LEGAL ISSUES Hoe kunt u de grootste juridische valkuilen bij een bedrijfsovername vermijden? Top 30 Advocaten kantoren SPECIAL

Transcriptie

1 groei, durfkapitaal & bedrijfsovername Top 30 Advocaten kantoren + BAROMETER Overnamemarkt trekt weer aan INTERNATIONAAL Elektrische fietsen van QWIC in Europese steden VERMOGENSREGISSEUR Wat kunt u doen met tien miljoen? Dirk Scheringa Is met DS Factoring actief in de zakelijke kredietmarkt SPECIAL LEGAL ISSUES Hoe kunt u de grootste juridische valkuilen bij een bedrijfsovername vermijden? S E P / O K T / 9, 9 5 voor professionele ondernemers

2 woensdag 6 november, Hotel Houten, Utrecht Jaarcongres Overname Adviseurs 2013 Financiering in een nieuw perspectief! Initiatiefnemers:

3 We moeten steeds vaker zoeken naar creatieve financieringsoplossingen Anton Verbunt, voorzitter BrancheOrganisatie Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars De Nederlandse economie klimt langzaam uit het dal. Ook in de MKB-overnamemarkt komen de deals weer op gang. Grootste struikelblok is nog steeds de financiering van de transacties. Jaarcongres Overname Adviseurs 2013 Tijdens het Jaarcongres Overname Adviseurs wordt u als overnameprofessional bijgepraat over de nieuwste trends en ontwikkelingen op het gebied van overnamefinanciering. U ontmoet topexperts, financiële partijen en collega-adviseurs en krijgt in de verschillende workshops antwoord op de volgende vragen: Wat is er nog mogelijk met bancaire financiering? Wat zijn de nieuwste financieringsconstructies? Hoe vind ik alternatieve financiële partijen? Wat zijn belangrijke fiscaal/juridische aandachtspunten? Informatie & inschrijven Het Jaarcongres Overname Adviseurs vindt plaats op woensdag 6 november 2013 in Hotel Houten. Kijk voor meer informatie over het programma, workshops en sprekers op Sprekers Michiel Muller o.a Tango,Route Mobiel, Fashiolista.com Jan Vis BrightOrangeTalanton Bart van Someren Grant Thornton Dirk Scheringa DS Factoring Kennispartners:

4 INNOVATIE Opvouwbare zeecontainer Transport van lege zeecontainers kost wereldwijd jaarlijks 20 miljard dollar. Vooral voor havens als Rotterdam waar containers vol binnen komen, maar een derde van alle containers de haven leeg verlaat betekent dit een grote kostenpost. Reden genoeg voor het Nederlandse bedrijf Holland Container Innovations (HCI) om een opvouwbare container te ontwikkelen. HCI vroeg WBSO aan en na vijf jaar van ontwikkelen en testen is er sinds maart 2013 een volledig ISO-gecerti ceerde en gepatenteerde opvouwbare container gereed. Later dit jaar worden twee pilotprojecten opgestart waarbij zowel op zee als op land de containers zullen worden ingezet. Per project gebruikt HCI vier containers van veertig voet, die binnen een uur opgevouwen en opgestapeld kunnen worden tot het formaat van één container. Dit levert afhankelijk van de route een besparing van 25% in brandstofkosten op en een reductie van 15% in CO2-uitstoot. Om het project mogelijk te maken is via Agentschap NL gebruik gemaakt van een Innovatievoucher en een Innovatiekrediet vanuit het Innovatiefonds MKB+. Daarnaast is inmiddels een aantal investeerders ingestapt. Want volgens directeur Simon Bosschietter is de marktpotentie van zijn container groot. Jaarlijks komen er 3 miljoen nieuwe containers op de markt. Als we daar 1% van binnenhalen hebben we al een mooie business-case te pakken. Ook een innovatief idee? Heeft u ook een innovatief idee en zoekt u financiering om uw product verder te ontwikkelen? Agentschap NL helpt u op weg. Kijk op en 04 brookz september/oktober 2013

5 september/oktober 2013 brookz 05

6

7 INHOUD 52 Q&A Dirk Scheringa De gevallen directeur van de DSB Bank is met zijn nieuwe bedrijf DS Factoring bezig aan een opmerkelijke comeback in de nanciële wereld. Als ik 80 jaar ben, ga ik het wel wat rustiger aan doen. 42 Special Legal issues De contracten rondom een overnametransactie worden steeds uitgebreider. In deze special een uitgebreid overzicht van de belangrijkste juridische valkuilen. Met een praktijkcase, 7 handige tips en een top-30 van de belangrijkste advocatenkantoren. Thematafel Vermogensregie Een discussie op niveau met Hans Wilton (Wilton Investment Services), Roderik Bolle (Orchestra) en Pim Geeven (Compare Consult). 52 Dossier International Het Amsterdamse QWIC is fabrikant van elektrische etsen en scooters. De komende jaren focust het jonge bedrijf zich op de verkoop van de Hollandse scooter in steden als Londen, Berlijn en Amsterdam. We spelen in op de duurzame urban lifestyle. september/oktober 2013 brookz 07

8 COLOFON select 11 Nieuws Brookz Overname Barometer Overnamemarkt trekt aan Trend Overnames met gesloten beurs Jaarcongres Overname Adviseurs Financiering in een nieuw perspectief. 14 Overnameaward Nieuwe kwaliteitsprijs van de DCFA 16 Verkoophandleiding Hoe verkoopt u uw bedrijf? deals 22 deal 01 Jorgen Botermans MarktResponse 24 deal 02 Joost Ruiter, Jan Verhagen High Eye 26 Dealmakers Anne Huitema, Laura Schagen BuyInside vraag & aanbod 60 Koop-, participatie- en investeringsprofielen elk nummer 08 Colofon 09 Voorwoord Brookz is een uitgave van C365 Business Media Science Park XH Amsterdam Uitgever/hoofdredacteur Peter Rikhof Eindredactie Wietze Willem Mulder Vormgeving Wonderworks, Heemstede Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Rob Hartgers, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Koos Plegt, Sietske Raaijmakers, Koen van Santvoord, Koen van Veelen, Simon de Wilde Marketing Alex Turkawski Adverteren info@brookz.nl Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost 199 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 1 maand voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of ( 0,10 per minuut) Druk Kroonpress, Estland 2013 C365 Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. 08 brookz september/oktober 2013

9 redactioneel PETER RIKHOF Wat te doen met 30 miljoen? NA ALLE SOMBERE GELUIDEN OVER STIJGENDE WERKLOOSHEID, DALENDE KOOPKRACHT EN NAAR BANKKREDIET SNAKKENDE ONDERNEMERS zijn er gelukkig af en toe ook nog positieve berichten te melden. Want het aantal zeer rijke Nederlanders is vanaf vorig jaar met 85 gegroeid tot bijna Daarbij ging hun gezamenlijk vermogen met bijna tien procent omhoog naar 175 miljard euro, wat ongeveer gelijk is aan een vijfde deel van het Nederlandse bruto binnenlands product. Dit blijkt uit een onderzoek van het Amerikaanse Wealth-X, uitgevoerd in opdracht van de Zwitserse bank UBS. Superrijk zijn volgens de criteria van dit onderzoek personen met een netto vermogen van tenminste 30 miljoen euro. Nederland staat in de Europese rangorde op de achtste plaats, tussen Noorwegen en Rusland. Koploper is Duitsland, met bijna uiterst vermogende burgers. Nou kennen we allemaal het gezegde geld maakt niet gelukkig. Een levenswijsheid die de meeste mensen overigens niet kunnen baseren op eigen ervaringen. Daarom is het interessant om eens te horen van adviseurs, die deze zeer rijke Nederlanders tot hun clientéle mogen rekenen, hoe het nou werkelijk is om zo rijk te zijn. En dat blijkt dus inderdaad nog niet mee te vallen, zo valt verderop in dit nummer te lezen in een interview met een drietal adviseurs van vermogende particulieren en families (pag. 28 e.v.). Volgens deze vermogensregisseurs is rijkdom vaker een last dan een lust. Het kan je zo maar de hele dag bezig houden. Ik ken mensen die hebben hun vermogen verspreid over meerdere banken, aldus Pim Geeven van Compare Consult. Bij elke bank hebben ze een personal banker die ze wekelijks aan de lijn hebben met een beleggingsvoorstel of een nieuwe scale vluchtroute. Ze krijgen minimaal twee uitnodigingen per week voor een golftoernooi, tentoonstelling of een weekendje Formule-1 in Monaco. Dan hebben ze vaak meerdere huizen, meerdere auto s, een boot, een ex, een nieuwe vriendin; zo n iemand verliest gewoon het overzicht. Bovendien, iedereen wil opeens wat van je, wie kun je nog vertrouwen? Nou hoort u het ook eens uit de eerste hand: een zak met dertig miljoen knikkers is ook niet alles. Geniet dus vooral van het spel, de rest is alleen maar ballast. Peter Rikhof uitgever/hoofdredacteur peter@brookz.nl FOTO: MARCEL BAKKER september/oktober 2013 brookz 09

10 Zijn ratio en emotie bij u in evenwicht? Winnaar van: Van Oers Corporate Finance heeft jarenlange ervaring op het gebied van het waarderen van ondernemingen. Heeft u vragen over waarderingsvraagstukken inzake aanof verkoop van een onderneming, juridische geschillen, bedrijfseconomische heroriëntaties of vanuit fiscaal oogpunt? Neem vrijblijvend contact op met Alexander den Boer RV of John Knevels RV of kijk op Sterk in fusies en overnames

11 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername Overnamemarkt trekt aan EEN GROTER AANBOD van bedrijven zal voor meer deals zorgen op de Nederlandse MKBovernamemarkt, zo is de verwachting onder ondernemers, adviseurs en overname nanciers. Er ontstaat een nieuw evenwicht. Dat is de voornaamste uitkomst van de Brookz Overname Barometer, het halfjaarlijkse onderzoek van Brookz naar het sentiment op de MKB-overnamemarkt. Aan de enquête deden 312 Nederlandse ondernemers, adviseurs en nanciers van bedrijfsovernames mee. De ondervraagden van de barometer zijn sinds de nulmeting in september 2011 nog nooit zo optimistisch geweest over het aanbod van te koop staande bedrijven en het aantal overnamedeals (zie gra ek). De verwachte september/oktober 2013 brookz 11

12 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT VERKOOP Q&A stijging van het aantal bedrijven dat in de etalage komt te staan, is al vanaf september 2012 te zien. Opmerkelijk is ook de verwachting over de hoeveelheid succesvolle bedrijfsovernames; het aantal verwachte deals stijgt al twee jaar lang, met een forse toename in het afgelopen jaar. Verkopende ondernemers moeten wel rekening houden met een lagere prijs voor hun bedrijf dan een jaar geleden, menen de deelnemers. Maar ten opzichte van een halfjaar eerder neemt de gemiddelde transactieprijs weer licht toe. Daarmee lijkt de markt een nieuw prijsevenwicht gevonden te hebben. Kopers en verkopers raken gewend aan de nieuwe realiteit dat het verkrijgen van geld niet meer vanzelfsprekend is, zegt overname-adviseur Anton Verbunt van het Centrum voor Bedrijfsopvolging en voorzitter van de Brancheorganisatie Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars (BOBB). Dat er dan een lagere prijs betaald wordt, is een logisch gevolg van de verdiencapaciteit van een bedrijf. Die prognose is altijd rooskleuriger bij een verkoper dan bij een koper, maar ze lijken inmiddels steeds dichter bij elkaar te komen. Deal or no deal? Van de kopers die in de markt zijn om een bedrijf over te nemen, denkt bijna veertig procent dat ze nog dit jaar een overname zullen doen. Maar de groep met (potentiele) overnemers is redelijk verdeeld, want 29,8 procent zegt resoluut nee op de vraag of ze verwachten dit jaar nog een bedrijf te kopen. Daarnaast geeft 31,9 procent aan het nog niet te weten. Van de verkopers die hun bedrijf willen overdragen, verwacht 54,9 procent dat ze dit jaar de onderneming nog verkopen. Slechts 17,9 procent heeft geen idee of het dit jaar nog tot een bedrijfsverkoop komt en 27,2 procent kan met zekerheid zeggen dat er dit jaar geen deal meer komt. Meer dan de helft van de ondervraagden (58,8 procent) verwacht dat het verkrijgen van nanciering voor een bedrijfsovername makkelijker of in ieder geval op hetzelfde niveau blijft als een halfjaar geleden. Toch ziet nog altijd 56,1 procent van de ondervraagden de nanciering als grootste knelpunt van het niet slagen van deals op de MKB-overnamemarkt. Financieringsbronnen Naast de vaste terugkerende vragen over vraag, aanbod en transactieprijzen stonden in deze vijfde editie van de Brookz Overname Barometer de verschillende - nancieringsbronnen van een bedrijfsovername centraal. Hoe is de nanciering van een hedendaagse bedrijfsovername opgebouwd? Welke nancieringsbronnen zijn de afgelopen jaren belangrijker geworden? En welke nancieringsbronnen gaan een grotere rol spelen in de nabije toekomst bij een deal? De deelnemers van de barometer zien momenteel vooral het eigen vermogen van de koper, de achtergestelde lening verstrekt door de verkoper (vendor loan) en een lening van de bank als de drie belangrijkste nancieringsbronnen bij een overname. Daarbij moet de kanttekening geplaatst worden dat een bijdrage door een informal investor vlak achter de banklening staat. Vooruitkijkend naar de nabije toekomst zien de ondervraagden vooral een belangrijkere rol weggelegd voor de particuliere investeerder. De echte informal investor investeert nog altijd eerder in de wat kleinere bedrijven in een groeifase, aldus overname-adviseur Hans Minnaar van Florijnz Corporate Finance en voorzitter van de Dutch Corporate Finance Association (DCFA). Op de MKB-overnamemarkt zie ik ze ook regelmatig in overnames bij herstructureringen. Verder wordt de rol van de banken de komende jaren overgenomen door nieuwe initiatieven, zoals Ondernemend Oranje Kapitaal (OOK) van de ING. Ondernemers, adviseurs en nanciers van bedrijfsovernames verwachten overigens niet dat crowdfunding een signi cante nancieringsbron wordt bij de koop van een bedrijf, hoewel deze vorm van kapitaal ophalen een grotere rol wordt toegedicht dan een lening van de bank bij een deal in Minnaar: Mijn persoonlijke mening is dat crowdfunding op de korte termijn een aanvullende rol kan spelen bij een overname. Maar op de lange termijn kan het fout gaan. Ik zie nu al voorbeelden waarbij crowdfunding is verstrekt aan ondernemers en waarvan ik voorzie dat de ondernemer in de problemen komt met de terugbetaling. Dan is het zomaar gedaan met het vertrouwen. Trend verwachting van toename Financieringsbronnen 2014/ Meer belangrijk 1. Informal investor 2. Eigen middelen 3. Achtergestelde lening Minder belangrijk 1. Banklening 2. Factoring/leasing 3. Borgstellingskrediet 75 HY HY HY HY HY Aanbod bedrijven Aantal overnamedeals Gemiddelde prijzen 12 brookz september/oktober 2013 tekst PETER RIKHOF

13 Trend Fusie in plaats van overname BIJ GEBREK aan nanciering wordt de overname steeds vaker ingeruild voor een fusie. Samen verder groeien met gesloten beurzen. Op eigen kracht verder groeien is in deze crisistijd voor veel ondernemers geen sinecure. Daarnaast ontberen veel bedrijven de nanciële middelen voor een actieve buy and build-strategie. Dus blijft er nog maar één oplossing over voor ondernemers die toch een stap willen maken: fuseren in plaats van overnemen. Een fusie verbetert de marktpositie en biedt vaak directe inkoopvoordelen en besparingen op de overhead. Het grootste voordeel van een fusie ten opzichte van een overname is dat er in principe geen contante middelen of extra nanciering nodig is om de nieuwe combinatie mogelijk te maken. Bij een fusie vindt er in principe een aandelenruil plaats met gesloten beurzen. De partners krijgen ieder een kleiner aandeel in een grotere combinatie. Alleen de relatieve waardering van de bedrijven is van belang, want die bepaalt wie hoeveel aandelen krijgt in de nieuwe combinatie. Hoewel samen verder groeien in principe aantrekkelijker is dan alleen doormodderen, zitten er nog wel een paar andere haken en ogen aan deze barterdeal. Want wie wordt de baas in de nieuwe combinatie en hoe zorg je ervoor dat de beide bedrijven ook echt één geheel gaan vormen? In het verleden bleken deze twee issues bij menig fusie vaak een struikelblok om van de nieuwe combinatie een succes te maken. Aan de andere kant is niets doen voor veel ondernemers op dit moment ook geen optie. Wie niet waagt, die niet wint. Events Jaarcongres Overname Adviseurs 2013 DE OVERNAMEMARKT komt langzaam weer op gang. Maar de nanciering van transacties is nog steeds een groot probleem. Wat zijn de alternatieven voor de bank? Deze vraag staat centraal tijdens het Jaarcongres Overname Adviseurs dat zal plaatsvinden op woensdag 6 november in Hotel Houten te Utrecht. Het congres wordt georganiseerd door de BrancheOrganisatie Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars (BOBB) in samenwerking met Brookz en is bedoeld voor overnameadviseurs en verder iedereen die professioneel bij bedrijfsoverdracht betrokken is. Tijdens het congres zullen de nieuwste trends en ontwikkelingen op het gebied van overname nanciering uitgebreid worden besproken. Deelnemers krijgen antwoord op vragen als: Wat is er nog wél mogelijk met bancaire nanciering? Wat zijn de nieuwste nancieringsconstructies en alternatieve - nanciële partijen? En wat zijn belangrijke scaal/juridische aandachtspunten? Naast keynote-presentaties van Michiel Muller (ex Tango/Route Mobiel, nu Fashiolista.com) en Dirk Scheringa (DS Factoring) kunnen deelnemers kiezen uit meer dan 10 verschillende workshops die dieper ingaan op het nancieren van een bedrijfsovername. Deze workshops zullen worden verzorgd door Adriaan Hendrikse (NPEX), Carlo van der Weg (Credion), Adriaan de Buck (KienhuisHoving), Ronald van Rijn (JBR), Bart van Someren (Grant Thornton), Michael Lucassen (TIIN Capital), Martin Kortstee (Rabobank) en Jan Vis (BrightOrangeTalanton). Centraal onderdeel van de workshops is de Masterclass Overname nanciering waarbij aan de hand van twee praktijkvoorbeelden diepgaand zal worden ingegaan op hoe een nancieringstraject van een bedrijfsovername/overdracht kan worden aangepakt. De totale Masterclass Overname nanciering bestaat uit 3 workshops die samen één geheel vormen en onderling op elkaar zijn afgestemd. Aansluitend zal in een plenaire paneldiscussie de casus en de belangrijkste uitkomsten nog eens worden gedeeld met de zaal. De dag zal worden afgesloten met een informatiemarkt en een diner-buffet. Kijk voor meer informatie en inschrijving op september/oktober 2013 brookz 13

14 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT VERKOOP Q&A Overnameaward EEN MOOIE DEAL kan niet genoeg aandacht krijgen, dachten ze bij de Dutch Corporate Finance Association. En dus wordt begin 2014 voor het eerst de DCFA Deal of the Year Award uitgereikt, een kwaliteitsprijs voor de beste teamprestatie op het gebied van M&A en corporate nance. Je kunt niet zeggen dat er geen prijzen te winnen zijn in M&A-land. Alleen al bij het jaarlijkse M&A-feestje van Alex van Groningen worden ieder jaar meer dan 85 personen in zeventien verschillende categorieën genomineerd en kent iedere categorie een winnaar en een eigen award. Toch vonden een aantal leden van de Dutch Corporate Finance Association (DCFA), een landelijke netwerkvereniging voor nanciële professionals, dat er nog ruimte is voor een serieuze vakjuryprijs. Volgens bestuurslid en mede-initiatiefnemer Arne Hamers, in het dagelijks leven investment director bij ABN AMRO Participaties, zijn de bestaande awards veelal gesponsord en is het vaak ook niet geheel duidelijk op basis waarvan de prijzen zijn toegekend. Dat is niet auw bedoeld hoor, maar wij denken dat een serieuze kwaliteitsprijs een waardevolle aan vulling kan zijn voor het vakgebied van corporate nance-professionals, zeker in het middensegment van de markt. Multidisciplinair Daarom heeft de DCFA vlak voor de zomer een eigen initiatief in het leven roepen, waarbij het niet zozeer gaat om de dealsize, maar vooral om het multidisciplinaire karakter, creativiteit, deskundigheid en de behaalde resultaten. Alle leden van de DCFA kunnen één of meerdere deals voordragen voor een nominatie. De deals moeten in 2013 gesloten zijn, dat wil zeggen: de koopovereenkomst en/of de levering van de aandelen of de activa moet in 2013 hebben plaatsgevonden. Genomineerde deals dienen een Nederlands aspect te hebben. De koper, de verkoper of de target dienen Nederlands te zijn. Transacties tussen Nederlandse en buitenlandse partijen kunnen wel worden genomineerd. De omvang van de transactie is voor het bepalen van de winnaar niet relevant. Hamers: Er geldt geen drempel ten aanzien van de omvang van de transactie, deals vanaf een koopsom van 1,- euro kunnen genomineerd worden. De winnaar van de DCFA Deal of the Year Award zal worden gekozen door een onafhankelijke vakjury op basis van nominaties door leden van de DCFA. De vakjury wordt benoemd door het bestuur van de DCFA en zal bestaan uit ten minste 3 leden. Bij het bepalen van de winnaar zal o.a. worden gekeken naar creatieve oplossingen die bedacht zijn om de transactie tot een goed einde te brengen en in hoeverre deze oplossingen een multidisciplinair karakter hadden Uit de inzendingen worden drie nalisten gekozen, die een bijzondere vermelding zullen verkrijgen. De uiteindelijke prijsuitreiking zal plaatsvinden tijdens een feestelijke bijeenkomst in januari Daarbij zullen de Deal of the Year en het hierbij betrokken dealteam uitgebreid in de spotlights worden gezet. Middenmarkt Volgens Hamers vindt de DCFA het van belang dat er meer aandacht komt voor deals in het middensegment, transacties met een dealwaarde tot 50 miljoen euro. Veel aandacht in de media gaat altijd uit naar de grote corporate deals, maar dat is nog geen vijf procent van de totale M&Amarkt. Het overgrote deel van de overnametransacties vindt plaats in het segment onder de honderd miljoen euro, maar daar hoor je zelden iets van. Als wij met onze Deal of the Year Award deze markt en de mensen die erbij betrokken zijn wat meer zichtbaarder kunnen maken, is wat mij betreft de opzet al geslaagd. Meer informatie: 14 brookz jseptember/oktober 2013 tekst KOEN VAN VEELEN

15

16 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT VERKOOP Q&A Verkoophandleiding VOOR ONDERNEMERS die overwegen hun bedrijf te verkopen, is er sinds kort het boek Hoe verkoop ik mijn bedrijf? Een nuttige handleiding die veel cruciale fouten kan voorkomen. Een bedrijf verkopen is voor de meeste ondernemers de grootste zakelijke transactie van hun leven. Toch is het opvallend hoe slecht veel entrepreneurs zijn voorbereid op zo n verkooptraject: niet gehinderd door enige kennis van zaken wordt nog regelmatig vrij impulsief besloten het bedrijf in de etalage te zetten. En dat is jammer, vinden Koen van Santvoord en Wietze Willem Mulder, auteurs van boek Hoe verkoop ik mijn bedrijf? Daarom worden in hun boek (ondertitel: Exit-strategieën voor de professionele ondernemer ), stap voor stap alle fasen van het verkoopproces uitgebreid behandeld: van het verkoopklaar maken tot het vinden van de juiste koper en het spelen van het onderhandelingsspel. Nieuwe generatie verkopers De MKB-overnamemarkt is de laatste jaren behoorlijk opgeschud. De grootste verandering voor verkopende ondernemers is naast het noodgedwongen mee- nancieren van de deal dat de kopers niet meer in rijen van vier op de stoep staan. Verkopers moeten steeds vaker zelf actief op zoek een juiste opvolger. Met deze nieuwe realiteit voor ogen is Hoe verkoop ik mijn bedrijf? ook geschreven. Het is bedoeld voor alle ondernemers die de komende jaren van plan zijn hun bedrijf te verkopen. Naast de oudere babyboomgeneratie zijn dat steeds vaker succesvolle twintigers, dertigers en veertigers die niet wachten tot hun pensioen om de onderneming van de hand te doen, maar heel bewust naar een exit toewerken. Zoals Bernd Damme, een 23-jarige ondernemer die zijn eerste bedrijf Eyewear.nl vorig jaar succesvol verkocht aan een strategische koper. Nu richt hij zich volledig op zijn tweede bedrijf Pelliano, dat hij met zijn medeoprichters binnen enkele jaren weer groot wil maken. Wij vinden het leuker om een idee in de markt te zetten dan een bedrijf jarenlang te managen, zegt Damme in Hoe verkoop ik mijn bedrijf? Daar is onze strategie ook vanaf dag één op gericht, want bij de start van Pelliano spraken we met elkaar af dat we binnen vijf jaar een exit willen. Geplande exit In het boek komen naast Damme nog andere ondernemers aan het woord die hun bedrijf de afgelopen jaren hebben verkocht. Daarbij bestonden de kopers zowel uit externe particulieren, eigen werknemers als strategische kopers uit binnen- en buitenland. Wat opvalt is dat alle succesvolle be drijfsoverdrachten één overeenkomst hebben: in alle gevallen had de verkopende ondernemer zich grondig voorbereid. Wanneer ondernemers hun bedrijf willen verkopen, denken velen aan het maken van een eindsprint; nog gauw even met de stofkam erdoor. Zo werkt een succesvolle voorbereiding niet, zegt de geïnterviewde Aldebert Wiersinga, die de afgelopen jaren meerdere ICT-bedrijven succesvol heeft verkocht. Je moet in feite vanaf de start van een bedrijf ook al naar de exit toewerken. Waarbij je van tevoren al gaat plannen wanneer, aan wie en tegen welke prijs je zou willen verkopen. Door op die manier het bedrijf strategisch verkoopklaar te maken, wordt je ook niet overvallen als er zich ineens een koper meldt. Want het geheim van een succesvolle bedrijfsverkoop zit m altijd in het voortraject brookz jseptember/oktober 2013 tekst PETER RIKHOF

17 De grootste onafhankelijke bedrijfsovername specialist Bent u op zoek naar een bedrijf dat te koop staat en geschikt is voor u of denkt u er juist aan uw eigen bedrijf te koop te zetten? Dan bent u bij Marktlink Fusies & Overnames aan het juiste adres. Wij zijn adviseur bij de aan- en verkoop van bedrijven zowel nationaal als internationaal. Wij begeleiden zowel kopers (MBI, Strateeg of PE) als verkopers bij het totale proces van het zoeken naar partijen, dealmaking, financiering tot de (juridische) afronding. Op basis van onze ervaring en pragmatische aanpak brengen wij 95% van de opdrachten die wij oppakken samen met de betreffende ondernemer tot een goed einde! Amsterdam Deventer Gouda

18 groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT VERKOOP Q&A Dirk Scheringa (Grijpskerk, 21 september 1950) begon na de mulo zijn carrière in 1972 als wachtmeester bij de rijkspolitie. In 1975 richtte hij samen met zijn vrouw Baukje Scheringa-de Vries Buro Frisia op, een intermediair die zich bezig hield met de verkoop van consumentenkredieten. In 1993 werd Scheringa voorzitter van voetbalclub AZ en startte in 1995 het Scheringa Museum voor Realisme. In 1998 richtte Scheringa DSB Groep op, dat in 2005 een bankvergunning van De Nederlandsche Bank kreeg. De bank ging op 19 oktober 2009 failliet. In 2011 keerde Scheringa terug in de financiële wereld met de oprichting van DS Factoring, een factormaatschappij voor ondernemers. Daarnaast heeft hij nog een sprekersburo (Homerus) en Interrocks, een zakelijk netwerk dat ondernemers helpt met geld, kennis en coaching. 18 brookz oktober 2012

19 Q&A DIRK SCHERINGA. Ondernemer select Er zijn altijd kansen VIER JAAR NA DE INEENSTORTING van zijn zakenimperium is Dirk Scheringa opnieuw actief in de nanciële wereld. Met DS Factoring biedt Scheringa ondernemers de mogelijkheid facturen direct te incasseren. De ambities zijn weer groot. We gaan uiteraard voor de eerste plaats. Het is even wennen om Dirk Scheringa (63) te ontmoeten in een klein kantoorpand op een industrieterrein in het Noord-Hollandse Obdam. Behalve een secretaresse die voor de kof e zorgt en een collega die af en toe langsloopt, is hij alleen. Niks wekelijkse Raad van Bestuur-vergaderingen, verplaatsingen met de privéhelikopter, ontmoetingen met de koningin of tv-optredens bij Pauw & Witteman. De wereld van de man die voorheen aan het hoofd stond van de DSB Bank, voetbalclub AZ en zijn eigen Scheringa Museum, is weer heel overzichtelijk geworden. Sinds het faillissement van de DSB Bank op 19 oktober 2009 is het relatief stil geweest rondom Scheringa. Wat overigens niet wil zeggen dat de geboren Groninger ook stil heeft gezeten. Vrijwel direct na het faillissement werd hij overstelpt met aanvragen voor lezingen in het land en honderden ondernemers die hem benaderden voor advies. Dit resulteerde in de oprichting van sprekersbureau Homerus (waar o.a. Louis van Gaal, Peter R. de Vries en kapitein Marco Kroon te boeken zijn) en Interrocks, een netwerk van coaches en investeerders, dat ondernemers helpt bij het realiseren van hun zakelijke plannen. Veruit zijn belangrijkste activiteit op dit moment is het bedrijf DS Factoring, dat of cieel op 1 januari 2012 van start is gegaan. Met DS Factoring speelt Scheringa in op de groeiende behoefte van MKB-bedrijven aan werkkapitaal en liquiditeit. Hij doet er zelf nogal luchthartig over, maar wie goed luistert, hoort Scheringa denken dat DS Factoring zomaar eens zou kunnen uitgroeien tot een nieuw zakelijk succes. Want na alles wat hij heeft meegemaakt is zijn passie voor het ondernemerschap nog steeds onverminderd groot. Als ik 80 jaar ben, ga ik het wel wat rustiger aan doen. U was na ruim dertig jaar ondernemen op 19 oktober 2009 in een keer alles kwijt; uw bedrijf, uw vermogen, uw hobby s. Hoe verwerk je zoiets? Het was inderdaad een bijzondere situatie. Maar je moet je herpakken, het leven gaat verder. Privé hebben wij altijd vrij sober geleefd. Dus voor ons gevoel hoefden we niet een gigantische stap terug te doen. Belangrijk is dat je gezond en t blijft, dat is aardig gelukt. Het heeft ook met je opvoeding te maken. Ik kom uit een eenvoudig gereformeerd gezin. Niet zeuren, doorgaan, het werd ons thuis met de paplepel ingegoten. Nooit de behoefte gehad om even afstand te nemen en te reflecteren? Nee, ik heb niet één seconde gedacht: even rust nemen. Bovendien moest thuis de schoorsteen ook blijven roken. Stilzitten was geen optie, ik moest gewoon weer aan de bak. De ene dag had u nog een onderneming met 2000 medewerkers, de volgende dag was alles in een keer voorbij. Viel u dan niet in een zwart gat? tekst PETER RIKHOF en WIETZE WILLEM MULDER / fotografi e MARCEL BAKKER september/oktober 2013 brookz 19

20 select groei, waardecreatie & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT VERKOOP Q&A Nee, ik bleef het gek genoeg razend druk houden. De dag nadat ik bij mijn bank stopte, heb ik direct een oud-secretaresse aangenomen. Ik kreeg vele duizenden steunbetuigingen uit het hele land, gaf drie lezingen per week en ontving honderden s van ondernemers die eens een kop kof e met mij wilden drinken. Wat zochten die ondernemers dan bij u? Ze waardeerden mij als ondernemer en wilden graag mijn advies. Dat kon gaan over een zakelijk probleem of over een nieuw bedrijfsconcept dat ze hadden bedacht. Van een aantal van deze bedrijven ben ik ook adviseur geworden. Hoe kwam u op het idee om een factoringmaatschappij te beginnen? Dat idee kwam niet van mij, maar van één van die ondernemers met wie ik een kop kof e heb gedronken. Vervolgens ben ik me eens in die markt gaan verdiepen en kwam al vrij snel tot de conclusie dat het een interessante groeimarkt is. Aan de andere kant worden de facturen van diezelfde ondernemers Nee, ik heb niet één seconde gedacht: even rust nemen. Bovendien moest thuis de schoorsteen ook blijven roken steeds later betaald; sommige grote bedrijven hanteren betalingstermijnen van 90 dagen of meer, dat is bijna crimineel. Door het overnemen en direct uitbetalen van deze facturen helpen wij ondernemers om hun liquiditeit te vergroten of geld vrij te spelen om verder te groeien. DS Factoring is na half jaar voorbereiding op 1 januari 2012 officieel van start gegaan. Waar staat het bedrijf nu? We werken hier met zes personen en hebben momenteel ongeveer honderd klanten met een omzet tussen de één en vijftien miljoen euro. Er is een grote variatie in het type bedrijven dat bij ons komt. Dat varieert van een chaletbouwer tot uitzendbureaus en ondernemingen in de kabelindustrie. Het zijn meestal bedrijven die een ink stuk moeten voor nancieren of extra werkkapitaal nodig hebben omdat ze groeien. Vroeger was dat gewoon een telefoontje naar de bank, maar die bedrijven krijgen nu allemaal nul op het rekest. Op uw website belooft u Liquiditeit binnen 24 uur. Gaat het echt zo snel? Ja, mits een ondernemer al zijn nanciële documenten, zoals jaarrekeningen en actuele exploitatiebegrotingen, in een keer aanlevert. Anders duurt het langer. Maar als we direct onze checks kunnen doen en de beoordeling is kredietwaardig, dan betalen we binnen 1 à 2 dagen tot 100% van de factuurwaarde uit. We kijken daarbij wel naar het totale nanciële plaatje: hoeveel liquiditeit heeft de ondernemer echt nodig? We vragen eerst: na hoeveel dagen was u gewend om betaald te worden? Laat dat dertig dagen zijn, dan betalen we ook dertig dagen. Dat is namelijk al weer veel goedkoper voor de ondernemer. Loopt u niet het gevaar dat ondernemers de facturen van hun dubieuze debiteuren aan u verkopen en de goede debiteuren zelf innen? Nee, zo werkt het niet, wij werken volgens het Amerikaanse model. Daarbij blijft het betalingsrisico bij de ondernemer. Mocht de klant van de ondernemer uiteindelijk niet betalen, dan krijgt de ondernemer zijn factuur weer terug. Daardoor is iedereen scherp en kunnen we de kosten laag houden. Een alternatief zou zijn om het betalingsrisico te verzekeren, maar dan is de ondernemer veel duurder uit. Is factoring ook een optie voor bedrijven bij wie het water tot aan de lippen staat? Absoluut niet. Wij werken alleen met bedrijven die nancieel gezond zijn. We zijn zeker niet het laatste redmiddel voor ondernemers die in de nanciële problemen zitten. Dat klinkt misschien hard, maar zo is het wel. Een paar maanden geleden zocht u zelf investeerders voor uw bedrijf. Heeft u die inmiddels gevonden? We hebben inmiddels voldoende investeerders voor de huidige fase waarin we zitten, maar we zijn doorlopend op zoek naar nieuwe funders. Want ook wij groeien en hebben dus steeds meer geld nodig. Dat moet met uw netwerk toch geen probleem zijn? Er zijn inderdaad veel oude relaties die meedoen, waaronder ook Louis van Gaal. Maar als je nog mensen weet, houden we ons aanbevolen. Wat heeft u investeerders te bieden dan? Aan professionele marktpartijen die minimaal honderdduizend euro inleggen, bieden we een rente van 5%, oplopend tot 7% bij een looptijd van vijf jaar. De rente wordt maandelijks uitgekeerd. Waar wilt u naartoe met DS Factoring? Wij focussen ons op stabiele groei. Ik doe geen uitspraken over ons marktaandeel. Bij AZ zeiden we al- 20 brookz september/oktober 2013