangegeven kijken we hierbij over de grenzen van de Zorg voor Jeugd heen: in het gehele sociale domein wordt momenteel nagedacht over (vernieuwende) wijzen van sturing en bekostiging die aansluiten bij de beoogde transformatie en de centrale rol die gemeentes hierin toebedeeld krijgen in de decentralisaties. Dit is binnen de gemeente Utrecht gestart (zie bijlage 2) maar ook landelijk benutten we kennis en ervaringen 9. In het vervolg van deze paragraaf wordt per pijler van het 7 Het gaat hier om landelijke kenniscentra, de kindertelefoon en enkele zeer gespecialiseerde voorzieningen voor bijvoorbeeld kinderen met een ernstige beperking. 8 In de bijlage is een lijst opgenomen van organisaties waarmee in het kader van het RTA contact is. 9 Bijvooorbeeld in G32-verband worden op het terrein van sturing en bekosting momenteel nieuwe modellen ontwikkeld, gekoppeld aan de decentralisaties. 14

15 Utrechtse model nader ingegaan op de eerste denklijnen op het gebied van sturing en bekostiging: deze zijn indicatief en worden in 2014 nader uitgewerkt. Gewoon opvoeden Zoals geschetst in het functioneel ontwerp heeft de gemeente uiteenlopende rollen en (financiële) verantwoordelijkheden binnen het Gewoon Opvoeden. Kenmerkend voor de collectieve voorzieningen in het Gewoon Opvoeden is dat deze er voor alle inwoners moeten zijn. Daarbij past ook na 1 januari 2015 een vorm van functiegericht bekostiging 10 (primair gericht op het in stand houden van de voorziening) in combinatie met afspraken en monitoring gericht op de te leveren kwaliteit. In het stelsel van Zorg voor Jeugd hebben de collectieve voorzieningen een belangrijke functie om tijdig te signaleren, maar juist ook om het beroep op zwaardere jeugdhulp te voorkomen. Functiebekostiging moet dus gepaard gaan met afspraken in de opdrachtverlening over monitoring en prestaties om deze rollen goed te kunnen waarmaken. Te denken valt aan indicatoren zoals beschikbaarheid/ bereikbaarheid van de basisvoorzieningen, klanttevredenheid en waardering van de wijkpartners. Bij de verdere uitwerking van indicatoren zal de ervaring worden meegenomen die nu wordt opgedaan bij het Vernieuwend Welzijn. Basiszorg via de buurtteams In tegenstelling tot de basisvoorzieningen in het Gewoon Opvoeden heeft de gemeente nog geen ervaring met het sturen en bekostigen van de basiszorg via buurtteams. Het gaat immers om een nieuwe vorm van jeugdhulp. Omdat de basiszorg via de buurtteams zowel inhoudelijk als organisatorisch een spilfunctie vervullen in het Utrechtse model is het van belang om een goede inschatting te maken van de te verwachten vraag. Hiervan is een eerste inschatting gegeven in paragraaf 4.5 op basis van de reeds opgedane praktijk ervaringen, bevolkingskarakteristieken van de verschillende wijken/buurten en historisch gebruik van jeugdzorg. Op basis hiervan wordt in diezelfde paragraaf geschetst hoe wij vanaf startjaar 2015 de basiszorg voor Jeugd stadsbreed én ontwikkelgericht kunnen vormgeven. In de kadernota is reeds aangegeven dat wij voor de financiering van de basiszorg via de buurtteams denken aan een vorm van populatiegerichte bekostiging. We werken naar dit model toe door te starten met een wijk- of buurtgerichte toedeling van budgetten, waarbij we zeker in de eerste jaren de basiszorg via de buurtteams zeer nauwkeurig, frequent en gebiedsgericht blijven volgen. Vooralsnog willen we als gemeente hier actief regie voeren op dit proces, in samenspraak met de uitvoerende organisaties die straks verantwoordelijk worden voor de basiszorg. Aanvullende zorg De wijze waarop de gemeente de Aanvullende zorg gaat sturen en bekostigen vraagt om plannen op lange termijn. Op korte termijn zullen we aansluiten op de bestaande sturings- en bekostigingssystemen (van provincie, zorgverzekeraar en zorgkantoor) aangezien het niet mogelijk en wenselijk is om binnen een kort tijdsbestek drastische wijzigingen aan te brengen in die systemen. Hierbij speelt de nadere uitwerking van afspraken in het Regionale Transitie Arrangement (RTA) een centrale rol. Daarnaast worden landelijk nog aanvullende afspraken gemaakt over de Jeugd GGZ in samenspraak met het Rijk en de zorgverzekeraars als huidige financier. Het gaat vooralsnog in alle gevallen om prestatiegerichte bekostigingsvormen op basis van genormeerde productie afspraken. Zoals ook de landelijke Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) aangaf is het belangrijk om een goede balans te vinden tussen een zorgvuldige overgang en het creëren van ruimte voor transformatie en vernieuwing. Ook in de aanvullende zorg zelf is vernieuwing namelijk noodzakelijk om inhoudelijk aan te sluiten bij de principes en werkwijze van het nieuwe stelsel en de financiële taakstelling te realiseren. Bij de aanvullende zorg speelt de afstemming met de andere regio's in Utrecht een belangrijke rol. In de kadernota is reeds aangegeven op welke wijze de bovenregionale samenwerking momenteel plaatsvindt en de gemeente Utrecht speelt hier een zeer actieve rol in en heeft dat ook gedaan bij de totstandkoming van de Regionale Transitie Arrangementen (waarover de raadscommissie in november 2013 is geïnformeerd). Er moet in samenspraak met de andere gemeenten de komende periode nader worden bepaald welke vormen van aanvullende zorg het best op welke schaalnivo moeten worden ingekocht. Een laatste element waar in 2014 uitwerking aan moet worden gegeven is de wijze waarop wij ruimte blijven bieden 10 In de Kadernota Zorg voor Jeugd zijn de verschillende mogelijke vormen van bekostiging kort geschetst. 15

16 voor kleinere aanbieders in de Zorg voor Jeugd (zo kent de J-GGZ veel ZZP'ers en kleine praktijken) én op welke wijze dit beheersbaar kan worden gedaan. Er is inmiddels met heel veel aanbieders contact gelegd en zij trekken hierin ook steeds meer gezamenlijk op als gesprekspartner van de gemeente. Regie van de cliënt De (inhoudelijke) inrichting van het Utrechtse model en de wijze waarop de gemeente hieraan sturing geeft, moet kinderen en gezinnen maximaal in staat stellen regie te voeren over hun eigen leven en de (tijdelijk) ondersteuning die hier soms bij nodig is. Vanuit pedagogisch perspectief blijkt dit bijvoorbeeld uit: - de leidende principes waarop de Zorg voor Jeugd is gebaseerd - de centrale positie van het Gewoon Opvoeden in het modell - de inhoudelijke werkwijze van de buurtteams (minder hulpverleners, gezin centraal, etc.) Vanuit sturingsperspectief blijkt dit uit: - de vrije en laagdrempelige toegang tot de buurtteams voor inwoners - het beperken van de bureaucratie en terugdringen van aantal benodigde indicaties. - het voldoende beschikbaar stellen van hulp en ondersteuning voor kinderen en gezinnen die dat tijdelijk nodig hebben. Ten aanzien van het laatste punt ligt de regie (voor wat betreft inzet en beschikbaar stellen van financiële middelen) in eerste plaats bij de gemeente. De gemeente maakt voor kinderen en gezinnen binnen de Zorg voor Jeugd goede inkoop- en contractafspraken met aanbieders. Keuzevrijheid van de cliënt voor een bepaalde aanbieder is daarbij een belangrijke afweging, maar niet in alle gevallen mogelijk (bijv. in de jeugdbescherming). Naast de rechtstreekse inkoop van gemeenten bij aanbieders biedt de nieuwe Jeugdwet de mogelijkheid voor de inzet van een persoonsgebonden budget. Dit kan alleen onder bepaalde voorwaarden (kwaliteit, alleen voor individuele jeugdhulpvoorzieningen, aanvaardbare kosten, via een systeem van trekkingsrechten). Utrecht wil hierin voorzien en wij zullen in 2014 in samenspraak met cliëntenorganisaties hiervoor een voorstel ontwikkelen dat aansluit bij het functioneel ontwerp. In bijlage 4 is voor de volledigheid het wetsartikel opgenomen dat beschrijft hoe en onder welke voorwaarden het PGB kan worden ingezet door cliënten Wachtlijsten voorkomen Een belangrijke onderdeel van het verder te ontwikkelen sturingsmodel is voor de gemeente het voorkomen van wachtlijsten voor de verschillende vormen van jeugdhulp. Hierop zal actief moeten worden gestuurd, om te voorkomen dat kinderen en gezinnen van de juiste hulp en ondersteuning verstoken blijven, wanneer zij dit nodig hebben. - Wij zullen als toekomstig opdrachtgever prikkels in financiële zin ontwikkelen richting de aanbieders om wachtlijsten te voorkomen of te minimaliseren. In de gemeenteraad is hier ook om gevraagd met de vaststelling van het initiatiefvoorstel jeugdzorg in februari Het voorkomen van wachtlijsten is verder gebaat bij het scherp volgen van de (ontwikkeling van) de vraag in de stad en het beroep dat op basis daarvan wordt gedaan op de verschillende vormen van jeugdhulp. 2.7 Monitoring en informatievoorziening Monitoring en informatievoorziening binnen Zorg voor Jeugd kunnen niet los worden gezien van het functioneel ontwerp en de daarmee samenhangende sturingsvisie. Het kan daarbij gaan om het volgen van maatschappelijke trends en ontwikkelingen, verantwoordingsinformatie (op organisatie- en beleidsnivo) en de wijze waarop aan de leidende principes invulling wordt gegeven. Maatschappelijke effecten Ten eerste zullen op het nivo van de in de kadernota geformuleerde maatschappelijke ambities meerjarige trends en ontwikkelingen moeten worden gevolgd. Dat zijn de volgende ambities: - Kinderen groeien gezond en veilig op - Kinderen kunnen zich maximaal ontwikkelen en ontplooien - De zelfredzaamheid en zelfstandigheid van ouders/opvoeders en kinderen is versterkt Hierbij passen het volgende type indicatoren: - Percentage ouders dat aangeeft weinig tot geen grote problemen te hebben met opvoeden - Percentage jongeren dat op volwassen leeftijd in staat is om het leven zelfstandig vorm te geven - Percentage kinderen met hoog/bovengemiddeld risico op psychosociale problemen - Percentage gezinnen dat aangeeft problemen (weer) zelf te kunnen oplossen 16

17 - Percentage jongeren dat een startkwalificatie in het onderwijs behaalt - Aantal jongeren dat zonder reden thuiszit (= niet naar school, werk of dagbesteding) Jeugdhulp - Ten tweede zal monitoring plaatsvinden op het nivo van de verleende jeugdhulp, zowel inhoudelijk als financieel en procesmatig. Ook op dit terrein is in de kadernota een aantal doelen geformuleerd: - Ondersteuning van gezinnen die dat (tijdelijk) nodig hebben - Zorg voor Jeugd sluit beter aan de vraag, is tijdig beschikbaar en effiënt en eenvoudig georganiseerd. Hierbij passen de volgende type indicatoren die zowel kwantitatief als kwalitatief van aard zijn: - Aantal gezinnen en huishoudens dat wordt bereikt - Aantal gestarte en afgeronde begeleidingstrajecten gezinnen - Gemiddelde tijd tussen melding en start van begeleiding - Aantal doorverwijzingen naar aanvullende zorg - Aantal gedwongen maatregelen - Mate waarin doelen geformuleerd in gezinsplan/behandelplan worden behaald - Klanttevredenheid over de zorg en begeleiding - Waardering van de ketenpartners - Mate waarin professionaliseringsproces en kwaliteit wordt versterkt door jeugdhulpaanbieder (bijvoorbeeld via certificering, intervisie, scholing, kwaliteitsbeleid. Het is in deze fase van de transformatie nog niet mogelijk en gewenst om vast te leggen op welke wijze deze monitoring precies zal gaan plaatsvinden en hoe die worden vastgelegd in de afspraken met de betrokken partijen. Ten eerste omdat het Utrechtse model van de Zorg voor Jeugd nog volop in ontwikkeling is (samen met de partners), ten tweede omdat op landelijk nivo momenteel ook intensief wordt gewerkt aan een (minimale) dataset en bijbehorend informatiesystemen om de werking van het nieuwe stelsel te kunnen volgen. De ministeries van VWS en V&J trekken hierin gezamenlijk op met de VNG. Utrecht participeert hierin als één van de vijf koplopergemeenten. Belangrijke randvoorwaarde voor de gemeenten is hierbij dat handelingsvrijheid van de professional voldoende gewaarborgd is en er voldoende lokale beleidsvrijheid blijft bestaan. Het is goed en noodzakelijk om op een aantal kernindicatoren te monitoren, mits deze indicatoren ondersteunend zijn aan het primair proces en het sturingsconcept. De administratieve- en regeldruk die hieruit ontstaat blijft alleen dan minimaal. Tenslotte bezien wij in de eerste jaren monitoring en informatievoorziening vooral in het licht van de meerjarige transformatie, de overgangsafspraken en het bijbehorende proces van leren en ontwikkelen (dialoog). De beoogde maatstaven worden daarom nog niet genormeerd en zullen op een later moment worden vertaald moeten worden naar meer afrekenbare resultaatafspraken. Tegelijkertijd zal de gemeente op een aantal terreinen (zoals bij de uitvoering van basiszorg door de buurtteams) wel zeer actief de vinger aan de pols houden. Dit om actueel te kunnen volgen hoe de werkwijze en het systeem zich ontwikkelt. Een hier aan gekoppelde mogelijkheid is om gebruik te maken van de systematiek van benchmarking (tussen de resultaten in de verschillende buurten) om vervolgens een gesprek aan te gaan met de betrokken jeugdhulpaanbieders over de resultaten. 2.8 Cultuursensitiviteit Waarom noodzakelijk? Een kwart van de Nederlandse jeugd heeft een migrantenafkomst. In een grote stad als Utrecht is dat 50 procent. 70% van de migrantenjeugd behoort tot de niet-westerse allochtonen. Het is vooral deze groep niet westerse migrantenjeugd die meer kans heeft op o.a. gezondheids- en ontwikkelingsachterstanden. Migrantenouders kampen vaker dan gemiddeld met opvoedingsproblemen en weten minder goed de weg naar de zorginstanties te vinden. Ook de huidige jeugdzorg bereikt migrantenouders en -jeugd vaak niet of te laat. Het onderzoek van de B&A groep (2012) liet al zien dat deze groep ondervertegenwoordigd is bij preventieve ondersteuning op jonge leeftijd en juist oververtegenwoordigd in de zwaardere vormen van jeugdhulp en jeugdbescherming op latere leeftijd. Voor de betrokken gezinnen zelf, maar ook voor de samenleving is het ons inziens een kwestie van maatschappelijke en economische noodzaak dat de Zorg voor Jeugd hier beter op inspeelt en daarmee een bijdrage levert om uitval van deze jongeren te voorkomen. Het gaat daarbij niet om incidentele of projectmatige aandacht, maar om structureel beleid en aandacht voor cultuursensitiviteit in de jeugdhulp. Om in de transformatie specifiek werken nadrukkelijk mee te nemen als voorwaarde om de klik te kunnen maken tussen jeugdhulp professionals, kinderen en gezinnen, is dit thema in de kadernota Zorg voor Jeugd verankerd. De vormgeving van een 17

18 cultuursensitieve Zorg voor Jeugd biedt de kans om ook deze kinderen, jongeren en hun ouders de zorg te bieden die zij nodig hebben en een gelijke toegang tot die zorg. Uiteindelijk kan dit bijdragen aan het beperken van de inzet van (dure) zware zorg en leiden tot minder overlast Hoe uitwerken en wat vragen we van organisaties? Bij de uitwerking van dit thema maken we gebruik van de opgebouwde kennis en kunde binnen de gemeente en bij maatschappelijke partners (professioneel en vrijwillig) in de stad. Zo is in november in samenwerking met het adviesorgaan Saluti een expertmeeting georganiseerd en heeft dit adviesorgaan een eerste advies uitgebracht naar aanleiding van de kadernota. Belangrijke uitkomsten waren: - Inzet op preventie in de vroege jeugd. Onderzoeken tonen aan dat de impact van cultuursensitieve interventies vanaf de prilste jeugd, een aanmerkelijk groter effect hebben dan de vaak veel duurdere interventies op latere leeftijd. Het is dus van belang dat organisaties binnen de Zorg voor Jeugd volop op dit punt inzetten. Daarbij gaat het in wezen niet om andersoortige zorgmethodieken, maar om maatwerk en gevoel voor de individuele situatie en cultuur. Wanneer binnen een organisatie als vanzelfsprekend met (interculturele) verschillen wordt omgegaan, zal dit bijdragen aan de kwaliteit van het primaire proces en daarmee aan het eindresultaat van de organisatie. - Alle betrokken partijen goed moet aansluiten bij de bestaande netwerken van migrantengezinnen om samen te werken aan optimaal bereik. - De organisaties die verantwoordelijk worden voor de uitvoering van de buurtteams dienen hierop vanaf de start te sturen (via de hiervoor benodigde kennis en competenties van de medewerkers). Wij nemen deze uitkomsten over en aanvullend vraagt de gemeente van alle partijen met wie zij contracten gaat sluiten in het kader van de Zorg voor Jeugd dat ze in hun visie en hun personeelsbeleid (de deskundigheid omtrent) het cultuursensitief werken structureel hebben geborgd. 18

19 3. Gewoon Opvoeden 3.1 Kadernota Onder gewoon opvoeden verstaan we dat ouders en andere opvoeders die dichtbij het kind staan, zoveel mogelijk zelf de opvoeding ter hand nemen. Kinderen moeten mee kunnen doen in de samenleving en kunnen opgroeien tot zelfstandige en participerende burgers. We streven naar een sterke pedagogische civil society: een samenleving waarin burgers bereid zijn om met elkaar in eigen sociale netwerken en in het publieke domein verantwoordelijkheid rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen. In de kadernota is het Gewoon opvoeden beschreven vanuit de gemeentelijk rol in en bijdrage aan het bevorderen van een positief opvoedklimaat en de hoogwaardige inzet van collectieve voorzieningen op het gebied van jeugdgezondheidszorg, onderwijs en opvang, welzijn, sport en cultuur. Het gaat daarbij om de bijdrage van deze collectieve voorzieningen aan het versterken van de pedagogische civil society, om hun onderlinge aansluitingsopgaven en om de aansluiting met de basiszorg via de buurtteams. 3.2 Positionering in de Zorg voor Jeugd Binnen het Gewoon Opvoeden dragen veel partijen bij aan de ambitie om kinderen gezond, veilig en talentvol te laten opgroeien. Daarnaast kan een krachtig functionerende basis (vanuit preventief oogpunt) het beroep op zorgvoorzieningen beperken en verminderen. In die zin is het een voorwaarde voor het functioneren van het systeem. Want formeel gezien behoren de voorzieningen binnen het Gewoon Opvoeden niet tot het domein van de jeugdwet (en ze bieden dus ook geen jeugdhulp). Kenmerkend binnen Gewoon Opvoeden zijn de verschillende opdrachten, rollen en verantwoordelijkheden die betrokken organisaties hebben. Vaak ook op basis van uiteenlopende wettelijke en financiële grondslagen. Daarom is de afgelopen periode sterk geïnvesteerd in het verder bepalen wat gegeven die diversiteit- de gezamenlijke ambitie is die partijen verbindt. Daaruit komen de volgende kernelementen naar voren: 1) Een heldere, actief uitgedragen pedagogische visie; 2) Sterke professionals, in het bijzonder waar het gaat om effectieve, vroegtijdige signalering. Soms om snel meer gespecialiseerde kennis in te schakelen, soms om juist te voorkomen dat zaken geproblematiseerd worden; 3) Samenwerking tussen professional en ouders; handelingsgericht werken en ouderbetrokkenheid; 4) Mogelijkheden voor ouders om uit te wisselen met andere ouders en hun eigen kennis en competenties op het vlak van opvoeding en ontwikkeling te vergroten. Bij dit alles is er in vrijwel alle gevallen preventieve aandacht voor bepaalde risicogroepen (en of buurten/wijken). Niet vanuit zorgperspectief, maar juist vanuit de doelstelling om ook deze ouders en kinderen voldoende kansen en mogelijkheden op een gezonde ontwikkeling te bieden. Zo zijn er de voorscholen die zich richten op kinderen met een taalachterstand en richt ook het jongerenwerk zich op specifieke groepen. Risico's die ontstaan door schoolverzuim zijn in beeld bij leerplicht, om vroegtijdig problemen in beeld te brengen. Door (gezamenlijk) in te zetten op de bovenstaande kernelementen worden de voorzieningen nog krachtiger: om de basis sterker te maken én om tijdig door te kunnen schakelen als dat nodig is. Die beweging vindt momenteel op veel terreinen plaats: bijvoorbeeld via de modernisering van de jeugdgezondheidszorg, de invoering van het passend onderwijs en het vernieuwend welzijn. Hoewel er (ten opzichte van de andere pijlers in de Zorg voor Jeugd) organisatorisch binnen het Gewoon Opvoeden relatief weinig veranderingen zijn, is de inhoudelijke transformatie net zo groot. Daarbij is het belangrijk om nog nadrukkelijker gezamenlijk op te trekken. 3.3 Eén pedagogische visie Een heldere en uitgedragen pedagogische visie is een belangrijke pijler onder de pedagogische civil society. De gemeente draagt hier aan bij door het delen van visies tussen onderwijs- en jeugdwerkers in de verschillende domeinen te stimuleren, vaak in de vorm van de vreedzame school/wijkaanpak. De overheid is hiervan dus geen eigenaar, maar supporter. Het gaat ons uiteindelijk niet om een specifieke methodiek (dat is aan de partijen zelf) maar om de werkzame elementen van het programma en de kracht van een gedeelde pedagogische visie tussen de partners rondom kinderen en gezinnen. 19

20 De Vreedzame wijk is gestart vanuit de Vreedzame school. Binnen het educatieve veld is de aanpak van Vreedzaam wijdverbreid. Ook opleidingsinstituten hebben de aanpak inmiddels in hun curriculum opgenomen (ROC/Hogescholen). Het programma 'de vreedzame wijk' is in de afgelopen jaren ingevoerd in meerdere wijken. In 2008 is het gestart in Overvecht, in 2009 in Kanaleneiland en Sterrenwijk, in 2011 in Noordwest (Zuilen/Ondiep) en in 2012 in Hoograven en Leidsche Rijn. Na de invoering zijn de partijen in principe in staat om de scholing en coaching van de eigen (nieuwe) medewerkers te verzorgen. Naast de uitvoering in en door de aparte organisaties is er ook samenwerking tussen de organisaties nodig: samen vormen zij immers het netwerk binnen de wijk. In de wijken Overvecht, Kanaleneiland en Sterrenwijk is de invoering vrijwel afgerond en wordt nu vooral aandacht besteed aan de continuering van de aanpak. In de overige genoemde wijken is de invoering nog gaande. De ontwikkeling van het Vreedzaam concept staat niet stil. In 2013 is gestart met de ontwikkeling van een module 'vreedzaam' voor ouders/wijkbewoners. De dialoog tussen ouders en andere wijkbewoners zijn van wezenlijk belang voor de verbinding tussen de diverse werelden waar kinderen in verkeren: het gezin, de buurt, de school en de vereniging. In bijlage 5 van dit document is een overzicht opgenomen van de organisaties (op wijknivo en stedelijk) die inmiddels zijn getraind en participeren in de methodiek. De Utrechtse samenleving vervult hierin een voorlopersrol. Het is uniek dat al zoveel organisaties (stedelijk en op wijknivo) deze visie onderschrijven. 3.4 Belangrijkste ontwikkelingen in het licht van de transformatie Hieronder worden de ontwikkelingen binnen het Gewoon Opvoeden geschetst. Daarbij ligt de focus op de bovenstaande gezamenlijke ambities in het licht van de transformatie Zorg voor Jeugd. We geven voor een aantal belangrijke sectoren/onderdelen aan hoe de ontwikkeling er nu voor staat, op welke wijze daar invulling aan wordt gegeven én op welke wijze de samenwerking wordt gezocht Centra voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidszorg: doorontwikkeling De JGZ bereikt rechtstreeks ca. 95% van de Utrechtse kinderen en hun ouders. In de gemeente Utrecht wonen op dit moment kinderen van 0 t/m 3 jaar en kinderen van 4 t/m 18 jaar. Kinderen waar de JGZ geen rechtstreeks contact mee heeft zijn wel in beeld via samenwerkingspartners als de kinderopvang en het onderwijs. Een belangrijk doel van de JGZ is het bevestigen en versterken van de opvoedcompetentie van ouders, waardoor kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien. De JGZ doet dit door zo vroeg mogelijk vragen, zorgen en problemen te signaleren, te normaliseren en waar mogelijk te ontzorgen en zo nodig ook op te pakken. Als andere inzet noodzakelijk is bijvoorbeeld mij meervoudige problematiek in een gezin, leidt de JGZ gezinnen actief door naar andere passende hulpverlening, zoals het buurtteam. De JGZ werkt intensief samen verschillende partijen in de stad zoals de huisarts, onderwijs, politie en hulpverlening. Inmiddels werkt de JGZ in een groot deel van de stad vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin. De CJG's vervullen in de wijk een belangrijke informatie- en adviesfunctie op het gebied van opvoeden en opgroeien. Bovendien maakt ze gebruik van een 'virtueel CJG', de website Mede met het oog op de transformatie van de zorg voor jeugd werkt de jeugdgezondheidszorg vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin aan een aantal ontwikkelingen die aansluiten bij de leidende principes van de Zorg voor Jeugd. - De eerste is het het realiseren van een meer gedifferentieerd aanbod (met meer ruimte voor de professionals), met een nadruk op kinderen van -9 maanden tot 6 jaar. Alle ouders krijgen een gelijk basisaanbod waar het gaat om vaccinaties, de beoordeling van de ontwikkeling van kinderen (gehoor, ogen en gewicht) en het inschatten van de balans tussen draagkracht en draaglast van een gezin. Daarnaast is er een specifieke preventieve inzet voor gezinnen en kinderen die dat nodig hebben (risicogericht werken). - Een tweede ontwikkeling is het uitvoeren van groepsgewijze consulten. Dit levert niet alleen tijdwinst op maar wordt ook goed gewaardeerd door ouders en kinderen. Zij doen langs deze weg nieuwe contacten op en kunnen zo allerhande vragen en ideeën rondom opgroeien en opvoeden uitwisselen en worden hierbij inhoudelijk ondersteund door een medewerker van de JGZ. De CJG's willen hier ook de andere voorzieningen in de wijk bij betrekken. Groepsbijeenkomsten als deze kunnen mogelijk ook in ouderlokalen of in samenwerking met een voor- of vroegschool plaatsvinden. - Een derde ontwikkeling betreft de inzet vanuit enkele Centra voor Jeugd en Gezin en de GG&GD om - soms in samenwerking met ketenpartners zogenoemde opvoedkoffies, opvoedpartys, ouderintervisie en ouderbijeenkomsten op thema te organiseren. Bijeenkomsten worden georganiseerd op vraag en behoefte van zowel ouders als ketenpartners zoals de sociaal makelaar. Doel van deze bijeenkomsten is te onderzoeken wat werkbare elementen zijn, hoe er samengewerkt kan worden met derden (bijvoorbeeld met vrijwilligers) en te komen 20