Beleidskader Wet maatschappelijke ondersteuning, verordening maatschappelijke ondersteuning en communicatieplan invoering Wmo

Transcriptie

1 Betreft Beleidskader Wet maatschappelijke ondersteuning, verordening maatschappelijke ondersteuning en communicatieplan invoering Wmo Vergaderdatum 14 september 2006 Gemeenteblad 2006 / Agendapunt Aan de Raad Voorstel De gemeenteraad wordt voorgesteld: - Het beleidskader Wmo, met bijbehorende bouwstenen, vast te stellen - De verordening maatschappelijke ondersteuning vast te stellen - Het communicatieplan voor kennisgeving aan te nemen. Inleiding Op 14 februari 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met (een hevig geamendeerde versie van) de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). De Wmo vervangt, nadat hij is goedgekeurd door de Eerste Kamer, de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG), de Welzijnswet en enkele onderdelen uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de Wmo wordt bij gemeenten gelegd. De Wmo gaat in op 1 januari Op regionaal niveau is met ondersteuning van adviesbureau RADAR een kadernota opgesteld. Dit Beleidskader Wmo wordt in een vijftal delen uitgewerkt: deel I, kader: hierin wordt het speelveld geschetst voor de keuzes die de gemeente moet maken om per 1 januari tot een goede invoering van de Wmo te komen; deel II, individuele verstrekkingen; een uitvloeisel hiervan is de verordening maatschappelijke ondersteuning. Deze wordt eveneens ter vaststelling aangeboden. deel III, Wmo-loket; deel IV, Wmo-subsidieregelingen; op dit moment bestaan er nog een groot aantal vraagtekens omtrent de subsidieregelingen, met name als het gaat om de regeling wonen bij diensten met zorg. Er wordt dan een zeer voorzichtig voorstel geformuleerd hoe om te gaan met de subsidieregelingen; deel V, behandelt de vraag op welke onderdelen verdere regionale samenwerking aan de orde zou kunnen zijn; Bij dit beleidskader hoort een tweetal bouwsteennotities waarin de verschillende keuzes voor de gemeente nader onderbouwd worden en zijn uitgewerkt: bouwsteen individuele verstrekkingen bouwsteen Wmo-loket Deze bouwstenen zijn eveneens als bijlagen opgenomen. Tot slot is, ter kennisname, een communicatieplan bijgevoegd, waarin is beschreven hoe wij als gemeente Stein over in- en uitvoering van de Wmo gaan communiceren, zowel intern (mn. met medewerkers Frontoffice) als extern (met zorgvragers, aanbieders en verwijzers).

2 Argumentatie Verwezen wordt naar bijgevoegde stukken: het kader met de bouwstenen, de verordening met de toelichting daarop en het communicatieplan. Financiële onderbouwing De Wmo bestrijkt een groot aantal taak(prestatie)velden. Op dit moment wordt echter met name gefocust op de nieuwe zaken. Voor wat betreft de financiën wordt hier op aangesloten. In een later stadium wordt verder ingezoomd op de samenhang tussen de verschillende velden en de mogelijke financiële effecten hiervan. De verwachting is dat zonder het beleid aan te passen de komende jaren zullen leiden tot een aanzienlijk tekort. In 2007 zou dat tekort voor wat betreft de individuele verstrekkingen al zijn. Voor wat betreft de inrichting van het loket wordt in 2007 een tekort geraamd van ,--. De bedoeling is dat middels de in de kadernota beschreven maatregelen en mogelijk nog een aantal aanscherpingen hiervan het nadelig effect beheersbaar zal blijven. Voor wat betreft de financiële gevolgen van de overdracht van de subsidieregelingen kan hier niet meer gezegd worden dan in het kader reeds gesteld. Relevante beschikbare achtergrondinformatie A. Kadernotitie Wmo B. Bouwstenennotitie individuele verstrekkingen C. Bouwstenennotitie lokaal loket D. Verordening maatschappelijke ondersteuning E. Toelichting op de verordening maatschappelijke ondersteuning F. Communicatieplan invoering Wmo Burgemeester en Wethouders, de Secretaris, de Burgemeester, Dict. SR 2

3 Bijlage 1 Achtergrondinformatie Wmo Actuele landelijke informatie Op 1 januari 2007 wordt de huishoudelijke verzorging (nieuwe term VNG : hulp bij het huishouden ) uit de Awbz gehaald en ondergebracht in de Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Vanaf die datum worden gemeenten verantwoordelijk voor de toewijzing en levering van de hulp bij het huishouden aan haar burgers. Op 14 februari 2006 heeft een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Wmo. Plenaire behandeling door de Eerste 1 e Kamer is voorzien op 27 juni Op 7 februari 2006 stemde de Tweede Kamer in met een aantal belangrijke amendementen bij het wetsvoorstel. Hierdoor zijn op onderdelen prestaties aangescherpt of geüniformeerd, of is de gemeentelijke beleidsvrijheid in de uitvoering beperkt. Belangrijk is dat door een amendement over het compensatiebeginsel de reikwijdte van de verplichtingen van gemeenten aanzienlijk is toegenomen ten opzichte van de eerdere zorgplicht. Ook is de compensatieverplichting structureel van aard terwijl de zorgplicht tijdelijk was. De juridische consequenties van het beginsel zijn moeilijk te overzien. Duidelijk is wel dat de financiële risico s zijn toegenomen. Dat is ook het geval op het terrein van het persoonsgebonden budget (pgb). Door aanname van de compensatieverplichting strekt de verplichting om een pgb aan te bieden zich nu uit tot álle individuele voorzieningen binnen de Wmo. Overigens heeft staatssecretaris Ross n.a.v. vragen van de CDA in de Eerste Kamer over de impact van keuzevrijheid in relatie tot collectief vraagafhankelijk vervoer geantwoord: dat het niet zo kan zijn dat een pgb-verplichting de ontwikkeling van het collectief vervoer belemmert. Artikel 6 uit de wet moet dan ook worden gelezen als: de verplichting geldt, tenzij daartegen overwegende bezwaren bestaan. Efficiency-overwegingen kunnen vallen onder overwegende bezwaren Ook andere aanpassingen in de wet die zekerheid bieden voor de mensen die ondersteuning krijgen, betekenen voor gemeenten wél een extra administratieve last. Bijvoorbeeld de aanpassingen met betrekking tot het aanscherpen van de motiveringsplicht, het betrekken van cliënten bij de beleidsvorming, het klanttevredenheidsonderzoek en de actieve deelname van het CIZ in het lokale loket. De amendementen over medezeggenschap van cliënten en het klachtrecht hebben extra administratieve lasten als gevolg bij de uitvoerders van de Wmo. De achtergronden van de wet De Wmo is een van de antwoorden van het kabinet op de vragen waarmee de samenleving wordt geconfronteerd. Vergrijzing, vraagstukken van culturele integratie, individualisering en sociaal economische ontwikkelingen vragen om een nieuwe balans in verantwoordelijkheden, zowel tussen burgers en overheid als tussen overheden onderling en tussen burgers onderling. Om de zorg betaalbaar en op peil te houden is het kabinet bezig om het zorgstelsel zo te veranderen, dat ook in de toekomst iedereen de zorg kan blijven ontvangen waaraan hij behoefte heeft. Een van de onderdelen van de stelselherziening is de invoering van de Wmo, waarin de nadruk ligt op eigen verantwoordelijkheid en het op een andere manier organiseren van de ondersteuning van kwetsbare burgers. Met goede voorliggende voorzieningen en

4 preventieve ondersteuning kan veel beter aan de wens tot sociale participatie van burgers, jong en oud, met en zonder beperkingen worden voldaan. Professionele inzet kan dan bovendien veel gerichter plaatsvinden waar dat is vereist. De invoering van de Wmo gaat samen met een aanpassing van de Awbz. De Awbz wordt teruggebracht tot de kern: alleen de onverzekerbare zorg (zoals langdurige opname in een instelling) en een aantal zorgfuncties die bij mensen thuis geboden worden, worden straks nog uit de Awbz vergoed. Alle Awbz-functies die niet direct met zorg te maken hebben, zullen op den duur uit de volksverzekering verdwijnen. Een gedeelte van deze functies krijgt een plaats in de Wmo. De Wmo regelt vormen van maatschappelijke ondersteuning die het mensen mogelijk maakt om zo lang mogelijk zelfstandig te functioneren. Het motto dat het kabinet hanteert voor de Wmo is niet leunen maar steunen. Het kabinet wil met dit motto aangeven dat de zelfredzaamheid en participatie van burgers moet worden bevorderd en dat de overheid niet altijd overal automatisch op in hoeft te springen. In de Wmo staat de eigen verantwoordelijkheid van de burger centraal. Er kan pas een beroep op de overheid worden gedaan op het moment dat de burger zelf zijn noodzakelijke voorzieningen niet kan regelen. De Wmo regelt de verantwoordelijkheid van de gemeente om op het gebied van de maatschappelijke ondersteuning actief beleid te voeren waarop ze voor haar burgers aanspreekbaar is. Het gaat in grote lijnen om voorzieningen op het terrein van maatschappelijke participatie en ondersteuning voor iedereen; voorzieningen voor mantelzorgers en vrijwilligerswerk; preventieve voorzieningen voor jeugdbeleid en ouders met opvoedingsproblemen en maatschappelijke opvang. De Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg), de Welzijnswet, een deel van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (Awbz) en een deel van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (Wcpv) zullen opgaan in de Wmo. Ten aanzien van de delen van de Awbz en de Wcpv zal er sprake zijn van een gefaseerde invoering. De Wmo treedt op 1 januari 2007 in werking. Op dat moment zal de gemeente klaar moeten zijn met de voorbereidingen om tot daadwerkelijk invoering over te kunnen gaan. Het doel van de wet De Wmo heeft tot doel herstel van de zelfredzaamheid van burgers en hen toerusten om te participeren in de samenleving. Dit geldt voor alle burgers, ongeacht hun eventuele zorgbehoefte. Met de invoering van de Wmo en de daarmee gepaard gaande aanpassingen in de Awbz wil het kabinet de volgende doelstellingen realiseren: 1. Het veilig stellen van de zware en langdurige zorg in de toekomst; 2. De beheersing van de groei in de zorguitgaven; 3. Het herstellen van de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van burgers; 4. Het bevorderen van samenhang in lokaal beleid en lokale uitvoering; 5. Het realiseren van noodzakelijke en laagdrempelige ondersteuning dichtbij. Om deze doelstellingen te kunnen realiseren, kent de Wmo de volgende uitgangspunten: 1. De eigen, individuele verantwoordelijkheid. Iedere burger is zelf verantwoordelijk voor het regelen van zaken die nodig zijn om te participeren, in overleg met en met steun van zijn eigen sociale netwerk.

5 2. De civil society. Burgers zijn niet alleen verantwoordelijk voor zichzelf maar ook voor elkaar. Waar nodig wordt men geacht elkaar te helpen. De gemeentelijke overheid stimuleert en faciliteert dit volgens de wet waar nodig. 3. Algemene lokale voorzieningen. Elke gemeente moet voorzien in een collectief ondersteuningsaanbod waar alle burgers gebruik van kunnen maken. In dit kader moet gedacht worden aan instellingen voor sociaal-cultureel werk, algemeen maatschappelijk werk, sport, cultuur en recreatie. 4. Specifieke voorzieningen. Elke gemeente moet voorzien in een persoonsgericht ondersteuningsaanbod voor kwetsbare burgers die, ondanks eigen inspanningen en ondanks ondersteuning van derden, geen oplossingen kunnen vinden. Dit kan liggen op vele levensterreinen die te maken hebben met zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie zoals bevorderen van mobiliteit, woningaanpassingen, huishoudelijke verzorging, praktische hulp, dagbesteding e.d. 5. Beleidsvrijheid voor de gemeente. De gemeente is vrij om binnen de aangegeven kaders te kiezen welke lokale voorzieningen hun bijdrage kunnen leveren en welke zij wil ondersteunen. De gemeente wordt verantwoordelijk voor de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van deze voorzieningen. 6. De gemeente stelt het eigen Wmo-beleid vast in samenspraak met de eigen burgers en de lokale politiek. Afspraken worden vastgelegd in verordeningen. 7. De gemeente voert de regie over een samenhangend stelsel van wonen, welzijn en zorg op lokaal niveau. Meest recente formulering van de prestatievelden in de Wmo (concept wettekst 14 februari 2006) De verantwoordelijkheden die de gemeente heeft zijn in het wetvoorstel Wmo vastgelegd in negen prestatievelden, namelijk: 1. het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten 2. op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden 3. het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning 4. het ondersteunen van mantelzorgers daar onder begrepen steun bij het vinden van adequate oplossingen indien zij hun taken tijdelijk niet kunnen waarnemen, alsmede het ondersteunen van vrijwilligers 5. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem 6. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behouden en het bevorderen van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer 7. het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en het voeren van beleid ter bestrijding van geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd 8. het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen

6 9. het bevorderen van verslavingsbeleid Dit zijn de onderwerpen waarop de gemeente beleid moet voeren. De gemeente bepaalt zelf welke prestaties zij in deze velden gaat leveren. Algemene landelijke financiële informatie In de meicirculaire gemeentefonds 2006 treffen we een verdeling voor 2007 op basis van de realisatie Daarvoor zullen de cijfers van het CAK worden gebruikt. Voor Maastricht blijkt er in 2005 ten opzichte van 2004 een toename aan zorguren HV van 20,2%. Complicerend is dat de zorgkantoren nog geen definitief realisatiecijfer hebben van de Awbz subsidieregelingen in Dat beeld is pas 1 juli compleet. In verband met het opschuiven van de invoeringsdatum naar 1 januari 2007 krijgen gemeenten in 2006 éénmalig 30 miljoen extra voor de invoeringskosten. Deze 30 miljoen komt bovenop de reeds beschikbaar gestelde 45 miljoen. Een van de subsidieregelingen is de regeling Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg (CVTM). Hierin zat in ,5 miljoen. In 2006 is onder druk van de Tweede Kamer nog toegevoegd 5 miljoen voor invullen van witte vlekken in het land en nog eens 10 miljoen voor vrijwilligerswerk algemeen. Voor de uitvoeringskosten is nu 60 miljoen beschikbaar. Daarnaast komt 7 miljoen beschikbaar voor het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek. Om de toereikendheid van het budget in de toekomst te waarborgen is eerder afgesproken dat een "onafhankelijke derde" het budget voor hulp bij het huishouden jaarlijks gaat volgen. Deze "derde" krijgt een ruimere opdracht dan uitsluitend het meten van de uitgaven. De derde moet ook beoordelen of de realisatiecijfers een goede basis vormen voor een advies over het toekomstige budget. Budgettaire stabiliteit gedurende de eerste vier jaar was voor het kabinet niet bespreekbaar. Het budget staat wel voor 2007 vast. Dit is gebaseerd op het ijkjaar 2005, plus indexering. Het is nog onduidelijk of in 2008 al gestart wordt met een gefaseerde invoering van het objectieve verdeelmodel. In het voorjaar 2008 kijkt de instantie naar de realisatie 2007 en geeft advies voor het budget Over de gevolgen van de amendementen zijn de volgende overige afspraken gemaakt: Gemeenten ondervinden geen meerkosten door de samenloop van de Awbz-instroom en het Wmo-loket. VWS heeft toegezegd het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) hiertoe voldoende te faciliteren. Over meerkosten als gevolg van de motiveringsplicht is men het niet eens. Volgens het kabinet betreft het een eenvoudige administratieve handeling die goeddeels overeenkomt met de gebruikelijke motivering in het kader van de Algemene wet bestuursrecht. Meerkosten door het op alle Wmo-uitvoerders van toepassing verklaren van de Wet Klachtrecht en de Wet Medezeggenschap worden meegenomen in de reeds afgesproken Monitor uitvoeringslasten.

7 Meerkosten van het PGB-artikel (zoals verlies van schaalvoordelen bij inkoop en problemen bij woningaanpassingen) worden meegenomen in de Monitor meerkosten PGB. Over de mogelijke meerkosten van het compensatiebeginsel ontstaat pas na ontwikkeling van jurisprudentie meer duidelijkheid. Afgesproken is om de effecten van het compensatiebeginsel en de jurisprudentie toe te voegen aan de opdracht aan de onafhankelijke derde. Deze krijgt daarmee een ruimere opdracht dan alleen de uitgaven aan huishoudelijke zorg te volgen. Het kabinet onderschrijft het grote belang van een aanpak van huiselijk geweld in alle gemeenten, niet alleen centrumgemeenten. Met Zalm en Ross is afgesproken om over dit punt opnieuw bestuurlijk overleg te voeren, waarbij extra financiering aan de orde komt voor deze nieuwe taak. KPMG heeft inmiddels het zogenaamde plausibiliteitsonderzoek afgerond. Dit onderzoek naar het verdeelmodel, dat Cebeon heeft gemaakt voor de verdeling van de middelen voor de nieuwe Wmo taken, is vorig jaar gestart op verzoek van de VNG: commissie Welzijn en Volksgezondheid en commissie Gemeentefinanciën en Belastingen. Het onderzoek moet nog formeel aan de VNG worden aangeboden. KPMG beoordeelt het CEBEON model positief. Het is gebaseerd op factoren die de toekomstige vraag naar Wmo voorzieningen verklaren.