De Wet maatschappelijke ondersteuning:

Transcriptie

1 De Wet maatschappelijke ondersteuning: Samen werken aan de Boxtelse samenleving. Versie 16 mei 2006 Pagina 1

2 Inhoudsopgave Pagina Inhoudsopgave... 2 Voorwoord en samenvatting Inleiding Aanleiding en opzet lokale invoering Wmo Doel van dit beleidskader Totstandkoming beleidskader Leeswijzer 8 2. De Wmo in vogelvlucht Situatieschets De rijksaanpak Decentraliseren rijkstaken Herziening zorgstelsel De Wmo nader belicht Doel van de Wmo Doelgroepen Bundeling van wetten Betekenis voor de burgers Verplichtingen Gemeentelijke Wmo-visie (Brede) Visie(ontwikkeling) Regierol Rolverdeling De visieontwikkeling in de praktijk Stellingen. 17 Pagina 2

3 Vervolg inhoudsopgave Pagina 4. Beleidskaders Regionale samenwerking Tussen verplichtingen en volledige herijking Invulling van de taak huishoudelijke verzorging De positie van het lokale loket Overname subsidieregelingen AWBZ Toegang tot de zorg; indicatiestelling Toegang tot de zorg; aard, omvang en voorwaarden Participatie door burgers en cliënten Vrijwilligerswerk en Mantelzorg als sterke basis Beleidsafstemming voorzieningen gehandicapten Boxtel en Haaren Automatisering Meerjaren(beleids)plan Wmo Financiën en kerngegevens Financiële aspecten Invoeringskosten Uitvoeringskosten en het structurele macrobudget Bestaande budgetten Aanbevelingen Kerngegevens Planning Eerste fase, de verplichtingen Tweede fase, integraal beleid Derde fase, implementatie en evaluatie.38 Pagina 3

4 Vervolg inhoudsopgave Bijlagen Bijlage 1 Wettekst Wet maatschappelijke ondersteuning (los bijgevoegd) Bijlage 2 Samenvatting op hoofdlijnen consultatieronde maatschappelijk veld Bijlage 3 Prestatievelden in de Wmo Bjilage 4 Wat doen we nu al op de diverse prestatievelden Bijlage 5 Cliëntenplatforms en geformaliseerde werkwijze Bijlage 6 Overzicht over te dragen subsidieregelingen AWBZ Bijlage 7 Voorlopige inhoudsopgave modelverordening Wmo Bijlage 8 Wonen, Welzijn en Zorg in de regio Den Bosch Atrivé 14 november 2005 (los bijgevoegd) Pagina 4

5 Voorwoord Naar verwachting wordt per 1 januari 2007 een kaderwet ingevoerd die gericht is op verbetering van maatschappelijke ondersteuning van burgers. Deze brede kaderwet bevat een aantal nieuwe taken, maar omvat ook een aantal taakvelden waarop de gemeente al lange tijd actief is. We starten derhalve niet met een blanco vel, maar bouwen voort op datgene wat er al is. We zijn daarbij voorstander van een nuchtere benadering, waarbij de meest urgente zaken als eerste geregeld worden. De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is voor ons een goede gelegenheid om het beleid weer eens kritisch tegen het licht te houden. Dit doen we natuurlijk samen met burgers en belanghebbenden. Gezien de korte tijd die we hebben voor invoering van de wet, volgen we een smal en breed traject. a. het smalle traject is gericht op een goede voortgang van een aantal concrete diensten, waarbij we uiteraard streven naar een goede overgang; daartoe dienen na vaststelling van deze notitie in de raad nog veel voorbereidingen te worden getroffen om per 1 januari 2007 een vlekkeloze overgang te bewerkstelligen; b. het brede traject is gericht op het maken van een brede Wmo-notitie ; de voorbereidingen starten in het najaar van 2006 en leiden tot een notitie die na discussie met burgers en belanghebbenden vastgesteld wordt door de raad. De notitie De Wet maatschappelijke ondersteuning: samen werken aan de samenleving heeft met name betrekking op het smalle traject. Ten aanzien van het brede traject worden de lijnen eind 2006, begin 2007 uitgezet. Samenvatting Op 14 februari 2006 is door de Tweede Kamer besloten om met ingang van 1 januari 2007 de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in te voeren. Onder voorbehoud van instemming door de Eerste Kamer (planning 27 juni 2006), betreft het hier nieuwe wetgeving die gemeenten noodzaakt om een beleidsvisie te ontwikkelen op de vormgeving van maatschappelijke ondersteuning binnen de gemeente. Naast de formulering van een dergelijke beleidsvisie op de wat langere termijn, verplicht de Wmo gemeenten ook om met ingang van 1 januari 2007 een aantal nieuwe taken op zorggebied op zich te nemen. Door de gemeenten Boxtel, Haaren, s-hertogenbosch, Heusden, Schijndel, Sint-Michielsgestel en Vught is besloten om gezamenlijk op te trekken ten behoeve van een regionaal afgestemde implementatie van de Wmo. Gezocht is naar een goede mix tussen een regionale win-win situatie en het blijven bestaan van voldoende mogelijkheden om invulling te geven aan de couleur locale. Het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Zaken van de regio s-hertogenbosch heeft op 22 maart 2006 ingestemd met dit uitgangspunt. De kern van de Wmo is: meedoen! Meedoen van alle burgers aan alle facetten van de samenleving, ook door burgers die daarbij ondersteuning nodig hebben. Als de ondersteuning vanuit familie, vrienden of bekenden niet meer mogelijk is, voorziet de gemeente daarin. Het gaat erom mensen waar nodig te ondersteunen; het herstellen van zelfredzaamheid en mensen toe te rusten om deel te nemen aan de maatschappij. Er is een krachtige sociale structuur nodig waar zelforganisatie, maatschappelijke binding en eigen verantwoordelijkheid een belangrijke plaats innemen. Pagina 5

6 Het einddoel van de Wmo is een samenhangend lokaal beleid voor de maatschappelijke ondersteuning en de aanpalende beleidsterreinen wonen, welzijn en zorg. In het verlengde van de wat meer abstracte filosofi e die ten grondslag ligt aan de Wmo gaat een en ander uiteraard ook gepaard met een aantal concrete gemeentelijke verplichtingen waaraan met ingang van de inwerkingtreding van de wet moet worden voldaan. De meest in het oog springende verplichtingen zijn: - Het organiseren van de huishoudelijke verzorging. - Zorgen voor keuzevrijheid tussen een Persoonsgebonden Budget of Zorg in natura. - Uitgaan van een centrale inning van de eigen bijdrage. - Invullen van de subsidieregelingen AWBZ. - Zorgdragen voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. - Zorgdragen voor één loket voor informatie en advies. - Invullen van de cliënt- en burgerparticipatie. - Ontwikkelen van een meerjarenplan maatschappelijke ondersteuning. In het verlengde van de van rijkswege geformuleerde visie op de Wmo is het van belang om het rijksbeleid te vertalen op gemeentelijk (lees lokaal) niveau. Daartoe is een start gemaakt om eerst te bezien waar regionaal mogelijkheden liggen. Deze regionale visie, die door de portefeuillehouders Maatschappelijke Zaken op 22 maart j.l. is vastgesteld, vormt vervolgens de basis voor de lokale invulling. In vervolg op de hiervoor geschetste informatie en visie komen in hoofdstuk 4 de voor de gemeenten Boxtel en Haaren relevante beleidskaders aan de orde. Op basis van deze kaders kan zowel op de korte als op de langere termijn invulling worden gegeven aan de Wmo in regionaal en lokaal verband. De te formuleren kaders hebben met name betrekking op: - De aard en wijze van regionale samenwerking. - De gefaseerde aanpak van de Wmo. - De invulling van het lokale loket. - De wijze waarop de participatie door burgers en cliënten kan worden vormgegeven. - De wijze waarop de toegang tot de zorg kan worden georganiseerd. - Vrijwilligerswerk en mantelzorg als basis voor de civil society. Ter bepaling van de financiële marges waarbinnen de Wmo gestalte moet krijgen, worden in hoofdstuk 5 de meest relevante financiële gegevens voor Boxtel gepresenteerd. Enerzijds gaat het hier om de nieuwe middelen ter uitvoering van de nieuwe taken. Anderszins spelen straks ook de bestaande middelen op grond van met name de Wvg en de Welzijnswet een belangrijke rol binnen de Wmo. Pagina 6

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding en opzet lokale invoering Wmo Op 14 februari 2006 is door de overgrote meerderheid van de Tweede Kamer besloten om met ingang van 1 januari 2007 de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in te voeren. Onder voorbehoud van instemming door de Eerste Kamer betreft het hier splinternieuwe wetgeving die gemeenten noodzaakt om een beleidsvisie te ontwikkelen op de vormgeving van maatschappelijke ondersteuning binnen de gemeente. Instemming van de Eerste Kamer wordt voor de zomervakantie van dit jaar (planning 27 juni 2006) verwacht. Hoewel de Eerste Kamer zich uitermate kritisch heeft uitgelaten over met name de flinke wijzigingen in het oorspronkelijke wetsontwerp zonder de Raad van State om nader advies te vragen en het daardoor thans onzeker is in hoeverre er nog verdere wijzigingen plaatsvinden c.q. sprake is van uitstel c.q. in het ergste geval mogelijk afstel, staan gemeenten krap een half jaar voor de beoogde invoering van de wet voor de niet gemakkelijke taak zich nadrukkelijk voor te bereiden op een verantwoorde invoering van de Wmo. Dat daarbij voorzichtigheid troef is mag duidelijk zijn. In deze notitie wordt dan ook herhaaldelijk terug gevallen op een smalle en brede invoering van de Wmo in het te lopen traject vanaf heden richting 1 januari De laatste datum betreft het traject naar de formulering van een beleidsvisie op de diverse prestatievelden van de Wmo (brede insteek op de wat langere termijn), waarbij nadrukkelijk het maatschappelijk veld wordt betrokken. Richting 1 januari 2007 verplicht de Wmo gemeenten om een aantal nieuwe taken op zorggebied in te vullen. Vooralsnog wordt hierbij aangekoerst op een beleidsarme invoering, omdat doodeenvoudig een verantwoorde invoeringstermijn met een brede inspraak ontbreekt. Alom wordt in de voorpublicaties aangegeven dat de uiteindelijk beoogde invoering van de Wmo dient te gebeuren op basis van gecreëerd draagvlak voor de plannen en het uitnutten van al bestaande kennis. Kortom de on- en mogelijkheden van de wet niet benaderen vanuit de invalshoek om alles zelf te bedenken (niet het bekende wiel opnieuw uitvinden dus) maar meebewegen op wat er al is. Communicatie met het maatschappelijk veld met daarbij kennisuitwisseling over en weer zijn hierbij twee sleutelwoorden. 1.2 Doel van dit beleidskader Zoals al in 1.1 opgemerkt, gebiedt de realiteit te zeggen dat er simpelweg onvoldoende tijd is om via de Koninklijke weg eerst tot kaderstellende beleidsvorming en daaropvolgende uitvoering te komen. Om te voorkomen dat gemeenten per 1 januari 2007 niet aan de gemeentelijke verplichtingen kunnen voldoen wordt, anticiperend op het te formuleren beleid, daarom al hard gewerkt aan de uitvoering van met name de verplichte onderdelen van de Wmo per 1 januari Gelet op het vorenstaande is het doel van dit beleidskader tweeledig. Enerzijds is het de bedoeling dat, mede op grond van dit beleidskader een goede implementatie van de nieuwe taken op de korte termijn plaats kan vinden. Meer concreet gaat het hierbij bijvoorbeeld om de vaststelling van een verordening Wmo op basis waarvan met ingang van 1 januari 2007 de nieuwe taken kunnen worden ingevuld en de aanbesteding van de taak huishoudelijke verzorging. In paragraaf 2.3 en hoofdstuk 4 van deze notitie wordt op deze nieuwe taken nader ingegaan. Anderzijds fungeert dit beleidskader als een raamwerk waarbinnen een meeromvattende gemeentelijke beleidsvisie over de toekomstige vormgeving van maatschappelijke ondersteuning binnen de gemeenten Boxtel en Haaren kunnen worden geformuleerd. Naar verwachting zal een dergelijke beleidsvisie met ingang van 2008 voor een periode van vier jaren vastgesteld dienen te worden. Pagina 7

8 1.3 Totstandkoming beleidskader De eerste vindplaats van de kaders waarmee rekening dient te worden gehouden, is uiteraard de wettekst zelf. Als bijlage 1 bij deze notitie treft u de volledige wettekst van de Wmo aan. Als gevolg van het dichttimmeren van de Wmo gedurende het wetgevingstraject in met name de Tweede Kamerbehandeling, gaat het hier overigens al om een behoorlijke beperking van de gemeentelijke beleidsvrijheid. Door de gemeenten Boxtel, Haaren, s-hertogenbosch, Heusden, Schijndel, Sint-Michielsgestel en Vught is in het voortraject besloten om gezamenlijk op te trekken ten behoeve van een regionaal afgestemde implementatie van de Wmo. Door het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Zaken van de regio s-hertogenbosch is op 23 maart 2006 dan ook ingestemd met het uitgangspunt om daar waar sprake is van een gezamenlijke win-win situatie ook gezamenlijk op te trekken. In het verlengde van dit uitgangspunt en uiteraard binnen de marges van de wetgeving bestaat er voor iedere gemeente vervolgens de vrijheid om de implementatie van de Wmo te voorzien van de gewenste couleur locale. Het regionale kader heeft niet de bedoeling om de invulling van de Wmo nog verder dicht te timmeren. Het gaat hier nadrukkelijk om regionale afstemming die het de individuele gemeenten eenvoudiger moet maken om tot lokale kaderstelling en daaropvolgende implementatie van de Wet te komen. Voorafgaand aan vaststelling van deze lokale kaderstelling door de gemeenteraad van Boxtel en Haaren, respectievelijk op 22 en 29 juni 2006, heeft consultatie van vertegenwoordigers van belangrijke lokale en regionale zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en cliëntenorganisaties plaatsgevonden. Het betreft hier zowel een plenaire bijeenkomst ter informatie en discussie op 1 mei 2006 en de mogelijkheid om schriftelijk gebruik te maken van de gelegenheid tot inspraak. Op hoofdlijnen zijn de reacties van de diverse maatschappelijke groeperingen en instellingen in bijlage 2 verwerkt. 1.4 Leeswijzer Bij wijze van achtergrondinformatie ten behoeve van een zo adequaat mogelijke kaderstelling wordt de essentie van de Wmo in hoofdstuk 2 kort toegelicht; in hoofdstuk 3 de concept lokale visie op de Wmo neergezet die vervolgens in de vorm van een aantal relevante kaders in hoofdstuk 4 nader wordt geformuleerd; in hoofdstuk 5 wordt tenslotte enig relevant cijfermateriaal gepresenteerd, voor zover er thans inzicht in is; in de bijlagen tenslotte zijn relevante stukken met betrekking tot de Wmo opgenomen. Pagina 8

9 2. De Wmo in vogelvlucht In dit hoofdstuk wordt de essentie van de Wmo op basis van de huidige stand van zaken rondom de wetgeving uit de doeken gedaan. Het hoofdstuk begint met een korte analyse van de huidige maatschappelijke situatie. Deze maatschappelijke situatie is voor het Kabinet Balkenende II aanleiding geweest om tot een herziening van het zorgstelsel en de daarin opgenomen Wmo te besluiten. 2.1 Situatieschets De verzorgingsstaat neemt in onze huidige maatschappij een centrale positie in. Deze verzorgingsstaat dreigt in de toekomst evenwel onbetaalbaar te worden. De verhouding tussen het aantal actieven dat de middelen voor het behoud van deze verzorgingsstaat moet opbrengen en het aantal inactieven dat afhankelijk is van deze verzorging via de staat, heeft namelijk te kampen met een steeds grotere scheefgroei. De toenemende vergrijzing en een blijvend te groot aantal werklozen binnen de maatschappij worden hiervoor als belangrijke oorzaken genoemd. Andere scheurtjes in het fundament van de verzorgingsstaat hebben betrekking op een te grote mate aan oneigenlijk gebruik van de voorzieningen uit de verzorgingsstaat; de in de loop der jaren gegroeide complexiteit en ontoegankelijkheid als gevolg van onduidelijke regelgeving en het steeds maar weer hanteren van de kaasschaafmethode als er weer eens een bezuinigingsronde aan de orde was. 2.2 De rijksaanpak Het hiervoor geschetste tij dient dus gekeerd te worden. Het advies van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling van eind 2004 is hierbij voor de rijksoverheid leidend. Op basis van dit advies dient de maatschappelijke of publieke bijdrage aanvullend te zijn op de eigen of private verantwoordelijkheid van de hulpbehoevende persoon en niet andersom, zoals nu vaak het geval is. De Raad verwacht dat door de omkering van deze verhouding ruimte ontstaat om tegemoet te komen aan de oorspronkelijke bedoeling van de verzorgingsstaat: het opkomen voor hen die het echt nodig hebben, de maatschappelijk zwakkeren dus. Belangrijke instrumenten die de rijksoverheid hiervoor hanteert zijn het decentraliseren van rijkstaken en de hiervoor genoemde herziening van het zorgstelsel Decentraliseren rijkstaken Zowel in de afgelopen jaren (Wet werk en bijstand in 2004) als in de nabije toekomst (Wet maatschappelijke ondersteuning, Wet inburgering Nederland en wellicht een nieuwe Werkloosheidswet), zijn of worden rijkstaken naar het gemeentelijk domein overgeheveld. De te begrijpen filosofie die de rijksoverheid hierbij hanteert is de verwachting dat de gemeente als overheid dichter bij de burger staat dan de rijksoverheid. In die hoedanigheid zou de lokale democratie beter in staat moeten zijn om in te spelen op de verschillende problematieken. Lokaal maatwerk aan de keukentafel opgesteld en daarmee dus ook intergemeentelijke verschillen en zelfs vormen van concurrentie tussen met name verschillende zorgaanbieders zijn daarbij nadrukkelijk aan de orde. Pagina 9

10 De keerzijde van deze aan de voorkant blinkende medaille is overigens wel dat de rijksoverheid er hierdoor veelal voor zorgt dat de financiële problemen van het rijk door de gemeenten moeten worden opgelost. Het zal duidelijk zijn dat deze keerzijde ondanks de ontegenzeggelijke voordelen van de hiervoor geschetste filosofie, ook op lokaal niveau tot lastige keuzes kan leiden Herziening zorgstelsel Over de herziening van het Nederlandse zorgstelsel is al jaren gesproken, maar sinds 1 januari 2006 is nu werkelijk de eerste stap op dit gebied gezet in de vorm van de invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet (Zvw). Het nieuwe zorgstelsel beoogt uiteraard de zorg in Nederland op het gewenste goede niveau te houden en tevens de betaalbaarheid van de zorg in de toekomst te garanderen. Het nieuwe zorgstelsel rust op drie peilers. De eerste peiler is de hiervoor genoemde Zorgverzekeringswet (Zvw) die sinds 1 januari 2006 het verschil tussen het Ziekenfonds en de verschillende particuliere ziektekostenverzekeringen heeft opgeheven. De Zvw is bedoeld als basisverzekering voor de kortdurende, curatieve medische zorg. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de zorgverz ekeraars. De tweede peiler wordt gevormd door de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Het gaat hier om een afgeslankte versie van de bestaande volksverzekering. Een volksverzekering die beoogt voor elke Nederlandse ingezetene de kostbare, zware en langdurige medische zorg te verzekeren. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de rijksoverheid. De derde peiler is het onderwerp van deze notitie: de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo komt in de plaats van de huidige Welzijnswet, de huidige Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en delen van de AWBZ. De Wmo fungeert hierdoor als basis voor het nieuwe zorgstelsel en is bedoeld voor maatschappelijke ondersteuning en niet-medische zorg. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Wmo ligt bij de gemeenten. Schematisch ziet het beoogde zorgstelsel er als volgt uit. AWBZ Kostbare, onverzekerbare, zware en langdurige medische zorg (Rijk) Zorgverzekeringswet Kortdurende, curatieve medische zorg (Zorgverzekeraars) Wmo Welzijnswet, Wvg en niet-medische zorg (Gemeenten) Pagina 10

11 2.3 De Wmo nader belicht Doel van de Wmo In het kort: 1. veilig stellen van de zware en langdurige zorg in de toekomst; 2. beheersing van de groei in zorguitgaven; 3. herstellen van de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van burgers; 4. bevorderen van samenhang in lokaal beleid en lokale uitvoeren; 5. realiseren van noodzakelijke en laagdrempelige ondersteuning om de hoek. Het devies daarbij is meedoen! Meedoen van alle burgers aan alle facetten van de samenleving, ook door burgers die daarbij ondersteuning nodig hebben, daar draait het om bij de Wmo. De Wmo gaat in de eerste plaats uit van een grotere mate aan eigen verantwoordelijkheid bij de burgers. De filosofie van het Kabinet achter de Wmo gaat ervan uit dat burgers in geval van een behoefte aan zorg eerst hun sociale netwerk in de vorm van bijvoorbeeld familie, vrienden, buren etc. aanspreken en pas daarna een beroep doen op zorg via de overheid. Omgekeerd wordt ervan uitgegaan dat burgers ook medeverantwoordelijk zijn voor hun kwetsbare medeburgers. Het Kabinet hanteert hiervoor termen als meedoen en niet leunen, maar steunen. Er wordt in dit verband ook wel eens gesproken over het revitaliseren van de civil society : een samenleving waar mensen meer verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor anderen en waarin het dus mogelijk wordt om langer zelfstandig te kunnen blijven functioneren. Bewust wordt de Wmo daarom ook een participatiewet genoemd en geen zorgwet. Hoe een en ander gestalte dient te krijgen wordt in de wet niet uitgewerkt. Het is aan de gemeenten zelf om te bepalen op welke wijze men hieraan invulling wil geven. Het einddoel van de Wmo is een samenhangend lokaal beleid voor de maatschappelijke ondersteuning en de aanpalende beleidsterreinen wonen, welzijn en zorg. De publieke verantwoordelijkheid voor de organisatie daarvan kan in het verlengde van paragraaf volgens de regering het beste op lokaal, gemeentelijk niveau gestalte krijgen of om met de woorden van staatssecretaris Ross te spreken: aan de keukentafel. Het gemeentelijk schaalniveau sluit immers het beste aan bij de vraagstukken van alledag waar het hier om gaat Doelgroepen Het uitgangspunt van de Wmo is dat iedereen in eerste instantie verantwoordelijk is voor zichzelf en zijn familie. Mensen die te weinig geld of mensen om zich heen hebben om zelf ondersteuning te regelen, kunnen bij de gemeente terecht voor ondersteuning. Het gaat daarbij dus vooral om mensen met beperkingen door ouderdom of handicap, een chronisch psychisch probleem, een psychosociaal probleem en ouders en kinderen met opvoedproblemen. Ook de opvang van verslaafden en (daders en) slachtoffers van huiselijk geweld valt onder de Wmo. Mensen die langdurige en intensieve zorg nodig hebben, zoals chronisch zieken en zwaar gehandicapten, blijven hun zorg en ondersteuning uit de AWBZ ontvangen. Pagina 11

12 2.3.3 Bundeling van wetten In de Wmo wordt de volgende bestaande wetgeving gebundeld: - de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg); - de Welzijnswet; - de huishoudelijke verzorging uit de AWBZ; - enkele subsidieregelingen uit de AWBZ, zoals mantelzorgondersteuning en diensten bij wonen met zorg; - de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (overkomend vanuit de Wcpv). Een deel van de Wmo is voor gemeenten bekend terrein. De Wvg en de Welzijnswet behoren immers al jaren tot het gemeentelijk domein. Geheel nieuw is de uitvoering van de taken die nu nog tot de AWBZ behoren. In dit kader dienen gemeenten vanaf 1 januari 2007 de functie huishoudelijke verzorging uit te voeren. Verder wordt een aantal subsidieregelingen (ter ondersteuning van bijvoorbeeld de extramuralisering, vrijwillige thuiszorg, mantelzorg en openbare geestelijke gezondheidszorg) overgeheveld van het zorgkantoor naar de gemeente Betekenis voor de burgers Door de Wmo ontstaan betere mogelijkheden om meer samenhang aan te brengen in de ondersteuning van de burger op de terreinen wonen, welzijn en zorg. De Wmo verplicht gemeenten namelijk om per de ingangsdatum te beschikken over één loket voor informatie, advies en ondersteuning op die terreinen. Het lokale (zorg)loket (lees WegWijs Boxtel / Haaren zal zich dus moeten ontwikkelen tot een Wmo-loket waar in ieder geval informatie, advies en ondersteuning voor de burger wordt geleverd. Bovendien moet de gemeente de burgers actief betrekken bij het ontwikkelen van het Wmo-beleid. Daardoor kan beter rekening worden gehouden met hun wensen en behoeften, zodat ondersteuning op maat mogelijk wordt. Veranderingen kunnen er komen voor mensen die nu een Wvg-voorziening hebben en/of gebruik maken van huishoudelijke hulp door de thuiszorg. De gemeente kan immers andere eisen gaan stellen aan de verlening van hulpmiddelen en huishoudelijke zorg. Verderop in deze notitie wordt op deze punten nader ingegaan. 2.4 De prestatievelden In de Wmo wordt het begrip prestatieveld geïntroduceerd. Het betreft hier gebieden van maatschappelijke ondersteuning waarop concrete prestaties van gemeenten verwacht worden en waarop burgers hun lokale bestuur kunnen aanspreken. De Wmo wordt ingericht rond negen prestatievelden. Dit zijn de onderwerpen waarop de gemeente beleid moeten voeren met als sleutelwoord integraliteit. De gemeente bepaalt evenwel zelf welke prestaties zij in deze velden levert. In bijlage 3 zijn de prestatievelden opgenomen en in bijlage 4 is opgesomd wat de gemeenten Boxtel en Haaren nu al op de diverse prestatievelden doen. Daarmee aangegeven dat binnen de Wmo niet alles nieuw is wat er blinkt. Zie hiertoe ook de passage in paragraaf 1.1 en dan meer specifiek de opmerking meebewegen op wat er al is. Pagina 12

13 De prestatievelden worden straks gebruikt om gemeenten onderling op Wmo-gebied te vergelijken en bieden op dit moment de basis voor verschillende landelijke pilots (proeftuinen) bij 26 gemeenten in het land. De ervaringen in de verschillende pilots zijn vervolgens voor alle gemeenten beschikbaar om er hun voordeel mee te doen. Boxtel is binnen deze pilotontwikkeling sparringpartner op prestatieveld 3: het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning en draait daarin mee als zogeheten schilgemeente in de pilot digitaal begrepen van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, kortweg SRE. De eerste vijf prestatievelden hebben betrekking op algemene voorzieningen, die nu vooral onder de Welzijnswet, en dus het gemeentelijke domein, vallen. Het zesde veld betreft voorzieningen voor maatschappelijke ondersteuning van specifieke kwetsbare groepen, zoals gehandicapten, ouderen en chronische psychiatrische patiënten (de huidige Wvg plus enkele onderdelen uit de huidige AWBZ). Het zevende, achtste en negende prestatieveld bestaat uit voorzieningen voor opvang van mensen in probleemsituaties. 2.5 Verplichtingen In het verlengde van de wat meer abstracte filosofie die ten grondslag ligt aan de Wmo zijn er ook een aantal concrete gemeentelijke verplichtingen, waaraan met ingang van de inwerkingtreding van de wet moet worden voldaan. De meest in het oog springende verplichtingen worden hieronder kort toegelicht. Voor zover ten behoeve van de kaderstelling van toepassing, wordt hier in hoofdstuk 4 nader op ingegaan. Huishoudelijke verzorging De meest belangrijke en omvangrijke verplichting die de Wmo per 1 januari 2007 in dit opzicht voor gemeenten in petto heeft is het organiseren van de functie huishoudelijke verzorging uit de huidige AWBZ. Met de Wmo krijgen gemeenten de taak om huishoudelijke verzorging te organiseren voor mensen die het zelf niet kunnen danwel belemmeringen en beperkingen weg te nemen zodat mensen dit zelf kunnen regelen. In paragraaf 4.3 wordt hier verder op ingegaan. Eén loket voor informatie, advies en ondersteuning Ten behoeve van een goede invulling van de Wmo op lokaal niveau hecht het Kabinet grote waarde aan de totstandkoming van lokale loketten. Een centrale plaats waar mensen met hun vragen om ondersteuning op grond van de Wmo terecht kunnen. In paragraaf 4.4. gaan wij nader op deze verplichting in, waarbij de aantekening dat de gemeente Boxtel (vanaf januari 2002) en de gemeente Haaren per 1 juni 2006 een één loketfunctie (WegWijs) binnen de gelederen hebben Subsidieregelingen AWBZ De inwerkingtreding van de Wmo gaat tevens gepaard met de overgang van een aantal subsidieregelingen die nu nog op grond van de AWBZ door de verschillende zorgkantoren wordt uitgevoerd. Met ingang van 1 januari 2007 is de gemeente voor de betreffende subsidieregelingen verantwoordelijk. In paragraaf 4.5 komen de betreffende subsidies nader aan bod. Pagina 13

14 Toegang tot de zorg Binnen de Wmo is het de gemeentelijke verantwoordelijkheid om te bepalen hoe de burger aanspraak kan maken op de gewenste zorg. Het gaat hier met name om het organiseren van de indicatiestelling. In paragraaf 4.6 wordt dit nader uitgewerkt. Aard, omvang en voorwaarden van de zorg In het verlengde van het bepalen van de toegangscriteria, dient de gemeente eveneens te bepalen op basis van welke criteria, in welke mate en onder welke randvoorwaarden de burger in aanmerking komt voor bepaalde individuele verstrekkingen. Evenals de hiervoor genoemde toegang dient ook de mogelijke omvang van de zorg in een verordening te worden vastgelegd. Het gaat hierin onder meer om: de invulling van de keuzemogelijkheid tussen Zorg in natura of een Persoonsgebonden budget (PGB); de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de mogelijkheid van een eigen bijdrage of een inkomenstoets en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de in de wet opgenomen compensatieplicht. In paragraaf 4.7 gaan wij op de verschillende elementen nader in. Cliënt - en burgerparticipatie Cliënt - en burgerparticipatie staat hoog in het vaandel binnen de Wmo. Gemeenten worden verplicht om burgers en cliëntenorganisaties vroegtijdig te betrekken bij beleidsvorming en -evaluatie. Er dient onder meer jaarlijks sprake te zijn van een cliënttevredenheidsonderzoek. In paragraaf 4.8 wordt dit toegelicht. Ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers Vrijwilligerswerk en mantelzorg vormen de basis van de Wmo. In die gevallen dat mantelzorgers hun taken tijdelijk niet kunnen uitvoeren, dient door de gemeente te worden gezorgd voor de noodzakelijke ondersteuning bij het zoeken van oplossingen. Daarvoor is bijvoorbeeld belangrijk dat respijtzorg (tijdelijke overname van de mantelzorg) snel beschikbaar is en flexibel kan worden ingezet. De gemeente dient tevens te zorgen voor een goede facilitering van het vrijwilligerswerk. Beide aspecten worden belicht in paragraaf 4.9. Meerjaren(beleids)plan Wmo Met name ten behoeve van de vormgeving van een integraal en samenhangend beleid op het gebied van (aangepast) wonen, welzijn en zorg worden gemeenten verplicht om een meerjarig gemeentelijk beleidsplan op te stellen. Naar verwachting zal dit voor het eerst met ingang van 1 januari 2008 plaats moeten vinden. In paragraaf 4.10 wordt ingegaan op de functie van het meerjaren(beleids)plan Wmo. Pagina 14

15 3. Gemeentelijke Wmo-visie 3.1 (Brede) Visie(ontwikkeling) Zoals in paragraaf al is aangegeven, kan de visie van de rijksoverheid die centraal staat bij een succesvolle werking van de Wmo worden samengevat met de slogan Meedoen. Alvorens op de diverse prestatievelden nader beleid te formuleren is het wenselijk om op hoofditems van de Wmo een visie te hebben. Bij het ontwikkelen van deze brede visie hoe de uitvoering van de Wmo lokaal vorm te geven, zijn een viertal uitgangspunten van belang. Deze zijn ook vanuit het rijk leidend. 1. Eigen verantwoordelijkheid eerst; 2. Vrijwilligersbeleid en mantelzorg; 3. Fysieke inrichting van de leefomgeving; 4. Betaalbaarheid voorzieningenniveau vraagt om afbakening aan de poort. Voorgesteld wordt om deze visie op basis van een viertal stellingen in discussie met het maatschappelijk veld te formuleren. Om deze discussie goed te kunnen voeren is het van belang dat het veld kennis heeft van de werkzaamheden die de gemeente thans uitvoert op terreinen die per 1 januari 2007 onder de Wmo vallen. Hiertoe is in bijlage 4 Wat doen we nu al op de diverse prestatievelden een inventarisatie gegeven. Gelet op het vorenstaande wordt voorgesteld het vertrekpunt voor de visieontwikkeling in te gaan met de volgende omschrijving in het achterhoofd: Gemeente, burgers, maatschappelijke instellingen en overige organisaties zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de sociale kwaliteit 1 binnen de gemeente. Iedere partij werkt hieraan naar vermogen mee vanuit zijn of haar eigen rol. 3.2 Regierol De gemeente vervult binnen dit geheel verschillende rollen. Naast uitvoerder en handhaver van uitvoering door derden, is de gemeente vooral ook de regisseur die de realisatie van de omschreven visie in goede banen moet leiden. Deze regierol is in de praktijk niet altijd even eenvoudig afdwingbaar. Vaak zal het dan ook moeten gaan om overtuigen en stimuleren. Voor de omschrijving van de gemeentelijke regierol is aansluiting gezocht bij de door het Sociaal-Cultureel Planbureau (SCP) gehanteerde omschrijving. Richting geven De gemeente geeft richting door te werken vanuit een inhoudelijke visie, vertaald in doelen en opdrachtformuleringen. Zij stelt kaders en prioriteiten, geeft spelregels aan, verleidt partijen, bevordert binding, jaagt processen aan, stimuleert met initiatieven en remt soms af. 1 Sociale kwaliteit is daarmee een resultante van een samenhangende en op elkaar afgestemde uitwerking van de sociale, fysieke en economische pijler voor zover die de vier beleidsvelden wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning betreffen. Pagina 15

16 Ruimte geven De gemeente geeft ruimte door partijen te vertrouwen, los te laten, particulier initiatief positief te benaderen, risico s te nemen, fouten te accepteren, te ondernemen en te experimenteren. Resultaten vragen De gemeente vraagt resultaten door partijen aan te sturen op doelen (het wat) en niet op de toe te passen middelen (het hoe). Het hanteren van de systematiek van budgetsubsidiëring voor professionele instellingen is hiervan bijvoorbeeld een belangrijke exponent. Rekenschap geven De gemeente geeft rekenschap door verantwoording over haar handelen af te leggen aan burgers en zichzelf te vergelijken met andere, ve rgelijkbare gemeenten. Zij communiceert regelmatig en is daarin zo transparant mogelijk. 3.3 Rolverdeling In vervolg op de hiervoor geformuleerde visie en gemeentelijke regierol is de volgende rolverdeling binnen het perspectief van de Wmo denkbaar. Burgers bewerkstelligen hun eigen perspectief op een volwaardige deelname aan de gemeentelijke samenleving. Zij tonen verantwoordelijkheid naar zichzelf, hun familie en vrienden, de buurt en de gemeente. De gemeente, bedrijven en maatschappelijke instellingen ondersteunen burgers bij het realiseren van hun perspectief. De gemeente biedt perspectief door alle partijen richting en ruimte te geven, resultaten te vragen en rekenschap af te leggen. 3.4 De visieontwikkeling in de praktijk 3.1 In paragraaf 3.1 is aangegeven om op hoofdlijnen van de Wmo een visie te ontwikkelen om vervolgens de prestaties op de diverse prestatievelden in te vullen. Daarbij zijn een viertal items genoemd die zowel op rijks- als gemeentelijk niveau specifieke aandacht vragen. Voorgesteld wordt om de visie- (ontwikkeling) op basis van een viertal stellingen in discussie met het maatschappelijk veld te formuleren. Om deze discussie goed te kunnen voeren is het van belang dat het veld kennis heeft van de werkzaamheden die de gemeente thans uitvoert op terreinen die per 1 januari 2007 onder de Wmo vallen. Hiertoe is in bijlage 4: Wat doen we nu al op de diverse prestatievelden een inventarisatie opgenomen, waarbij naast huidige uitvoeringen op de diverse taakvelden, voor zo ver thans te overzien, ook is aangegeven welke ontwikkelingen er thans te bespeuren zijn. Een bijkomend maar daarmee niet onbelangrijk aspect is dat de invulling van de Wmo duidelijk ook draait om het maken van keuzes. Met andere woorden de invulling van de Wmo op lokaal niveau is kiezen wat in de Boxtelse en Haarense situaties het beste past. Dat kiezen dient dan ook bij de visieontwikkeling betrokken te worden. Hierbij kan ondermeer gedacht worden aan: Pagina 16

17 de financiële kaders bepalen het uiteindelijke voorzieningenniveau; de gemeente faciliteert de civil society en kiest voor een actieve en opbouwende rol; inclusief beleid waar mogelijk; exclusief waar het niet anders kan; nadruk op preventie; nadruk op collectieve voorzieningen, individuele voorzieningen waar nodig; een goede toegankelijke informatie- advies- en bemiddelingsfunctie zodat de burger zijn eigen weg kan vinden; voor individuele voorzieningen worden toegangscriteria gehanteerd; van indicatie naar compensatie ; 3.5 Stellingen 1. Burgers hebben primair een eigen verantwoordelijkheid voor het inrichting en het tijdig organiseren van randvoorwaarden met betrekking tot hun levensloop. Nu leunt men teveel op de overheid. Met de komst van de Wmo is dit afgelopen. Het gehele maatschappelijk veld heeft tot taak de burger dit duidelijk te maken. Dit kan bijvoorbeeld door tijdig een woonomgeving te zoeken die past bij iemands levensfase, door bij verbouwingen in huis al rekening te houden met de nabije toekomst of door het zelf aanschaffen van hulpmiddelen. Alleen zij die financieel-economisch hiertoe niet in staat zijn of onverwacht geconfronteerd worden met beperkingen die niet bij de levensfase horen, dienen ondersteund te worden. 2. De inzet van mantelzorgers en vrijwilligers, ondersteund door professionals, zal mede door de vergrijzing en het Wmo-devies om oplossingen eerst in eigen kring te zoeken, in de toekomst alleen maar toenemen. Gemeenten en instellingen hebben hierin een beperkte taak. Vrijwilligerswerk en mantelzorg nemen een belangrijke plaats in binnen de Wmo. Met de filosofie van de civil society gaat het hier in feite om de basis van de Wmo. Op basis van de beschikbare demografische gegevens en de daarmee verband houdende ontgroening en vergrijzing mag worden aangenomen dat het beroep op hulp c.q. sterk voorzieningen toeneemt. Naar verwachting zal de vraag naar thuiszorgproducten tot 2015 fors toenemen (toename van 85% bron: Atrivé rapport zie bijlage 8). Zonder inzet van vrijwilligers en mantelzorgers zal een aantal burgers van de nodige ondersteuning verstoken blijven. Vrijwilligers en mantelzorgers zijn in dit opzicht immers aanbieders van informele hulp-, dienstverlening en ondersteuning. Pagina 17

18 3. Als meedoen in/aan de samenleving het devies is in de Wmo, heeft dit vergaande gevolgen voor de fysieke inrichting van de leefomgeving. Om dit voor alle Wmo-doelgroepen waar te kunnen maken, is het noodzakelijk dat fysieke aanpassingen in de leefomgeving nodig zijn. Zo dient er nadrukkelijk aandacht te zijn met het aanpassen en op orde houden van de publieke ruimten, de openbare weg en zal ook de infrastructuur hierop ingericht moeten worden. Mobiliteit is daarbij een belangrijk speerpunt. Maar ook het boodschappen doen, ontspanning en vrije tijd in de nabijheid van de leefomgeving. Daarnaast is het van belang te investeren in een veilige en sociale(re) omgeving. 4. Om de AWBZ-voorzieningen in de toekomst betaalbaar te houden voor mensen die het echt nodig hebben is het noodzakelijk om in het voorportaal een duidelijke afbakening aan te brengen. Indicatiestelling, inkomensgrenzen, eigen bijdragen en grenzen aan PGB s zijn daarbij sturingselementen. De Wmo beoogt enkele voorzieningen uit de AWBZ naar de gemeente over te hevelen. De gemeente staat daarbij voor de zware taak om deze over te hevelen voorzieningen betaalbaar te houden en toe te wijzen aan diegenen die het echt nodig hebben. Daartoe is het van belang om toelatingscriteria in te bouwen. In het ontwikkelingsproces rondom de Wmo maakt het ministerie van VWS thans met regelmaat terugtrekkende bewegingen als het gaat om eerdere toezeggingen en uitgangspunten. De mate van beleidsvrijheid van de gemeente en de regievoering op lokaal niveau komt onder druk te staan. Dit heeft tot gevolg dat daarmee de financiële risico s van gemeenten groter worden, wat als ongewenst wordt ervaren. Bij weinig beleidsvrijheid krijgt de gemeente dan ook te maken met een soort pseudo AWBZ-regeling. De Wmo wordt daarmee meer en meer een specifieke uitkering. Financiële risico s kunnen vervolgens dan niet meer door gemeenten gedragen worden omdat zij bij deze koerswijziging geen invloed meer kunnen uitoefenen op het volume van de uitgaven. Het voornemen is onlangs vanuit VWS geuit om een centraal geprotocolliseerde en door het CIZ uitgevoerde indicatiestelling voor de Wmo te organiseren. Omdat het CIZ dit tegelijkertijd ook voor de AWBZ doet en daarbij het rijk opdrachtgever is, kunnen wel eens tegengestelde belangen ontstaan. Het gevaar bestaat daarbij dat de Wmo steeds zwaarder belast wordt om de AWBZ beheersbaar te houden. Sturingsmechanismen voor betaalbare voorzieningen zijn onder meer het document gebruikelijk zorg en de ICF-classificatie. Pagina 18

19 4. Beleidskaders In vervolg op de hiervoor geschetste informatie en visie komen in dit hoofdstuk de voor de gemeente Boxtel relevante beleidskaders aan de orde. Op basis van deze kaders kan zowel op de korte als op de langere termijn invulling worden gegeven aan de Wmo op lokaal niveau. Zoals in paragraaf 1.2 al is aangegeven gaat het dan met name om respectievelijk de door de gemeenteraad uiterlijk in september 2006 vast te stellen verordening Wmo en het in 2007 vast te stellen meerjaren(beleids)plan Wmo. 4.1 Regionale samenwerking De invulling van de Wmo binnen gemeenten is uiteindelijk een kwestie van lokaal belang. Daarbij zijn gemeenten, burgers en spelers in het maatschappelijke (zorg)veld samen aan zet. Evenwel grote spelers in dat maatschappelijke (zorg)veld opereren vaak in regionale verbanden. Om op een gelijkwaardig niveau mee te kunnen spelen en schaalvoordelen te kunnen behalen, is intergemeentelijke samenwerking wenselijk voor een goede lokale invulling van de Wmo. Voorbeelden: - periodiek intergemeentelijk overleg ten behoeve van het uitwisselen van ervaringen en ontwikkelde documenten (plan van aanpak, start/uitgangspuntennotitie, plannen cliëntenparticipatie, etc); - het gezamenlijk opstellen van de hoofdlijnen van de verordening Wmo; - het gezamenlijk voorbereiden van de Europese aanbesteding van de taak huishoudelijke verzorging; - het afstemmen van het subsidiebeleid ten aanzien van de van het zorgkantoor over te nemen subsidieregelingen; - het maken van gezamenlijke afspraken met het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) ten behoeve van de afstemming met de lokale loketten. De gemeentelijke regionale samenwerking op het gebied van de Wet maatschappelijke ondersteuning vindt plaats in de regio s-hertogenbosch en wordt bestuurlijk vormgegeven binnen het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijk Zaken. Uitgangspunt is: regionaal wat kan, lokaal wat moet. 4.2 Tussen verplichtingen en volledige herijking Gezien de relatief korte tijd tussen vaststelling van de wet en de ingangsdatum 1 januari 2007 dient de invoering van de Wmo met enige snelheid te worden neergezet zonder dat aan zorgvuldigheid wordt ingeboet. Om dit te bereiken kiezen de gemeenten Boxtel en Haaren voor een gefaseerde invoering langs twee sporen. Enerzijds die werkzaamheden die gedaan moeten worden om per 1 januari 2007 het lokaal loket WegWijs Boxtel en Haaren zodanig ingericht te hebben dat het loket de toegang tot de Wmo op het zorgterrein kan afhandelen. Op dit deelterrein trekt de afdeling Sociale Zaken de kar. Het tweede spoor betreft de brede discussie rond de 9 prestatievelden. De start daarmee loopt parallel aan Pagina 19

20 spoor 1. De doorlooptijd is tot 1 januari De vermoedelijke datum waarop gemeenten het eerste 4 jarig beleidsplan Wmo moeten presenteren. Kartrekker hierbij is de afdeling Burgerzaken en Welzijn gemeente Boxtel i.c. de projectleider Wmo, die deze functie naast Boxtel ook voor de gemeente Haaren bekleedt. De invoering van de Wmo vindt gefaseerd plaats. De hoogste prioriteit ligt bij een adequate invoering van de wettelijke taken per 1 januari 2007 die voor de burgers van Boxtel en Haaren het eerste en het meest merkbaar zijn. 4.3 Invulling van de taak huishoudelijke verzorging Zoals in paragraaf 2.5 al is aangegeven is het organiseren van de huishoudelijke verzorging op lokaal niveau op korte termijn de meest omvangrijke en ook belangrijkste gemeentelijke taak in het kader van de Wmo. Het gaat hier om één van de huidige zeven functies uit de AWBZ. In artikel 1 lid 1 onder h Wmo is de definitie huishoudelijke verzorging als volgt bepaald: het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van het verzorgen van het huishouden van een persoon dan wel de leefeenheid waartoe een persoon behoort. Gemeenten mogen de uitvoering van deze taak niet zelf voor hun rekening nemen, maar dienen dit op basis van de geldende aanbestedingsregels uit te besteden. Op dit moment is de uitvoering van de huishoudelijke verzorging een taak van de thuiszorginstellingen. De budgettaire omvang van deze aan te besteden taak zal het drempelbedrag van de Europese aanbestedingsregels ( ,-- in 2006 en 2007) ruimschoots overschrijden. Er zal in ieder geval dan ook sprake dienen te zijn van een Europese aanbesteding. Gelet op de in paragraaf 4.1 genoemde regionale samenwerking en de lange doorlooptijd van deze vorm van aanbesteden is deze aanbesteding inmiddels in regionaal verband van start gegaan. Hiertoe is in het regionaal portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Zaken op 22 maart 2006 besloten. Gelet op de krappe tijdsperiode die beschikbaar is en ter voorkoming van al te grote wijziging in de bestaande dienstverlening richting de cliënten, is vooralsnog gekozen voor het grotendeels handhaven van de bestaande AWBZ-systematiek van de aan te besteden taak huishoudelijke verzorging. Dit past in de vastgestelde beleidsprogramma s van Boxtel en Haaren. Gelet op het korte tijdspad voor invoering van de taak huishoudelijke verzorging zal in het brede traject invo e- ring Wmo een gemeentelijke visie op huishoudelijke verzorging worden ontwikkeld. Verder is bij de aanbesteding uitgegaan van de systematiek van een raamovereenkomst. De gemeenten bepalen daarbij op basis van de marktsituatie bij voorbaat de prijs van de aan te besteden dienst of onderdelen daarvan. Tevens formuleren de gemeenten de vereiste kwaliteitscriteria waaraan door belangstellende (zorg)aanbieders moet worden voldaan en tenslotte wordt een aantal leveringsvoorwaarden (b.v. niet kunnen weigeren van cliënten) opgesteld. Pagina 20

21 Op basis daarvan wordt aan potentiële gegadigden gevraagd zich in te schrijven en wordt na afloop van de aanbesteding gegund aan alle aanbieders die instemmen met de vooraf bepaalde prijsstellingen en tevens kunnen voldoen aan de overige vereisten. De cliënt heeft ve rvolgens de keuzevrijheid om op basis van een positief indicatiebesluit te kiezen uit één van de aanbieders die de raamovereenkomst hebben ondertekend. Deze systematiek optimaliseert de door de wet vereiste keuzevrijheid voor de cliënt, maakt een lage prijsstelling mogelijk, past binnen het juridisch kader en geeft invulling aan de nagestreefde concurrentie op kwaliteit van de dienstverlening. De taak huishoudelijke verzorging kan worden gesplitst in twee afzonderlijke functies: HV1: schoonmaakwerkzaamheden HV2: schoonmaakwerkzaamheden met andere lichte ondersteuning in de huishouding. Deze laatste functie vergt meer ervaring en professionaliteit aan de zijde van de verzorger. De Europese aanbesteding van de taak huishoudelijke verzorging vindt in regionaal verband plaats op basis van de systematiek van het sluiten van een raamovereenkomst. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in HV1 (schoonmaakwerkzaamheden) en HV2 (schoonmaakwerkzaamheden met andere lichte ondersteuning in de huishouding). Voor wat betreft de omschrijving van de inhoud van de taak huishoudelijke verzorging wordt vooralsnog zo veel mogelijk aangesloten bij de huidige systematiek op basis van de AWBZ. 4.4 De positie van het lokale loket Het realiseren van een lokaal loket waar mensen die een beroep willen doen op de Wmo terecht kunnen voor informatie, advies en het innemen van aanvragen en doorverwijzen naar de juiste instantie, is een vereiste binnen de Wmo. In de gemeente Boxtel wordt al sinds januari 2002 gewerkt met een lokaal loket genaamd WegWijs Boxtel. In dit loket kunnen burgers terecht kan met vragen over (aangepast) wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning. Ook in de gemeente Haaren wordt via de werkwijze van WegWijs per 1 juni 2006 een loket geopend. Opzet van de loketten is het integraal kijken naar oplossingen voor de vraag van de klant waarbij de aandacht uitgaat naar vraagheldering, -verbreding en -verdieping. Deze visie sluit aan bij de visie op het loket zoals bedoeld in de Wmo. In het huidige loket WegWijs Boxtel wordt sinds 2002 samengewerkt met diverse partners te weten: woningstichting Sint Joseph, DELTA stichting welzijn Boxtel, zorggroep Elde, thuiszorgorganisatie Vivent en het CIZ. Met de komst van de Wmo per 1 januari 2007 komt er in het loket voor wat betreft de relatie gemeente - participanten een wijziging. De financiële banden worden doorgesneden en de formele samenwerkingsovereenkomst wordt beëindigd. Immers met de komst van de Wmo dient de gemeente een onafhankelijke positie in te nemen en dient het gemeentelijk loket onafhankelijk te zijn van aanbieders. Vanuit dit uitgangspunt is het ongewenst samenwerkende partijen financieel te verbinden aan het loket. Dit houdt tevens in dat de gemeentelijke regie op de inrichting en doorontwikkeling van het loket naar een Wmo-loket, sterker wordt. Dit Pagina 21

22 betekent overigens niet dat de samenwerkingsgedachte met de woonstichting, de welzijnsorganisatie en de zorginstellingen binnen loket WegWijs wordt losgelaten. Vooral op uitvoering- en managementniveau blijft afstemming noodzakelijk. Dit wordt met de komst van het Wmo-loket dan ook in stand gehouden. Afstemming met externe partners in de gemeente Haaren wordt ook op deze leest geschoeid. Er wordt in overleg getreden met zorgcentrum De Kreite, Zorggroep Elde, Stichting Woonveste te Drunen, Woningstichting St. Lambertus, Stichting Maatschappelijke Dienstverlening (Madi) regio s-hertogenbosch locatie Haaren, Vivent, CIZ en mogelijk Grijs Haaren en Vluchtelingenwerk Haaren. Startpunt voor het realiseren van een op de Wmo toegespitst loket is de bestaande lokale structuur van het huidige loket WegWijs. In de toekomst dient dit loket uit te groeien naar het Wmo-loket waar de burger met alle vragen op het gebied van (aangepast) wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning terecht kan. Het loket wordt daarmee de toegang tot de Wmo-(zorg)voorzieningen. De groei komt daarmee gefaseerd tot stand en vereist in ieder geval afstemming met lokale en regionale partners op het gebied van (aangepast) wonen, welzijn en zorg. Deze afstemming wordt gekoppeld aan het brede traject invoering Wmo. Per 1 januari 2007 zal worden gestart met een Wmo loket van waaruit de klant niet alleen wordt bediend voor vragen omtrent (aangepast) wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning maar waar ook sprake is van een integrale indicatiestelling en de mogelijkheid tot het indienen van een aanvraag huishoudelijke verzorging. Belangrijke uitgangspunten en voorwaarden die voor doorontwikkeling van het loket WegWijs in de gemeenten Boxtel en Haaren een rol spelen zijn de volgende: Het in te richten loket is een loket onder gemeentelijke regie; Er wordt gestreefd naar een zo optimaal mogelijke samenwerking met alle relevante lokale en regionale partners zoals woningbouwcorporaties, welzijnsorganisaties en zorginstellingen; In verband met het waarborgen de onafhankelijke en objectieve positie van het loket is er geen sprake van daadwerkelijke financiële participatie van partners in het loket; Het loket wordt bemenst door gemeentelijke medewerkers die een brede kennis hebben van de taakvelden wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning en goed op de hoogte zijn van de sociale kaart; De verschijningsvorm van het Wmo-loket is zowel van fysieke als telefonische aard. De digitale ontsluiting van de via het loket te verschaffen informatie, advies en ondersteuning is in relatie tot de toekomstige doorontwikkeling in onderzoek. Dit in samenwerking met de overige WegWijsloketten in de regio en met financiële steun van de provincie Noord-Brabant; Het loket werkt op basis van een gesloten keten, waarbij het streven erop is gericht om niet de burger, maar de vraag van de burger te (ver)wijzen naar de juiste organisatie die de afhandeling ve rvolgens voor haar rekening neemt. Belangrijk hierbij is de vaardigheid van de loketmedewerker om de vraag van de klant te verhelderen, te verbreden en te verdiepen. Op basis van de geformuleerde uitgangspunten vindt in 2007 een nadere uitwerking plaats over de aard, wijze en vorm van de dienstverlening vanuit het loket WegWijs. Pagina 22