Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Intercom/2003/ Datum 4 april 2003

Transcriptie

1 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid AAN colleges van Burgemeester en Wethouders i.a.a. Directeuren Sociale Dienst Hoofden Sociale Zaken Hoofden Financiën Directeuren/hoofden I&A Hoofdkantoor en vestigingen CWI Hoofdkantoor UWV Hoofdkantoor en regiokantoren IWI Postbus LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) Telefax (070) Uw brief Ons kenmerk Intercom/2003/27992 Doorkiesnummer servicelijn Onderwerp Verzamelbrief april 2003 Datum 4 april 2003 Contactpersoon servicelijn Door middel van deze brief informeer ik u over enkele relevante ontwikkelingen op het terrein van werk en inkomen. 1. Het Opsporingsbeleidplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2003 Op 10 maart jl. is het Opsporingsbeleidsplan en het Handhavingsarrangement voor het jaar 2003 aan de Tweede Kamer aangeboden. Het Opsporingsbeleidsplan 2003 geeft een overzicht van het opsporingsbeleid binnen het SZW domein. Verder zijn een aantal beleidsmatige activiteiten van het Bureau Opsporingsbeleid voor het jaar 2003 opgenomen. Wij verzoeken u bij de ontwikkeling van uw opsporingsbeleid van de sociaal rechercheurs goede notie te nemen van het gestelde in het opsporingsbeleidsplan Tijdelijke Stimuleringsregel Hoogwaardige Handhaving Op 29 januari jl. is de Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardige Handhaving in de Staatscourant gepubliceerd. Gemeenten kunnen de aanvraag tot uiterlijk 1 september 2003 indienen. 3. Bewaartermijnen dossiers ABW In de dereguleringsvoorstellen van de bestuurlijke afspraken Agenda voor de Toekomst hebben gemeenten en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgesproken tot een nadere verkenning over het digitaliseren van Abw dossiers.via deze verzamelbrief wil ik u hiervan op de hoogte stellen.

2 2 4. Follow up mismatch GBA Uit het rapport Het gebruik van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens door uitvoerders van de sociale zekerheidswetten blijkt dat tweederde van de gemeenten meestal niet direct over gaat tot opschorting van de Abw-, Ioaw- of Ioaz uitkering indien de feitelijke situatie niet overeenkomt met de adresgegevens in de GBA. De indruk bestaat dat het uitzonderingsartikel vaak gehanteerd wordt terwijl dit strikt genomen niet in de geest is van de Wet koppeling overheidsprestaties aan juiste inschrijving in de GBA. Ik verzoek u alleen in bijzondere situaties van de uitzonderingsmogelijkheden ten aanzien van opschorting gebruik te maken. In aanvulling daarop vraag ik u uw medewerkers zodanig toe te rusten dat deze werkwijze in de reguliere processen wordt gevolgd. 5. Tijdelijke stimuleringsregelingen samenwerking Binnenkort verschijnen in de Staatscourant de Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverband Abw en de Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverbanden Bbz en IOAZ. 6. Regionale bijeenkomsten ondersteuningsproject Uitstroom in goede banen In de bijlage bij deze verzamelbrief treft u de lijst aan met plaatsen en data van de 2e ronde bijeenkomsten van het project Uitstroom in goede banen, dat bureau Stimulansz in opdracht van de VNG uitvoert. Het project ondersteunt gemeenten bij het bewerkstellingen van uitstroom van personen uit een ID-baan en/of WIW-dienstbetrekking. 7. Regionale ketendagen in april Op 11 maart jl. heeft u een uitnodiging ontvangen voor de regionale ketendagen in april. Deze is als bijlage bij deze verzamelbrief gevoegd. Voor vragen over (onderwerpen uit) deze brief kunt u elke werkdag van 9.00 tot uur telefonisch contact opnemen met de servicelijn van de Inspectie Werk en Inkomen in uw regio. Servicelijn Telefoon Provincie IWI regio-noord Groningen, Friesland en Drenthe IWI regio-oost Overijssel, Gelderland en Flevoland IWI regio-noordwest Noord-Holland en Utrecht IWI regio-zuidwest Zuid-Holland en Zeeland IWI regio-zuid Noord-Brabant en Limburg U kunt voor nadere informatie ook het gemeenteloket raadplegen ( De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

3 (M. Rutte) 3

4 4 1. Het Opsporingsbeleidsplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2003 Op 10 maart jl. is het Opsporingsbeleidsplan en het Handhavingsarrangement voor het jaar 2003 aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze documenten vindt u op het gemeenteloket ( Het Bureau Opsporingsbeleid (BOB) heeft beide documenten ontwikkeld samen met de (uitvoerings)organisaties Arbeidsinspectie (AI), Sociale Verzekeringsbank (SVB), Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) en het Openbaar Ministerie (OM). Bij het totstandkomen van het Opsporingsbeleidsplan is eveneens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) nauw betrokken geweest. Het Opsporingsbeleidsplan 2003 geeft een overzicht van het opsporingsbeleid binnen het SZW domein. Dit betreft de uitvoering en/of de opsporing door SVB, Gemeenten, AI en UWV. Daarnaast is de SIOD als bijzondere opsporingsdienst belast met middelzware en zware opsporing- in dit plan opgenomen. Verder zijn een aantal beleidsmatige activiteiten van het Bureau Opsporingsbeleid voor het jaar 2003 opgenomen. Het Opsporingsbeleidsplan is afgestemd op het handhavingsprogramma en kent dezelfde uitgangspunten en inhoudelijke thema s (te weten; internationale fraude, identiteitsfraude en zwarte fraude), maar richt zich meer specifiek op de detectie van fraude en de daadwerkelijke opsporing van strafbare feiten. De thema s uit het Handhavingsprogramma zijn voor de opsporing uitgewerkt in een aantal actiepunten.wij verzoeken u bij de ontwikkeling van uw opsporingsbeleid van de sociaal rechercheurs goede notie te nemen van het gestelde in het opsporingsbeleidsplan 2003.

5 5 2. Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardige Handhaving Op 29 januari jl. is de Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardige Handhaving gepubliceerd (Stcr. 29 januari 2003, nr. 20, kenmerk B&GA/AB/2003/429). De tekst van de regeling is als bijlage bij de verzamelcirculaire van februari aan alle gemeenten verzonden. Op grond van deze regeling kunnen gemeenten tot maximaal ,- subsidie krijgen voor kosten die samenhangen met de ontwikkeling van beleid of het uitvoeren van activiteiten op het gebied van hoogwaardige handhaving. Hoogwaardige Handhaving Door het Ministerie van SZW is in 2001 een Kennisbank Hoogwaardige Handhaving ontwikkeld die aan alle gemeenten beschikbaar is gesteld. Uitgangspunt van de kennisbank is om door maatregelen op het gebied van voorlichting, controle, dienstverlening en afdoening een betere naleving van de regelgeving te bereiken. In enkele proefgemeenten zijn hiermee de afgelopen 2 jaar al goede resultaten bereikt. De kennisbank bevat een concreet toepasbaar instrumentarium en geldt als referentiekader bij de invoering van hoogwaardige handhaving. Door de gemeente zelf ontwikkeld instrumentarium is eveneens subsidiabel indien hiermee de doelstellingen van hoogwaardige handhaving worden bereikt. De kennisbank wordt binnenkort geactualiseerd. Een geactualiseerde versie is door gemeenten kosteloos te bestellen. Ondersteuning door StimulanSZ StimulanSZ zal gemeenten de komende tijd ondersteunen bij de beleidsontwikkeling dan wel de implementatie van hoogwaardige handhaving. In april worden vijf regionale informatiebijeenkomsten georganiseerd. In deze bijeenkomsten worden gemeenten over de navolgende zaken geïnformeerd: 1. Hoogwaardige Handhaving, de meerwaarde voor de gemeentelijke organisatie 2. De Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardige Handhaving, subsidievoorwaarden en aanspraken 3. De kringbijeenkomsten, de wijze waarop StimulanSZ de gemeenten gaat ondersteunen Gemeenten kunnen binnenkort een uitnodiging voor deze informatiebijeenkomst tegemoet zien. Na de informatiebijeenkomsten start StimulanSZ met regionale kringbijeenkomsten. In de kringbijeenkomsten kunnen gemeenten ervaringen uitwisselen en ontdekken wat hoogwaardige handhaving voor de organisatie kan betekenen. In deze bijeenkomsten worden gemeenten tevens begeleid bij het opstellen van een activiteitenplan. Dit activiteitenplan is nodig om bij het Ministerie van SZW een subsidieaanvraag te kunnen indienen. Deelname aan de kringbijeenkomsten staat overigens vrij en is geen voorwaarde om voor subsidie in aanmerking te komen. Alle gemeenten ontvangen te zijner tijd een aanmeldingsformulier waarmee ze zich kunnen aanmelden voor de regionale kringbijeenkomsten.

6 6 Het aanvragen van subsidie Om voor subsidie in aanmerking te komen moet bij het Ministerie van SZW (uiterlijk 1 september 2003) een subsidie-aanvraag worden ingediend. Bij deze aanvraag dient een activiteitenplan (plan van aanpak) te worden overgelegd waarin is beschreven op welke wijze hoogwaardige handhaving binnen de organisatie de komende jaren wordt vormgegeven. De activiteiten welke in 2003 en 2004 worden ondernomen zijn subsidiabel. Door middel van een begroting dient te worden aangegeven welke kosten deze activiteiten met zich meebrengen. Alleen direct aan de beleidsontwikkeling of implementatie van hoogwaardige handhaving te relateren kosten komen voor subsidie in aanmerking. Gemeenten die op 31 december 2002 minder dan 100 uitkering (ingevolge de Abw, IOAW, IOAZ en Wik gezamenlijk) verstrekten kunnen alleen subsidie ontvangen indien zij tezamen met andere gemeenten (met in totaal meer dan 100 uitkeringen) een aanvraag indienen. De aanvraag kan worden gericht aan: De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ter attentie van de directie Bijstand en Gemeentelijk Activeringsbeleid Postbus LV Den Haag Meer informatie over hoogwaardige handhaving vindt u op

7 7 3. Bewaartermijnen dossiers ABW Aanleiding In de dereguleringsvoorstellen van de bestuurlijke afspraken Agenda voor de Toekomst hebben gemeenten en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgesproken tot een nadere verkenning over het digitaliseren van Abw dossiers. In de Algemene bijstandswet is sinds 1 juli 1997 geen verjaringstermijn meer opgenomen voor bijstandsvorderingen. Er is sindsdien aangesloten bij de algemene verjaringstermijn die is genoemd in het Burgerlijk Wetboek. Gezien het feit dat voor bijstandsvorderingen een maximale verjaringstermijn van 20 jaar geldt, dienen ook de bijstandsdossiers, in verband met de daarin aanwezige bewijsstukken, 20 jaar bewaard te worden voor het geval er na verloop van tijd nog een (fraude- )vordering ontstaat. Het bewaren van dossiers gedurende 20 jaar is erg lang en vergt veel opslagruimte, wat weer veel geld kost. Hierbij is de vraag gesteld of digitaal opgeslagen verklaringen van bijstandscliënten door het OM worden aanvaard als bewijsmateriaal bij fraudezaken (valsheid in geschrifte). Digitalisering Abw dossiers en de rechtskracht van de elektronische handtekening Eind 1999 is de Europese richtlijn nr. 99/93/EG van 13 december 1999 tot stand gekomen 1. Het betreft een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen (PbEG L 13). Deze richtlijn beoogt het gebruik van elektronische handtekeningen te vergemakkelijken en tot de wettelijke erkenning ervan bij te dragen. Ter uitvoering van de richtlijn is er een wetgevingstraject gestart omtrent het gebruik en het beheer van de elektronische handtekening. De richtlijn maakt onderscheid tussen «gewone» elektronische handtekeningen en geavanceerde elektronische handtekeningen. Onder een «gewone» elektronische handtekening wordt verstaan: elektronische gegevens die zijn vastgehecht aan of logisch geassocieerd zijn met andere elektronische gegevens en die worden gebruikt als middel voor authentificatie. Hieronder valt de ingescande handtekening van een papieren drager (bijvoorbeeld het inkomstenformulier). Afhankelijk van het doel waarvoor een elektronische handtekening wordt gebruikt, kunnen partijen gebruik maken van deze handtekening danwel van een elektronische handtekening die met meer waarborgen is omkleed: de geavanceerde elektronische handtekening 2. Bewijskracht elektronische handtekening De vraag gesteld is of de bewijskracht van zulke ingescande handtekeningen of digitale hantekeningen wel voldoende is om valsheid in geschrifte aan te kunnen tonen. In de Memorie van toelichting van het wetsvoorstel tot uitvoering van de Europese richtlijn wordt gesteld dat de elektronische handtekening ook van toepassing is op de artikelen 225 en 226 Sr betreffende valsheid in geschrifte. De term «geschrift» leent zich dus voor moderne toepassingen 3. 1 Een Europese Richtlijn is regelgeving die door de nationale lidstaten in de nationale wetgeving opgenomen dient te worden. 2 Tweede Kamer, vergaderjaar , 27743, nr. 3, pag.2 3 Tweede Kamer, vergaderjaar , 27743, nr. 3, pag 18.

8 8 Tevens ondersteunt de schaarse jurisprudentie dat een ingescande handtekening voldoende bewijskracht heeft voor het aantonen van valsheid in geschrifte 4. Tot slot blijkt uit de mij bekende uitvoeringspraktijk dat het OM het overlegde bewijsmateriaal aanvaardt. Het gaat hierbij om ingescande inkomstenformulieren, die bij binnenkomst weggeschreven worden naar een éénmalig te beschrijven elektronisch bestand. Vervolgstappen bewaartermijn Abw dossiers De eerste aanleiding voor het doen van een verkenning was het onderzoeken van de bewijskracht van digitale documenten. De uitkomst is dat de bewijskracht van digitale documenten voldoende is gebleken voor het strafrechtelijk afdoen van bijstandsfraude. Een nieuwe vraag is in hoeverre de sociale diensten hun bestanden volledig willen digitaliseren. Dit besluit is mede afhankelijk van de invoering van de nieuwe wet Abw/FWI, waarmee een verdergaande deregulering is beoogd. Gemeenten zijn dan niet meer afhankelijk van de financieringssystematiek, die hen verplicht hun dossiers 20 jaar te bewaren om de terugvorderingmogelijkheden te optimaliseren. Gemeenten zijn wel verplicht hun dossiers Abw conform de eisen van de Archiefwet op te slaan. Archiefwet Op grond van de archiefwetgeving is de bewaartermijn van originele dossiers nu nog 5 jaar na het beëindigen van de uitkering, en van de originele inkomstenverklaringen 5 kalenderjaren, te rekenen vanaf 1 januari na afloop van het jaar van opmaken. Gemeenten die hun dossiers in de toekomst digitaal willen bewaren dienen al tijdens het in behandeling nemen ervan digitale kopieën te maken en wel op een zorgvuldige en geprotocolleerde wijze. Hiermee blijven de digitale dossiers zonodig 20 jaar beschikbaar voor strafrechtelijke en civiele doeleinden. Aanpak digitale archivering dossiers sociale diensten Voor nadere informatie over digitale archivering wordt u verwezen naar de internetsites: HR NJ 1991, 668 en HR , NJ 1999, 251

9 9 4. Follow up GBA mismatch N.a.v. het rapport Het gebruik van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens door uitvoerders van de sociale zekerheidswetten. De Wet Koppeling overheidsprestaties aan juiste inschrijving in de GBA stelt het recht op Abw, Ioaw en Ioaz afhankelijk van de juiste inschrijving in GBA. Als de betreffende instantie een discrepantie constateert tussen de door de aanvrager verstrekte adresgegevens en hetgeen in de GBA vermeld is, moet de cliënt zorgen dat de inschrijving in de GBA correct is. Pas als de adresgegevens met elkaar in overeenstemming zijn, kan tot toekenning of voortzetting van een uitkering worden overgegaan. Hierop bestaan in de Abw, Ioaw en Ioaz een aantal uitzonderingen. Geen opschorting vindt plaats: a. indien de afwijking redelijkerwijs geen gevolgen kan hebben voor het recht op of de hoogte van de bijstand; b. indien de belanghebbende van de afwijking redelijkerwijs geen verwijt kan worden gemaakt; c. indien daarvoor naar het oordeel van burgemeester en wethouders dringende redenen aanwezig zijn. Uit het onderzoek naar het gebruik van de GBA blijkt dat er meerdere momenten zijn waarop sociale diensten het adres dat de klant opgeeft vergelijken met de GBA-inschrijving: standaard bij de intake, het heronderzoek en bij tussentijdse adreswijzigingen van klanten (bijv. via het inlichtingenformulier). Alle gemeenten uit het onderzoek zeggen de Wet Koppeling uit te voeren. Eenderde van de sociale diensten geeft aan bij een afwijking altijd direct op te schorten. Tweederde van de sociale diensten geeft echter vaak éérst een termijn waarbinnen de afwijking kan worden hersteld, en schorten de uitkering pas op wanneer de klant in deze termijn niet of niet adequaat heeft gereageerd. Deze werkwijze is niet strijdig met de wet omdat gemeenten gebruik maken van de uitzonderingsmogelijkheden in het opschortingsartikel. De indruk bestaat wel dat het uitzonderingsartikel vaak gehanteerd wordt terwijl dit strikt genomen niet in de geest is van de wet. De wet is erop gericht een bijdrage te leveren aan de fraudebestrijding door de betrouwbaarheid van het adresgegeven in de GBA te vergroten. Ik verzoek u alleen in bijzondere situaties van de uitzonderingsmogelijkheden ten aanzien van opschorting gebruik te maken. In aanvulling daarop vraag ik u uw medewerkers zodanig toe te rusten dat deze werkwijze in de reguliere processen wordt gevolgd.

10 10 5. Tijdelijke stimuleringsregelingen samenwerking Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverband Abw (Algemene Bijstandswet) Binnenkort verschijnt de Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverband Abw. Het doel van de stimulering en ondersteuning van gemeentelijke samenwerking is een optimale dienstverlening op lokaal niveau voor de burger waarborgen door o.a. het verminderen van de kwetsbaarheid van kleine(re) gemeenten. Deze kwetsbaarheid wordt door kleine(re) gemeenten vooral ervaren door de toenemende complexiteit van de regelgeving en de zelf ervaren smalle basis voor een gedegen bedrijfsvoering. De behoefte aan vorming van een (regionaal) samenwerkingsverband voor de uitvoering is groeiende. De ondersteuning vanuit SZW biedt daarvoor een extra impuls. Die impuls sluit ook aan bij de verdergaande samenwerking met het CWI. Daarnaast kan samenwerking leiden tot een toename van beleidsmogelijkheden van individuele gemeenten en tot een versterking van de regionale regiefunctie. Regionale samenwerking in de uitvoering schept ruimte en kan meer mogelijkheden bieden de kwaliteit en continuïteit van beleid te versterken. Met het oog op de beoogde nieuwe wetgeving wordt de verschuiving van administratief en uitvoerend gerichte taken naar de regie- en beleidsfunctie des te belangrijker. Deze stimuleringsregeling is bedoeld als tegemoetkoming in de frictiekosten bij het samenwerken van gemeenten in de uitvoering van de Abw. De uiteindelijke realisatie van een samenwerkingsverband Abw waarin de gezamenlijke uitvoering van de Abw is gepositioneerd is het resultaat waar het grootste deel van de tegemoetkoming op is gericht. De prikkel in de regeling is voor het grootste deel gelegd bij het aantal deelnemende gemeenten in het samenwerkingsverband. Naast de financiële stimuleringsregeling zijn voorstellen ontwikkeld voor het ondersteunen van gemeenten bij de praktische vormgeving van het samenwerkingsproces. Hiertoe wordt een ondersteuningsaanbod ontwikkeld dat bestaat uit een intensieve voorlichtingscampagne, de inzet van een expertteam dat gemeenten kan adviseren over de inhoud van samenwerking op (deel)taken van de Abw, het zover mogelijk wegnemen van belemmeringen en doorontwikkeling van bestaande samenwerkingsverbanden. In de verzamelbrief wordt u periodiek geïnformeerd over de stand van zaken van dit specifieke aanbod, hoe u daar gebruik van kunt maken en wanneer dat aanbod operationeel is. Tijdelijke stimuleringsregeling totstandkoming samenwerkingsverbanden Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) en Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ). Tegelijkertijd met de Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverband Abw, verschijnt de Tijdelijke stimuleringsregeling samenwerkingsverbanden Bbz en IOAZ. Het doel van de regeling is het stimuleren van de vrijwillige totstandkoming van regionale samenwerkingsverbanden met een minimale bezetting (exclusief een zogenoemde kwaliteitsfunctionaris) van 5 fte s ten behoeve van de uitvoering van het Bbz en de IOAZ. Het samenwerkingsproject Bbz, IOAZ is eind 2001 gestart en is een vervolg op resultaten van de evaluatie van het Bbz van In deze evaluatie werd onder meer geconstateerd dat de uitvoering van het Bbz en de IOAZ voor verbetering vatbaar was. Als belangrijkste oorzaak werd genoemd de complexiteit van de regeling die in combinatie met de geringe schaalgrootte waarop de regeling wordt uitgevoerd, een te smalle basis biedt voor een kwalitatief hoogwaardig uitvoeringsapparaat. Gebleken is dat er eerst bij een omvang van minimaal 5 6 fte s sprake kan

11 11 zijn van voldoende continuïteit in de bedrijfsvoering om een kwalitatief hoogwaardige en effectieve uitvoering van Bbz en IOAZ te garanderen. Het project Bbz/IOAZ overstijgt in geografisch opzicht de schaal waarop de stimuleringsregeling voor de uitvoering van de Abw plaats vindt. Vanwege het relatief geringe beroep dat op het Bbz en de IOAZ wordt gedaan zullen de samenwerkingsverbanden Bbz/IOAZ in veel gevallen aanzienlijk meer gemeenten moeten omvatten dan de samenwerkingsverbanden Abw, om tot het vereiste aantal van 5 6 fte s te kunnen komen. De samenwerkingsprojecten Abw en Bbz/IOAZ zijn om die reden dan ook twee onafhankelijk van elkaar oplopende projecten. Het starten van vrijwillige regionale samenwerkingsverbanden door gemeenten wordt enerzijds gestimuleerd door de inzet van een externe procesmanager die gemeenten begeleid tot aan de totstandkoming van de samenwerkingsovereenkomst of (wanneer gemeenten daarvoor kiezen) een Wgr-regeling, via onder andere het opstellen van een plan van aanpak voor de implementatie. Anderzijds is er een stimuleringsregeling die bedoeld is om een tegemoetkoming te verlenen in de financiële kosten die gepaard gaan met processen als samenwerking. De regeling voorziet op de eerste plaats in een tegemoetkoming voor de proceskosten die vooraf gaan aan de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst. Daarnaast wordt voorzien in een bijdrage in de personeelskosten in het eerste jaar waarin het samenwerkingsverband operationeel is. In deze personeelskosten is een bedrag begrepen voor een aan te stellen kwaliteitsfunctionaris. Actuele informatie over de stand van zaken van het samenwerkingsproject Bbz kunt u vinden in de Bbz-nieuwsbrief op het gemeenteloket van SZW.