Rapportage werkbezoek brandweer Sintang, West Kalimantan, Indonesië

Transcriptie

1 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang, West Kalimantan, Indonesië Rapporteurs: Jean Luijten Jef Froijen

2 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Op 13 februari 2006 vertrokken wij, Jef Froijen en Jean Luijten, voor een werkbezoek aan de Brandweer Sintang in West Kalimantan, Indonesisch Borneo. Onze opdracht bestond uit het inventariseren van de tekorten ten aanzien van de brandveiligheid in de winkels, en de materialen en opleidingen van de brandweer, en het doen van aanbevelingen om hier in verbetering te brengen. Hoe het allemaal begon In augustus 2004 benaderde Hub Dolmans (lid van t Struyskommitee in Maastricht) ons tijdens het opbouwen van t Preuvenemint in Maastricht voor een gesprek met missionaris Jacques Maessen, werkzaam in Sintang op het eiland Borneo. Jacques Maessen is voor velen geen onbekende, en heeft al heel wat steun voor zijn projecten mogen ontvangen, zoals onder andere studiebeurzen van Vrouw en Studie, brillen van Brillen Ritchi voor de weefsters en smeden van Borneo, en een team met prof. Joris Bloem die er 152 hazenlippen opereerde. Het Preuvenemint steunde meerdere projecten, en de Aeroclub Zuid - Limburg sponsorde jarenlang projecten van Jacques op Borneo. Jacques was met verlof in Limburg, en maakte van de gelegenheid gebruik zijn vrienden hier zijn nood mede te delen over het leed en het functioneren van de brandweer bij branden in zijn woonplaats Sintang. De ontmoeting en het gesprek met Jacques, op een bankje op het Vrijthof onder de bogen van de Hoofdwacht, bracht ons een verhaal dat wij vol ongeloof aanhoorden. Jacques maakte ons met krantenknipsels en foto s duidelijk hoe het een en ander bij de brandweer van Sintang functioneerde, en wat de stand van zaken was met betrekking tot de brandveiligheid in Sintang. Borneo, een eiland 18 keer zo groot als Nederland, staat onder het bestuur van drie verschillende landen: Maleisië (de staten Sabah en Sarawak), Indonesië (West Kalimantan) en Brunei. West Kalimantan wordt bestuurd door een Gouverneur en districtshoofden (bupati s). Sintang is een stad met ± inwoners en is gelegen midden op Borneo aan de grootste rivier van Indonesië, de Kapuas. Deze is alleen te bereiken per boot dagenlang over het water het binnenland in, of twaalf uur hobbelend over een slechte weg per bus. De bewoners van Sintang zijn een mengelmoes van Maleisiërs, Dayaks, Chinezen en transmigranten van Java, Sumatra en Madoera. De stad heeft een stadsbrandweer, maar die is niet in staat snel en op effectief te treden. Men heeft ieder jaar te kampen met meerdere branden (ongeveer 15 per jaar). Hierbij vallen ook de nodige slachtoffers. Omdat de meeste branden en slachtoffers meestal in de Chinese winkels zijn, hebben de winkel eigenaars, met de volledige instemming van de stadsbrandweer, een eigen Chinese brandweer opgericht. Deze brandweer wordt geheel in stand gehouden door gelden die door de winkel eigenaars maandelijks worden bijeengebracht. De Chinese brandweer voelt het gemis aan professionele trainers en instructeurs en de vraag van Jacques was dan ook: Kunnen jullie daar eens naar komen kijken, en proberen met jullie kennis de brandweer te verbeteren? De uitrusting van de brandweermensen zou ook minimaal zijn, volgens Jacques. Na enig denkwerk stemden we toe, en werd door de vrienden van Jacques een werkgroep Brandweer Sintang opgericht. Deze groep, bestaande uit Hub Dolmans, Toon Jenniskens, Louis Daems, Jef Froyen en Jean Luijten, zou gaan zorgen voor de nodige financiële middelen en materialen om het project te doen slagen. 2

3 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Door Jacques Maessen werd namens de Chinese Brandweer, bij Project Uitzending Managers (PUM) van het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking een aanvraag voor uitzending van experts ingediend. De verwachting van Jacques Maessen was dat wij uitgezonden zouden worden. We hadden immers al veel vooroverleg gehad en bezitten de nodige praktijkervaring en expertise. Ook was er de nodige steun vanuit de achterban, waar Jacques Maessen al jaren goede contacten mee heeft, en die al voor het slagen van veel projecten aanzienlijke steun heeft geleverd. PUM besloot echter niet ons, maar iemand anders te sturen. Daarop heeft Jacques Maessen de aanvraag bij PUM geannuleerd en ging in zijn eigen achterban sponsors voor uitzending van experts voor dit project zoeken. Voorbereidend Bezoek Ons bezoek startte bij de Brandweer Jakarta. Tevens bood ons dit de mogelijkheid, te kijken hoe de professionele brandweer in Jakarta georganiseerd was en wat het opleidingsniveau is. De Brandweer Jakarta is een op militaire leest geschoeide organisatie die, zoals we konden vaststellen, ook de nodige know-how uit het buitenland had ontvangen. Dit bleek onder andere uit de aanwezigheid van uit Nederland afkomstig materieel en een opleidingsstructuur die eveneens uit Nederland afkomstig is. Hoewel de werkwijze van de Brandweer Jakarta voor ons goed herkenbaar was, riep de uitrusting van manschappen en materieel bij ons de nodige vraagtekens op. Opvallend was vooral het lage niveau van de persoonlijke bescherming (uitrukkleding en adembescherming) van de brandweermensen. Men vertelde ons dat de overheid de organisatiestructuur van Brandweer Jakarta ook in andere steden en streken zou gaan invoeren. Op de vraag wanneer, hoe en door wie bleef men het antwoord echter schuldig. Uit de huidige situatie kan geconcludeerd worden dat hulp van Brandweer Jakarta voor de brandweer van Sintang de komende jaren niet tot de mogelijkheden zal horen. De commandant van Brandweer Jakarta gaf aan dat er in Indonesië momenteel weinig wet- en regelgeving is met betrekking tot brandpreventie, bestrijding en opleiding van het personeel. Ook gaf hij aan dat het de bedoeling is dat dit de komende jaren gaat veranderen en dat Brandweer Jakarta daarin een voortrekkersrol gaat spelen. Daarom is het ons inziens verstandig dat de Chinese Brandweer van Sintang contacten onderhoudt met de Brandweer Jakarta. Ook op het gebied van het aanschaffen van materialen zijn deze contacten zinvol. 3

4 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Chinese Brandweer Sintang Organisatie en onderkomen Het Chinese brandweerkorps bestaat uit 73 leden, die in drie groepen zijn verdeeld. Er zijn vijf coördinatoren en drie veiligheidsmensen. Het korps bestaat volledig uit onbetaalde vrijwilligers; alleen twee brandweermensen, die s nachts de kazerne bemannen, krijgen een vergoeding. Alle leden zijn woonachtig in de Chinese wijk. De brandweerpost is gelegen in het Chinese winkelgebied. Er is net voldoende ruimte om de voertuigen en gereedschappen die het korps ter beschikking staan, te herbergen. De brandweerpost is niet voorzien van een slangendroogtoren; dit komt het drogen van de slangen niet ten goede. Het slaaponderkomen (hangmatten) van de brandweermannen is niet comfortabel, maar wel effectief. De brandweerpost zal op korte termijn verplaatst worden. Ons inziens is dan een verdubbeling van de ruimte aan te bevelen. Uitrukmaterieel De brandweer heeft de beschikking over het volgende uitrukmaterieel: 3 draagbare pompen (voor verpompen van bluswater) o Tohatszu V75, 1700 liter per minuut jaargang 1989 o Tohatszu V75GS, 1700 liter per minuut, jaargang 2003 o Tohatszu V50, 1200 liter per minuut, jaargang slangen (transport bluswater) 6 straalpijpen (voor bluswater op brandhaard te brengen) 1 pick-up (voertuig) 1 tankwagen (6000 liter) met pomp en waterkanon. 4

5 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Budget brandweer Inkomsten 2004 vrijwillige bijdragen van winkels en stalletjes in de stad per jaar Uitgaven 2004 nachtwachten, geld ophalers, telefoon, per jaar elektriciteit, onderhoud materieel enz. bluswerkzaamheden 596 per jaar In kas: Waarnemingen in Sintang Bebouwing Vanuit brandpreventief oogpunt is het slecht gesteld met de bouwwijze in de stad. Preventieve voorzieningen tegen brand worden nauwelijks of in zijn geheel niet aangebracht bij nieuwbouw. De oudere woonkern en winkels zijn niet meer van deze tijd gezien hun bouw en bewoning. Er is totaal niet gebouwd met oog voor de brandveiligheid. Bij onze rondgang konden wij geen gebruik van brandwerende materialen vaststellen. Door het ontbreken hiervan is branduitbreiding naar belendende winkels en verdieping zeer snel mogelijk. Ook wordt bij brand de houtenskeletbouw, die de stabiliteit van de bouw moet garanderen, snel verstoord. Er wordt slechts minimaal rekening gehouden met brandgangen en een bouwwijze die overslag bij brand moet voorkomen. 5

6 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Tegen de winkels worden stalletjes (meestal eettentjes) aangebouwd waar vaak met open vuur en petroleumbranders wordt gewerkt. In de winkels wordt al het denkbeeldige verhandeld. Dit varieert van onschuldig materiaal tot explosieve stoffen. Men moet hier denken aan opslag en verkoop van benzine, oliën, gascilinders, vuurwerk, munitie en alle dagelijkse middelen. Er is een groot aantal eetgelegenheden dat, omdat er geen gasnet is, gebruik maakt van gascilinders met aansluitingen die niet aan onze normen voldoen. Ook vindt men er veel werkplaatsen voor bromfietsen en motoren; werkzaamheden met benzine en oliën zijn daar de normaalste zaak. Milieuregels bestaan hier niet. Afgewerkte oliën lopen bijvoorbeeld via de aarde weg. Meubelwerkplaatsen en metaalwerkplaatsen met machines en lasapparatuur dragen ook in grote mate bij aan een brandgevaarlijk geheel. Het is duidelijk dat het schort aan wet- en regelgeving voor opslag en gebruik van goederen. De aanleg van elektriciteit is niet voldoende veilig. Volgens Brandweer Jakarta is dit in heel Indonesië zelfs brandoorzaak nummer één. Omdat de elektriciteit niet altijd gegarandeerd wordt en het vaak laat afweten, wordt er veel gewerkt met petroleumlichten en kaarsen, die natuurlijk ook potentieel gevaar leveren. Volgens onze waarnemingen heeft Sintang op het gebied van brandveiligheid en brandbestrijding een achterstand ten opzichte van steden als bijvoorbeeld Jakarta en Yogyakarta. De infrastructuur en de preventieve voorzieningen die we aantroffen in winkelcentrums en hotels in deze steden, waren echter van een vergelijkbaar niveau als in onze samenleving. 6

7 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Watervoorziening De brandweer beschikt over een tankwagen met 6000 liter water. Er wordt gebruik gemaakt van straalpijpen met een waterlevering van ± 300 liter per minuut en van en waterkanon. Dit heeft al snel een lege tank tot gevolg. De gemeente Sintang heeft geen waterleidingnet waaraan brandkranen zijn gekoppeld, en de waterleiding die er ligt, is maar twee uur per dag beschikbaar per stadsdeel en heeft een minimale waterlevering. De continue watervoorziening bij brand moet gegarandeerd worden door een zelf aangelegd bluswaterleidingnet met 11 aansluitpunten verdeeld over het winkelgebied. Dit bluswaterleidingnet moet gevoed worden door 2 centrifugaalpompen die op een vlot in de rivier (Kapuas) zijn aangebracht. Deze opstelling is onderhevig aan de waterstanden van de rivier (natte en droge periode). Bij een lage waterstand is de afstand tussen de pompen en het bluswaterleidingnet groter dan bij een hoge waterstand. Hierdoor moet er steeds eerst een aansluiting met de wal gemaakt worden voordat het leidingsysteem onder water gezet kan worden. De opstelling van de centrifugaalpompen, aangedreven door een dieselmotor, is op een effectieve wijze uitgevoerd; alleen de bevestiging van de aanzuigbuizen geeft te denken. Men heeft ons geen pompkarakteristiek van de pompen kunnen aanreiken. Daardoor hebben wij dan ook geen duidelijk beeld van de waterlevering. De opzet van de aansluitpunten op het bluswaterleidingnet is goed. Men kan door het koppelen met slangen een directe aansluiting maken. Kleine blusmiddelen De Chinese Brandweer beschikt niet over kleine blusmiddelen. Ook in de winkels zijn bijna geen blusmiddelen te vinden, aangezien hiervoor geen voorschriften en regelgeving bestaan. Om een beginnende brand snel in de kiem te kunnen smoren, is het zeer wenselijk dat er regelgeving komt voor het hebben van één of meerdere kleine blusmiddelen in de winkels. De aanwezigheid van kleine blusmiddelen zal zeker het aantal branden dat tot ontwikkeling komt, terugdringen. Opleiding Het brandweerpersoneel van de Chinese Brandweer beschikt slechts over een minimale opleiding in repressief en preventief optreden en wordt niet opgeleid volgens een structuur zoals wij die kennen. 7

8 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Tijdens een oefenmiddag en een instructieavond die wij hebben georganiseerd, bleek het personeel wel over zeer groot enthousiasme en eensgezindheid te beschikken. Daarmee voldoen ze aan een voorwaarde die van cruciaal belang is voor het slagen van de verdere ontwikkeling van de brandweer. Veiligheid Bij het repressief optreden komen veel gevaren voor. Daarom is de kledij van de hulpverlener van groot belang. Deze moet zodanig zijn dat de hulpverlener op een verantwoorde wijze zijn taak kan uitvoeren. Zowel de Chinese Brandweer als de Stadsbrandweer van Sintang beschikt nauwelijks over beschermende kledij. Naast bluskleding ontbreekt het aan goed schoeisel en handschoenen. Zowel de Chinese Brandweer als de Stadsbrandweer maakt in het geheel geen gebruik van adembeschermende middelen. Bij de ontwikkeling van een brand komen echter vele giftige gassen en dampen vrij die de gezondheid van de mensen aanzienlijk kunnen schaden. Aanbevelingen Algemeen Het is wenselijk dat op korte termijn door de gemeente Sintang de nodige maatregelen worden getroffen bij bouw, inrichting en gebruik van objecten om de kans op het uitbreken van brand te verkleinen, een eenmaal uitgebroken brand te beperken, ongevallen door brand te voorkomen en de brandbestrijding te vergemakkelijken. In ons gesprek met de heer Mahmud, Hoofd Stadsbrandweer en Publieke Werken, en het districtshoofd drs. Milton Crosby, is dan ook aangedrongen op regel- en wetgeving om tot het bovenstaande te komen. 8

9 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië De bouwkundige brandpreventieve voorzieningen moeten, in volgorde van belangrijkheid, gericht zijn op: a. het bevorderen van de veiligheid van bij brand in gebouw aanwezige mensen en dieren b. het voorkomen en beperken van schade in en aan belendingen en omliggende bebouwing c. beperken van schade in en om het gebouw. Er moeten dus duidelijk brandbeveiligingsvoorschriften komen. De hier in op te nemen bepalingen kunnen betrekking hebben op: de samenstelling en ligging van de gebouwen de bouwmaterialen en/of constructies de inrichting het gebruik. In Nederland kennen we o.a. hiervoor: Bouwverordening Hinderwet Veiligheidswet Wet Gevaarlijke Stoffen Brandbeveiligingsverordening. Dit alles zal in de toekomst aandacht moeten krijgen. Hierdoor zal de veiligheid van de winkels en de woonkern beter worden en zal het brandgevaar aanzienlijk gereduceerd worden. Verder zal het nodige moeten gebeuren om de brandveiligheid van de winkels te garanderen. Bebouwing Een grote risicofactor is het vrijwel volledig ontbreken van brandwerende materialen, waardoor er snel branddoorslag naar neven- en bovengelegen ruimtes kan plaatsvinden. Een oplossing die de branddoorslag naar de neven- en bovengelegen ruimte enigszins kan beperken, is het bekleden van de ruimtes met gipsplaten. Dit moet zowel voor bestaande als nieuwe bebouwing plaatsvinden. Dit betekent voor de winkels dat er een hele inhaalslag moet komen. Maar als deze eenmaal is gerealiseerd, betekent dat ook tegelijk een verhoging van de brandveiligheid. Watervoorziening Het waterleidingnet van de gemeente is, vanwege onvoldoende capaciteit en het ontbreken van aansluitpunten, in de huidige vorm niet geschikt om gebruikt te kunnen worden voor bluswatervoorziening. 9

10 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Het bluswaterleidingnet van de Chinese Brandweer is een systeem dat, gezien de voorhanden zijnde mogelijkheden, toch als effectief kan worden beschouwd. Het is bewonderenswaardig hoe het bluswaterleidingnet tot stand is gekomen en hoe men steeds bezig is dit verder te optimaliseren. Een mogelijk zwak punt in de bluswatervoorziening via dit net is de manier waarop de zuigbuizen worden ingebonden. Dat is niet wenselijk bij een onderdeel dat van essentieel belang is bij het aanzuigen van het water. De bedrijfszekerheid van de bluswatervoorziening komt hierdoor in het geding. Het is overigens jammer dat dit bluswaterleidingnet alleen in het Chinese winkelgebied ligt. Voor de andere stadsdelen, waarvoor de Stadsbrandweer verantwoordelijk is, moet men het zonder dit bluswaterleidingnet stellen en is men in eerste instantie volledig afhankelijk van een tankwagen. Kleine blusmiddelen Een hele verbetering die al op korte termijn gerealiseerd kan worden, is het gebruik van kleine blusmiddelen. Bij een beginnende brand is de kans de brand te blussen met deze middelen zeer groot. We stellen dan ook voor dat er in iedere winkel een klein blusmiddel moet komen. De eigenaar van de winkel beschikt dan over een middel een beginnende brand te blussen en indien nodig is dan ook hulp met blusmiddelen uit andere winkels mogelijk. Door het gebruik van kleine blusmiddelen zullen vele branden niet kunnen uitgroeien tot grote branden. Het meest geschikte kleine blusmiddel voor de winkels is een sproeischuimblusser of poederblusser. De sproeischuimblusser is op een eenvoudige manier te hervullen; een klus die tegen vergoeding door de brandweer gedaan kan worden. Door brandweer en gemeente, zal campagne moeten worden gevoerd om het gebruik van kleine blusmiddelen te bevorderen, aangezien 85 procent van de beginbranden met kleine blusmiddelen geblust kan worden. Ons inziens is de aanschaf van kleine blusmiddelen door de winkeliers op korte termijn een zeker een haalbare kaart. 10

11 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië In een later stadium moeten er zeker slangenhaspels komen, als het gemeentelijk waterleidingnet geoptimaliseerd wordt. Dit is een van de actiepunten van de brandweer in de toekomst. Opleiding Tijdens ons werkbezoek zijn we reeds gestart met het instrueren van inzetprocedures. Probleem bij de instructie is dat er geen instructieboeken in het Indonesisch zijn die uitleg geven over de techniek en tactiek van de brandbestrijding. Wel is broeder Piet van Hoof, collega van Jacques Maessen, die als technische man de brandweerlieden bijstaat in de communicatie,bereid, om uit het boek van Brandwacht - Repressie relevante passages te vertalen en de Chinese Brandweer aan te reiken. Tijdens de instructie is gebleken, dat men op het gebied van deze materie nog niet zo op de hoogte is. Het is dan ook wenselijk bij een volgend bezoek de nodige lessen hierin te verzorgen, hetgeen een belangrijke stap in de kennis van het technisch en tactisch bestrijden van brand zou zijn. Een bezoek van enige brandweermensen uit Sintang aan ons in Nederland zou zeer nuttig zijn. Op deze manier zouden wij hun ook bekend kunnen maken met de methodiek en procedures van de brandbestrijding zoals wij die in Nederland kennen. Veiligheid Veiligheid heeft te maken met het voorkomen van ongevallen. Deze kunnen worden voorkomen door: het ontwikkelen van werken inzetprocedures voor het repressief optreden het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Tijdens ons bezoek aan de Brandweer Jakarta hebben we kunnen vaststellen dat hier gewerkt wordt met ademluchttoestellen. Dit is bij brandbestrijding een niet meer weg te denken adembeschermingsmiddel. De Chinese Brandweer en de Stadsbrandweer van Sintang beschikken hier over echter nog niet. Voor de veiligheid en de gezondheid van de brandweermensen is adembescherming dan ook een van onze speerpunten geworden. Bij veiligheid hoort ook dat de kleding van de mensen aangepast moet worden. Hierbij moet ook aandacht zijn voor gedegen schoeisel en handschoenen. 11

12 Rapportage werkbezoek brandweer Sintang West Kalimantan, Indonesië Verder moet wel rekening worden gehouden met het feit dat zij moeten werken in een omgeving waar dagtemperaturen van ± 30 graden Celsius heersen. Wij adviseren inzameling van gedragen kleding uit Nederland die zeker nog enige jaren voor overbrugging naar nieuwe kleding kan dienen (er is al een aantal uitrukpakken en helmen verzameld) of aankoop van nieuwe kleding. Ook ademluchttoestellen, ademluchtcilinders en maskers (zes stuks Chinese Brandweer en zes stuks Stadsbrandweer Sintang), zijn nodig voor de persoonlijke bescherming. Voor het vullen van de ademluchtcilinders moeten zij ook beschikken over één ademluchtcompressor. Bij ons bezoek aan het districtshoofd is aan hem gevraagd een aanbevelingsbrief te schrijven, om de invoer van deze materialen zonder belastingheffing te laten plaatsvinden. Zo n brief hebben we van hem ontvangen bestemd voor de Indonesische Ambassade in Den Haag, de Nederlandse Ambassade in Jakarta en de Brandweer Maastricht. Samenvattende Aanbeveling Tijdens het bezoek aan Sintang is een inventarisatie gemaakt van de tekorten ten aanzien van de brandveiligheid in de winkels en de materialen en opleidingen van de Chinese en de Stadsbrandweer. Deze inventarisatie moet een vervolg krijgen door: het opleveren van de verzamelde materialen het verzorgen van een opleiding in adembescherming en brandbestrijdingstechniek en tactiek voor zowel de Chinese Brandweer en de Stadsbrandweer van Sintang de aanschaf van kleine blusmiddelen door de winkeliers. Hierbij zal de Chinese Brandweer en de Stadsbrandweer een belangrijke stimulerende rol moeten spelen aandacht te besteden aan een goede samenwerking tussen de Chinese Brandweer en de Stadsbrandweer van Sintang breed overleg met de lokale overheid ten aanzien van de waterlevering voor de brandweer in het winkelgebied, de inrichting en bouwwijze van de winkels en de regelgeving met betrekking tot brandveiligheid. Chinese brandweer Sintang Stadsbrandweer Sintang 12

13