Onderzoeksgids. Centraal Bureau voor Genealogie. Rob van Drie

Transcriptie

1 Onderzoeksgids Centraal Bureau voor Genealogie Rob van Drie Den Haag, Centraal Bureau voor Genealogie, 2008

2 CBG-reeks nr , 2008 Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag. Tweede, gewijzigde druk. Centraal Bureau voor Genealogie, Centrum voor familiegeschiedenis waar behalve de eigen collecties ook die van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde in beheer zijn, alsmede genealogische verzamelingen van het Rijk. Prins Willem-Alexanderhof 22, 2595 BE Den Haag, Postbus 11755, 2502 AT Den Haag. Tel (genealogische en heraldische inlichtingen), (boekbestellingen), (persoonskaarten), (algemeen). Internet ISBN / EAN Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en de uitgever. No part of this work may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the author and the publishers.

3 Inhoud 6 1 Inleiding 7 2 Centraal Bureau voor Genealogie 7 Activiteiten 8 Website 9 Digitale studiezaal 9 Bezoek studiezaal in Den Haag 10 Opbouw van de collecties 10 Bibliotheek 11 Catalogus 12 3 Persoonskaart en persoonslijst 12 Persoonskaart 14 Persoonslijst 15 Aanvragen persoonskaart en persoonslijst 16 Voorbeelden bronverantwoording 17 4 Resultaten van eerder genealogisch onderzoek 17 Publicaties 18 Toegangen 19 Niet gepubliceerde onderzoeksresultaten 20 Familiedossiers 22 Genealogische collecties 23 Gebonden handschriften 24 Collecties van elders op microfiche 24 Onderzoeksresultaten via website CBG 25 Voorbeelden bronverantwoording 26 5 Gelegenheidsdrukwerk 26 Familieadvertenties 3

4 28 Familiedrukwerk 29 Bidprentjes 30 Gelegenheidsgedichten 31 Voorbeelden bronverantwoording 32 6 Bronnen van elders 33 Basisbronnen 33 Burgerlijke stand en bevolkingsregister 35 Doop-, trouw-, begraaf- en lidmatenregisters 37 Overige archiefbronnen 39 Voorbeelden bronverantwoording 41 7 Heraldiek 41 Onderzoek naar een familiewapen 44 Identificatie van een wapen 45 Ontwerp, tekenen en registratie 45 Onderzoek heraldische verschijnselen 46 Voorbeelden bronverantwoording 47 8 Buitenland 47 Bibliotheek en verzamelingen buitenland 48 Europa 48 België 49 Duitsland 51 Frankrijk 52 Groot-Brittannië 53 Voormalige koloniën 53 VOC-gebied en Nederlandsch-Indië 55 Suriname en Nederlandse Antillen 56 Verenigde Staten van Amerika 58 Op bestelling: films van de mormonen 59 Voorbeelden bronverantwoording 60 9 Bijzondere onderwerpen 60 Naam 61 Beroep en functie 62 Militairen 4

5 63 Predikanten 64 Openbare functies 64 Onderscheidingen 66 Biografie 68 Familiearchieven 69 Voorbeelden bronverantwoording Trefwoordenlijst 5

6 1. Inleiding Het Centraal Bureau voor Genealogie bezit een schat aan informatie voor de stamboomonderzoeker. Wat in de studiezaal in Den Haag zichtbaar is van de bibliotheek en de collecties is het topje van de ijsberg. Het grootste gedeelte is opgeborgen in de depots en ligt daar te wachten tot het door u ontdekt wordt. Deze gids helpt u de weg hierin te vinden. Na een inleiding over het Centraal Bureau voor Genealogie leest u in de volgende hoofdstukken wat de bibliotheek en de collecties voor uw onderzoek kunnen betekenen en welke toegangen er zijn. Een deel van deze bronnen kunt u thuis raadplegen via de website van het Centraal Bureau voor Genealogie, in de Digitale studiezaal. Voor andere bronnen gaat u op avontuur in onze studiezaal in Den Haag. Een goede verantwoording van de gebruikte literatuur en archiefbronnen is belangrijk bij genealogisch onderzoek. Aan het eind van elk hoofdstuk wordt daarom aangegeven hoe u de daar besproken bronnen kunt verantwoorden in uw onderzoek, zodat u en anderen weten waaraan uw informatie ontleend is. 6

7 2. Centraal Bureau voor Genealogie Het Centraal Bureau voor Genealogie - kortweg CBG - is in 1945 opgericht door een aantal particulieren en de Rijksoverheid. Doelstelling van de stichting was de bevordering van de genealogie en daarmee verwante wetenschappen. De oprichters brachten een aantal boeken en collecties in die de basis vormden van de documentatie van het Centraal Bureau voor Genealogie. Hiertoe behoorden bijvoorbeeld de collecties van de Stichting Nederland s Patriciaat. Tot 1980 was het CBG gevestigd aan de Nassaulaan in Den Haag. In dat jaar trok het bureau in het gebouw aan de Prins Willem-Alexanderhof in Den Haag, waar het nog steeds gevestigd is. Sinds 1984 beheert het CBG ook de bibliotheek en de verzamelingen van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde. Dit inleidende hoofdstuk over het Centraal Bureau voor Genealogie gaat in op de activiteiten, de website, de opbouw van de collecties, bezoek aan de studiezaal en de catalogus. Activiteiten Het Centraal Bureau voor Genealogie ontplooit activiteiten rond documentatie, informatiebemiddeling, onderzoek en educatie. Dat gebeurt in een aantal afdelingen. Als onderzoeker heeft u binnen de muren van het Bureau vooral contact met de medewerkers van de afdeling studiezaal. Zij maken u wegwijs in de studiezaal en kunnen u advies geven bij uw onderzoek in de collecties van het Centraal Bureau voor Genealogie. De afdeling onderzoek en inlichtingen verstrekt telefonische en schriftelijke informatie. Dat kan naar aanleiding zijn van vragen over genealogisch onderzoek in zijn algemeenheid of over de collecties van het Centraal Bureau voor Genealogie in het bijzonder. Daarnaast levert deze afdeling uittreksels van persoonskaarten en persoonslijsten. Ook doen medewerkers onderzoek voor derden op enkele specialistische terreinen, bijvoorbeeld in opdracht van notarissen. De afdeling collectie zorgt voor het beheer en toegankelijk maken van de bibliotheek en de verzamelingen. Tot de activiteiten van deze afdeling horen ook de microfichering en (de begeleiding van) digitaliseringsprojecten. 7

8 De afdeling uitgeverij verzorgt de publicaties voor de Vrienden (donateurs) van het Centraal Bureau voor Genealogie: het Jaarboek en het kwartaalblad Genealogie. Daarnaast geeft het naslagwerken uit (zoals Nederland s Adelsboek en Nederland s Patriciaat), educatieve uitgaven (zoals de delen in de educatieve CBG-reeks en lesbrieven) en cd-roms en dvd's in de serie 'Digitale naslag'. Ook de inhoud van de website wordt door deze afdeling verzorgd. De afdeling algemene zaken geeft het CBG ondersteuning op het gebied van financiën, huisvesting, personeelszaken, automatisering, post- en orderverwerking. Het jaarverslag, dat in het Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie en op de website van het CBG wordt gepubliceerd, geeft een goede indruk van de activiteiten van het CBG. Daarvoor kan ook het jaarlijkse Overzicht diensten en publicaties gebruikt worden, dat bovendien inzicht geeft in de prijzen van de CBG-producten. Het wordt u op verzoek toegezonden. Het staat ook op de website Het Centraal Bureau voor Genealogie kan bestaan dankzij financiële steun van de overheid en de jaarlijkse bijdragen van de Vrienden. In ruil voor hun bijdrage krijgen Vrienden het driemaandelijkse tijdschrift Genealogie en het Jaarboek, gratis toegang tot de studiezaal, een tegoed om te besteden in de digitale studiezaal en korting op producten en diensten van het CBG. In zijn werk wordt het Centraal Bureau voor Genealogie gesteund door een groot aantal vrijwilligers, die ofwel thuis of in het bureau allerhande werkzaamheden verrichten, vooral in het kader van uitbreiding, beheer en toegankelijkheid van de collecties. Website Vanaf de beginpagina van de website van het Centraal Bureau voor Genealogie ( vindt u de weg naar de volgende onderdelen. Algemene informatie over het Centraal Bureau voor Genealogie. Online CBG-catalogus, de toegang tot bibliotheek en verzamelingen. Het Forum, voor het stellen van vragen en geven van antwoorden. Lopend onderzoek, een online adressenbestand van genealogen die onderzoek doen naar bepaalde familienamen en bereid zijn om gegevens uit te wisselen. Links naar websites die voor genealogen van belang zijn. De online onderzoeksgids met informatie over allerlei aspecten van genealogisch onderzoek. De heraldische databank met beschrijvingen van familiewapens. Informatie over uitgaven van het Centraal Bureau voor Genealogie. 8

9 Digitale studiezaal Van een aantal bronen zijn de afbeeldingen te raadplegen in de Digitale studiezaal, een aparte website naast de algemene website van het CBG. Om te beginnen zijn dat familieadvertenties (zie blz. 26), het Algemeen Politieblad (zie blz. 11) en bidprentjes (zie blz. 29). De Digitale studiezaal wordt de komende jaren uitgebreid met andere bronnen en literatuur. De Digitale studiezaal maakt gebruik van een pay-per-view systeem. De onderzoeker betaalt voor het bekijken van afbeeldingen een aantal eenheden uit zijn tegoed. Dit tegoed ontstaat door het kopen van eenheden in de webwinkel. Vrienden (donateurs) krijgen jaarlijks een aantal eenheden gratis en korting bij de aanschaf van eenheden. De belangrijkste toegang tot de Digitale studiezaal is de online catalogus op de algemene website ( Een zoekvraag op familienaam leidt u naar de digitale bronnen. De algemene website bevat een uitgebreide handleiding voor het gebruik van de Digitale studiezaal (onder het gelijknamige menu-item). Bezoek studiezaal in Den Haag Het is aan te raden reeds in de beginfase van uw genealogisch onderzoek een bezoek te brengen aan het Centraal Bureau voor Genealogie. U vindt er dan meestal wel iets van uw gading. Bovendien kunt u zich bij zo n eerste bezoek oriënteren op de bruikbaarheid van de collecties voor volgende fasen van uw onderzoek. De openingstijden vindt u op de website. Na lezing van deze gids heeft u een goede indruk van de mogelijkheden voor onderzoek bij het CBG. Als u de beschikking heeft over internet kunt u uw bezoek verder voorbereiden door de website van het CBG ( te raadplegen. In de internet-catalogus kunt u nagaan wat voor materiaal er aanwezig is op de familienaam die u interesseert. Ook kunt u zo te weten komen wat het CBG in huis heeft over de plaatsen waar uw voorouders woonden. Uw bezoek aan het Centraal Bureau voor Genealogie begint in de receptie. Daar schrijft u zich in als bezoeker en betaalt u enkele euro s per dag als vergoeding voor het gebruik van de collecties. Vrienden (donateurs) hebben gratis toegang. De receptiemedewerker verwijst u door naar de studiezaal. U krijgt daarbij een plattegrond van de studiezaal uitgereikt, zodat u een overzicht heeft van wat er te vinden is. De plattegrond staat ook op de internetsite van het CBG. In de receptie kunt u verder de uitgaven van het CBG aanschaffen. De studiezaalmedewerkers maken u wegwijs in de studiezaal en beantwoorden uw onderzoeksvragen. In de studiezaal staan de belangrijkste genealogische naslagwerken als handbibliotheek ter inzage, zoals de meest geraadpleegde 9

10 Nederlandse genealogische tijdschriften, kwartierstatenboeken, Nederlandse adels- en patriciaatsboekjes. U vindt er verder de microfiches in de zelfbediening en de leesapparaten waarmee u deze kunt bekijken. Met behulp van een speciaal kopieerapparaat kunnen fotokopieën vanaf de fiches gemaakt worden. Er is ook een gewoon kopieerapparaat om bijvoorbeeld uit boeken fotokopieën te maken. In de studiezaal staan meerdere computers waarop de catalogus te raadplegen is en enkele computers waarmee u het internet op kunt. Met de studiezaal-catalogus kunt u materiaal dat in de depots aanwezig is aanvragen. Het aangevraagde wordt in de depots opgezocht en ligt na verloop van tijd voor u klaar bij de informatiebalie in de studiezaal. U kunt het dan in de studiezaal inzien. In de studiezaal staan ook enkele computers met de inhoud van cd-roms en dvd s van genealogische en heraldische tijdschriften en naslagwerken. Opbouw van de collecties Het grootste gedeelte van wat het Centraal Bureau voor Genealogie de onderzoeker te bieden heeft staat in de depots en is via de catalogus toegankelijk. De verzamelingen bevatten originele bronnen (bijvoorbeeld persoonskaarten of familiearchieven) naast resultaten van onderzoek (bijvoorbeeld familiedossiers en familieboeken). Zij komen in de volgende hoofdstukken uitgebreid aan de orde. Dat geldt ook voor de microfiches die op de studiezaal ter inzage staan. Daarin zijn verfilmde originele bronnen (bijvoorbeeld burgerlijke stand en bevolkingsregisters), bewerkingen van deze bronnen en resultaten van onderzoek (bijvoorbeeld handschriftgenealogieën) opgenomen. Bibliotheek Van de totale bibliotheek is een selectie in de studiezaal geplaatst. Deze handbibliotheek is het topje van de ijsberg. In de depots staan de overige boeken, op anderhalve kilometer boekenplank. Rubrieken die in de volgende hoofdstukken uitgebreider voor het voetlicht komen zijn genealogie en biografie, bronnenpublicaties, heraldiek en buitenland. Enkele onderdelen van de bibliotheek komen in de volgende hoofdstukken niet aan de orde en worden daarom hier besproken. Topografie Wie genealogisch onderzoek doet interesseert zich vaak ook voor de geschiedenis van de plaats of de streek waar zijn voorouders woonden. Het Centraal Bureau voor Genealogie verzamelt literatuur over de geschiedenis van plaats en streek, zodat de genealoog zijn onderzoek in een historisch kader kan 10

11 plaatsen. De rubriek topografie, waar deze boeken en tijdschriften onder vallen, beslaat ongeveer een kwart van de bibliotheek. De toegang tot deze literatuur is de geautomatiseerde catalogus. U kunt hier bijvoorbeeld in zoeken op de naam van de plaats waar uw interesse naar uitgaat. Oude drukken (voor 1800) Gedrukte werken van voor 1800 zijn niet in de geautomatiseerde catalogus opgenomen. Van deze oude drukken is een papieren overzicht gemaakt, dat in de studiezaal ter inzage staat: I.L. Versprille en P.G. Mout, Katalogus van de bij het Centraal Bureau voor Genealogie en het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde berustende gedrukte werken voor 1800 ( s-gravenhage 1989). De titels in de papieren catalogus zijn gerangschikt op auteursnaam of bij het ontbreken daarvan op het eerste zelfstandige naamwoord. In de collectie oude drukken bevinden zich ondermeer genealogische, (rechts)historische en heraldische naslagwerken zowel uit Nederland als het buitenland. Gedenkboeken Tot de bibliotheek van het Centraal Bureau voor Genealogie hoort een collectie gedenkboeken. Dat zijn boeken die zijn uitgegeven ter gelegenheid van een jubileum van een bedrijf, instelling, vereniging, enzovoort. Daartoe horen bijvoorbeeld boeken over vijftig jaar Algemene Kunstzijde Unie te Arnhem ( ), honderd jaar Algemene Nederlandse Grafische Bond ( ), honderd jaar Koninklijke Zangvereniging Cecilia ( ) en honderd jaar Dekker s Houthandel te Zaandam ( ). De collectie telt een kleine 600 van deze boeken. Ze zijn via de catalogus op te vragen. Algemeen Politieblad Het Centraal Bureau voor Genealogie bezit de jaargangen van het Algemeen politieblad. Dit bevat ondermeer signalementen (bijvoorbeeld van verdachten, veroordeelden, gedeserteerden, vermisten), gegevens over gedupeerden (van misdrijven), uitgezette en toegelaten vreemdelingen en rijkspolitieambtenaren (aanstelling, promotie, beloning, standplaatsen). Het CBG werkt aan een meerjarig project van digitalisering en ontsluiting op persoonsnaam van deze serie. De jaargangen zijn inmiddels ontsloten. In de catalogus kunt u op familienaam zoeken. De betreffende pagina s kunt u in de studiezaal in Den Haag of in de Digitale studiezaal bekijken. Catalogus De bibliotheek en de verzamelingen van het Centraal Bureau voor Genealogie zijn toegankelijk via de geautomatiseerde catalogus. In de studiezaal staat een aantal computers waarmee in de catalogus gezocht kan worden. Dat kan op auteursnaam, woord uit de titel, familienaam, plaatsnaam en onderwerp. De catalogus is ook op de website van het Centraal Bureau voor Genealogie ( te raadplegen. 11

12 3. Persoonskaart en persoonslijst Het Centraal Bureau voor Genealogie beheert het Centraal archief van overledenen. Daarin bevinden zich in de eerste plaats de persoonskaarten van mensen die in Nederland woonden en hier na 1938 en tot 1 oktober 1994 overleden zijn. Op 1 oktober 1994 werd de geautomatiseerde Gemeentelijke Basis Administratie persoonsgegevens (GBA) ingevoerd. Het CBG werd hierbij aangewezen als centrale (digitale) bewaarplaats van de gegevens van in Nederland overleden personen. Dit is het tweede bestanddeel van het Centraal archief van overledenen. Van de persoonskaarten kan het CBG tegen betaling uittreksels verstrekken. U krijgt dan een fotokopie van de openbare gegevens op de kaart. Van de personen in de database met overledenen van na 1 oktober 1994 kan het CBG ook informatie verstrekken. Dit gebeurt op een zogenaamde persoonslijst. Dit alles is geregeld in de wettelijke Regeling gemeentelijke basisadministratie (art. 47 en 50 t/m 55). Persoonskaart en persoonslijst vormen belangrijke informatiebronnen in de beginfase van het onderzoek. Zij slaan een brug naar onderzoek in de burgerlijke stand. Ze bevatten informatie waarmee u het onderzoek bij een archiefinstelling kunt beginnen. Ook in volgende fasen van het genealogisch onderzoek kunt u deze bronnen gebruiken. De persoonskaarten en persoonslijsten bewijzen dan bijvoorbeeld hun diensten bij het maken van een overzicht van de jongste generaties van een familie. Dit hoofdstuk beschrijft in het kort de achtergrond en inhoud van persoonskaart en persoonslijst. Verder geeft het informatie over het aanvragen van uittreksels. Meer hierover leest u in het informatieblad Persoonskaarten en persoonslijsten, dat op aanvraag wordt toegezonden, en ook op de website van het CBG ( staat. Op de website is ook een lijst opgenomen met een verklaring van de meest voorkomende afkortingen op de persoonskaart. De achtergronden van beide bronnen komen uitgebreid aan de orde in de CBGuitgave Burgerlijke stand en bevolkingsregister (herziene uitgave, Den Haag 2002), geschreven door R.F. Vulsma. Persoonskaart Elke persoonskaart in de collectie van het CBG maakte, tot het overlijden van de persoon voor wie deze kaart werd gemaakt, deel uit van het bevolkingsregister 12

13 van zijn of haar woonplaats. Het Besluit bevolkingsboekhouding van 10 augustus 1938 bepaalde dat er voor 1 januari 1940 van elke in Nederland woonachtige persoon een persoonskaart aangelegd moest zijn. Wanneer een van de inwoners van een gemeente overleed noteerde de afdeling bevolking de overlijdensgegevens op de persoonskaart. De kaart werd vervolgens, nadat de belangrijkste gegevens op een archiefblad waren overgebracht dat in het bevolkingsregister bleef, voor statistische bewerking gestuurd naar het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS zond hem weer door naar de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters in Den Haag. Deze gaf de persoonskaarten van overledenen vanaf 1949 in beheer bij het CBG. De collectie groeide daar aan tot een aantal van circa zes miljoen stuks. De persoonskaart bevat ondermeer de personalia van de betrokkene en daarnaast de namen van de ouders, vaak met hun geboorteplaatsen en -data, daarnaast zijn gegevens over huwelijk(en), partner(s) en kinderen vermeld. Omdat de originele persoonskaarten vrij recente en soms privacy-gevoelige gegevens bevatten worden zij niet ter inzage gegeven. U kunt tegen betaling uittreksels ontvangen. Inhoud uittreksel persoonskaart De persoonskaart is verdeeld in een aantal vakken waarvan de volgende in het uittreksel zijn opgenomen. Voorzijde: Vak 1. Datum waarop de naam en geboorteplaats en -datum van de betrokkene zijn vergeleken met de geboorteakte van de burgerlijke stand. In sommige gevallen, als betrokkene buiten Nederland is geboren, was die vergelijking niet mogelijk. Vak 2. Verhouding van betrokkene tot het gezinshoofd, bijvoorbeeld man, vrouw, vader en moeder. Vak 3. Geslachtsnaam (vak 3a) en de voornamen (vak 3b). Vak 4. Geboortedatum en gemeente waar de geboorte plaatsvond. Vak 5. Nationaliteit. Vak 7. Het beroep en of men dit beroep als hoofd ( h ) of ondergeschikte ( o ) uitoefende. Hoewel men bij wijziging van beroep daarvan aangifte moest doen bij het bevolkingsregister, gebeurde dat in de praktijk lang niet altijd, zodat deze gegevens vaak sterk verouderd zijn. In ieder geval zijn de gegevens summier, zodat u uit andere bronnen (mededelingen van familieleden, adresboeken, kranten) aanvullingen zult willen verzamelen. Vak 8. De namen, geboorteplaatsen en -data van de ouders. Een belangrijke bron voor uw onderzoek, want hieruit leert u dikwijls een oudere generatie kennen. Toen men in 1938/1939 van iedere toen levende inwoner van Nederland een persoonskaart aanlegde, heeft men niet altijd kans gezien die gegevens over de ouders van - met name de oudere - betrokkenen te vermelden. Maar in vele gevallen geeft dit vak u informatie over personen die tot soms ver in de negentiende eeuw terug werden geboren. Vakken 9 en 10. Namen en voornamen van de echtgeno(o)te(n). 13

14 Vakken 11 en 12. Geboortedatum en -plaats van echtgeno(o)te(n). Vak 13. Datum en gemeente van de huwelijkssluiting. Vakken 14, 15 en 16. Datum en plaats waar het huwelijk is ontbonden door overlijden van de partner ( O ) of echtscheiding ( S ). Vak 22. Gegevens over de opeenvolgende woonadressen van betrokkene. Het is het CBG niet toegestaan adressen te verstrekken van personen die minder dan 20 jaar geleden zijn overleden, dit onder meer ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de nabestaanden, die immers veelal op dezelfde adressen woonden of nog wonen. De overlijdensplaats en -datum, die op de achterzijde van de persoonskaart staan afgedrukt, worden eveneens op de voorzijde van het uittreksel vermeld. Achterzijde: De achterzijde van de persoonskaart bevat voornamelijk gegevens over de kinderen. Gewoonlijk worden de kinderen alleen vermeld op de kaart van de vader. Van de achterzijde krijgt u alleen een uittreksel als er inderdaad kinderen op worden vermeld. U krijgt dan de gegevens uit: Vak 27. De datum en wijze waarop het kind het gezin van de persoon aan de ommezijde heeft verlaten. De wijze waarop, wordt door een letter aangegeven: A voor vertrek (administratief afgevoerd), O voor overlijden, H voor huwelijk. Vakken 28 en 29. Naam en voornamen van de kinderen. Vakken 30 en 31. Geboorteplaatsen en -data van de kinderen. Vak 32. De verhouding van het kind tot het gezinshoofd, bijv. z (zoon), d (dochter), sd (stiefdochter), sz (stiefzoon). Bij de invoering van de persoonskaart in 1938/1939 werden van de toen reeds gehuwde personen niet altijd de eventuele vorige huwelijken vermeld en ook werden de kinderen die bij het aanleggen van de kaart niet meer thuis woonden dikwijls niet op de keerzijde vermeld. Wel is er uiteraard van die kinderen een eigen persoonskaart gemaakt. Dat geldt niet voor de kinderen die inmiddels waren overleden. Sommige kaarten van overledenen uit de oorlogsjaren zijn door oorlogshandelingen verloren gegaan. Persoonslijst Per 1 oktober 1994 werd de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA) ingevoerd. Vanaf die datum is de bevolkingsregistratie geautomatiseerd. De gemeenten houden de persoonskaarten niet meer bij. Ze worden wel bewaard door de gemeente, om op terug te kunnen vallen bij bepaalde vragen. Het Centraal Bureau voor Genealogie is in de Wet op de GBA aangemerkt als bijzondere derde. Op grond hiervan ontvangt het CBG gegevens over overledenen en mag het uit het opgebouwde databestand persoonslijsten verstrekken. Dat kan vanaf het tweede kalenderjaar na het jaar van overlijden van betrokkene. 14

15 Inhoud persoonslijst De volgende informatie vindt u in een uittreksel persoonslijst: a. Geslachtsnaam betrokkene. b. Voornamen betrokkene. c. Geboortedatum en geboortegemeente betrokkene. d. Nationaliteit betrokkene. e. Namen, geboortedata en geboortegemeenten van ouders, voor zover deze voorkwamen op de persoonskaarten. f. Gegevens over (eventuele) huwelijk(en): deze gegevens zijn van de oude persoonskaarten overgenomen. g. Adressen. Vanaf de persoonslijsten kunnen wel de woongemeenten en de datum van vestiging verstrekt worden. Hierbij moet in aanmerking genomen worden dat het niet verplicht is oude adresgegevens vanaf de persoonskaarten over te brengen op de persoonslijsten. In veel gemeenten is dat dan ook niet gebeurd. De gegevens ten aanzien van de woongemeenten zullen daarom doorgaans niet verder teruggaan dan de situatie per 1 oktober Hetzelfde geldt voor gegevens met betrekking tot een eventuele vestiging in en terugkomst uit het buitenland. h. Datum en overlijdensgemeente (eventueel land). i. Kinderen. In de GBA zijn de persoonslijsten van de kinderen gekoppeld aan die van beide ouders. Dit heeft een aantal consequenties: kinderen (waarvan familienaam, voornamen, geboortedatum en geboortegemeente vermeld worden) komen zowel voor op de persoonslijst van de vader als op die van de moeder. Gegevens met betrekking tot het vertrek uit het gezin komen op de persoonslijst niet voor (die gegevens worden bijgehouden op de persoonslijsten van de kinderen zelf). Op de persoonslijst van een ouder komen ook geen aanduidingen voor waaruit het geslacht van een kind kan worden afgeleid (ze blijken immers binnen de GBA uit de persoonslijst van het betrokken kind). Tenslotte moet worden opgemerkt, dat het bij de invoering van de GBA verplicht was, gegevens met betrekking tot kinderen geboren vanaf 1 januari 1966 over te brengen naar persoonslijsten van de ouders. Voor eerder geboren kinderen gold die verplichting niet. Bij het bekijken van deze gegevens moet hiermee rekening worden gehouden. Aanvragen persoonskaart en persoonslijst Uittreksels van persoonskaarten en persoonslijsten kunnen uitsluitend schriftelijk besteld worden. Gebruik hiervoor bij voorkeur het bestelformulier dat op aanvraag wordt toegestuurd of dat u vanaf de website ( kunt printen. De levertijd van een uittreksel persoonskaart of persoonslijst varieert van enkele dagen tot enkele weken. De kosten van het geven van informatie uit de persoonskaarten en van de persoonslijsten worden berekend per gezochte inlichting. Informatie over de tarieven van uittreksels uit persoonskaarten en van persoons- 15

16 lijsten vindt u in het Overzicht diensten en publicaties van het CBG dat tenminste een maal per jaar verschijnt. Daarnaast is deze informatie ook te vinden op de website van het CBG. Bevordering efficiënte verwerking bestelling De efficiënte verwerking van de aanvragen kunt u bevorderen door: 1. achternaam en voorna(a)m(en) juist en volledig te vermelden. 2. het jaar en zo mogelijk de precieze datum van overlijden op te geven. Het persoonskaartenbestand is opgedeeld in deelbestanden naar overlijdensjaar: , , , 1988 tot 30 sept (persoonskaarten) en vervolgens persoonslijsten uit de Gemeentelijke Basisadministratie vanaf 1 okt Deze zijn beschikbaar twee jaar na het jaar van overlijden. 3. de geboortedatum en -plaats te vermelden. 4. de aanvragen alfabetisch op achternaam en voornamen te rangschikken. 5. andere informatie te geven, zoals geboorte- en/of overlijdensplaats en namen van echtgenoot of echtgenote. Voorbeelden bronverantwoording Een goede verantwoording van de gebruikte bronnen is belangrijk voor de genealogisch onderzoeker. In de eerste plaats kan hij zo zelf later de geraadpleegde bronnen terugvinden. Als hij de bronverwijzing vervolgens opneemt in een onderzoeksresultaat dat hij naar buiten brengt, dan verantwoordt hij op deze wijze ook zijn onderzoek. Een ander kan de bron controleren en op zijn waarde schatten. Hier volgen voorbeelden van bronverwijzing naar de collectieonderdelen die in dit hoofdstuk besproken zijn. Persoonskaart: CBG, persoonskaart Dirk Vroonland ( ). Persoonslijst: CBG, persoonslijst Nicolaas van Vliet ( ). 16

17 4. Resultaten van eerder genealogisch onderzoek Het Centraal Bureau voor Genealogie verzamelt als documentatiecentrum resultaten van genealogisch onderzoek. Onderzoekers die de studiezaal bezoeken kunnen zo profiteren van wat door anderen gedaan is. Dat voorkomt dubbel werk. Het kan daarbij gaan om resultaten die gepubliceerd zijn of om niet gepubliceerd materiaal. In de bibliotheek bevinden zich boeken die een paar eeuwen geleden gemaakt zijn naast pas uitgegeven genealogieën. De dossiers bevatten oude handschriften naast moderne geprinte teksten. Het is belangrijk de gegevens die door een andere onderzoeker verzameld zijn met een kritische geest tegemoet te treden. Genealogie is een historische discipline. Bronnenkritiek moet daarom hoog in het vaandel van de genealoog staan. De resultaten van genealogie in druk en handschrift krijgen geen keurmerk mee. Het is aan de onderzoeker de kwaliteit ervan te beoordelen en de informatie al dan niet in zijn eigen onderzoek te betrekken. Het Centraal Bureau voor Genealogie neemt ten behoeve van toekomstige onderzoekers ook graag de resultaten van uw onderzoek, in welke vorm dan ook, in zijn bibliotheek of collecties op. Publicaties Bij de oprichting van het CBG in 1945 werd de bibliotheek van de Stichting Nederland s Patriciaat ingebracht. Dit was de boekencollectie van het voormalige Centraal Bureau voor Genealogie en Heraldiek ( ) van D.G. van Epen en M.G. Wildeman. Door aankoop en schenking (in de beginjaren o.a. van Jhr. Mr. E.A. van Beresteyn ( )) is de bibliotheek sindsdien uitgegroeid tot een waarin bijna elke Nederlandse genealogische publicatie te vinden is. De bibliotheek bevat familieboeken die gedrukt, gestencild of via de fotokopieermachine of printer vermenigvuldigd zijn. Daarnaast zijn alle Nederlandse genealogische tijdschriften erin opgenomen. De meest geraadpleegde boeken en tijdschriften staan in de studiezaal ter inzage, de overige literatuur kan via de studiezaalcatalogus aangevraagd worden. De aangevraagde boeken worden voor u opgezocht in het depot. Na enige tijd zijn ze in de receptie af te halen, waarna u ze in de studiezaal in kunt zien. Via de internetcatalogus kan niet aangevraagd 17

18 worden, maar u kunt wel thuis nagaan welke boeken in de bibliotheek opgenomen zijn, om ze bij een bezoek aan het CBG te kunnen raadplegen. Toegangen Als u wilt weten of er over een bepaalde familie een boek gepubliceerd is kunt u in de eerste plaats de catalogus raadplegen. Door te zoeken op naam en daarbij de familienaam in te typen zoekt de catalogus publicaties die families met de betreffende naam als onderwerp hebben. Dat is een vrij grove manier van zoeken. In een boek dat over een bepaalde familie gaat zullen meestal ook gegevens over andere families voorkomen. Publicaties in tijdschriften zijn ook niet ontsloten op deze manier. Gelukkig is er het Genealogisch Repertorium als belangrijkste toegang tot genealogische literatuur. In de wandeling wordt dit ook wel Beresteyn genoemd, naar de eerste samensteller ervan, de al eerder genoemde Jhr. Mr. E.A. van Beresteyn. Van dit naslagwerk, samengesteld en uitgegeven door het CBG, zijn vijf papieren delen verschenen. Het eerste deel (in twee banden) bevat verwijzingen naar publicaties verschenen tot Daarop zijn vier supplementen gevolgd: , , en Het Genealogisch Repertorium is ook als database te raadplegen via de internet-catalogus. Het papieren Genealogisch Repertorium is alfabetisch ingericht op familienaam. Het verwijst naar publicaties waarin tenminste drie generaties van een familie voorkomen. Achter een familienaam wordt soms voluit een monografie vermeld die over een familie gaat. Een andere keer verwijst het via een afkorting naar een tijdschrift of door middel van een vet gedrukt getal naar een boek, waarvan de volledige titel te vinden is achterin Beresteyn. Bij meerdere vermeldingen op één familienaam geeft het Genealogisch Repertorium vaak een nadere geografische aanduiding, de plaats of streek waar de familie in de betreffende publicatie vandaan komt. De database Genealogisch Repertorium bevat de informatie uit alle verschenen delen van dit naslagwerk en bovendien de aanvullingen vanaf het jaar Een medewerker van het Centraal Bureau voor Genealogie en enkele vrijwilligers bewerken de nieuwe genealogische publicaties voor dit digitale Genealogisch Repertorium. Als u in de internetcatalogus zoekt op een bepaalde naam krijgt u in de zoekresultaten onder de knop genealogisch repertorium de literatuurverwijzingen. Een tweede toegang tot genealogische literatuur is de cartotheek Van Alff in de studiezaal. Ook voor dit kaartsysteem, dat tussen de jaren twintig en tachtig van de twintigste eeuw is samengesteld door mej. Th.J. van Alff ( ), bibliothecaresse van het Genootschap, is het drie-generatiecriterium gehanteerd. Daarom is er een gedeeltelijke overlap met het Genealogisch Repertorium. Voor 18

19 de cartotheek Van Alff is echter ook een aantal buitenlandse tijdschriften en monografieën bewerkt. Daaruit zijn vooral verwijzingen naar families met banden met Nederland opgenomen. Bovendien heeft de samenstelster soms ook verwijzingen genoteerd naar families die slechts één vermelding in een publicatie hebben. Het gaat dan vooral om familienamen die niet zo vaak voorkomen. Dit kaartsysteem komt de komende jaren langzamerhand op microfiche beschikbaar. Uit het nog niet verfilmde deel kan op verzoek informatie gegeven worden aan de onderzoeker. Onderzoekers geven meestal een exemplaar van hun familiepublicatie aan het Centraal Bureau voor Genealogie. Hiervan verschijnt dan een bespreking in het kwartaalblad Genealogie. Het CBG bewerkt zo n publicatie ook voor het Genealogisch Repertorium. Zo vinden toekomstige onderzoekers de weg naar deze publicatie. Voorbeeld zoeken naar publicaties Wie onderzoek doet op de naam Zevenbergen vindt in de internetcatalogus van het CBG onder de knop 'bibliotheek familienaam' twee familieboeken Zevenbergen, één uit 1978 en één uit Het laatste is niet vermeld in de gedrukte versie van het Genealogisch Repertorium. Het laatste supplement loopt namelijk tot Het is wel opgenomen in het digitale Genealogisch Repertorium, dat we raadplegen via de internetcatalogus. Het Genealogisch Repertorium vermeldt naast het genoemde boek uit 1978 nog andere boeken en tijdschriften waar drie generaties of meer Zevenbergen in voorkomen. De cartotheek van Alff geeft een aantal literatuurverwijzingen, maar deze waren al bekend uit voorgaand literatuuronderzoek. Op de naam Berckmans leveren de catalogus van het CBG en het Genealogisch Repertorium geen literatuurverwijzingen op. De cartotheek Van Alff bevat ondermeer verwijzingen naar de Nederlandse tijdschriften Gens Nostra (1974) en De Nederlandsche Leeuw (1958) en het Belgische tijdschrift Vlaamse Stam (1980) (over een familie afkomstig uit Zaventem). Repertorium Warnawa J. Warnawa, A.J. Janssens, G.W.L. Lappenschaar, Repertorium van genealogische, heraldische en geschiedkundige publikaties en bronnen (29 delen; Nijmegen ) (C/-/AB/War). Dit repertorium geeft per plaats verwijzingen naar literatuur en (al dan niet gepubliceerde) bronnen. Inmiddels zijn 29 delen verschenen, die lopen tot en met plaatsen met de letters Vel. Niet-gepubliceerde onderzoeksresultaten Wie in de catalogus (via internet of in de studiezaal) op familienaam zoekt vindt verwijzingen naar dossiers, genealogische collecties en gebonden handschriften. Ook voor aanwinsten van niet gepubliceerde onderzoeksresultaten geldt dat deze 19

20 worden besproken in het kwartaalblad Genealogie. De betreffende aanwinsten moeten dan wel enige omvang hebben. Familiedossiers De niet gepubliceerde resultaten van onderzoek vindt u voor een belangrijk gedeelte terug in de familiedossiers. Er zijn meerdere collecties familiedossiers. De meest omvangrijke serie wordt gevormd door de algemene dossiers van het CBG (in de catalogus herkenbaar door de toevoeging [CBG], bijvoorbeeld Dossier Termaaten [CBG] ). Ook van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde is een serie algemene dossiers aanwezig (met de toevoeging [NL]). Daarnaast zijn er series dossiers die de onderzoeksresultaten van individuele genealogen bevatten (bijv. Dossier de Groot [collectie J.P. de Man] ). Aan de algemene collectie van het CBG worden nog steeds dossiers en gegevens toegevoegd. De andere collecties familiedossiers zijn afgesloten. Daar wordt niets meer ingestopt. Dit betekent dat het na verloop van tijd de moeite kan lonen het algemene familiedossier van het CBG dat u eerder zag nogmaals te raadplegen. Er kunnen voor u nieuwe gegevens in zitten, die het CBG van andere genealogen ontvangen heeft of die het door eigen onderzoek verkregen heeft. In een dossier bevindt zich informatie over personen die een familienaam gemeenschappelijk hebben. Het zal daarbij veelal gaan om verschillende gelijknamige families. Het is dus aan u om te beoordelen of de in een dossier vermelde gegevens in uw onderzoek passen. Door in de catalogus op familienaam te zoeken komt u te weten of er dossiers zijn die u interesseren. Ze staan in de zoekresultaten onder de knop familiedossiers. Voorbeeld zoeken naar dossiers Op de naam Achterberg wordt naar drie dossiers verwezen: een dossier Achterberg [CBG], een dossier Achterberg [collectie van Breemen] en een dossier Van Leeuwen (Politiekwartierstaten I) [CBG]. Het laatstgenoemde dossier bevat politiekwartierstaten Van Leeuwen, waar onder andere ook kwartieren Achterberg in voorkomen. Inhoud van een algemeen dossier [CBG] Om een indruk te krijgen van wat u in een algemeen dossier [CBG] kunt vinden volgt hier een korte beschrijving van de inhoud van enkele dossiers. Daaruit blijkt in de eerste plaats dat wat u aan kunt treffen van dossier tot dossier kan verschillen. De ene keer krijgt u een dik dossier met veel informatie. Een volgend dossier kan slechts één velletje papier bevatten. Maar misschien staat daarop wel net het gegeven waarnaar u lang op zoek was! In de tweede plaats wordt uit het volgende duidelijk dat de inhoud van de algemene dossiers verder reikt dan alleen resultaten van genealogisch onderzoek. Het bovengenoemde algemene dossier Achterberg [CBG] blijkt, nadat het is aangevraagd en in de 20

21 studiezaal wordt ingezien, behalve genealogische aantekeningen, waaronder een zogenaamde politiekwartierstaat (wat dit is wordt hieronder uitgelegd), ook andere informatie op die familienaam te bevatten. Zo zitten er biografische knipsels uit de krant in, bijvoorbeeld over de dichter Gerrit Achterberg, maar ook over een minder bekende naamgenoot, huisschilder Frits Achterberg uit Veenendaal. Verder bevat het dossier een fotokopie van een overlijdensakte van Steven Achterberg (overleden Wageningen 6 april 1858). Het algemene dossier Claasen bevat biografische knipsels, politiekwartierstaten, kwartierstaten ter verkrijging van een afstammingsbewijs (zie over wat dit is hierna), genealogische fragmenten, aantekeningen uit bronnen over personen met de naam Claasen (zonder dat een onderling familieverband wordt gegeven), correspondentie van het Centraal Bureau voor Genealogie over een wapen Claasen en de drager hiervan, een gedrukte huwelijksaankondiging uit 1815 en een getypte genealogie van Hendrik Claasen en Johanna Sophia Bongers (hun kinderen werden geboren te Keulen rond 1750 en twee zoons vestigden zich te Amsterdam). Het dossier Weijtenburg [CBG] bevat alleen maar een getypte genealogie met bijlagen van de familie W(e)ijtenburg, in 1984 samengesteld door H.L. Krikke-Weijtenburg en geschonken aan het CBG. Politiekwartierstaten De algemene dossiers van het CBG bevatten kwartierstaten van ambtenaren, vooral politiepersoneel (bezoldigd en onbezoldigd), uit de Tweede Wereldoorlog. Deze zogenaamde politiekwartierstaten moesten door de ambtenaar zelf ingevuld worden. Hij moest hierin de gegevens invullen over zichzelf, zijn ouders en grootouders en over zijn partner en haar ouders en grootouders. Doel was vast te kunnen stellen of betrokkene soms Joodse voorouders had. De belangrijkste vraag in het formulier was dan ook: stamt gij van Joodsche ouders of grootouders af? De politiekwartierstaat was dus een soort niet-joodverklaring. De collectie is na de oorlog door het Rijk aan het CBG in beheer gegeven. Een politiekwartierstaat is opgenomen in het dossier op de familienaam van de betrokken ambtenaar. In de catalogus zijn ook verwijzingen te vinden op de andere familienamen die in de betreffende politiekwartierstaat voorkomen (zie het hierboven gegeven voorbeeld van het zoeken naar dossiers op de naam Achterberg). Een voorbeeld: In het dossier Kamminga [CBG] zitten vier politiekwartierstaten, van Tjibbe Kamminga, hoofdagent van politie en rechercheur (geb. Hijlaard 27 september 1886), van Age Kamminga, gemeentebode (geb. Joure 4 mei 1881), Jan Kamminga, brigadier der Rijksveldwacht (geb. Schoterland 14 oktober 1893) en Klaas Kamminga, zijn rang wordt niet vermeld (geb. Wieuwerd 9 september 1903). Kwartierstaten ter verkrijging afstammingsbewijs Een ander formulier dat de onderzoeker aan kan treffen in de algemene dossiers [CBG] is de kwartierstaat die moest worden ingevuld voor het verkrijgen van een afstammingsbewijs. Deze werden in de Tweede Wereldoorlog uitgereikt door de gemachtigde voor de afstammingsbewijzen (Departement van Binnenlandse Zaken) en door de Centrale Dienst voor Sibbekunde. Zo n kwartierstaat telt drie generaties voorouders van de indiener en bevat ook de gegevens over zijn echtgenote en kinderen. De afstammingsbewijzen waren nodig als men een bepaalde functie of beroep wilde uitoefenen of deel 21

22 uit wilde maken van bepaalde groeperingen. Ook hier was, als bij de politiekwartierstaten het doel vast te kunnen stellen of iemand al dan niet joodse voorouders had. Een voorbeeld: in het dossier Maks bevindt zich de kwartierstaat van de kunstschilder Cornelis Johannes (Kees) Maks ( ). Maks gaf als reden waarvoor hij een afstammingsbewijs nodig had gemengd huwelijk op. Zijn vrouw, Sara Boas, was joods. Het door hem ingevulde formulier gaf, zoals uit de bijlagen blijkt, de Centrale Dienst voor Sibbekunde aanleiding tot het stellen van nadere vragen. Maks moest de namen van zijn schoonouders en eventuele kinderen opgeven. Per kerende post antwoordde hij (27 maart 1943) dat zijn schoonouders Abraham Juda Boas en Sophia Betje Mossel heetten en dat hij geen kinderen had. Genealogische collecties De catalogus kan u door een verwijzing als Aantekeningen op de naam Glaap; Collectie Kobossen op het spoor zetten van het bestaan van een genealogische collectie die meer bevat dan alleen dossiers op familienaam. Genealogen die tijdens hun onderzoek een bepaald specialisme ontwikkelden, belangstelling voor families uit een bepaalde plaats of regio bijvoorbeeld, legden vaak een omvangrijke documentatie aan. Zij documenteerden niet alleen het onderzoek naar de families waarin zij belang stelden. Zij schreven bronnen over die ze regelmatig raadpleegden of fotokopieerden ze en maakten toegangen in de vorm van uittreksels en kaartsystemen. Zo hoefden zij dezelfde bron niet steeds opnieuw door te nemen. Als u ontdekt dat het CBG een collectie bezit van een genealoog die actief was in de regio waarin u onderzoek doet kan het zinvol zijn de beschrijving van zijn collectie door te nemen om te zien of er materiaal in zit dat u interesseert. U ziet dan ook de samenhang in de collectie, waar het materiaal waar u zich voor interesseert een onderdeel van vormt. De collectiebeschrijvingen zijn opgenomen in een multoband die op de studiezaal ter inzage staat. Een deel ervan is ook via de studiezaalcatalogus digitaal te bekijken. Ze zijn dan gekoppeld aan de vermelding van de collectie in de catalogus. Door in de catalogus te zoeken op de familienaam van de samensteller vindt u soms al een korte beschrijving van de collectie. De bovengenoemde collectie Kobossen blijkt dan te bevatten Aantekeningen over de familie Kobossen en andere geslachten; 2 dozen; bijeengebracht ca 1985-ca 1990 door Drs. H.J. Kobossen. Onderdelen van genealogische collecties die u via de catalogus aantreft, bijvoorbeeld door te zoeken op familienaam of op plaatsnaam, kunt u in de studiezaal op de gebruikelijke wijze via de computer aanvragen. Voorbeeld collecties De Bruijn, Machielsen en Ruiter Dr. J.H. de Bruijn ( ) publiceerde een aantal artikelen, o.a. over zijn familie. De documen- 22

23 tatie bij deze artikelen en aantekeningen van niet gepubliceerd onderzoek werden in 2001 aan het CBG overgedragen. H. Machielsen ( ), burgemeester van Zandvoort, verzamelde genealogische informatie over Zandvoortse families. Behalve dossiers op familienaam bevat zijn collectie, die het CBG in 1994 ontving, ook een dossier over Zandvoorters die ter walvisvaart gingen. J.C. Ruiter ( ) deed onderzoek naar zijn kwartierstaat en de familie van een aantal van zijn voorouders. De documentatie van dit onderzoek vinden we terug in zijn collectie. Daarnaast had hij een bijzondere belangstelling voor de genealogische achtergrond van families uit het Noord-Hollandse Graft en De Rijp. Voor het onderzoek naar deze families maakte hij uittreksels uit of afschriften van allerhande bronnen en vervaardigde hij klappers (indexen) op doop-, trouw-, begraaf- en lidmatenregisters van deze plaatsen. Gebonden handschriften Tot de verzamelingen van het Centraal Bureau voor Genealogie behoort ook een groot aantal gebonden handschriften. Dit zijn meestal handgeschreven resultaten van genealogisch onderzoek die ingebonden zijn. Daar zitten eeuwenoude handschriften tussen. De gebonden handschriften zijn opgenomen in de catalogus en daarin te herkennen aan de codering die begint met GHS in de rubriek vindplaats. De via de studiezaalcatalogus aangevraagde gebonden handschriften kunt u in de studiezaal inzien, nadat ze voor u in het depot opgehaald zijn. Een voorlopige en gedeeltelijke index op de familienamen die in de gebonden handschriften voorkomen is verwerkt in de catalogus. Voorbeeld gebonden handschriften M.A. van Rhede van der Kloot ( ) schreef in 1873 de genealogie van de familie De Hulter, voorzien van enkele wapentekeningen, op 15 bladzijden, voorzag deze van een band en plakte er een in ruitvormig leer gestempelde titel op (GHS 03B38). Engelbert de Man, oud-raad en schepen van Nijmegen, sloot in 1765 de beschrijving van de genealogie van zijn familie af en liet deze binden in een prachtige leren band met goudstempeling (GHS 03A07). In de opdracht aan zijne kinderen schreef hij onder andere waarvoor zijn geschrift bedoeld was, namelijk dat zij een voorbeeld aan hun familieleden zouden nemen en hen niet tot schande zouden zijn: Het zelve is alleen geschied ter uwer nutte en gebruyk, en word dien volgens niemand met regt dan uwlieden toegeweyd: met dit oogmerk nogtans alleen, dat gij daar uyt uwe voorvaders, naastbestaande en bloedverwanten zoud leeren kennen, derzelver deugden - voor zoverre gij die daarin mogt ontmoeten - naijveren en uwlieden zorgvuldig wagten aan d eene zijde van door een kwaad gedrag en wandel aan hunne gedagtenisse eenige schande of nadeel toe te brengen en aan d andere kant van eenige hoogmoed of trotsheid uyt dezen hoofde verkeerdelijk op te vatten. Latere generaties vulden de aantekeningen van Engelbert de Man aan. De genealoog W.A. van Rijn ( ) schreef rond 1930 de genealogie van de Zeeuwse familie Van Deinse in een kantoorschrift op folioformaat met harde kaft (GHS 03B21). 23

24 Collecties van elders op microfiche Het Centraal Bureau voor Genealogie heeft een aantal belangrijke genealogische collecties die elders berusten, in archieven of in particuliere handen, verfilmd. Deze collecties zijn voor een belangrijk deel in de computercatalogus opgenomen. Zij zijn te herkennen aan de vermelding dossier gevolgd door de familienaam en tussen haakjes de omschrijving filmfiche gevolgd door een nummer, bijvoorbeeld Dossier Hoogelande (Filmfiche 1419). De catalogus vermeldt niet de herkomst van de betreffende aantekeningen, het archief of de particulier waar het aanwezig was op het moment van verfilming. Deze informatie staat in de meeste gevallen wel op het eerste microfiche van de betreffende collectie. Bovendien is in de studiezaal een multoband aanwezig waarin een beschrijving van de inhoud van deze verfilmde collecties is opgenomen. Door dit overzicht te raadplegen kunt u een indruk krijgen van de achtergronden en samenstelling van de betreffende collectie. De microfiches zelf staan ook in de studiezaal. Onderzoeksresultaten via website CBG Het Centraal Bureau voor Genealogie ziet het als zijn taak resultaten van genealogisch onderzoek toegankelijk te maken voor de onderzoeker. Met het beschikbaar komen van internet als nieuw publicatiemedium heeft het CBG zijn werkzaamheden in deze richting uitgebreid. Wie een genealogische homepage op internet plaatst kan deze aanmelden bij de website van het CBG ( De aangemelde websites worden in een database gestopt die via de website te raadplegen is. Zoek hiervoor in de catalogus op familienaam. Het resultaat verschijnt onder de knop homepages. Aan deze zoekmogelijkheid verwant is de rubriek lopend onderzoek op de CBGwebsite. Hierin vindt u verwijzingen naar genealogen die op bepaalde familienamen onderzoek doen. Ook hier is de toegang de internetcatalogus. Wie bijvoorbeeld onderzoek doet op de naam Op ten Berg vindt in lopend onderzoek dat een onderzoekster in IJmuiden zich bezighoudt met een gelijknamig familie in Haarlem, Hazerswoude en Friesland, van 1600 tot heden. Bij de adresgegevens van de onderzoekster staat het -adres, zodat u direct contact met haar kunt zoeken. Wie thuis niet de gelegenheid heeft om internet te bezoeken, om op de website van het CBG naar de links naar homepages en lopend onderzoek te kijken, kan dit in de studiezaal van het CBG. Daar staan enkele internetcomputers. Deze service wordt ook geboden door veel openbare bibliotheken en archiefdiensten. 24