Nieuwsbrief. PAR plus Phalaenopsis presteert. Wondermiddel. Cymbidium 5 productie. Cymbidium 6 teelttips. Phalaenopsis potplant 7 economie

Transcriptie

1 Nieuwsbrief JAARGANG 26 NR. 1 OKTOBER 2008 The orchid professionals since laat Wondermiddel sporen na! PAR plus Phalaenopsis presteert Hoe wordt de PAR-dagsom berekend en wat kunnen wij ermee? In onze vorige nieuwsbrief hebben we gesproken over PAR en vooral over de intensiteit daarvan. De berekening van de PAR-som is slechts zijdelings ter sprake gekomen. Als een PAR-meter in de kas geïnstalleerd is, kan de klimaatcomputer de PAR-dagsom weergeven. Voor het inzicht is het handig te weten hoe deze berekend wordt. Daarom nu meer over de PAR-som. Cymbidium 5 productie Cymbidium 6 teelttips Phalaenopsis potplant 7 economie De PAR-som is de hoeveelheid PAR die over een bepaalde periode toe is gelaten. Doorgaans spreken we over een dagsom, een enkele keer over een weeksom. De berekening van de PAR-som is gebaseerd op een eenvoudig rekensommetje: intensiteit tijd. In de wiskunde wordt dit integreren genoemd omdat in feite de oppervlakte onder de grafiek van de lichtintensiteit en de tijd wordt berekend (Fig. 1). Om de PAR-som te berekenen hebben we twee zaken nodig: de lichtintensiteit en de duur van de lichtperiode. Deze twee vermenigvuldigen we en we zijn zo goed als klaar. Een probleem in de praktijk is dat de lichtintensiteit niet de hele dag hetzelfde is. Daarom is het nodig de PAR-som voor heel kleine tijdspannes (die samen een dag vormen) uit te rekenen en deze bij elkaar op te tellen. Dit laten we liever aan de computer over. Wij houden het simpel in het volgende voorbeeld. Stel dat de lichtintensiteit 120 µmol m- 2 s- 1 (micromol per vierkante meter per seconde) is en dat de lichtperiode 12 uur is. Deze twee grootheden vermenigvuldigen we, waarbij we goed op de eenheden moeten letten. Valkuilen zijn de intensiteit die in µmol per seconde weergegeven wordt en de lichtperiode die doorgaans in uren weergegeven wordt. De PAR-som wordt uitgedrukt in mol m- 2 per dag. lees verder op pagina 2

2 Om te beginnen rekenen we de uren om naar seconden, op het eind rekenen we de µmol-en om naar mol-en. 12 uur komt overeen met 12 uur 60 minuten/uur 60 seconden/minuut = s. 120 µmol m- 2 s s = µmol m- 2. Om de hoeveelheid PAR in µmol om te rekenen naar mol, delen we het door µmol m -2 / = 5,184 mol m- 2 (per dag). Om de PAR-som nauwkeuriger te berekenen kunnen we de dag in drie stukken knippen en voor elk tijdvak bovenstaande berekening uitvoeren. Het is natuurlijk zo dat de lichtintensiteit s ochtends vroeg laag is, rond het middaguur wat hoger en laat in de middag (avond) weer afneemt. De som van die drie berekeningen is dan de dagsom. Hoe meer tijdvakken we nemen, hoe nauwkeuriger we de werkelijkheid benaderen. Lichtintensiteit (µmol m- 2 s- 1 ) PAR-som Tijd uren PAR-som, meer naukeurig De PAR-som is bruikbaar door de beperkte CO 2 -voorraad die een Phalaenopsis plant op kan slaan. Als de opgeslagen CO 2 op is, kan de plant het aangeboden licht niet meer gebruiken om suikers te produceren. Soms wordt er gewerkt met een weeksom. Maar of de weeksom bruikbaar is, is onduidelijk. Kan een Phalaenopsis plant een donkere dag verderop in de week compenseren met een (te) lichte dag? Gezien het CAM fotosynthese-systeem van de plant waarschijnlijk niet. Tabel 1 Belichtingsadvies voor Phalaenopsis bij een daglengte van 12 uur Maximale intensiteit Maximale PAR-som Fase (µmol m- 2 s- 1 ) mol/m 2 dag opkweek Lichtintensiteit (µmol m- 2 s- 1 ) Tijd uren De berekening van de PAR-som. Boven een sterk vereenvoudigd voorbeeld. De PAR-som wordt berekend door de oppervlakte (gekleurd) onder de grafiek te berekenen. Onder een grove benadering van de werkelijkheid. koeling afkweek Phal Phal

3 Wondermiddel laat sporen na! Op enkele bedrijven is op de drain- of substraatanalyses te zien dat de waarden van natrium en chloor oplopen. Dit ondanks het gebruik van alleen regenwater. Planten die hier mee te maken krijgen, laten een stuggere groei met een fletse lichte gewaskleur zien. Dit beeld komt overeen met een situatie waarbij meer daglicht is toegelaten dan gebruikelijk. Steeds meer bedrijven maken gebruik van het ontsmetten van gietwater met chloordioxide. Deze stof zou een goede ontsmettende werking hebben tegen bacteriën, schimmels en virussen. Chloordioxide wordt gebruikt ter bestrijding van Acidivorax avanae ssp. cattleyae, algemeen bekend als Pseudomonas cattleyae. Deze bacterieziekte lijkt redelijk goed onder controle gehouden te kunnen worden met chloordioxide. Daarnaast zorgt het middel ook dat alle biofilm uit leidingen loskomt. Biofilm in leidingen is een goede schuilplaats voor bacteriën. Er zijn al verschillende testen gedaan waarbij Pseudomonas is aangetoond in leidingen en waterbassins. Wij weten alleen niet of de hier gevonden Pseudomonas een gevaarlijke vorm is voor Phalaenopsis. Van Pseudomonas zijn vele varianten bekend die absoluut geen enkel probleem vormen voor Phalaenopsis. Chloordioxide wordt gemaakt door natriumchloriet of -chloraat te laten reageren met zoutzuur. Er zijn twee bedrijven actief in de tuinbouw die de installaties leveren met de benodigde chemicaliën. Bij het maken van chloordioxide op het eigen bedrijf zal een van de twee volgende reacties worden gebruikt: * 5 NaClO 2 + 4HCl 4 ClO 2 + 5NaCl + 2H 2 O Natriumchloriet + zoutzuur chloordioxide + keukenzout + water * 2NaClO 3 + 4HCl 2ClO 2 + Cl 2 + 2NaCl +2H 2 O Natriumchloraat + zoutzuur chloordioxide + chloorgas + keukenzout + water Chloordioxide in hogere concentraties en onder druk is explosief en is daardoor moeilijk te transporteren. Onder invloed van licht en hogere temperaturen valt het snel uiteen in chloorgas en zuurstof. Chloorgas is een erg gevaarlijk gas voor planten. Keukenzout (NaCl) blijft gemakkelijk achter in het substraat. Deze waarden zullen gaan lijken op de waarden in de gift. NaCl remt de plantengroei sterk. Chloordioxide oxideert onder andere bacteriën en valt dan uiteen in chloride en water. Chloride is goed oplosbaar maar blijkt in de praktijk zich toch op te hopen in de pot. Voor orchideeën streven we naar zo laag mogelijke waarden van natrium en chloride. Deze twee stoffen zijn niet noodzakelijk voor de plant en worden weinig of niet opgenomen. Natrium en chloride dragen bij aan de zoutconcentratie in de pot en remmen hiermee de groei. Hoe hoger de concentratie des te moeilijker de plant voeding en water kan opnemen. Keukenzout levert absoluut geen positieve bijdrage aan het bacterieprobleem. Het is te verwachten dat een hogere concentratie keukenzout (NaCl) de gevoeligheid juist vergroot. In de teelt van orchideeën moet de drainwaarden van natrium (Na+) en chloor (Cl-) lager dan 1 mmol/l zijn. Voor de watergift ligt het advies op lager dan 0,5 mmol/l. Vooral bij een watergift met een beperkte drain lopen de concentraties van natrium en chloor snel op. Bij waarden boven de 2 mmol op de drainanalyse, die we nu al gezien hebben, is er 0,2 EC aan ballast aanwezig. Dit beperkt de voedingsopname en geeft minder ruimte om nuttige meststoffen aan te bieden. Wanneer u dit wilt compenseren met voeding en een hogere stikstofgift gebruik, levert dit een Phal verwrongen beeld op. Aan de ene kant wordt de teelt geremd door natrium en chloor en aan de andere kant versneld door extra ureum of ammonium. Verhoogde giften van deze laatste twee stikstofvormen leveren onder normale omstandigheden altijd een hogere kans op infectie met de bacterie Pseudomonas op. Ons advies is om goed op te letten of natrium en chloor in de analyses niet oplopen. Wanneer dit het geval is, moet of de watergift vergroot worden, of de concentratie van het chloordioxide verlaagd. In de praktijk horen we al verschillen in adviezen tussen de 0,5 en 2,0 dpm. De gebruikte concentratie is vaak afhankelijk van de mate van aantasting door Pseudomonas. Pseudomonas wordt niet opgelost door chloordioxide. Het klimaat in de kas is meestal de oorzaak van dit probleem. Zorg voor een droog gewas en een actief klimaat zodat de aantasting stopt. Daarnaast blijft het zoeken en rapen van besmette planten belangrijk. Natriumchloride is zeker een bedreiging voor de teelt. 3

4 Cymbidium - Productieverwachting Terugkijkend op het afgelopen seizoen kunnen we concluderen dat de verwachting die wij afgelopen najaar 2007 hebben gegeven in grote lijnen is uitgekomen. Vroegere en goede productie voor 1 november en Kerst, gevolgd door lagere productie in mid en laat. Bovendien hebben diverse kwekers bewust een keuze gemaakt door de bloei te vervroegen om meer productie voor de Pasen te krijgen of te verlaten om meer richting moederdag te komen. De lagere productie en gespreide productie hebben gezorgd voor goede prijzen. De resultaten verschillen van bedrijf tot bedrijf. Bedrijven die een zeer gespreide productie hebben van zeer vroeg tot zeer laat, hebben over het algemeen een goed resultaat. Bedrijven die niet in staat zijn zeer vroeg en of zeer laat te produceren, kennen dan nog eigenlijk een interessante periode, namelijk die van Valentijn tot en met de Vrouwendag begin maart. Verder wordt het behaalde resultaat beïnvloed door productie, kwaliteit en sortiment. Voor het komend seizoen verwachten wij het volgende: Vroeg - er zal meer extreem vroege sortiment worden aangevoerd. De lichte maand september 2007 heeft geleid tot een goede en tijdige scheutafsplitsing. De vroegste kwekers zijn niet vroeger, maar er zijn kwekers die dit jaar beter (gedisciplineerder) de nodige 20 C etmaal hebben gerealiseerd en die daardoor 2 3 weken vroeger zijn. De verwachting is daarom dat er voor 1 november meer zal worden aangevoerd. Kerst - doordat er meer voor 1 november zal worden aangevoerd, is de verwachting dat de aanvoer in november zelfs wat minder zou kunnen zijn. In dat geval is de kans dat de prijzen op niveau zullen blijven groot en zal de aanvoer tot en met de Kerst goed verkoopbaar blijven. Gezien het nog redelijk goede weer in juni zal de productie voor de Kerst goed zijn, wellicht fractioneel beter dan een jaar geleden, echter wanneer een stuk productie dat vorig jaar in november viel nu eerder komt, dan zal dit per saldo een gelijkmatige aanvoer geven. Mid - zal gezien het weer van juli en augustus vergelijkbaar zijn qua productie als in In principe verwachten wij een vergelijkbaar scenario tot en met de Vrouwendag als afgelopen seizoen. Wel zal komende maanden bewuster gekeken moeten worden naar het sortiment dat na de Vrouwendag in bloei komt. Pasen valt in 2009 drie weken later dan in Laat omdat de zomer van 2008 veel gelijkenis vertoont met die van 2007 zal het late sortiment qua productie ook niet hoger zijn. De maanden juli en augustus kenmerkten zich door niet-zomersweer. Conclusie - een kopie van 2007/2008 waarbij extreem vroeg iets meer geproduceerd zal worden. Toekomst - gezien het geschetste beeld rijst de vraag wat te doen als we in 2009 een extreem mooie zomer krijgen. De productie zal dan zomaar 15% of hoger zijn, met als gevolg dat periodiek de prijzen onder druk komen te staan. De kunst is dan te zorgen dat het vroege sortiment niet wordt verlaat. Of wat te doen als we wel mooi weer krijgen tot half augustus en daarna alleen nog maar donker regenachtig weer. Dan zal er harder gestookt moeten worden. Bovendien kan het te donker zijn waardoor er in september te weinig scheutafsplitsing wordt gerealiseerd, zodat het daaropvolgende seizoen de productie in het vroege sortiment lager zal worden. In het late sortiment zal door het donkere weer de productie ook lager uitvallen. Kortom, maak nu al notities in uw agenda voor volgend jaar wat te doen met bepaalde weersomstandigheden. Dan bent u in staat om er op in te spelen. Achteraf is het altijd makkelijk te zeggen wat u had moeten doen. Cym. Cora Flor potplant vroeg midi 4

5 Cymbidium productie De productie in de Cymbidium teelt is afhankelijk van de teeltmaatregelen en sturing daarin, maar blijkt nog steeds voor een (te) belangrijk deel bepaald te worden door moeder natuur. Hebben we een donkere zomer dan is de productie lager, hebben we een lichte zomer dan is de productie hoger. Te veel kwekers krijten hun kas om het te veel aan licht te weren en om te hoge temperaturen te voorkomen. Helaas weet niemand wat het weer de komende weken zal zijn. Het is dus elk jaar weer een gok. Krijt u vroeg of laat en wat voor weer krijgen we. Niemand weet dat. Wat wel heel duidelijk opvalt, is dat kwekers die minimaal krijten, zo laat en min mogelijk, meestal de hoogste productie en de beste kwaliteit hebben. Er zijn soorten die veel licht vragen om tot een goede productie van tak per m 2 te komen. Wordt er te donker geteeld, dan daalt de productie naar 6 8 tak per m 2. Het soort krijgt dan de schuld, is niet goed, dus wordt het doorverkocht aan een collega of weggegooid. In de gesprekken die wij met kwekers hebben, wordt wel besproken dat het een gebrek aan licht is, maar het is maar zelden dat iemand zijn werkmethode verandert. Het lijkt een beetje op afvallen en lijnen. In negen van de tien keer vervalt men toch weer in zijn of haar oude patroon. Met een buitenscherm wordt het interessant. Op donkere regenachtige dagen is het scherm open en komt er nog voldoende licht binnen om planten door te laten groeien. Helaas wordt er altijd direct gepraat dat het zo veel kost. De meeropbrengst in takken, kwaliteit en energiebesparing laten zich niet even helder uitrekenen, maar wij zijn ervan overtuigd dat dit de toekomst is. Zeker met de prijsontwikkeling van energie, is elke bespaarde kubieke meter er een. En met buitenschermen valt veel te besparen! Uit wat praktijkervaring blijkt dat in de maand maart tussen krijten op 1 maart of één maand later, bij gewenste etmaaltemperaturen van ca. 20 C er met krijt twee keer zoveel gas verbruikt wordt. De invloed van de zon als warmtebron, wordt vooral in de ochtenduren door het krijt volledig tenietgedaan. In hogere kassen kan meer licht worden toegelaten dan in lagere kassen omdat de opwarming veel minder snel gaat en de temperatuur minder vaak te hoog wordt. Vandaar dat lagere kassen zwaarder gekrijt worden. Productie wordt ook mede bepaald door de leeftijd van de planten. Oude afgeleefde planten produceren wel elk jaar braaf hun takken, maar jongere gewassen die nog niet gescheurd zijn, produceren vaker 1 2 tak per m 2 meer. Goed geteelde grote planten kunnen hiermee concurreren, maar dat zijn uitzonderingen. Cym. May Monique potplant laat grootbloemig Wanneer er wordt gestart met jonge goed opgekweekte planten, is zeker in het derde t/m vijfde productiejaar de hoogste productie mogelijk. Afhankelijk van cultuur, soort en hoeveelheid geproduceerde takken zal meestal de productie in het zesde jaar en latere jaren lager worden. Meestal wordt dan ook besloten de planten te scheuren. Onderzoek dat in het verleden op het Proefstation in Aalsmeer is gehouden, toonde aan dat het afhankelijk van het soort, pas in het derde jaar na het scheuren weer een productie wordt gerealiseerd die dicht bij het oude niveau komt. Die ligt altijd onder het maximale niveau uit meristeemfase. Feitelijk verlies je door scheuren gespreid over drie jaar zeker één volledig productiejaar. Bovendien komt de arbeid van het werk daar nog over heen. Het is dan maar net welke rekenmethode wordt gehanteerd om de keuze te rechtvaardigen om wel te scheuren of planten door te telen en later te vervangen door nieuwe jonge goed opgeteelte planten. Sortiment is nog zo n bepalende factor. Een goede kleurenmix van soorten die in de handelsfase weinig kwaliteitsproblemen geven, blijven zorgdragen voor een goede takopbrengst. Om bij te blijven qua sortiment zal elk jaar geïnvesteerd moeten worden in nieuwe soorten. Het ene jaar wat meer dan het andere, afhankelijk van de introductie van nieuwe soorten. Met de stijgende kosten worden de marges steeds kleiner en wordt het ook steeds moeilijker om dit met oude planten en oud sortiment te realiseren. Als er niet wordt geïnvesteerd in jong plantmateriaal en sortiment, zal het steeds moeilijker worden voldoende rendement te realiseren. Terugkijkend op het verleden, zien we toch dat de bedrijven, die met jong plantmateriaal begonnen zijn en of regelmatig hun plantmateriaal vernieuwen met jong plantmateriaal, bij de beteren behoren. 5

6 Cymbidium teelttips Door de sterk gestegen energieprijs, is men al gauw geneigd om kosten te besparen door minder te gaan stoken. Hier zijn verschillende methoden voor zoals: Thermostaat lager zetten. Minder ventileren cq. ramen dichthouden. Minder op vocht stoken. Energie schermdoek langer dicht laten. Het voordeel is een minder hoge energierekening. Helaas zal de besparing helemaal teniet worden gedaan door een lagere gerealiseerde middenprijs. Vaak is het zo dat de daling van de gerealiseerde prijs zoveel lager is dat de opbrengstdaling groter is dan de bespaarde energiekosten. Nadelen van te weinig stoken zijn voor Kerstbloei: Roetdauw Botrytis. Zwarte stempelkapjes Rode lippen Bloeivertraging (deel productie bloeit in januari i.p.v. Kerst) Besparing is mogelijk door: 1. Regelen op plant cq. taktemperatuur in plaats van op de luchttemperatuur. 2. Groeipijpje dichterbij de takken. 3. Schermregeling van 0,5% in traject 0 3%. 4. Minder krijten en/of buitenscherm. 5. Bloeispreiding. Ad 1. Dit is op termijn de beste regeling. Echter het staat praktisch gezien nog in de kinderschoenen omdat er meer kennis voor nodig is. Vergelijk overgang van gram per liter kunstmest naar millimol/l of van Lux naar PAR. Ad 2. Is sneller en makkelijker te doen. Zeker in nieuwere kassen waarbij de hoofdverwarming deels onder de potten ligt of 2,5-3 meter boven het gewas ligt. Om dan de RV bij de bloemtakken te regelen, kost het veel energie om hoog in de kas de pijpen warmer te maken om vervolgens de ramen te openen om de RV te verlagen. Dunnere pijpen die dicht bij de takken hangen en handmatig wat hoger kunnen worden gehangen zorgen ervoor dat de tak bloemtemperatuur net iets hoger wordt. Is de tak voldoende warm dan treedt er geen condensvorming op bloem en/of tak. Door de warmte dicht bij de tak te brengen is er net wat meer luchtbeweging bij de tak. Dit kost minder energie en werkt efficiënt. Ad 3. Energie besparen met schermdoeken en overdag met typen als bijvoorbeeld LS-10 heeft als nadeel dat er te weinig vochtafvoer plaatsvindt als ze dicht worden gehouden. Kieren is het antwoord. Alleen als die kieren groter worden dan 3% dan stelt die energiebesparing niet veel meer voor en loopt men kans op temperatuurval. De mooiste regeling is wanneer er met stapjes van een 0,5% tussen 0% en 3% opening gewerkt kan worden. Een kier van 2% is doorgaans voldoende om het vocht af te voeren. Ad 4. Besparing is ook mogelijk met minder, lichter en later krijten en het er weer op tijd afhalen. Meer is mogelijk met een buitenscherm. Dit gaat pas na dicht op zonnige dagen. In de uren daarvoor heeft de zon, mits die schijnt, een positief effect op de temperatuur in de kas. Er zijn praktijkervaringen dat bij een gewenste etmaaltemperatuur van ca C in maart, met krijt er in de maand maart twee keer zoveel energie nodig is als zonder krijt. Ook in de zomer kan krijt een nadeel zijn. De maand augustus kenmerkte zich door donkere en natte dagen. Er moet dan zelfs worden gestookt. Met een buitenscherm trek je het scherm open en komt er nog voldoende licht binnen in de kas. Ad 5. Bloeispreiding realiseren van heel vroeg tot heel laat. Moderne bedrijven kunnen hierdoor op een jaarlijks verbruik van ca kubieke meter per m 2 uitkomen, soms iets lager soms iets hoger. Oudere bedrijven kunnen veelal niet onder de kubieke meter per m 2 komen. Bovendien zijn deze bedrijven niet in staat heel vroeg of heel laat te produceren. Reden is dat het in de lagere kassen vaak te warm wordt op zonnige dagen waardoor het vroege sortiment wordt verlaat en het late sortiment wordt vervroegd. Om dat proces op te vangen wordt er zwaarder gekrijt waardoor productie lager en kwaliteit soms minder wordt. Cym. Golden Courtier potplant laat grootbloemig 6

7 Phalaenopsis potplant economie Na vele jaren van voorspoedige prijzen voor Phalaenopsis potplant, staat de prijsvorming sinds afgelopen voorjaar sterk onder druk. Belangrijkste reden is de te sterke toename van de geproduceerde aantallen waar de markt niet op berekend is. Naar schatting, gebaseerd op de statistieken van nu, zal de aanvoer in 2008 met meer dan 50% stijgen ten opzichte van Wekelijks hogere aanvoeren van meer dan 70% ten opzichte van vorig jaar komen voor! De markt zal een nieuw evenwicht moeten vinden om die aantallen te kunnen verwerken al dan niet tegen een, wellicht voorlopige, lagere prijs dan voorheen. Helaas kwam de prijsdaling gelijktijdig met een forse prijsstijging van energie. Deze prijsstijging zal doorberekend worden in allerlei producten en zelfs in lonen zal dit tot uiting komen. Kortom diverse kostenposten zullen hoger uitvallen dan verwacht. Welke mogelijkheden zijn er om zuiniger te zijn, om kosten te besparen? Wij proberen wat ideeën aan te reiken. Verwarming iets lager zetten. Er zijn bedrijven die met gemiddelde etmaaltemperaturen van hoger dan 28 C werken. Een graad lager zal al veel energie besparen. Van belang is wat de planttemperatuur is. Bij de nieuwe kwekerijen hangen de verwarmingsbuizen heel hoog. Een verlaagd derde net zal het klimaat gelijkmatiger maken. Om soms onduidelijke redenen wordt er te veel met het bovennet en te weinig met het ondernet gewerkt. Afgezien van het feit dat dit meer energie kost, zijn teelresultaten waarbij ondernet en bovennet gelijk op gaan in temperatuur beter. Nauwkeuriger schermregeling zodat met een kleinere kier fijner op RV geregeld kan worden. Belichting minder extreem toepassen uur maximaal, start zo vroeg mogelijk in de morgen en laat het natuurlijk aan het einde van de dag uit gaan en voorkom herhaald aan en uit gaan op de dag lux in de koeling en afkweek in plaats van lux Iets lagere nachttemperatuur geeft een betere CO 2 - opname en beter resultaat. Is 30 weken opkweek voor zwaardere kwaliteit het wel alleen? Het verschil in opkweek van 26 weken of 30 weken geeft circa 10% minder planten per m 2 productie; om hetzelfde financiële resultaat te realiseren, moet de verkoopprijs per plant met circa 10% stijgen. Dit zijn globale getallen en sterk afhankelijk van de gekozen uitgangspunten, maar als vele aanbieders dit doen, dan zal de prijsstijging minder zijn dan 10%. Phal In plantkokers meer planten per m 2 telen, maar er zijn nog onvoldoende data beschikbaar om te stellen of dit financieel wel interessant genoeg is. Meer gebruik maken van de natuurlijke instraling door: - Te telen zonder krijt onder buiten- en binnenscherm - Niet continu LS-10 dicht te houden in vooral koeling en afkweek - Een stegdoppeldek te kiezen - Voorzichtig te zijn met het gebruik van nevel of veel kleine gietbeurten. Als er weinig instraling is moet een deel van dit vocht weer weggestookt worden. 7

8 Copyright Floricultura BV. Gehele of gedeeltelijke overname is toegestaan op voorwaarde van bronvermelding. Onze informatie en adviezen worden met de grootst mogelijke zorg samengesteld, doch zijn te allen tijden vrijblijvend. Erwinia problemen Erwinia is een bacterieziekte die bekend staat als de veroorzaker van het bevreesde natrot of snot in Phalaenopsis. Deze bacterie doet de celwanden oplossen waardoor een glazige natte plek in het blad ontstaat. De symptomen kunnen binnen één dag of nacht ontstaan en een bacterielekkende plant kan snel de buurplanten waarmee contact gemaakt wordt, aantasten. De oorzaak moet overwegend in het klimaat gezocht worden; een combinatie van hoge temperaturen met hoge luchtvochtigheid en weinig ventilatie is snel raak. Zwakke planten met weinig wortels of vlak na het oppotten of verplaatsen zijn het meest gevoelig. Meer soorten Erwinia Het meest voorkomend is Erwinia carotovora. Dit is een echte zwakte parasiet die snel toeslaat onder voor bacterie ideale omstandigheden. Een van de kenmerken is de sterke geur, rotte vislucht, die deze bacterie verspreidt. Bij goede klimaatregelen en snel afdrogen van de planten kan deze bacterieaantasting ook weer snel onder controle gebracht worden. De laatste maanden zien we echter ook een toename in analyses van de bacterie Erwinia chrysanthemi. Dit is een agressievere vorm dan E. carotovora. Een van de grootste verschillen is de geur die nauwelijks te ruiken is. De symptomen verschillen vooral in het verloop van de aantasting. E. chrysanthemi lijkt zich langer in het blad te ontwikkelen voordat de natte glazige plek ontstaat. Het blad wordt eerst dof en gelig en pas na enkele dagen ontstaat de waterige plek en meestal op het oudere blad onderop de plant. Uiteindelijk stort ook het gehele blad in. De verspreiding van E. chrysanthemi is ook agressiever dan van E. carotovora en gebeurt niet alleen via contact van de bladeren maar ook via het spetteren van gietwater. Meestal ontstaan er, verspreidt over container of tafel, meerdere zieke planten en wordt de bacterie gemakkelijk overgebracht. Wat dit betreft doet de aantasting soms aan Pseudomonas denken. Maatregelen De maatregelen blijven hetzelfde als bij de andere bacterieaantastingen: Uitrapen van alle planten met ziektebeelden voor elke watergift. Voorkomen van een dood klimaat door ventileren en stoken, gebruik te maken van ventilatoren en vooral snel afdrogen na het gieten. Hygiënemaatregelen zoals handen ontsmetten, zieke planten niet verplaatsen maar ter plekke in een plastic zak stoppen, afval opruimen etc. Er is geen echt bestrijdingsmiddel tegen Erwinia soorten of Pseudomonas. Wel zijn er ontsmettingsmiddelen waarmee verspreiding en uitbreiding kan worden voorkomen. Het meest gebruikt zijn: - H 2 O 2 waterstofperoxide en middelen als Horticlean en Jet 5 waarvan 0,5% oplossing gespoten kan worden op plekken met een aantasting. Dit kan ook met de regenleiding gegoten worden. - ClO 2 chloordioxide dosering in het gietwater met 2 dpm blijkt ook een nieuw effectief middel om bacterie te bestrijden. Hiervoor moet een nauwkeurige doseerunit aangeschaft worden met een vat zoutzuur en natriumloog om dit toe te kunnen passen. - Ook ontsmetters op basis van Cu (koperionen of koperhydroxide) en andere bijvoorbeeld quarternaire ammoniumverbindingen kunnen helpen uitbreiding te beperken. Ter voorkoming van ontregeling van de ijzervoorziening als gevolg van neerslag, moet wel het duurdere 4,8% EDDHMA (Bolikel) worden gebruikt. De basis blijft het preventief werken door het nemen van de juiste klimaatregelen, vochtcontrole en hygiëne. Erwinia Chrysanthemi P.O. Box 100, 1960 AC Heemskerk, The Netherlands T: +31 (0) F: +31 (0) E: orchids@floricultura.com I: