Geluidsbeleid regio Twente

Transcriptie

1 Geluidsbeleid regio Twente Model-geluidsnota Regio Twente mei 2006 definitief

2 Geluidsbeleid regio Twente Model-geluidsnota dossier : X registratienummer : ON-A versie : 1.2 Regio Twente mei 2006 definitief DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

3 INHOUD BLAD SAMENVATTING 4 1 VERANTWOORDING 9 2 INLEIDING Woon- en leefkwaliteit Gezondheid en hinder Belangrijke rol lokale overheid Opbouw nota 11 3 UITGANGSPUNTEN EN AMBITIES Inleiding Uitgangspunten Afbakening geluidsthema s Te beschermen objecten Bron-overdracht-ontvanger Compensatie Cumulatie Gebiedsgerichte aanpak Ambities Visualisatie ambities Geluidsprofielen Ambities per gebiedstype voor nieuwe situaties Organisatorische verankering 22 4 HOGERE WAARDE Procedure hogere waarde Huidige situatie (voor wijziging Wet geluidhinder) Nieuwe situatie (na wijziging Wet geluidhinder) Hoog geluidsbelaste gebieden Dove gevels Stad en Milieu (Over)belasting van de woning 25 5 THEMA VERKEER Inleiding Wegverkeer Railverkeer 30 6 THEMA BEDRIJVEN Inleiding Normstelling Nieuw en bestaand Twee basisprincipes Nieuwe vergunningplichtige bedrijven Bestaande vergunningplichtige bedrijven Nieuwe meldingsplichtige bedrijven 35 ON-A

4 6.8 Bestaande meldingsplichtige bedrijven Verfijning Cumulatie Geen woning in de omgeving van het bedrijf Gezoneerde bedrijventerreinen Niet gezoneerde bedrijventerreinen Woningen op een niet-gezoneerd bedrijventerrein Functiemenging Horeca 40 7 OVERIGE THEMA S Evenementenlawaai Bouwlawaai 42 8 RUIMTELIJK INSTRUMENTARIUM 44 9 COLOFON 46 BIJLAGEN 1 GEBRUIKTE BEGRIPPEN 2 VOORBEELDEN BESCHRIJVINGEN GEBIEDSTYPEN 3 DOVE GEVELS 4 GEZONDHEIDSEFFECTEN GELUID 5 NIET MEER GELUID DAN NODIG 6 HANDREIKING INDUSTRIELAWAAI EN VERGUNNINGVERLENING 7 VOORBEELDEN BELEVING GELUIDSNIVEAUS 8 OVERZICHT BELEIDSUITSPRAKEN Appendixes ON-A

5 SAMENVATTING Project In 2005 hebben de 14 gemeenten van de regio Twente besloten gezamenlijk een geluidsbeleid te ontwikkelen. Het project kent twee fasen. In de eerste fase, die nu is afgerond, zijn een modelgeluidsnota en een handreiking ontwikkeld. De tweede fase, die daarna van start gaat, mondt uit in 14 echte gemeentelijke geluidsnota s. Met model-geluidsnota gezamenlijk product voorbeeld niet bindend fase 1 handreiking hulpmiddel tips & trucs zo n nota heeft de gemeente een formeel fase 2 vastgestelde samenhangende visie, die op een begrijpelijke wijze duidelijkheid geeft in de wijze waarop de gemeente met geluid omgaat. In die 14 geluidsnota s zin is de geluidsnota een beleidsregel in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Deze model-geluidsnota heeft deze status niet. Het is een model dat in regionale samenwerking tot stand is gekomen en dat als voorbeeld en hulpmiddel kan dienen bij het opstellen van de eigen gemeentelijke geluidsnota in fase 2. Tekst en beleidsuitspraken in de model-geluidsnota zijn in het algemeen stellig geformuleerd. Dit om zo duidelijk mogelijk te zijn. Hiermee wordt een beeld gegeven hoe regionaal gemiddeld over geluidsbeleid wordt gedacht, maar de teksten en beleidsuitspraken binden de individuele gemeenten uiteraard niet. Elke gemeente heeft een eigen dynamiek en een eigen problematiek. Het ambitieniveau, de gewenste diepgang en het detailniveau van het concrete beleid kunnen uiteindelijk per gemeente verschillen. Geluidsbeleid maakt het mogelijk om af te wijken van de reguliere normstelling en nieuwe ontwikkelingen te realiseren en ambities waar te maken. Het tweede product van fase 1, de handreiking, is meer op het proces gericht. Hij behandelt de stappen, zoals het verkrijgen van draagvlak, het inrichten van de gereedschapskist (tools), het maken van keuzen in de systematiek en het afronden door besluitvorming. Naast deze tastbare producten heeft het project gezorgd voor kennisoverdracht en een gemeenschappelijk referentiekader bij de deelnemende ambtenaren. In de tweede fase wordt op gemeentelijk niveau het geluidsbeleid vastgesteld. De uitgangspunten en opbouw van de verschillende lokale geluidsnota s zullen vergelijkbaar zijn, de diepgang kan per gemeente verschillen (afhankelijk van de beschikbare gegevens en gewenste gedetailleerdheid). Gemeentelijk geluidsbeleid heeft een breed draagvlak nodig en is extern gericht op burgers en bedrijven. Ook in deze fase is eventueel samenwerking tussen bijvoorbeeld gelijkgestemde gemeenten binnen de regio mogelijk. Belangrijke rol lokale overheid Al sinds enkele jaren is in Nederland de beweging gaande dat taken die decentraal kunnen worden uitgevoerd, ook decentraal moeten worden uitgevoerd. Taken op het gebied van geluidshinderbestrijding vormen hierop geen uitzondering. Geluidsoverlast is immers bij uitstek een lokaal probleem. Om gemeenten meer gelegenheid te geven voor eigen initiatief wordt de Wet geluidhinder aangepast. Vooruitlopend op een ingrijpende wijziging, die waarschijnlijk over enkele jaren zal plaatsvinden, wordt binnenkort een beperkte wijziging van kracht. Belangrijke punten hierin zijn de beslissingsbevoegdheid over hogere waarden (die nu nog bij de provincie berust) en verantwoordelijkheid voor het zonebeheer van industrieterreinen. Daarnaast geeft de inmiddels in werking getreden Interimwet stad-en-milieubenadering ON-A

6 gemeenten voor bijvoorbeeld bouwplannen de mogelijkheid om onder bepaalde condities af te wijken van de maximale grenswaarden van de Wet geluidhinder. Al deze ontwikkelingen gaan gepaard met een wettelijke verhoogde motiveringsplicht. In plaats van een lastige motivering per geval is het daarom raadzaam beleid te formuleren. Geluid is tot dusver vooral het domein van akoestici en juristen. Dat maakt het tot een gespecialiseerd onderwerp, waar buitenstaanders moeilijk grip op kunnen krijgen. Het formuleren van een eigen beleid biedt de mogelijkheid om van het akoestisch jargon af te stappen en het onderwerp toegankelijk te maken voor een groter publiek. Inhoud model-geluidsnota Deze model-geluidsnota geeft aan op welke wijze de gemeente wil omgaan met het geluid van verkeer en bedrijven. Het beleid geeft richting aan ruimtelijke ontwikkelingen en aan normstelling in vergunningen op grond van de Wet milieubeheer. De belangrijkste doelstelling van het nieuwe geluidsbeleid is het realiseren van een per gebied passende geluidskwaliteit. Met dit geluidsbeleid geeft de gemeente eveneens vooraf duidelijkheid over de geluidsambities en geluidsnormen. Burgers en bedrijven weten hiermee van tevoren wat men kan verwachten en kunnen hun keuzen daarop afstemmen. Dit voorkomt problemen achteraf. Afbakening thema s Het geluidsbeleid richt zich op de geluidsthema s industrie (inclusief horeca), weg- en railverkeer, evenementenlawaai en bouwlawaai. kernboodschap In de gemeente wordt op een aantal plekken veel geluidshinder ondervonden (weg- en railverkeer, burenlawaai en in minder mate industrielawaai). Als geen maatregelen worden genomen zal dit door het steeds toenemende verkeer de komende jaren verergeren. Deze nota geeft aan hoe de gemeente dit gestructureerd, volgens een vaste systematiek, wil aanpakken: een zo integraal mogelijke gebiedsgerichte benadering ambities per gebiedstype geluidsaspecten worden zoveel mogelijk in de initiatieffase van de ruimtelijke planontwikkeling betrokken systematisch aanhouden volgorde bron-overdracht-ontvanger de nadelige effecten van hoge geluidsniveaus worden beperkt door het toepassen van akoestische compensatie bij verkeersplannen wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de effecten van geluid waar nodig en mogelijk worden stille wegdekken toegepast een eenduidige normstelling voor bedrijven Twee invalshoeken: systematiek en ambitie De model-geluidsnota kent twee belangrijke invalshoeken. Om gebiedsgericht te werk te kunnen gaan, is eerst een systematiek ontwikkeld. Deze systematiek is gekoppeld aan de gebiedstypen die binnen de gemeente al worden gehanteerd. Aan de verschillende gebiedstypen is vervolgens een ambitie (akoestische kwaliteit) toegekend. In tabel 3.1 worden de ambities voor weg- en railverkeer weergegeven. ON-A

7 Gebiedstype Natuur Buitengebied Landbouwontwikkelingsgebied Extensiveringsgebied Verwevingsgebied Recreatiegebied Industrie Gemengd bedrijventerrein Centrum stedelijk Centrum dorps Stationsgebied Rustige woonwijk Drukke woonwijk Gemengde wijk Stedelijk groen Geluidsbron Weg- en railverkeer B u p geluidsklasse 2 zeer rustig 1 rustig 0 redelijk rustig -1 onrustig -2 zeer onrustig -3 lawaaiig -4 zeer lawaaiig Verkeerszone / knooppunt Tabel 3.1: ambitietabel (nieuwe situatie) De kwaliteit bestaat uit drie trappen: Basiskwaliteit (b): de basiskwaliteit in een gebied. Uitzondering (u): de kwaliteit die bij uitzondering wordt toegepast Plafond (p): de kwaliteit die bij hoge uitzondering wordt toegepast Deze opsplitsing is gedaan omdat het niet mogelijk is om slechts één geluidsklasse als ambitie aan te geven. Dit heeft te maken met het feit dat langs en door iedere woonwijk, zeker in stedelijk gebied, wegen met veel verkeer lopen. De realiteit gebiedt te erkennen dat ook in een stille woonwijk langs de rand hogere geluidsniveaus kunnen optreden. Compenserende factoren kunnen de hinder echter doen afnemen. Het nadeel van een hoge geluidsbelasting kan worden gecompenseerd door factoren die ook in de akoestische sfeer liggen. Daarbij kan men denken aan zaken als gevelisolatie en een akoestisch gunstige indeling van de woning. In het ontwerpstadium zal het nadeel van een hoog geluidsniveau worden beperkt door het toepassen van akoestische compensatie. Voor nieuwe situaties geeft tabel 3.1 de geluidsklassen aan die de gemeente wil realiseren. Voor bestaande situaties geeft tabel 3.1 het lange termijn ideaalbeeld voor het desbetreffende gebied, dat als referentiekader kan dienen bij de vraag of al dan niet maatregelen moeten worden genomen. Dit laatste vindt zijn uitwerking in hoofdstuk 3 en 4. In hoofdstuk 5, 6 en 7 worden de inhoudelijke geluidsthema s uitgewerkt: verkeer, bedrijven en de overige thema s evenementenlawaai en bouwlawaai. Verkeer ON-A

8 Als gevolg van de groei van het wegverkeer neemt de geluidsbelasting ook toe. Er wordt weliswaar rekening gehouden met technische innovaties waardoor voertuigen steeds stiller worden, maar dit zal niet voldoende zijn om de groei van de geluidsbelasting tegen te gaan. Voor een aantal situaties zijn dan ook verdergaande maatregelen wenselijk. Bij verkeersplannen zal uitdrukkelijk rekening worden gehouden met de effecten van geluid. Om geluidstoename als gevolg van groei van het wegverkeer te compenseren kunnen stille wegdekken als instrument worden ingezet. Stille wegdekken De gemeente zal nog meer dan in het verleden aandacht besteden aan het toepassen van bronmaatregelen in de vorm van het toepassen van stille wegdekken. Er zijn drie redenen om dit te doen. In de eerste plaats zijn er wegen in de gemeente waarlangs de woningen aan een hoge geluidsbelasting zijn blootgesteld, hoger dan op grond van de ambitietabel aanvaardbaar moet worden geacht. In de tweede plaats nemen door de toenemende mobiliteit de verkeersstromen door de jaren heen toe. Door deze zogenaamde autonome toename van het autoverkeer wordt de geluidssituatie steeds slechter. In de derde plaats is het bestrijden van geluid bij de bron een kosteneffectieve aanpak, die de akoestische kwaliteit in een groter gebied verbetert. Dit betekent dat, waar nodig en mogelijk, toepassing van geluidsarme wegdekken zal worden bevorderd bij groot wegonderhoud bij gebiedsontsluitingswegen (50 km-wegen). Veelal zijn in woongebieden 30 kmzones ingesteld, mede ter beperking van geluidshinder. Dat doel wordt in de praktijk echter niet altijd bereikt. Daarom zal in zo n geval voor 30 km-gebieden toepassing van stille klinkers worden gestimuleerd waar dat past bij het karakter van het gebied. Bedrijven Het beleid voor industrielawaai is ook gebiedsgericht. Het beleid is vooral gericht op normstelling in het kader van de Wet milieubeheer en vraagt daarom een iets andere presentatie dan voor verkeerslawaai. De gebiedsgerichte aanpak leidt ertoe dat in grote delen van de stad een norm van 45 db(a) etmaalwaarde voor woongebieden de meest geëigende waarde is. Waar drukke wegen het woongebied doorsnijden, wordt onderscheid gemaakt tussen normen aan de straatkant en het binnengebied. Aan de kant van een drukke, openbare straat en aan de rand van een bedrijventerrein, winkel- en uitgaansgebied geldt een norm van 50 db(a); in het binnengebied geldt 45 db(a). Hiermee wordt de noodzakelijke bescherming geboden aan het rustige (privé) binnengebied. In tabel 6.1 zijn de normen opgenomen die de gemeente wil hanteren in nieuwe situaties. Conform de lijn die tot dusver altijd is gehanteerd, wordt met bestaande rechten rekening gehouden. tabel 6.1: normstelling bedrijven no. gebiedstype norm (L etm) 1 natuur 40 2 agrarisch/verwevingsgebied 45 3 landbouwontwikkelingsgebied 45 of 50 4 woonwijk 45 5 centrum 50 6 bedrijventerrein (bedrijfswoningen) De normen gelden bij te beschermen objecten van derden, zoals woningen. ON-A

9 Een bedrijventerrein heeft tot doel binnen een bepaalde begrenzing bedrijvigheid mogelijk te maken. Daarbij moet de ondernemer niet onnodig worden belemmerd door belemmeringen op het bedrijventerrein zelf. Om die reden wordt woningbouw op bedrijventerreinen zoveel mogelijk voorkomen. Evenementenlawaai Uit klachtenregistraties blijkt dat evenementen voor veel geluidshinder kunnen zorgen. Het gaat dan om kermissen, braderieën en muziekfestivals. Aan de hand van veelal verordeningen wordt de geluidsbelasting van evenementen gereguleerd. In een eventueel lokaal nader uit te werken evenementenbeleid wordt per type evenement aangegeven op welke locaties in de gemeente en in welke dag/avond/nacht-periode deze mogen plaatsvinden. Bouwlawaai Bouwlawaai wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de machines die voor het bouwproces noodzakelijk zijn. Bekende voorbeelden zijn mobiele kranen, aggregaten, pompen, heistellingen, trilblokken, betonmixers, sloophamers, trilnaalden, shovels en vrachtwagens. Als gevolg van bouwwerkzaamheden kan veel hinder ontstaan voor omwonenden. Om de hinder zoveel mogelijk te beperken wordt voor bouwwerkzaamheden in beginsel een grenswaarde van 65 db(a) etmaalwaarde gehanteerd. Daarnaast wordt een protocol opgesteld dat voorziet in procedures om te komen tot voor de omgeving aanvaardbare bouwmethodes om excessieve geluidshinder voor de omwonenden te voorkomen. De gemeente ziet erop toe dat onnodig lawaai wordt voorkomen. ON-A

10 1 VERANTWOORDING Voor u ligt de model-geluidsnota die, zoals de naam al zegt, als model kan dienen voor de op te stellen geluidsnota s door de afzonderlijke gemeenten in de regio Twente. De model-geluidsnota bevat basisteksten die kunnen worden gebruikt bij het opstellen van een eigen gemeentelijke geluidsnota. Naast de model-geluidsnota is een handreiking opgesteld waarin stap voor stap wordt beschreven hoe tot een geluidsnota kan worden gekomen. Het bevat praktische tips en aandachtspunten die van belang zijn bij de totstandkoming van een geluidsnota én een effectieve uitvoering van de nota. Het beleid moet immers doorwerken in de praktijk. Deze model-geluidsnota is gebaseerd op enkele bouwstenen die tot stand zijn gekomen door een drietal werkgroepen: Algemeen, Verkeer en Bedrijven. Uit elke werkgroep is uiteindelijk een visiedocument voortgekomen dat een bouwsteen vormt voor deze model-geluidsnota. werkgroep algemeen visiedocument algemeen werkgroep verkeer visiedocument verkeer werkgroep bedrijven visiedocument bedrijven model-geluidsnota en handreiking De drie werkgroepen hadden elk hun eigen opdracht en dekten gezamenlijk de verschillende onderdelen van het geluidsbeleid af. De werkgroep Algemeen richtte zich op de meer algemene onderwerpen zoals de afbakening van geluidsonderwerpen, het vaststellen van de uitgangspunten van het geluidsbeleid en de te hanteren systematiek. De werkgroepen Verkeer en Bedrijven richtten zich meer op de inhoud van beide geluidsthema s. Omwille van de leesbaarheid zijn in de model-geluidsnota niet alle details die in de visiedocumenten worden behandeld, overgenomen. In deze model-nota worden ambities uitgesproken en eindigen sommige paragrafen met een beleidsuitspraak. Deze ambities en beleidsuitspraken zijn uiteraard niet dwingend of bindend voor de afzonderlijke gemeenten. Ze geven echter wel het algemene gevoelen weer. ON-A

11 2 INLEIDING 2.1 Woon- en leefkwaliteit Geluid is een belangrijk onderdeel van de woon- en leefkwaliteit. Ons leven speelt zich af in een wereld vol geluid en zonder geluid is dit leven zelfs moeilijk voorstelbaar. Toch zijn er ook grenzen aan wat we met ons allen nog aanvaardbaar vinden. Het zal de kunst zijn het evenwicht te kunnen vinden tussen rust en stilte enerzijds en geluid en lawaai anderzijds. Ruimtelijke ontwikkelingen hebben consequenties voor het geluid en geluid(swetgeving) heeft op zijn beurt consequenties voor ruimtelijke ontwikkelingen. In veel gemeentelijke organisaties is het gebruikelijk dat plannen, nadat zij gemaakt zijn, ter toetsing aan de afdeling Milieu worden voorgelegd. Deze traditionele werkwijze leidt nogal eens tot problemen bij planontwikkeling, die op zich voorkómen kunnen worden. Door in een zo vroeg mogelijk stadium aan te geven waarmee rekening moet worden gehouden, kan worden voorkómen dat achteraf plannen moeten worden bijgesteld of zelfs helemaal geen doorgang kunnen hebben. Door vooraf aan te geven wat de milieukwaliteitseisen voor een gebied zijn, kan milieu op een pro-actieve wijze bijdragen aan een goede ruimtelijke kwaliteit in een (plan)gebied. Door het ontwikkelen van geluidsbeleid wordt duidelijkheid gegeven wat de milieukwaliteitseisen zijn voor de verschillende gebiedstypen in de gemeente en kan daarop bij ruimtelijke ontwikkelingen worden geanticipeerd. Op deze wijze kom je als gemeente niet voor verrassingen te staan bij de ontwikkeling van een gebied. 2.2 Gezondheid en hinder Zoals hiervoor is aangegeven ontkom je niet aan geluid in de omgeving. Voor een deel wordt de acceptatie van geluid gebaseerd op subjectieve gronden. Zo kan de één genieten van een metal-concert en is dit voor een ander een aanslag op het gehoor. Echter in alle gevallen geldt: overdaad schaadt. De wetenschap heeft ertoe bijgedragen dat de laatste jaren meer bekend is geworden over geluid en de gevolgen ervan voor de gezondheid. Geluidsoverlast kan slaapverstoring, stress en ergernis veroorzaken, kan het vegetatieve zenuwstelsel aantasten en het gehoororgaan beschadigen 1. De huidige geluidsnormen uit de Wet geluidhinder zijn gebaseerd op de gezondheidseffecten van geluid. 2.3 Belangrijke rol lokale overheid Al sinds enkele jaren is in Nederland de beweging gaande dat taken die decentraal kunnen worden uitgevoerd, ook decentraal moeten worden uitgevoerd. Taken op het gebied van geluidshinderbestrijding vormen hierop geen uitzondering. Geluidsoverlast is immers bij uitstek een lokaal probleem. Om gemeenten meer gelegenheid te geven voor eigen initiatief wordt de Wet geluidhinder aangepast. Vooruitlopend op een ingrijpende wijziging, die waarschijnlijk over enkele jaren zal plaatsvinden, wordt 1 Voor meer informatie over de gezondheidseffecten van geluid wordt verwezen naar bijlage 4. ON-A

12 binnenkort een beperkte wijziging van kracht. Belangrijke punten hierin zijn de beslissingsbevoegdheid over hogere waarden (die nu nog bij de provincie berust) en verantwoordelijkheid voor het zonebeheer van industrieterreinen. Daarnaast geeft de inmiddels in werking getreden Interimwet stad-en-milieubenadering gemeenten voor bijvoorbeeld bouwplannen de mogelijkheid om onder bepaalde condities af te wijken van de maximale grenswaarden van de Wet geluidhinder. Al deze ontwikkelingen gaan gepaard met een wettelijke verhoogde motiveringsplicht. In plaats van een lastige motivering per geval is het daarom raadzaam beleid te formuleren. Geluidsbeleid als kans Uiteindelijk gaat het om het ontwerpen en realiseren van een leefbare woonomgeving, waar mensen graag willen wonen, werken, recreëren, winkelen, kortom: willen zijn. Geluid kan niet los gezien worden van deze bebouwde omgeving; het maakt er deel van uit. De huidige beoordeling van geluidhinder volgens de vastomlijnde kaders van de Wet geluidhinder, het Bouwbesluit, de Wet Milieubeheer en de Algemene Plaatselijke Verordening beperken zich tot het tegengaan of onder voorwaarden toestaan van hoge geluidsbelastingen. Dit geeft onvoldoende houvast voor het sturen op akoestische kwaliteit. (Uit: Geluid als kans, Stichting Innonoise, 2005) Geluid is tot dusver vooral het domein van akoestici en juristen. Dat maakt het tot een gespecialiseerd onderwerp, waar buitenstaanders moeilijk grip op kunnen krijgen. Het formuleren van een eigen beleid biedt de mogelijkheid om van het akoestisch jargon af te stappen en het onderwerp toegankelijk te maken voor een groter publiek. Met een geluidsnota heeft de gemeente een formeel vastgestelde samenhangende visie, die op een begrijpelijke wijze duidelijkheid geeft in de wijze waarop de gemeente met geluid omgaat. De belangrijkste doelstelling van het nieuwe geluidsbeleid is het realiseren van een per gebied passende geluidskwaliteit. 2.4 Opbouw nota Hierna is aangegeven uit welke onderdelen deze model-geluidsnota bestaat. Hoofdstuk 3 Uitgangspunten Afbakening geluidsthema s Te beschermen objecten Bron-overdracht-ontvanger Compensatie Cumulatie Gebiedsgerichte ambities Organisatorische verankering Hoofdstuk 3 behandelt de algemene uitgangspunten voor het geluidsbeleid, geeft aan welke principes worden gehanteerd en geeft de ambities per gebiedstype aan. Hoofdstuk 4 Hogere waarde Hoofdstuk 4 geeft het beleid aan voor hogere geluidswaarden in bijzondere gevallen. ON-A

13 Hoofdstuk 5 Thema verkeer Hoofdstuk 5 beschrijft het beleid voor het geluid van weg- en railverkeer. Hoofdstuk 6 Thema bedrijven Hoofdstuk 6 beschrijft het beleid voor het geluid van bedrijven Hoofdstuk 7 Overige thema s o Evenementenlawaai o Bouwlawaai Hoofdstuk 7 beschrijft het beleid voor de overige geluidsthema s evenementenlawaai en bouwlawaai. Hoofdstuk 8 Ruimtelijk instrumentarium Hoofdstuk 8 geeft aan op welke wijze het geluidsbeleid kan doorwerken in de ruimtelijke ordening. In dit stuk is het gebruik van vaktermen zoveel mogelijk beperkt. Ze kunnen echter niet altijd worden vermeden. Vaktermen worden verklaard in bijlage 1. De eerste keer dat een term in de tekst voorkomt, is hij cursief gedrukt. ON-A

14 3 UITGANGSPUNTEN EN AMBITIES 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de algemene principes en uitgangspunten beschreven die worden gehanteerd in het gemeentelijke geluidsbeleid. 3.2 Uitgangspunten Afbakening geluidsthema s Een eerste belangrijke stap is het afbakenen van de onderwerpen waarop het geluidsbeleid betrekking zal hebben. De keuze voor de onderwerpen hangt samen met de vraag of het noodzakelijk of wenselijk is om voor bepaalde typen onderwerpen beleid te ontwikkelen. Overwegingen zijn dan vaak: Betreft het een belangrijk probleemveld binnen de gemeente dat aangepakt moet worden? Staat de investering voor het ontwikkelen van beleid in verhouding tot de winst die met het ontwikkelde beleid kan worden gehaald (bijvoorbeeld verkorting van procedures, het ontwikkelen van een goede leefomgevingkwaliteit, duidelijkheid voor alle betrokkenen)? Mede op basis van deze overwegingen is gekozen voor de volgende geluidsonderwerpen: Industrie (inclusief horeca) Wegverkeer Railverkeer Evenementenlawaai Bouwlawaai Te beschermen objecten Naast de afbakening van de onderwerpen is het van belang te bepalen welke objecten en functies met het te ontwikkelen geluidsbeleid moeten worden beschermd. Er is voor gekozen alleen de objecten en functies te beschermen die vanuit de Wet geluidhinder en de Wet milieubeheer worden beschermd. Het gaat dan om de volgende objecten: Woningen Overige woongebouwen (zoals verzorgingstehuizen) Gebouwen voor onderwijs Ziekenhuizen Verpleeghuizen Andere gezondheidszorggebouwen (zoals medische centra) Terreinen voor woonwagens Woonboten Natuurbeschermingsgebieden ON-A

15 Op de voorgaande objecten is de bescherming op grond van de Wet geluidhinder en de Wet milieubeheer onverkort van toepassing. Dat neemt niet weg dat de gemeenten ook aandacht hebben voor bijvoorbeeld gewone natuurgebieden. Dit blijkt uit de ambities die in paragraaf zijn verwoord Bron-overdracht-ontvanger Met een goede ruimtelijke ordening kan een goede geluidskwaliteit worden bereikt. Dit kan betekenen dat voldoende afstand wordt gehouden tussen geluidsbron en ontvanger, waarmee geluidsknelpunten worden voorkomen. Aangezien ruimte schaars is en we ook te maken hebben met bestaande situaties, kan de oplossing niet altijd in de ruimtelijke ordening worden gevonden. Bij het nemen van maatregelen ter beperking van geluidshinder legt de Wet geluidhinder van oudsher prioriteit bij maatregelen aan de bron, zoals toepassing van stille wegdekken. Als daar onvoldoende effect wordt bereikt, komen maatregelen in de overdrachtssfeer (wallen of schermen) in aanmerking. Als laatste worden maatregelen bij de ontvanger (bijvoorbeeld gevelisolatie) overwogen. De achtergrondgedachte van deze volgorde is een zo klein mogelijk gebied aan een hoog geluidsniveau bloot te stellen. Dit leidt tot een efficiënt gebruik van de ruimte. De aandacht voor dit leidende principe is een wezenlijk element van de Wet geluidhinder. De geluidsemissie van auto s en treinen is een zaak die niet door een gemeente kan worden beïnvloed; hiervoor is het rijk verantwoordelijk. Het rijk bepaalt de eisen voor de typekeuring en is daarin op zijn beurt weer afhankelijk van de afspraken op Europees niveau. Er zijn echter vijf zaken die ook tot de geluidsbron behoren en waarop een gemeente wel degelijk invloed heeft 2. Dat zijn: de tracékeuze; de verkeersintensiteit; de maximumsnelheid; de samenstelling van het verkeer (het percentage vrachtwagens bepaalt in hoge mate de geluidsproductie); de uitvoering van het wegdek. Nadat eenmaal de optimale afwikkeling van het verkeer is bepaald, blijft als laatste variabele de uitvoering van het wegdek over. Met een uitgekiende samenstelling van het wegdek - denk bijvoorbeeld aan stille dunne deklagen - kan een wezenlijke reductie worden bereikt. De technische ontwikkelingen op dit gebied laten een positief beeld zien. Maatregelen in de overdracht (schermen of wallen) hebben als voordeel dat de buitenruimte van woningen in de omgeving van de weg zoveel mogelijk wordt ontzien. Een evident probleem van deze voorzieningen is de inpasbaarheid, vooral in een stedelijke omgeving waar de ruimte beperkt is. Het is daar vaak niet mogelijk een scherm in te passen. Ook indien wel ruimte is voor afscherming bestaat vaak weerstand tegen het idee van een scherm of een wal. Met de conventionele uitvoeringen hiervan krijgen zowel de wijk als de weg een afgesloten karakter, hetgeen minder aantrekkelijk is. Bovendien bestaat bij veel mensen bij een geluidsscherm het beeld van het saaie, monotone scherm van zo n twintig jaar geleden, al dan niet voorzien van graffiti. Er zijn echter 2 Het gaat daarbij om de gemeentelijke wegen. Ten aanzien van provinciale en rijkswegen is de invloed van de gemeente beperkter. ON-A

16 inmiddels oplossingen bedacht die ook visueel aantrekkelijk kunnen zijn, bijvoorbeeld in de vorm van een wallenstelsel als een fraai parklandschap. Ook kan in sommige gevallen een verdiepte ligging van de weg uitkomst bieden. Maatregelen bij de ontvanger - gevelisolatie - zorgen ervoor dat in ieder geval in de woning een goed woonklimaat is gewaarborgd. Speciale intensiteit samenstelling verkeer maximum snelheid wegdek mogelijke maatregelen afstand scherm wal verdiepte ligging weg isolatie compensatie geluidsisolerende beglazing is het meest toegepaste middel om de gevelisolatie te verbeteren. Uitgangspunt voor voldoende geluidswering is de aanname dat de ramen gesloten worden gehouden. Ventilatie wordt bereikt met suskasten nabij de ramen. Wil de bewoner een raam openzetten, dan heeft dit uiteraard tot gevolg dat geluid de woning binnendringt. Dit is een minpunt van een dergelijke oplossing. In figuur 3.1 is het principe nog eens aangegeven. Figuur 3.1: mogelijke maatregelen Zoals gezegd, stamt het voorgaande principe rechtstreeks uit de Wet geluidhinder en is dus niet nieuw. In de dagelijkse praktijk werd de nadruk echter wel eens al te zeer gelegd op de maatregelen bij de ontvanger, zonder goed te onderzoeken of bronmaatregelen mogelijk waren. Beleidsuitspraak Bij het beperken van geluidshinder worden in eerste aanleg maatregelen aan de bron genomen Compensatie slaapkamer aan achterkant balkon aan achterkant geluidsluwe kant Niet alleen decibellen op de gevel bepalen of iemand geluidshinder ondervindt. Compenserende factoren kunnen de hinder doen afnemen. Het nadeel van een hoge geluidsbelasting kan worden gecompenseerd door factoren die ook in de akoestische sfeer liggen. Daarbij kan gedacht worden aan de volgende zaken: gevelisolatie 35 db(a) Figuur 3.2: compensatie tuin aan achterkant Een geluidsluwe gevel; Een 'privé-gebied' (een tuin, balkon of park) aan de rustige kant van het huis; Aangepaste indeling van de woning. Gevelisolatie (met ventilatievoorzieningen). In de figuur 3.2 is het principe schematisch weergegeven. Dit wordt ook wel akoestische compensatie genoemd. ON-A

17 Naast de akoestische compensatie, die gedeeltelijk wettelijk is verankerd, zijn er ook niet-akoestische compenserende factoren die als positief element kunnen worden gezien in een omgeving. Het gaat dan bijvoorbeeld om: veel groen; een goed openbaar vervoer; een kinderspeelplaatsje. In de literatuur wordt dit wel aangeduid als niet-akoestische compensatie. Deze niet-akoestische compensatie heeft echter geen wettelijke grondslag. De juridische verankering van compensatie vindt vooral plaats in de procedure hogere waarden (zie hoofdstuk 4). Beleidsuitspraak In het ontwerpstadium zal het nadeel van een hoog geluidsniveau worden beperkt door het toepassen van akoestische compensatie. Aanvullend kan ook niet-akoestische compensatie in het ontwerpstadium worden toegepast Hoe hoger het geluidsniveau, des te meer compensatie zal worden toegepast Cumulatie Conform de strekking van de Wet geluidhinder en de Wet milieubeheer moet de gemeente rekening houden met cumulatie. Dit is immers de situatie waar een bewoner mee te maken heeft. Recente uitspraken 3 van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State benadrukken dit nog eens. Hoe precies met cumulatie rekening wordt gehouden, is niet op voorhand aan te geven, daar zijn de mogelijkheden te divers voor. Eén ding kan echter wel worden aangegeven: daar waar als gevolg van cumulatie op een gevel een hogere geluidsbelasting optreedt, wordt bij het dimensioneren van de gevelisolatie met deze hogere geluidsbelasting rekening gehouden. Cumulatie heeft overigens alleen betrekking op één gevel van de woning en niet op alle gevels rondom de woning. spoorlijn weg woonwijk Figuur 3.3: cumulatie Beleidsuitspraak Daar waar als gevolg van cumulatie een hogere geluidsbelasting optreedt, wordt bij het dimensioneren van de gevelisolatie met deze hogere geluidsbelasting rekening gehouden 3 AB 26 oktober 2005, /1 (Onderbanken), AB 14 december 2005, /1 (Lelystad), AB 4 januari 2006, /1 (Aalsmeer) ON-A

18 3.2.6 Gebiedsgerichte aanpak Het geluidsbeleid werkt gebiedsgericht. Immers, gezien de verschillen binnen een gemeente zijn de kwaliteitseisen niet voor ieder gebied hetzelfde. Er zal dan ook gedifferentieerd beleid worden ontwikkeld voor de verschillende typen gebieden. Hiervoor zijn verschillende indelingen mogelijk. Op basis van de verschillende gebiedstypen van de Twentse gemeenten komen we tot de volgende indeling: Centrum stedelijk Centrum dorps Stationsgebied Rustige woonwijk Drukke woonwijk Gemengde wijk Stedelijk groen Natuur Buitengebied Landbouwontwikkelingsgebied Extensiveringsgebied Verwevingsgebied Recreatiegebied Verkeerszone / knooppunt Industrie Gemengd bedrijventerrein In het nader uit te werken geluidsbeleid per gemeente wordt in principe gebruik gemaakt van bovenstaande gebiedstypen of een samenvoeging daarvan. De meeste gemeenten hebben een structuurvisie die ook gebiedstypen kent. Het ligt voor de hand dat een gemeente ook met geluid daarbij aansluit. Naar het zich laat aanzien wijken deze niet of nauwelijks af van de benamingen in bovenstaande lijst. Hiermee wordt de eenheid van geluidsbeleid van de Twentse gemeenten bevorderd. In bijlage 2 zijn enkele voorbeelden opgenomen van beschrijvingen van bovengenoemde gebiedstypen. 3.3 Ambities Visualisatie ambities Normaliter worden op een geluidskaart geluidsniveaus weergegeven. Aan technici geeft zo n kaart veel inzicht. Voor een breder publiek is echter een eenvoudiger weergave mogelijk. Geluidsniveaus 4 zijn daarom vertaald in geluidsklassen, die zijn weergegeven met een getal, een woord en een kleur. De geluidsklassen kunnen op een kaart worden weergegeven. Door de gebruikte bandbreedte geven deze kaarten een globaal beeld. VL staat voor verkeerslawaai, RL voor railverkeerslawaai en IL voor industrielawaai. Alle getallen zijn uitgedrukt in L Aeq etmaalwaarde. De getallen voor VL en RL worden met de wijziging van de Wet geluidhinder in 2006 omgezet in de nieuwe dosismaat L den en worden dan met geluidsklasse VL RL IL 2 zeer rustig rustig redelijk rustig onrustig zeer onrustig lawaaiig zeer lawaaiig Figuur 3.4: geluidsklassen 4 In bijlage 7 zijn ter illustratie voorbeelden gegeven hoe hard de verschillende geluidsniveaus ongeveer klinken. ON-A

19 2 db verlaagd 5. Per geluidsklasse staan bij iedere geluidssoort verschillende getallen. Zo wordt bijvoorbeeld het geluid van wegverkeer en railverkeer qua hinderlijkheid verschillend beoordeeld. Het geluid van een trein wordt als minder hinderlijk ervaren dan van wegverkeer Geluidsprofielen De in de vorige paragraaf beschreven geluidsklassen kunnen op een plattegrond worden weergegeven. Wil men echter iets over de akoestische kwaliteit van een gebied zeggen, dan zijn ook de aantallen woningen 6 in de verschillende geluidsklassen van belang. De percentages worden uitgezet in de figuur hiernaast. Dit noemen we het geluidsprofiel van het gebied. Behalve dat het geluidsprofiel een indruk geeft van de kwaliteit van het gebied zelf, maakt het geluidsprofiel het mogelijk verschillende gebieden te vergelijken en een geluidsprofiel van de hele gemeente te maken. Afhankelijk van het profiel van de gemeente en de behoefte daartoe kan ervoor worden gekozen een geluidsprofiel op te stellen. Het betreft overigens geen noodzakelijk onderdeel van het geluidsbeleid, maar geeft inzicht in de geluidskwaliteit van het betreffende gebied. Zo kan met een geluidsprofiel de bestaande geluidssituatie in een gebied worden beoordeeld, of kan met behulp van een gewenst profiel een nieuw gebied worden ontworpen. geluidsprofiel gebied 7% 18% zeer rustig 11% rustig redelijk rustig 11% onrustig 32% zeer onrustig 21% law aaiig zeer law aaiig Figuur 3.5: geluidsprofiel Ambities per gebiedstype voor nieuwe situaties Met behulp van het voorgaande kan de ambitie voor de verschillende gebiedstypen worden bepaald. Het gaat daarbij om de bescherming van woningen in de onderscheiden gebiedstypen als gevolg van weg- en railverkeerslawaai. Voor industrielawaai wordt een andere werkwijze gevolgd. Daar gaat het uiteraard ook om de bescherming van woningen, maar deze wordt tot uitdrukking gebracht in de normstelling in vergunningen en ander eisen. In hoofdstuk 6 wordt dit uitgewerkt. 5 Dit geldt zowel voor de bovenstaande tabel alsook voor de in het document genoemde geluidsnormen voor weg- en railverkeer. 6 Kortheidshalve wordt verder over woningen gesproken. Er kunnen uiteraard ook andere geluidsgevoelige bestemmingen zijn. ON-A

20 Tabel 3.1: ambitietabel (nieuwe situatie) 7 Gebiedstype Natuur Buitengebied Agrarisch ontwikkelingsgebied Extensiveringsgebied Verwevingsgebied Recreatiegebied Industrie Gemengd bedrijventerrein Centrum stedelijk Centrum dorps Stationsgebied Rustige woonwijk Drukke woonwijk Gemengde wijk Stedelijk groen Geluidsbron Weg- en railverkeer B u p geluidsklasse 2 zeer rustig 1 rustig 0 redelijk rustig -1 onrustig -2 zeer onrustig -3 lawaaiig -4 zeer lawaaiig Verkeerszone / knooppunt Per gebiedstype zijn er drie mogelijkheden 8 : b, u en p. Deze staan voor: basiskwaliteit: betreft de basiskwaliteit in een gebied. Deze omvat de na te streven geluidsklasse voor de te beschermen objecten in een bepaald gebied. uitzondering: deze geluidsklasse wordt bij uitzondering toegepast. Toepassing is alleen mogelijk met daarbij de vereiste akoestische compensatie. Hierbij kan worden gedacht aan woningen aan de rand van een gebied die langs een drukke weg liggen. plafond: deze geluidsklasse wordt bij hoge uitzondering toegepast; deze mag niet worden overschreden. Er wordt nog juist aan de toepasselijke norm van de Wet geluidhinder voldaan. Verdergaande akoestische compensatie is hier vereist. Hierbij kan worden gedacht aan bijzondere plekken, zoals een torenflat bij een knooppunt, een kruispunt of een inbreiding langs een drukke weg 9. Het gaat veelal om situaties waarbij cumulatie van het geluid van verschillende bronnen (zoals twee wegen of een weg en een spoorlijn) een rol speelt. In zo n geval wordt uitdrukkelijk met cumulatie rekening gehouden; de ambitie geldt dus voor de gecumuleerde waarde. Bij woongebieden, centrumgebieden en werkgebieden gaat het om de bescherming van woningen. Bij de natuurfuncties gaat het niet om woningen maar om het gebied zelf. 7 Voor de gebiedstypen met een plafondwaarde van 3 geldt dat in het bijzondere geval van vervangende nieuwbouw de klasse 4, zeer lawaaiig kan worden toegestaan. 8 Deze onderverdeling sluit aan op de systematiek van de Wet geluidhinder. Daar wordt gesproken over voorkeurswaarde en hogere waarde. 9 In het bijzondere geval van vervangende nieuwbouw kan de klasse zeer lawaaiig (-4) worden toegestaan. In geval van een buitenstedelijke situatie (bijvoorbeeld rijksweg langs een woonwijk) geldt op grond van de Wet geluidhinder een beperking: maximaal is de klasse tot aan zeer onrustig (-2) toelaatbaar. ON-A

21 Figuur 3.6: voorbeeld ambities in centrumgebied Figuur 3.7 voorbeeld ambities in binnenstad ON-A

22 De ambitietabel heeft de meeste waarde voor nieuwe situaties. Bij nieuwe situaties kan immers gestuurd worden. Aansluiting bij structuurplan of structuurvisie ligt voor de hand. Voor bestaande situaties vormt de ambitietabel een referentiekader voor het vormen van een oordeel over het desbetreffende gebied. In de meeste blokjes is slechts één geluidsklasse aangegeven. Sommige blokjes omvatten meer geluidsklassen. Hiermee wordt bedoeld dat binnen dit blokje de laagste klasse de voorkeur heeft, maar dat zo nodig de hogere klasse ook acceptabel is Figuur 3.8: voorbeeld ambities in verkeerszone Het gebiedstype verkeerszone/knooppunt betreft een gebied met een hoge dynamiek, waarin sprake is van concentratie van verkeersbewegingen op een beperkt oppervlak. Deze gebieden kennen dan ook overal relatief hoge geluidsniveaus. Daar staat tegenover dat andere gebieden qua verkeers- en geluidsdruk worden ontzien. Om die reden is ervoor gekozen om in uitzonderlijke gevallen woningen te bouwen in de klasse 4, zeer lawaaiig. De hoogst toelaatbare grenswaarden van de Wet geluidhinder worden dan overschreden. Daarbij gelden de volgende opties: dove gevels, volgens paragraaf 4.2 toepassing van de systematiek van de Interimwet Stad-en-milieubenadering, volgens 4.2 toepassing van uitgebreide akoestische compensatie, volgens aandacht voor ventilatievoorzieningen inachtneming van de grenswaarden voor luchtkwaliteit ON-A

23 3.4 Organisatorische verankering Geluid staat niet op zichzelf, maar is onderdeel van een groter geheel. Bij het totale proces van stedelijke ontwikkeling moeten tal van afwegingen plaatsvinden, waarbij het voorkomen van geluidshinder een onderdeel is. Het geheel van al deze afwegingen resulteert in een stedenbouwkundige invulling van een plangebied met een bepaalde 'ruimtelijke kwaliteit'. In de gemeentelijke organisatie zal moeten worden geborgd dat geluid op het juiste moment in het planproces wordt betrokken. Bij de organisatorische borging kan gedacht worden aan de volgende elementen: het organisatorisch en procedureel borgen dat geluid als ontwerpvariabele wordt aangehouden; procedureel borgen van verleende hogere waarden; procedureel borgen van geluid als beoordelingsaspect bij vrijstellingprocedures voor bouwen binnen geluidzones; aandacht voor handhaving inzake het Bouwbesluit. In steeds meer gemeenten is of wordt het principe van projectmatig werken ingevoerd. Deze werkwijze stimuleert het structureren van werkprocessen, waarbij van tevoren wordt nagedacht over welke aspecten en partijen betrokken moeten worden en op welk moment. Het gaat dan in feite om een procedurele borging. Beleidsuitspraak Geluidsaspecten worden zoveel als mogelijk in de initiatieffase van de ruimtelijke planontwikkeling betrokken. De rol van de milieuafdeling zal meer gericht zijn op het voorkomen of oplossen van problemen dan het enkel toetsen aan de geluidwet- en regelgeving Bij het calculeren van de plankosten bij reconstructies worden de kosten voor het uitvoeren van akoestische onderzoeken en de kosten voor eventuele maatregelen bij bron, overdracht en/of ontvanger meegenomen ON-A

24 4 HOGERE WAARDE 4.1 Procedure hogere waarde Huidige situatie (voor wijziging Wet geluidhinder) De procedure hogere waarde is een begrip uit de Wet geluidhinder. Hij wordt bijvoorbeeld gevoerd bij de aanleg van een weg, de aanleg van een industrieterrein met grote lawaaimakers of bij de bouw van een woning langs een weg of bij zo n industrieterrein. De procedure wordt gevoerd indien in zo n situatie de voorkeursgrenswaarde (50 db(a)) bij een woning zal worden overschreden. Doel hiervan is het aantal woningen dat een hoge geluidsbelasting ondervindt zoveel mogelijk te beperken. De wetgever heeft dit gedetailleerd en uitputtend geregeld. Deze regeling heeft de volgende kenmerken: Een hogere waarde is niet ongelimiteerd. Er is altijd een bovengrens. Helaas is dit niet één getal, maar hangt de maximale hoogte ook samen met de specifieke situatie, bijvoorbeeld met de vraag of het om een binnenstedelijke of buitenstedelijke situatie gaat. Door de combinatie van dergelijke situaties met verschillende maximale waarden is sprake van een onoverzichtelijk stelsel van (on)mogelijkheden. Verder zijn aan het toepassen van een hogere waarde altijd voorwaarden verbonden. Zo moet er altijd voor worden gezorgd dat het geluidsniveau binnenshuis niet meer bedraagt dan 35 db(a) Dit wordt bereikt door het toepassen van (extra) gevelisolatie. Daarnaast bestaan er voorschriften voor woningindeling, een geluidluwe gevel e.d. (paragraaf over compensatie is hier een populaire samenvatting van). De initiatiefnemer (vaak de gemeente) vraagt de hogere waarden aan bij de provincie. Deze stelt de hogere waarden vast op basis van de wettelijke criteria en kan daar bovendien nog provinciaal beleid aan toevoegen. De procedure vindt meestal plaats nadat de gemeente een bestemmingsplan of art.19 procedure heeft voorbereid. De procedure voor het vaststellen van hogere waarden kost daarom meestal extra tijd. Praktisch gezien bedraagt de totale proceduretijd ongeveer een half jaar, waarvan 3 tot 4 maanden gerelateerd zijn aan de provinciale aanvraag en vaststelling. Al met al is dit stelsel star en ingewikkeld Nieuwe situatie (na wijziging Wet geluidhinder) Met de wijziging van de Wet geluidhinder wordt de bevoegdheid tot het vaststellen van de hogere waarden voor de meeste gevallen gedecentraliseerd naar de gemeenten. Tegelijkertijd komen de meeste van de hiervoor genoemde gedetailleerde voorwaarden te vervallen. De gemeente dient desondanks voldoende alternatieven te onderzoeken die helpen om aan de voorkeursgrenswaarde te voldoen (onderzoeksplicht) en de noodzaak tot een hogere waarde duidelijk te motiveren (motiveringsplicht). De uitgangspunten en beleidsuitspraken die in deze model-geluidsnota visiedocument worden behandeld, sluiten hier naadloos op aan. Er wordt al het nodige voorwerk verricht. Voordeel van de decentralisatie is dat er beter kan worden aangesloten bij de gemeentelijke omstandigheden en er is tijdwinst. De procedure voor het vaststellen van de hogere waarden zal namelijk in de pas moeten lopen met de ruimtelijke planprocessen zoals het opstellen van een bestemmingsplan of ON-A

25 het volgen van een art.19 procedure. Zo dient ten behoeve van het bestemmingsplan eerst de hogere waarde te worden vastgesteld voordat het bestemmingsplan kan worden vastgesteld. Beleidsuitspraak Bij het uitvoeren van een hogere waardeprocedure worden in ieder geval de volgende uitgangspunten betrokken: 1. Allereerst wordt bekeken wat de basiskwaliteit in het desbetreffende gebied is; 2. Onderzocht wordt welke mogelijkheden er zijn om de basiskwaliteit (zoveel mogelijk) te realiseren volgens de volgorde bron-overdracht-ontvanger; 3. Wanneer ondanks de maatregelen de basiskwaliteit niet kan worden gerealiseerd, worden compenserende maatregelen genomen. Hoe hoger het geluidsniveau, des te meer compensatie wordt toegepast. 4.2 Hoog geluidsbelaste gebieden Soms bestaat er behoefte om woningen te bouwen in een hoog geluidsbelast gebied. Dit doet zich vooral voor in het centrum van steden, waar soms in een klein gebied verdichting plaatsvindt. De maximaal toelaatbare hogere waarde wordt, ondanks alle inspanningen, overschreden. Voor zo n situatie bestaan twee oplossingen, namelijk het toepassen van dove gevels en Stad en Milieu Dove gevels Een dove gevel of een voorzetgevel (waaronder vliesgevels bij flats) kan hier een oplossing bieden. Dit maakt het mogelijk om, binnen het wettelijke systeem, woningen te bouwen in een hoog geluidsbelast gebied. Voorwaarde is uiteraard dat het gemeentebestuur dit uit het oogpunt van leefbaarheid aanvaardbaar en gewenst acht. Hogere waarden hoeven niet te worden aangevraagd. Zie bijlage 3 voor een nadere toelichting. dove gevel bevat geen te openen delen zodanige geluidsisolatie dat een binnenniveau van 35 db(a) wordt bereikt voorzetgevel (transparant) geluidsscherm voor de gevel ON-A

26 Beleidsuitspraak In het kader van de Wet geluidhinder kan bij (te) hoge geluidsbelastingen een dove gevel een oplossing bieden, met alle daarbij behorende kanttekeningen Stad en Milieu Op 1 februari 2006 is de Interimwet Stad-en-milieubenadering in werking getreden. De systematiek hiervan is in het volgende schema samengevat. stap 1 brongerichte maatregelen stap 2 benutting ruimte in wetgeving stap 3 afwijken wetgeving kosten db s Figuur 4.1: schema Stad en Milieu 1. Stap 1 gaat om het principe bron overdracht ontvanger. Dit principe is al in paragraaf behandeld. 2. Stap 2 is de fase waarin de wettelijke mogelijkheden worden bezien. Belangrijk is de terugkoppeling onderlangs via de afweging tussen winst in db s en de kosten. 3. Stap 3 kan aan de orde komen wanneer ondanks alle inspanning de wettelijke maxima worden overschreden en men toch wil bouwen. Compensatie van de hoge geluidsbelasting speelt dan een belangrijke rol. Bij het zetten van deze derde stap zal de GGD moeten worden betrokken met betrekking tot de effecten voor de volksgezondheid (Over)belasting van de woning bedenkelijke woonkwaliteit vijandige buitenwereld. Evenals bij de dove gevel verdient het volgende aandacht. Lawaai aan één kant van het huis hoeft niet zo n probleem te zijn, mits het aan de andere kant rustig is. Lawaai aan twee kanten is echter teveel van het goede. Om binnenshuis ongestoord te kunnen leven, moeten voor- en achtergevel worden geïsoleerd. Er ontstaat dan een bunker, waarin de bewoners zich moeten verstoppen voor de bijna letterlijk ON-A

27 Beleidsuitspraak In de planontwikkeling van hoog geluidsbelaste gebieden zal worden gestreefd naar een optimale mix van akoestische en niet-akoestische compensatie. ON-A

28 5 THEMA VERKEER 5.1 Inleiding Naast de algemene ambities uit het vorige hoofdstuk is er een aantal geluidsthema s waar specifieke ambities voor moeten worden geformuleerd. Het gaat dan om de thema s verkeerslawaai, industrielawaai, evenementenlawaai, bouwlawaai en airconditioninginstallaties bij particulieren. In dit hoofdstuk wordt per thema beschreven welke beleidskeuzes gemaakt worden. 5.2 Wegverkeer Als gevolg van de groei van het wegverkeer neemt de geluidsbelasting ook toe. Er wordt weliswaar rekening gehouden met technische innovaties waardoor voertuigen steeds stiller worden, maar dit zal niet voldoende zijn om de groei van de geluidsbelasting tegen te gaan. Voor een aantal situaties zijn dan ook verdergaande maatregelen wenselijk. De gemeente heeft een aantal mogelijkheden om de geluidsbelasting terug te dringen, waaronder maatregelen in de verkeersstructuur en type wegdek en aanpassing van functies en invulling van een plangebied. Voor een optimale toepassing van deze mogelijkheden is het vroegtijdig betrekken van geluidsaspecten bij de verkeersinrichting en beheer en onderhoud van het wegennet essentieel. Geluid zal dan ook een vast onderdeel moeten zijn van de integrale afweging. Naast geluidseffecten heeft verkeer ook effect op de luchtkwaliteit. Maatregelen om geluid terug te dringen kunnen ook effect hebben om de luchtkwaliteit te verbeteren, terwijl een enkele maatregel contraproductief is. Om die reden moet dan ook - naast geluid - rekening worden gehouden met het luchtaspect. Beleidsuitspraak Bij verkeersplannen wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de effecten van geluid. De ambities met betrekking tot verkeersgeluid worden hierna verder uitgewerkt: autonome ontwikkelingen; reconstructies; luchtkwaliteit; mogelijke maatregelen; een saneringsprogramma voor weg- en railverkeer; toepassing stille wegdekken Autonome ontwikkelingen De geluidsbelasting in een gebied is geen statisch gegeven. De algemene lijn is dat de verkeersintensiteit in de tijd - zonder het treffen van maatregelen - zal toenemen. Wanneer niet met deze autonome ontwikkelingen rekening wordt gehouden zal de geluidsbelasting als gevolg van verkeerswegen, die nu nog aan de geluidsnormen voldoen, op termijn de geluidsnormen overschrijden. Ook bestaan er situaties die ooit zijn ontworpen met een bepaalde geluidsbelasting, maar waar als gevolg van de autonome toename van het verkeer de geluidsbelasting hoger is geworden (het zogenaamde handhavingsgat). In de passage over stille wegdekken (verderop) is aangegeven dat toepassing van stille wegdekken in stedelijk gebied een kosteneffectief middel is om het geluidsniveau als gevolg van wegverkeer terug te brengen. ON-A