Eindtermendocument MK-EIT

Transcriptie

1 Eindtermendocument MK-EIT Middenkaderfunctionaris elektrotechnische installatietechniek (Niveau 4) Pagina 1

2 1 Typering van de kwalificatie Naam van de kwalificatie Gebruikte bronnen Beroepstypering Beroepsvereisten Niveau van de kwalificatie Plaats in de kwalificatie structuur Trends Betrokken beroepsorganen 6 2 Typering van de opleiding Naam van de opleiding Nieuwe of bestaande opleiding Niveau van de opleiding Studiebelasting Leerweg en percentages beroepspraktijkvorming / stage Typering van de deelkwalificaties en het aantal studiebelastingsuren per deelkwalificatie Deelkwalificatie basisvaardigheden energietechniek Deelkwalificatie maatschappelijk culturele vorming Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren 9 elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren 9 elektrische utiliteitsinstallaties Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren 9 elektrische industriële installaties (voedende installaties) Deelkwalificatie algemene vaardigheden 9 middenkaderfunctionaris elektrotechniek Deelkwalificatie doorstroom HBO elektrotechniek Deelkwalificatie algemene ondernemersvaardigheden 10 (AOV) Pagina 2

3 2.6.9 Deelkwalificatie bedrijfstechniek Deelkwalificatie Installeren van geïntegreerde 10 elektrische installaties Deelkwalificatie Commerciële techniek Deelkwalificaties vereist voor diplomering Bekostiging 11 3 Doorstroming Vooropleidingeisen Doorstroming na voltooiing van de opleiding Wijze van raadpleging van VSBO en SBO 12 4 Advies van de Raad van Onderwijs en Arbeidsmarkt Inhoud van het advies van de ROA Verwerking van het advies 13 5 Eindtermen 14 Pagina 3

4 1 Typering van de kwalificatie 1.1 Naam van de kwalificatie Middenkaderfunctionaris elektrotechnische installatietechniek (MK-EIT) 1.2 Gebruikte bronnen Aan de omschrijving van de opleiding Middenkaderfunctionaris Elektrotechnische Installatietechniek (niveau 4) heeft de volgende informatiebron ten grondslag gelegen: Aanbiedingsformulier eindtermen document MK-EIT, Crebo-code 10237, 17 augustus 2000 van VEV (Stichting Landelijk orgaan beroepsonderwijs elektrotechniek) 1.3 Beroepstypering De Middenkaderfunctionaris elektrotechnische installatietechniek is over het algemeen werkzaam bij elektrotechnische installatiebedrijven en verricht ontwerpwerkzaamheden en/of laat installatiewerkzaamheden verrichten ten behoeve van laagspanningsinstallaties in woningen, utiliteitsgebouwen en industrie. 1.4 Beroepsvereisten De werkzaamheden van de beroepsbeoefenaar worden verricht volgens de voorschriften en / of bepalingen voor veiligheid NEN 3140 en NEN Niveau van de kwalificatie De beroepsbeoefenaar is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen takenpakket en moet zich daarvoor ook tegenover collega's kunnen verantwoorden (niet- hiërarchisch). Daarnaast draagt hij een hiërarchische verantwoordelijkheid. Hij controleert en begeleidt het toepassen van geautomatiseerde routines en standaardprocedures door anderen. De verantwoordelijkheid kan tevens betrekking hebben op afbreukrisico planning, administratie, beheer en de uitvoering van installatiewerkzaamheden. Ook combineert en bedenkt hij nieuwe procedures. Het betreft specialistische vaardigheden en beroepsonafhankelijke vaardigheden. Pagina 4

5 1.6 Plaats in de kwalificatie structuur Niveau 4 TSI Technicus Sterkstroom Installatie TBI Technicus Bedrijf Installatie MK-EIT Middenkader functionaris Energie en Installatie Techniek MK-AEN Middenkader functionaris Automatisering en energietechniek MK-TMA Midenkader functionaries Telematica Niveau 3 EMSI Eerste Monteur Sterkstroom Installatie EMBI Eerste Monteur Bedrijf Installatie Niveau 2 MSI Monteur Sterkstroom MBI Monteur Bedrijfs- installatie Niveau 1 AMSI Assistent Monteur Sterkstroom Installatie Pagina 5

6 1.7 Trends In de nabije toekomst is er een steeds grotere vraag naar Middenkaderfunctionarissen en HBO-ers. In dit kader wordt deze opleiding (MK-EIT) gegeven als opstap naar een HBO opleiding of als eindopleiding. 1.8 Betrokken beroepsorganen Voordat men met de eindtermen was begonnen, heeft men feedback gehad van de representanten van CURACAO DRYDOCK COMPANY en REFINERIA ISLA (CURACAO) NV. Op deze bijeenkomst is men ingelicht wat er wordt verwacht van de verschillende niveau s op het gebied van elektrotechniek. Pagina 6

7 2 Typering van de opleiding 2.1 Middenkaderfunctionaris elektrotechnische installatietechniek (MK-EIT) 2.2 Deze opleiding wordt reeds op Curaçao gegeven. Een en ander moet aan de huidige opleiding aangepast worden. De wijze waarop getentamineerd wordt, wordt vervangen door een nieuwe methode, welke gebaseerd zal zijn op de onderhavige eindtermen. 2.3 Niveau van de opleiding Middenkader opleiding Niveau Studiebelasting De studiebelasting is in totaal 6400 sbu s 2.5 Leerweg en percentages beroepspraktijkvorming / stage Voor de beroepsopleidende leerweg: 15-60% Pagina 7

8 2.6 Typering van de deelkwalificaties en het aantal studiebelastingsuren per deelkwalificatie Typering deelkwalificatie Code deel- Aantal categorie Externe Kwalificatie sbu s legitimering ja/nee Basisvaardigheden energie- DK A ja techniek Maatschappelijk-culturele DK A nee vorming Ontwerpen, begroten en DK A ja opleveren elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties Ontwerpen, begroten en DK A ja opleveren elektrische utiliteitsinstallaties Ontwerpen, begroten en DK A ja opleveren elektrische industriële installaties Algemene vaardigheden DK A nee middenkaderfunctionaris elektrotechniek Doorstroom HBO elektro- DK B nee techniek Algemene ondernemers- DK B ja vaardigheden(aov) Bedrijfstechniek (BT) DK B ja Installeren geïntegreerde DK A ja elektrische installaties Commerciële techniek DK B nee Legenda: A = verplichte deelkwalificatie B = verplichte keuze-deelkwalificatie C = vrije keuze deelkwalificatie Deelkwalificatie basisvaardigheden energietechniek Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist basisvaardigheden bij te brengen in de energietechniek. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande kennis en/of vaardigheden, vanuit een juiste houding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures. Pagina 8

9 2.6.2 Deelkwalificatie maatscappelijk-culturele vorming Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen om te kunnen functioneren in de samenleving en in arbeidsorganisaties. De cursist kan dus voor zichzelf opkomen Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursisten vaardigheden bij te brengen in het ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties. Dit wordt gedaan vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren elektrische utiliteitsinstallaties Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursisten vaardigheden bij te brengen in het ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties. Dit wordt gedaan vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures Deelkwalificatie ontwerpen, begroten en opleveren elektrische industriële installaties (voedende installaties) Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursisten vaardigheden bij te brengen in het ontwerpen, begroten en opleveren van industriële elektrische installaties (voedende installaties). Dit wordt gedaan vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures Deelkwalificatie algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris elektrotechniek Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen in de algemene vaardigheden voor de middenkaderfunctionaris elektrotechniek. Dit wordt gedaan vanuit een juiste houding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures Deelkwalificatie doorstroom HBO elektrotechniek Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen, waar nodig met inachtneming van de voorschriften en / of bepalingen voor veiligheid NEN 3140 en NEN Pagina 9

10 2.6.8 Deelkwalificatie algemene ondernemersvaardigheden (AOV) Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen In algemene ondernemersvaardigheden Deelkwalificatie bedrijfstechniek Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen, In de bedrijfstechniek Deelkwalificatie Installeren van geïntegreerde elektrische installaties Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen in geïntegreerde elektrische installaties ten behoeve van woningen en utiliteitsgebouwen. Dit wordt gedaan vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures Deelkwalificatie Commerciële techniek Deze deelkwalificatie heeft als doel om de cursist vaardigheden bij te brengen in het commercieel opereren op middenkaderniveau in een technische omgeving, zowel industrie- als consumentengericht. Dit wordt gedaan vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke werkinstructies en procedures. 2.7 Deelkwalificaties vereist voor diplomering Verplichte deelkwalificaties: DK 3401 Basisvaardigheden energietechniek DK 4000 Maatschappelijk-culturele vorming DK 4005 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties DK 4006 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische utiliteitsinstallaties DK 4007 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische industriële installaties (voedende installaties) DK 4084 Installeren geïntegreerde elektrische installaties DK 4017 Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris elektrotechniek Pagina 10

11 Verplichte keuze-deelkwalificaties: (keuze: DK 4018 of DK of DK 4085) DK 4018 Doorstroom HBO elektrotechniek DK 4082 Algemene ondernemersvaardigheden (AOV) DK 4083 Bedrijfstechniek (BT) DK 4085 Commerciële techniek 2.8 Bekostiging Deze kwalificatie komt voor studiefinanciering in aanmerking. Pagina 11

12 3 Doorstroming 3.1 Vooropleidingseisen Van de deelnemer aan de opleiding op Middenkader (niveau 4) wordt verwacht dat hij een afgerond niveau 3 of gelijkwaardig heeft genoten. 3.4 Doorstroming na voltooiing van de opleiding Na voltooiing van de 6400 SBU s met goed resultaat kan de cursist doorstromen naar HBO 3.5 Wijze van raadpleging van SBO en HBO Pagina 12

13 4 Advies van de Raad van Onderwijs en Arbeidsmarkt 4.1 Inhoud van het advies van de ROA 4.2 Verwerking van het advies Pagina 13

14 5 Eindtermen DK 3401 Basisvaardigheden energietechniek De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot basisvaardigheden in de energietechniek. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande kennis en/of vaardigheden, vanuit een juiste houding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen, milieuvoorschriften en / of bepalingen voor veiligheid te beheersen: 1 de leerling kan aan elektrische netwerken voor gelijk- en wisselstroomcircuits in zowel éénfase- als driefasencircuits de daarvoor benodigde berekeningen maken. 2 de leerling kan zelfstandig aan elektrische installaties, machines en onderdelen daarvan werkzaamheden verrichten voor montage en aansluiting, onderhoud, opsporen en verhelpen van storingen, modificatie en in bedrijf stellen. 3 de leerling kan samengestelde schakelingen voor de verschillende elektrische installaties volgens de geldende normen met CAD-systemen omzetten in tekeningen. 4 de leerling kan de benodigde gereedschappen op een adequate wijze gebruiken en onderhouden. 5 de leerling kan zelfstandig aan elektrische installaties en onderdelen daarvan metingen verrichten, meetgegevens interpreteren en daarop passende maatregelen nemen. 6 de leerling kan de benodigde materialen verwerken tot functionele constructies. 7 de leerling kan van veel voorkomende digitale besturings- en analoge schakelingen de werking verklaren. 8 de leerling kan van veel voorkomende elektrische en pneumatische sensoren en actuatoren de principiële werking verklaren. 9 de leerling kan de werking van veel toegepaste transformatoren en machines verklaren en voor stroom, spanning en vermogen, voor éénfase- en driefasensystemen berekeningen uitvoeren. 10 de leerling kan aan éénfase-, driefasennetten, gelijkricht- en besturingsschakelingen, metingen verrichten, berekeningen uitvoeren, storingen lokaliseren en verhelpen. 11 de leerling kan eenvoudige licht- en krachtinstallaties ontwerpen, modificeren, berekenen, tekenen, installeren, testen en in bedrijf stellen. 12 de leerling kan in schakelingen en installaties de juiste beveiligingsmaterialen berekenen en bepalen. 13 de leerling kan eenvoudige digitale en analoge schakelingen ontwerpen, berekenen, modificeren, afregelen en testen. 14 de leerling kan eenvoudige besturingsprogramma's, volgens de geldende IEC- 484 normen, voor PLC s ontwerpen en testen. 15 de leerling kan een gangbaar PC-besturingssysteem hanteren met de veel voorkomende toepassingen. 16 de leerling kan op een gestructureerde werkwijze technische problemen in de techniek oplossen. 17 de leerling kan zelfstandig zijn werkzaamheden organiseren en technische bevindingen vastleggen. 18 de leerling kan de bedrijfsvoering, bedrijfsorganisatie, productieprocessen en de juridisch-sociale aspecten van een bedrijf omschrijven. 19 de leerling kan op basis van economische en technische principes de commerciële haalbaarheid van gemaakte keuzes motiveren. Pagina 14

15 20 de leerling kan de veiligheidsvoorschriften naar behoren uitvoeren en een veilige werkhouding aannemen. DK 4000 Maatschappelijk-culturele vorming De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot het functioneren in de samenleving en in arbeidsorganisaties. Na het behalen van deze deelkwalificatie geeft de leerling blijk de onderstaande vaardigheden en houdingsaspecten te bezitten: MCK 1a: Individu en samenleving 1 de leerling is in staat zijn mening te weer te geven over vraagstukken van het menselijk samenleven, waarmee hij in verschillende rollen (partner, deelnemer aan sociale verbanden in vrije tijd en werksituatie) in aanraking komt. 2 de leerling kan uitleggen dat opvattingen en gedrag (van hemzelf en anderen) voor een belangrijk deel verband houden met maatschappelijke en culturele posities. 3 de leerling is in staat zijn visie weer te geven over de omgang met anderen binnen een relatie (partner). 4 de leerling is in staat tijdens zijn werk en in zijn vrije tijd op basis van respect om te gaan met mensen van een andere maatschappelijke en culturele achtergrond. 5 de leerling kan uitleggen in hoeverre opvattingen en gedragingen (van hemzelf en anderen) aansluiten bij de basiskenmerken en -uitgangspunten van de parlementaire democratie. 6 de leerling kan uitleggen in hoeverre opvattingen en gedragingen (van hemzelf en anderen) aansluiten bij de basiskenmerken en -uitgangspunten van de rechtsstaat. MCK 2a: Mens en werk 1 de leerling is in staat zijn waarden, normen en opvattingen weer te geven over de betekenis van (betaalde en onbetaalde) arbeid voor individu en samenleving. 2 de leerling is in staat (zelfstandig) stappen te ondernemen die kunnen leiden tot het vinden en aanvaarden van betaald werk. 3 de leerling is in staat te verwoorden welke rechten, plichten en verantwoordelijkheden voortvloeien uit een arbeidscontract in een gegeven situatie. Hij is in staat op te komen voor zijn belangen. 4 de leerling kan in een gegeven werksituatie aspecten herkennen die samenhangen met veiligheid, gezondheid en welzijn (arbeidsomstandigheden). Hij is in staat op te komen voor zijn belangen. 5 de leerling kan verwoorden welke mogelijkheden werknemers in een gegeven situatie hebben om invloed uit te oefenen binnen zijn arbeidsorganisatie. Hij kan opkomen voor zijn belangen. 6 de leerling is in staat ethische vragen en dilemma's te herkennen die zich kunnen voordoen bij de beroepsuitoefening. Hij kan verwoorden hoe en waarom hij in een gegeven situatie ethisch zou handelen. 7 de leerling is in staat (zelfstandig) informatie in te winnen omtrent zijn rechten, plichten en verantwoordelijkheden in geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid in een gegeven situatie. Hij is in staat op te komen voor zijn belangen. MCK 1b: Sociaal-culturele veranderingen 1 de leerling is in staat zijn mening weer te geven over vraagstukken die samenhangen met sociaal-culturele en demografische ontwikkelingen in de samenleving, waarmee hij als burger en/of beroepsbeoefenaar in aanraking komt. 2 de leerling kan uitleggen in hoeverre de eigen opvattingen over sociale en Pagina 15

16 politieke vraagstukken en die van anderen verband houden met achterliggende levensbeschouwelijke en/of politiek-ideologische oriëntaties. 3 de leerling kan uitleggen op welke wijze het proces van individualisering zich manifesteert in de samenleving als geheel en in zijn eigen leefsituatie en (toekomstige) beroepspraktijk. 4 de leerling kan uitleggen op welke wijze de ontwikkeling van Antillen tot een multiculturele samenleving zich manifesteert in de samenleving als geheel en in zijn eigen leefsituatie en (toekomstige) beroepspraktijk. 5 de leerling kan uitleggen op welke wijze de vergrijzing van de Antilliaanse samenleving zich manifesteert in de samenleving als geheel en in zijn eigen leefsituatie en (toekomstige) beroepspraktijk. 6 de leerling kan ten aanzien van actuele sociale en politieke vraagstukken uitleggen op welke wijze beleids- en besluitvormingsprocessen verlopen en met welke mogelijkheden hijzelf als betrokkene danwel betrokkenen deze processen kan (kunnen) beïnvloeden. 7 de leerling kan uitleggen en herkennen op welke wijze de internationalisering van de samenleving zich manifesteert in zijn eigen leefsituatie en (toekomstige) beroepspraktijk. MCK 2b: Arbeid en samenleving 1 de leerling kan uitleggen wat de gevolgen (kunnen) zijn van de voortgaande technologiesering van de samenleving voor het arbeidsbestel in het algemeen en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. Hij kan zijn eigen positie ten opzichte van deze veranderingen weergeven. 2 de leerling kan uitleggen en herkennen wat de betekenis is van veranderingen op het gebied van arbeidsmarkt en werkgelegenheid voor groepen in de samenleving en de eigen (toekomstige) beroepsgroep in het bijzonder. 3 de leerling kan uitleggen en herkennen wat de betekenis is van veranderingen op het gebied van de sociale zekerheid voor groepen in de samenleving en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. 4 de leerling kan actuele sociale en politieke vraagstukken in verband brengen met kenmerken van de sociaal-economische structuur van de Antilliaanse samenleving. DK 4005 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot het ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische woninginstallaties en gewone kleine bedrijfsinstallaties. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden, vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen, milieuvoorschriften en / of bepalingen voor veiligheid te beheersen: 1 de leerling kan de elektrische installatie voor een woning ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 2 de leerling kan de elektrische installatie voor een gewone kleine bedrijfsruimte (maximaal 3 x 80 ampère) ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 3 de leerling kan de elektrische installatie voor een kleine medische ruimte (ruimten klasse S0, S1 en S2) ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 4 de leerling kan de genoemde elektrische installaties begroten met behulp van Pagina 16

17 een geautomatiseerd systeem. 5 de leerling kan energiebesparende maatregelen adviseren met betrekking tot de elektrische energieverbruikers in een woning, een kleine bedrijfsruimte en een kleine medische ruimte. 6 de leerling kan de exploitatiekosten van de genoemde elektrische installaties berekenen. 7 de leerling kan de situatie op de bouwplaats of een bestaande situatie beoordelen met betrekking tot de realiseerbaarheid van het elektrotechnisch ontwerp. 8 de leerling kan gedurende de uitvoering van de installatiewerkzaamheden ontwerptechnische aanpassingen realiseren omwille van de praktische uitvoerbaarheid. 9 de leerling kan de genoemde elektrische installaties controleren en in bedrijf stellen. 10 de leerling kan de genoemde installaties opleveren. 11 de leerling kan de genoemde installaties periodiek inspecteren en een inspectierapport opstellen DK 4006 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische utiliteitsinstallaties De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot het ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties. Onder utiliteitsinstallaties wordt in dit verband verstaan: niet tot bewoning bestemde gebouwen zoals: kantoren, openbare gebouwen, schoolgebouwen en scholen. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden, vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen, milieuvoorschriften en / of bepalingen voor veiligheid te beheersen: 1 de leerling kan verlichtingsinstallaties ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 2 de leerling kan ontwerptechnische berekeningen uitvoeren, waaronder lichttechnische berekeningen. 3 de leerling kan elektrische installaties voor utiliteitsgebouwen ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 4 de leerling kan elektrische installaties voor speciale ruimten (zoals vochtige, stoffige en explosie gevaarlijke ruimten) toegepast binnen de utiliteit ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 5 de leerling kan de genoemde elektrische installaties begroten met behulp van een geautomatiseerd calculatiesysteem. 6 de leerling kan energiebesparende maatregelen adviseren met betrekking tot de elektrische energieverbruikers in een utiliteitsgebouw. 7 de leerling kan de exploitatiekosten van de genoemde elektrische installaties berekenen. 8 de leerling kan de situatie op de bouwplaats of een bestaande situatie beoordelen met betrekking tot de realiseerbaarheid van het elektrotechnisch ontwerp. 9 de leerling kan gedurende de uitvoering van de installatiewerkzaamheden ontwerptechnische aanpassingen realiseren omwille van de praktische uitvoerbaarheid. 10 de leerling kan de genoemde elektrische installaties controleren en in bedrijf stellen. 11 de leerling kan de genoemde installaties opleveren. 12 de leerling kan de genoemde installaties periodiek inspecteren en een Pagina 17

18 inspectierapport opstellen. 13 de leerling kan adviseren ten aanzien van het onderhouden van genoemde elektrische installaties. 14 de leerling kan een bijdrage leveren aan het ontwerp en onderhoud van een milieu- en kwaliteitszorgsysteem. DK 4007 Ontwerpen, begroten en opleveren elektrische industriële installaties (voedende installaties) De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot het ontwerpen, begroten en opleveren van industriële elektrische installaties (voedende installaties). Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden, vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen, milieuvoorschriften en / of bepalingen voor veiligheid te beheersen: 1 de leerling kan elektrische industriële installaties (voedende installaties) ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 2 de leerling kan ontwerptechnische berekeningen uitvoeren. 3 de leerling kan elektrische installaties voor speciale ruimten (zoals vochtige, stoffige en explosie gevaarlijke ruimten) toegepast binnen de industrie ontwerpen en tekenen met behulp van een geautomatiseerd tekensysteem. 4 de leerling kan de genoemde elektrische installaties begroten met behulp van een geautomatiseerd calculatiesysteem. 5 de leerling kan de exploitatiekosten van de genoemde elektrische installaties berekenen. 6 de leerling kan de situatie op de bouwplaats of een bestaande situatie beoordelen met betrekking tot de realiseerbaarheid van het elektrotechnisch ontwerp. 7 de leerling kan gedurende de uitvoering van de installatiewerkzaamheden ontwerptechnische aanpassingen realiseren omwille van de praktische uitvoerbaarheid. 8 de leerling kan de genoemde elektrische installaties controleren en in bedrijf stellen. 9 de leerling kan de genoemde installaties opleveren. 10 de leerling kan de genoemde elektrische installaties periodiek inspecteren en een inspectierapport opstellen. 11 de leerling kan adviseren ten aanzien van het onderhouden van de genoemde elektrische installaties. Pagina 18

19 DK 4017 Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris elektrotechniek De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot de algemene vaardigheden voor de middenkaderfunctionaris elektrotechniek. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling waar nodig onderstaande kennis en/of vaardigheden, vanuit een juiste houding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen milieuvoorschriften en / of bepalingen uit de landsverordening voor veiligheid te beheersen: Nederlandse taal 1 de leerling kan teksten die betrekking hebben op de beroepssituatie, lezen en essentiële informatie uit deze teksten weergeven en ter discussie stellen. 2 de leerling kan, op zijn beroepssituatie betrekking hebbende teksten, op zijn publiek gericht, duidelijk, begrijpelijk en overzichtelijk schrijven en invullen en zich correct en vaardig in het Nederlands uitdrukken, waarbij spelling, woordkeus en stijl op de juiste wijze wordt toegepast. 3 de leerling kan binnen zijn beroepssituatie de (voor hem) essentiële informatie in mondelinge communicatie samenvatten, parafraserend weergeven en impliciete bedoelingen voor zover mogelijk herkennen en beoordelen. 4 de leerling kan binnen zijn beroepssituatie op een vaardige wijze omgaan met computerapparatuur, tekstverwerkingsprogrammatuur en randapparatuur ten behoeve van productie, distributie en opslag van de voor hem relevante teksten. 5 de leerling kan bij het verwerven van informatie gebruik maken van audiovisuele media, naslagwerken, vakliteratuur en geautomatiseerde gegevensbestanden. Engelse taal 1 de leerling kan Engelse teksten, die op de beroepssituatie betrekking hebben, lezen en de essentiële informatie uit deze teksten weergeven, ter discussie stellen en interpreteren. 2 de leerling kan contacten onderhouden met klanten en leveranciers, werkinstructies ontvangen en interpreteren, telefoongesprekken voeren in de Engelse taal, gericht bedrijfsinformatie geven en samenwerken met technici die zich van de Engelse taal bedienen. 3 de leerling kan informatie, in de Engelse taal aangeboden, via lezingen, bijscholingscursussen en demonstraties volgen en verwerken. Wiskunde 1 de leerling kan op expressies van veel voorkomende rekenkundige en algebraïsche functies bewerkingen uitvoeren. 2 de leerling kan stelsels van lineaire vergelijkingen (drie variabelen) oplossen. 3 de leerling kan van een relatie de inverse van relatie, het bijbehorende domein en bereik en het volledige origineel van nul bepalen en de grafiek tekenen. 4 de leerling kan verbanden leggen tussen gegevens en functies, tussen functies onderling en tussen de bijbehorende grafieken onderling, waarbij onder functies wordt verstaan: eerste en tweede graadsfunctie, goniometrische functies Pagina 19

20 allemaal met of zonder modules-strepen en enkelvoudige argumenten (x) of (t). 5 de leerling kan van veel voorkomende meetkundige figuren de voorkomende eigenschappen bepalen. 6 de leerling kan in een twee dimensionaal vlak vectoren ontbinden en samenstellen en de som- en verschilvector bepalen en tekenen, met en zonder kentallen, alsmede in het complexe vlak (het Gauss-diagram) de product- en verschilvector berekenen en tekenen. 7 de leerling kan goniometrische grafieken met samengestelde argumenten (2x, 2t of αt + Ф...)tekenen en met behulp van elementaire formules goniometrische vergelijking en ten behoeve van snijpuntenbepaling oplossen. 8 de leerling kan bewerkingen met complexe getallen uitvoeren en toepassen binnen de elektrotechniek. 9 de leerling kan op een gestructureerde werkwijze wiskundige problemen in de techniek oplossen. Natuurkunde 1 de leerling kan het SI-stelsel en de symbolen voor grootheden en eenheden overeenkomstig NEN 999 toepassen. 2 de leerling kan verschillende (basis)eigenschappen binnen de mechanica, de gastheorie en trillingsleer omschrijven en enkele wetten toepassen. 3 de leerling kan licht zowel als elektromagnetische golf (met als kenmerken golflengte en EM-spectrum) als deeltjesverschijnsel omschrijven. 4 de leerling kan de eigenschappen van licht bij spiegel- en brekingswetten omschrijven. 5 de leerling kan de eigenschappen van geluidsbronnen beschrijven en berekeningen uitvoeren ten behoeve van een gewenste en verantwoorde geluidssterkte, gezien in relatie tot de ruimte waarin de geluidsbronnen staan en de gemiddelde afstand van de personen in die ruimte tot de geluidsbron(nen). 6 de leerling kan de eigenschappen van warmte-geleiding van in de elektrotechniek toegepaste materialen omschrijven. 7 de leerling kan de voor de elektrotechniek belangrijke scheikundige eigenschappen verklaren. 8 de leerling kan de bouw van de materie op basis van chemische eigenschappen omschrijven en voorbeelden, gevolgen en toepassingen van ioniserende straling aangeven. 9 de leerling kan praktische meetopstellingen opbouwen en vanuit het experiment de verlangde grootheid bepalen, registreren en interpreteren. 10 de leerling kan zelfstandig zijn werkzaamheden organiseren en zijn bevindingen vastleggen. Pagina 20

21 DK 4018 Doorstroom HBO elektrotechniek Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden, waar nodig met inachtneming van de landsverordening voor veiligheid te beheersen: Nederlandse taal 1 de leerling kan zelfstandig studeren, plannen en met anderen samenwerken, gebruikmakend van de eigen leerstijl. 2 de leerling kan publieksgericht spreken. 3 de leerling kan doelgericht luisteren. 4 de leerling kan analytisch lezen en uit de teksten kritische conclusies trekken, waarbij hij onderscheid kan maken tussen conclusies uit de tekst en een eigen mening hierover formuleren. 5 de leerling kan lexicale vaardigheden op het niveau van een HBO-studie toepassen. Engelse taal 1 de leerling kan Engelse teksten lezen en beluisteren en hieruit conclusies trekken met betrekking tot intenties, opvattingen en taalgebruik van de auteur of spreker. 2 de leerling kan deelnemen aan een Engelstalig gesprek en eenvoudige Engelse teksten schrijven betrekking hebbend op relevante beroeps- en studiesituaties. Wiskunde 1 de leerling kan algebraïsche rekenregels toepassen. 2 de leerling kan goniometrische, exponentiële en logaritmische functies toepassen en werken met standaardfuncties. 3 de leerling kan het veranderingsgedrag van functies toepassen. 4 de leerling kan de regels voor het differentiëren toepassen. 5 de leerling kan naar aanleiding van een tekst over een telprobleem een geschikte visualisatie maken zoals een boomdiagram en wegendiagram of een rooster en telproblemen oplossen. 6 de leerling kan kansberekeningen uitvoeren. 7 de leerling kan de eerste afgeleide van een polynoom bepalen en de meetkundige betekenis verklaren. Natuurkunde 1 de leerling kan op een systeem werkende krachten berekenen en weergeven als vectoren. 2 de leerling kan berekeningen maken met betrekking tot arbeid en vermogen. 3 de leerling kan de wet van behoud van energie toepassen op bewegingen en berekeningen maken. 4 de leerling kan de relatie tussen massa, versnelling en resulterende kracht gebruiken om berekeningen te maken aan systemen en deelsystemen. 5 de leerling kan krachten en versnelling bij een eenparige cirkelbeweging berekenen. 6 de leerling kan verschijnselen in de geometrische en fysische optica beschrijven en verklaren. 7 de leerling kan de opbouw der materie uit moleculen en atomen verklaren en de wet van Boyle, de wetten van Gay-Lussac en de algemene gaswet toepassen. Pagina 21

22 DK 4082 Algemene ondernemersvaardigheden (AOV) 01. Marketing De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten met betrekking tot de marketing De leerling kan een omschrijving geven van de diverse marketinginstrumenten en daaraan gekoppeld hun onderlinge relatie De leerling kan een omschrijving geven van de inhoud en het belang van marktonderzoek De leerling kan een omschrijving geven van kwaliteitszorg in relatie tot de marketing De leerling kan een omschrijving geven van diverse wetten met betrekking tot de klant en bedrijf omtrent een ordelijk economisch verkeer. 02. Operationeel management De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten met betrekking tot de logistiek en de onderlinge relatie aangeven De leerling kan een omschrijving geven met betrekking tot de diverse aspecten bij het opstellen van een calculatie/begroting De leerling kan een omschrijving geven van de belangrijkste regels waaraan een offerte/factuur moet voldoen De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten met betrekking tot inkoop- en voorraadbeleid ten behoeve van de goederenstroom/productieproces en onderlinge relaties aangeven De leerling kan een omschrijving geven met betrekking tot de inzet van personeel en middelen De leerling kan een omschrijving geven met betrekking tot de inrichting van bedrijfsruimten De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten met betrekking tot de geautomatiseerde gegevensverwerking De leerling kan een omschrijving geven van de belangrijkste wettelijke regelingen voor werkgevers. 03. Personeel en organisatie De leerling kan de relatie aangeven tussen interne en externe organisatie van het bedrijf en het bedrijfsleven De leerling kan een omschrijving geven van personeelsmanagement De leerling kan de relatie aangeven tussen personeelsmanagement en organisatiestructuren De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten die een rol spelen bij de bepaling van personeelsbehoeften De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten die een rol spelen bij de aanname van personeel De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten die een rol spelen bij het behoud van personeel De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten die een rol spelen bij het ontslag van personeel De leerling kan een omschrijving geven van de specifiek wettelijke regelingen met betrekking tot werknemers. Pagina 22

23 04. Financiële administratie De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten van administratie in het MKB De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten van een balans en een resultatenrekening De leerling kan een omschrijving geven van veranderingen in het eigen vermogen De leerling kan een omschrijving geven van veranderingen in de liquide middelen De leerling kan een omschrijving geven van de administratieve verwerking van de goederenstroom De leerling kan een omschrijving geven van veranderingen in vorderingen en schulden en de administratieve verwerking ervan uiteenzetten De leerling kan een omschrijving geven van duurzame bedrijfsmiddelen en de administratieve verwerking ervan uiteenzetten. 05. Financieel management De leerling kan een liquiditeitsbalans samenstellen en de financiële kengetallen berekenen en beoordelen De leerling kan op basis van de financiële administratie een calculatie/begroting samenstellen De leerling kan over de diverse aspecten van een exploitatierekening een oordeel geven en hun onderlinge relatie aangeven De leerling kan op basis van een balans- en resultatenrekening een uitwerking maken van het bedrijfsbudget/begroting naar de diverse budgetvormen en begrotingsonderdelen De leerling kan een omschrijving geven van de diverse aspecten met betrekking tot ondernemingsvormen De leerling kan een omschrijving geven van de diverse belastingswetten De leerling kan een omschrijving geven van de diverse soorten verzekeringen. 06. Opstellen van een ondernemingsplan(ning) De leerling kan een ondernemingsplan maken voor een bedrijf van maximaal vijf personen De leerling kan de relatie aangeven tussen de diverse aspecten van een ondernemingsplan. Pagina 23

24 DK 4083 Bedrijfstechniek 01. Commerciële bedrijfsvoering De leerling kan aangeven wat de meest relevante informatiebronnen en onderzoeksmethoden zijn die gebruikt kunnen worden bij het opzetten van een marketingplan voor een installatiebedrijf De leerling kan voor een installatiebedrijf een uitwerking maken van de meest relevante marketingaspecten De leerling kan een omschrijving geven van de relatie van een gegeven product in een bepaalde installatiebranche en de markt De leerling kan voor een installatiebedrijf een uitwerking maken van de financieringsbehoefte en investering op projectniveau en op bedrijfsniveau De leerling kan voor een installatiebedrijf een uitwerking maken van opdrachtverwervende en verkoopbevorderende maatregelen De leerling kan voor een installatiebedrijf een uitwerking maken van de relatie tussen inkoop en logistiek enerzijds en de verkoop anderzijds De leerling kan voor een installatiebedrijf de administratie als "tool of management" toepassen De leerling kan voor een installatiebedrijf een commerciële prijs respectievelijk een aanbiedingsprijs uitwerken De leerling kan voor een installatiebedrijf een offerte samenstellen De leerling kan een omschrijving geven van de meest relevante aspecten die in een installatiebranche een rol spelen bij de aanbesteding respectievelijk verkoop van een bepaald product De leerling kan een omschrijving geven van de factoren die in een bepaalde installatiebranche van invloed zijn op de service, garantie en leveringsvoorwaarden van een bepaald product en daartoe: aansluitvoorwaarden van het betreffende nutsbedrijf aangeven relevante aspecten van erkenningsregelingen in de betreffende branche aangeven De leerling kan zich met betrekking tot de commerciële aspecten bedienen van de in de branche meest geëigende vormen van communicatie De leerling kan een uiteenzetting geven van de wettelijke bepalingen die in een installatiebranche van belang zijn bij de commerciële bedrijfsvoering. 02. Product-/Productie-analyse en begroting De leerling kan voor een installatiebedrijf in een bepaalde branche een oordeel geven over de diverse aspecten die van belang zijn bij de te leveren producten De leerling kan voor een installatiebedrijf in een bepaalde branche een uiteenzetting geven van de diverse aspecten die van belang zijn bij de uit te voeren productieprocessen De leerling kan een omschrijving geven van de kengetallen en normen die in een installatiebedrijf in een bepaalde branche bij de producten en productieprocessen een belangrijke rol vervullen De leerling kan voor een bepaald product een kostprijs/begroting uitwerken De leerling kan zich met betrekking tot het product-/productie-analyse en begroting bedienen van de binnen de branche meest geëigende vormen van communicatie en documentatie De leerling kan voor een bepaalde installatiebranche de wettelijke bepalingen omschrijven die van belang zijn voor de daarbij behorende producten, alsmede de normen en richtlijnen die opgesteld zijn door overheids- en andere instanties en instituten. Pagina 24

25 03 Productieproces De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche een uitwerking maken van de diverse aspecten die een rol spelen bij de voorbereiding van een productieproces De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche een uitwerking maken van de diverse aspecten die een rol spelen bij de organisatie van een productieproces De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche een uitwerking maken van de diverse aspecten die een rol spelen bij de uitvoering van een productieproces De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche een omschrijving geven van de aspecten die van belang zijn bij de beheersing van een gegeven productieproces De leerling kan een uitwerking maken van de aspecten die van belang zijn bij de nacalculatie en evaluatie van een gegeven productieproces van een bedrijf binnen een bepaalde installatiebranche De leerling kan zich met betrekking tot het productieproces bedienen van de binnen de branche meest geëigende vormen van communicatie De leerling kan voor een bepaalde installatiebranche de wettelijke bepalingen omschrijven die van belang zijn voor de daarbij behorende productieprocessen, met inbegrip van de normen en richtlijnen die zijn opgesteld door overheids- en andere instanties en instituten. 04. Ondernemingsplan De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche een product- en productieplan maken, gebaseerd op product/marktverhoudingen, streefomzetten en marktontwikkelingen De leerling kan voor een bedrijf in een bepaalde installatiebranche de relatie aangeven tussen het ondernemingsplan, het product-/productieplan en de capaciteiten met betrekking tot de productieprocessen De leerling kan voor een bedrijf binnen een bepaalde installatiebranche een uiteenzetting geven over de aspecten die een belangrijke rol vervullen met betrekking tot kwaliteitszorg, alsmede aangeven welke regelingen terzake bestaan De leerling kan de verzekeringen omschrijven die van belang zijn voor een onderneming in een bepaalde installatiebranche De leerling kan een omschrijving geven van de wettelijke bepalingen, waaronder die van arbeidsomstandigheden, milieu en hygiëne, voor zover zij van belang zijn voor een bepaalde installatiebranche. Pagina 25

26 DK 4084 Installeren van geïntegreerde elektrische installaties De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot geïntegreerde elektrische installaties ten behoeve van woningen en utiliteitsgebouwen. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden, vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke tekeningen, werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen, milieuvoorschriften en / of bepalingen voor veiligheid te beheersen: 1 De leerling kan een ontwerp maken voor beheersysteem ten behoeve van een woning. 2 De leerling kan een ontwerp maken voor een beheersysteem ten behoeve van een utiliteitsgebouw. 3 De leerling kan de genoemde installaties parametreren, modificeren en in bedrijf stellen. 4 De leerling kan een gebouwbeheerproces met behulp van de PC visualiseren en beheersbaar maken. 5 De leerling kan een geïntegreerde elektrische installatie aanleggen. 6 De leerling kan de geïnstalleerde installatie in bedrijf stellen. 7 De leerling kan de genoemde installatie inspecteren en opleveren. 8 De leerling kan de genoemde werkzaamheden rapporteren, documenteren en presenteren. Pagina 26

27 DK 4085 Commerciële techniek De volgende eindtermen zijn bedoeld in relatie tot het commercieel opereren op middenkaderniveau in een technische omgeving, zowel industrie- als consumentengericht. Na het behalen van deze deelkwalificatie dient de leerling onderstaande vaardigheden vanuit een juiste beroepshouding, inclusief de bijbehorende administratie, op basis van de gebruikelijke werkinstructies en procedures volgens de geldende kwaliteitseisen te beheersen: Bedrijfseconomie 1. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, bedrijfseconomische begrippen en principes hanteren en toepassen. 2. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, kostencalculaties uitvoeren. 3. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, logistieke planningen opstellen en berekeningen uitvoeren. Commerciële economie 4. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, commercieel-economische begrippen en principes hanteren en toepassen. 5. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, met betrekking tot de (internationale) goederenhandel, zowel inkoop als verkoop, calculaties maken en interpreteren en facturen samenstellen. 6. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, met betrekking tot beleidsbepalende factoren (product-, prijs-, promotie-, plaats- en distributiebeleid) calculaties uitvoeren en interpreteren. 7. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, met betrekking tot marktonderzoek, berekeningen uitvoeren en interpreteren. 8. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, juridische begrippen en principes hanteren en toepassen. 9. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, bedrijfsadministratieve begrippen en principes hanteren en toepassen. Communicatieve vaardigheden 10. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, zowel mondeling als schriftelijk in het Nederlands en Engels communiceren. 11. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, in het Nederlands en Engels gestelde teksten lezen en interpreteren. Practicum 14. De leerling kan in relatie tot technisch-commerciële werkzaamheden, gebruik maken van verschillende communicatiemiddelen en softwarepakketten. 15. De leerling kan een technisch-commercieel project in samenwerking met anderen opzetten, uitvoeren, afronden en presenteren. * Deze eindtermen zijn facultatief. Pagina 27