REET1 nerks Eli E TR5-80 GEBRUIKERWEREMIGIWG

Transcriptie

1 BIJ HET AFSCHEID VAN 1984 We staan al weer vlak voor de Kerstdagen. Het TRS-80 jeer 1984 is haast al weer voorbij. Een jaar waarin onze vereniging weer is gegroeid. Zoiets zou niet mogelijk zijn, zonder al de hulp van die leden, die hun steentjes bijdroegen om onze vereniging interessant te houden. De bijdragen aan Remarks, de geweldige medewerking van de bestuurders van de 10 afdelingen, die elke maand maar weer moesten zorgen dat de bijeenkomsten iets te bieden hadden. de hardware kenners, die voor zoveel leden een uitkomst boden, de software-freaks. die de bibliotheek met nieuwe programme's lieten groeien. de leden die op de laatste TRS-80 dag in "De Flint" hun medewerking verleenden, en nog meer stille zwoegers, die ook hun vrije tijd pro-deo aan de vereniging schonken. REET1 nerks Eli E TWEEITIrtrtIVELM45 * DECEMEIER Namens het bestuur wens ik alle leden, maar toch wel op de eerste plaats al die medewerkers een prettige Kerstweek toe en een gezond, gelukkig en vredig met veel computerplezier. Gerard Zuiderduyn. Contactman. Tenslotte nog een one-liner van John Schelfhorst 1 C RNDI62)-4-129: D-15360: FORA-140T040 STEP-1: CLS: FORB DT016383STEPA: POKEB.C:P0KE : NEXT:NEXT:GOTO1 r..1 racmo-offset V Weerdstraat 78,7941 XH Mime! Telefoon ' TR5-80 GEBRUIKERWEREMIGIWG

2 TR EESRITIKERSITER EISTIGING ENF1ALJ K 01STT T A 11:3 R. E S POSTSITS AN SANT P' CO (=WIT NOORD E I...EV(10N S fir G IRO De TRS-80 Gebruikersvereniging is opgericht op 1 oktober Het doel van de vereniging is het bijstaan van haar leden als gebruikers van de TRS-80 of soft/hardware-matig daarmee compatibel zijnde apparaten. De ondersteuning aan de leden omvat ondermeer het verstrekken van kennis, uitwisselen van ervaringen en dergelijke. Om dit doel te bereiken wordt elke twee maaneen het verenigingsblad REMARKS uitgegeven, dat gratis aan de leden wordt toegezonden, wordt een Software-bibliotheek in stand gehouden en vinden in de diverse afdelingen maandelijkse kontakt-bijeenkomsten pleats. De artikelen en programme's in Voor informatie over advertenties. REMARKS zlin bedoeld voor niet Me s.v.p. pagina 66. commercieel gebruik. Voor overname is schriftelijke toestemming Voor alle overige correspondentie. van het hoofdbestuur vereist. inlichtingen, aanmelding van nieuwe leden, adreswijziging. enz. wordt u Toepassing van informatie die mon- verzocht zich te wenden tot het deling, via REMARKS of anderszins Centrals Kontaittadres. is verkregen geschiedt geheel veer eigen risico. Het bestuur aanvaardt Samenstelling van het bestuur geen enkele aansprakelijkheid voor Cor de Rover, voorzitter, eventuele schade die uit een derge- Ebe Koppenoi, secretaris, lijke toepassing zou kunnen voort- Jos de Jonge, penningmeester. vloeien. Gerard Zuiderduyn. kontaktman. Henk Bartels, software-beheer. REMARKS verschijnt in de mean- Martin Reinders. ledenadministratie. den februari, april. juni, augustus. Joop van Dam. redactie REMARKS oktober en december. Contributie f per kalender- Copy voor het februari-nummer lop jeer; wanneer een machtiging tot floppy of cassette) moet uiterlijk 1 giro-incasso is verstrekt, f januari ziin ontvangen op het Alle betalingen ten gunste van de Redactie-adres Vereniging moeten worden gestort Hammarskikildplaats 322. op of overgeschreven near 3069 RJ ROTTERDAM Giro 40 BO 960 ten name van Telefoon TRS-80 Gebruikersvereniging Viditel Santpoort Noord. DAG BESTE MENSEN De laatste Remarks van dit jaar ligt alweer voor u en ik hoop dat iedereen hierin weer iets van zijn gading zal vinden. Afdeling Rotterdam heeft een STUNT georganiseerd, zoals in de geschiedenis van de TRS-80 Gebruikersvereniging nog niet eerder is voorgekomen. Meer hierover op pagina 10. Wat de kopy betreft ging het deze keer wat beter; er is zelfs nog wat overgebleven voor het februari-nummer. Kopy blijft welkom op cassette (alleen 500 baud) of op floppy (model-i, model-iii), Ook kleine programma'tjes of tips zijn nodig om de pagina's op te vuilen. V66r ik het vergeet; uw cassette of floppy ziet u binnen enkele dagen weer terug. Wie zendt eens een afbeelding in voor de voorpagina in de vorm van een foto, print (zwart-wit, beslist geen grijs) of Basic-programma (met PLUS of TRS-80 graphics)? Afmetingen : 13.5 cm. breed, 16 cm. hoog of groter in dezelfde breedte/hoogte-verhouding. Sommige mensen zuilen gemerkt hebben dat ik hun twee Marskramertjes (met veel moeite) in vier regels heb samengeperst. Gezien de grote belangstelling kan slechts één marskramer per lid geplaatst worden. Ik wens u veel plezier met de rest van dit boekje en FIEEL.F'11.LCFIG E Joop van Dam. INHOUD Erratum Remarks 35 4 Alternatief CLS 4 De voorpagina 5 Van het Bestuur 6 en 7 Zap voor Arranger Nog meer Zaps 8 Software-bibliotheek 9 Programmeer-weastrijd 10 TrsTel 11 Rectificatie VDU-kaart 14 Knipperlicht op Modem 16 Breuken berekenen 17 Basic met Buskruit 4 18 Oneliner Markt-info 26 Stringy Floppy 27 Datum-zap 28 Doorsnede-grootheden 30 Mergen van Basic-regels 38 Pascal Newdos/80-routines 40 Hardware-uitbreidingen 41 User Calls 44 Speed-up 46 Afdeiings-nieuws 49 Interrupts 51 Viditel (zap) 54 Hypotheek 55 Zelfstartende data-disk 60 Klok-correctie voor Model-III 61 64K Dram 62 Beeldvuller (Level-III) 64 Servicepagina 66 Marskramers 67 Blokken e lid 70 Inhoud Remarks

3 ERRATUM REMARKS 35 In Remarks 35 staat op bladzijde 55 het gironummer van afdeling Noord-oost foutief vermeld. Het juiste gironummer van Afdeling Noord-oost is ALTERNATIEF CLS Dit programma maakt het scherm schoon op dezelfde manier als dat bij ROBOT-ATTACK gebeurt. De ASCII-waarde van alle letters wordt steeds met 1 verlaagd totdat alle tekens spaties geworden zijn. Een aanroep van de routine geeft 1 verlaging. De waarde van de USR-functie is ongelijk 0 zolang het scherm nog niet leeg is. De eerste POKE zorgt ervoor dat het programma de Level II USR-functie heeft i.p.v. de Disk-Basic USR-functie. Door die POKE weg te laten, door DEFUSR0=PEEK(V+1)-256*PEEKIV+21 te gebruiken i.p.v. de POKE's op en en door USR(0) te vervangen door USR0(0) is het gebruik van de andere USR-functies onder Disk-Basic weer mogelijk. String AS bevat het machinetaal programma. V moet steeds opnieuw worden bepaald als er anaere strings zijn gedefinieerd, of als er een 'garbage collection is geweest. Het veiligste is het dus om steeds voor de aanroep weer het adres van de USR-functie door te geven. De loop aan het eind geeft aan hoe je de functie kunt gebruiken. 10 POKE16809,201:AS=STRINGS(32,1):V=VARPTR(AS): AD=PEEK(V+1)+256*PEEK(V+2):FORX-OT031:READW: POKEAD+65536*(A D>32767 ) 4-X,W:NEXT:POKE16526,PEEK(V+11: POKE16527,PEEK(V+2):FORX-0T01023:POKE15360+X,RND(255): NEXT:PRINT.@100,"TEL ASCII AF";:FORX=2TO0ST EP-1:X-USR(0):NEXT 20 DATA175,87,33,255,63,126,183.40,19,254,32,40,3,53.22,1,43,124, , 239, ,195,154,10,54,32,24.238:' BIJ AANROEP VERLAAGT DEZE TWO-LINER DE ASCII-WAARDE VAN ALLE TEKENS OP HET SCHERM MET 1. USR(0) IS <> 0 ALS HET SCHERM NOG NIET SCHOON IS, DE VOORPAGINA Deze Keer in afwi iking tot wat in deze tijd bij vele bladen gebruikelijk is, geen afbeelding van een Kerstboom, -tak of -bal. Op deze wijze moét Remarks wel opvallen tussen alle andere bladen die gedurende deze maand in uw brievenbus dwarrelen. Het gezicht op de voorpagina is voor velen onbekend. Het erbij behorende karakteristieke stemgeluid zal menigeen die "De Vereniging" weleens heeft opgebeld, wel bekend in de oren klinken, maar dat laten we hier niet horen. We hebben deze erepiaats toebedacht aan ons aller bekende "roeptoeter", kontaktman, vraagbaak, wegwijzer, correspondent buitenland, klachtenburolist en Manus van Alles : Gerard Zuiderduyn, de man die in zijn riante woning in Santpoort-noord, naast allerlei andere kleine, maar zeer belangrijke bezigheden, de telefoon van de vereniging bemant, sterker nog, bijna de vereniging is en aan al deze werkzaamheden meer dan een dagtaak heeft. Naast deze overbeladen functie probeert hij dan ook nog in de schaarse ogenblikken dat hij een beetje tijd over heeft, zich met de hobby bezig te houden. Omdat Gerard toch ook maar een gewoon mens is, moet hij af en toe, net als iedereen, ook eens een boodschap doen of een bezoek brengen aan een dokter, kan daardoor niet 24 uur per etmaal bij de telefoon zitten en ja. dan krijgt u het antwoord-apparaat "aan de lijn". Diegenen die in de veronderstelling verkeren dat "De Vereniging" is gehuisvest in een kantoorpand met een vaste staf van elke dag opnieuw terugkomende betaalde personeelsleden, krijgen door het lezen van dit artikel waarschijnlijk een indruk van hoe het werkelijk gaat. De enige reden dat Gerard. ondanks zijn niet al te beste gezondheid, er niet allang de brui aan heeft gegeven, is dat hij zelf enorm veel voldoening van zijn werk heeft, ook al omdat hij daardoor veel kontakten heeft en dus geen tijd krijgt om de hele dag aan zijn kwaaltjes te denken. Als u het bekende nummer van de vereniging draait, bedenk dan dat Gerard 1.1 graag te woord staat, maar er eigenlijk weinig tijd voor heeft. We hopen dat u hem nog lang zult kunnen horen zeggen "Met de TRS-80 Gebruikersvereniging Ruud Broers Nieuwegein 4 Namens het bestuur, Joop van Dam. 5

4 MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR Mededeling omtrent het huishoudelijk reglement. Op de ledenvergadering van 26 juni 1984 werd het huishoudelijk reglement ter goedkeuring aangeboden. Omdat bij de behandeling bleek, dat de goedkeuring niet zou worden gegeven werd besloten om opnieuw te bezien op welke wijze het koncept veranderd zou moeten worden om de goedkeuring van de ledenvergadering te verwerven. Er bestonden door een misverstand 2 koncepten, die onderling dusdanig verschilden dat een snelle oplossing niet mogelijk bleek. Hiertoe stelde de heer Franken voor, dat hij als bemiddelaar de beide koncepten zou kombineren om te komen tot een koncept, dat op een speciale ledenvergadering in januari 1985 ter goedkeuring zal kunnen worden aangeboden. Hij doet dit in overleg met enerzijds het bestuur en anderszijds de kommissie, die op de ledenvergadering van 1983 de opdracht had gekregen een koncept-huishoudelijk reglement samen te stellen. Deze versie zal dusdanig moeten zijn samengesteld. dat verwacht mag worden, dat hij wordt goedgekeurd. Hoewel meerdere personen zich bezighouden met het samenstellen van het huishoudelijk reglement, draagt het bestuur de verantwoording voor het aan te bieden koncept. Hoewel de afspraak is gemaakt dat het huishoudelijk reglement op een ledenvergadering in januari zal worden behandeld, heeft het bestuur gemeend hiervan te moeten afzien, omdat het niet zeker is of de geplande datum haalbaar is. Omdat bovendien in februari de TRS-80 dag wordt georganiseerd, blijven er weinig mogelijkheden over om vroeg in het jaar een ledenvergadering bijeen te roepen. Daarom zal in april de officiële ledenvergadering worden gehouden. Nadere informatie hierover zal tijdig in dit blad worden gegeven. Indien U het koncept huishoudelijk reglement wilt ontvangen, kunt U dat schriftelijk te kennen geven aan het kontaktadres. Als het koncept gereed is, zal een kopie daarvan aan U worden toegezonden. Namens het hoofdbestuur Cor de Rover (Voorzitter) PROGRAMME 1,,t. w]er3st'flije) ZIE F AGINA 10 CONTRIBUTIE 1984 In de hoop dat iedereen dit kleine stukje leest, volgen hieronder wat gegevens over de betalingen van de contributie voor Als het goed is hebben de meesten van u hun contributie voor 1984 al overgemaak t. indien dit niet het geval is, wilt u dit dan zo spoedig mogelijk doen, daar u anders geen REMARKS meer ontvangt. Indien u alsnog een machtiging wilt afgeven, doe dit dan zo spoedig mogelijk, daar wij medio januari de contributie zullen innen. Wanneer u het lidmaatschap niet wilt verlengen, stuurt u dan ook even een bericht: wij hoeven dan geen tweede girokaart te zenden. Aileen als iedereen meewerkt, verloopt de inning van de contributie snel. Daar de TRS-80 dag dit jaar al op 23 februari wordt gehouden, zullen we eind januari de lidmaatschapskaarten van iedereen die vbór 1 januari betaald heeft, of een machtiging heeft afgegeven, versturen. U heeft hem dan year de TRS-80 dag in huis. Leden waarvan de betalingen na 1 januari binnen komen, krijgen hun lidmaatschapskaart pas na de TRS-80 dag. Tot slot nog iets over het adres op de verzendband van REMARKS. Indien het adres niet goed is, of de postcode onbreekt, wilt u dan de verbeterde adresband naar het kontaktadres sturen? Het is in uw eigen belang, dat de gegevens juist zijn, daar anders uw naam verkeerd in de ledenlijst komt, of REMARKS vertraagd in uw bus valt. M.Reinders Ledenadministratie ZAP VOOR "THE ARRANGER" Het programma "THE ARRANGER" is (wellicht bekend) een prachtig catalogiseerprogramma om je diskette-administratie bij te houden. Het kan zowat alle disks lezen, ongeacht de DOS. Het herkent automatisch de DOS, of het een system- of data-disk is, single of double density, 35/40/80 tracks, Model- i of -III en natuurlijk worden de er op staande files bijgehouden. Voorwaarde is wel dat een dubbel-density-controller aanwezig is! En de schijf start op Model-1 zowel als op Model-III,... althans meestal Het blijkt dat het programma veronderstelt dat je op Model-III diskdrives gebruikt die de snelste track-stepping-rate (3 ms) aan kunnen. Dit is zo als 6ii 7

5 je de standaard Tandy-drives voor Model-III hebt, maar wat te doen als je andere (oudere) drives hebt die een langzamere stepping-rate vereisen? Dan blijkt The Arranger niet te werken. Dit is als volgt te verhelpen Bekijk met bv. Superzap op je Arranger-schijf track 3, sector 8. De bytes 77H en 78H bevatten de codes E6FC. Verander deze bytes in F603 en het programma gebruikt in het vervolg de langzaamste track-stepping-rate! Karel Honings. NOG MEER ZAPS Voor wie in het bezit is van het onvolprezen programma "CODIR/CMD" en het programma "DIS/CMD" of "DIC/CMD" (deze laatste zijn, behalve de naam, aan elkaar gelijk en geven de directory alphabetisch gesorteerd) volgt hier een eenvoudige, maar zeer bruikbare ZAP. CODIR/CMD sector 11 byte 8A : verander 52 in 53 sector 11 byte ED : verander 52 in 53 Verandert u bovendien de naam CODIR/CMD in Q/CMD (idee van Edward Hiind) dan geeft het intikken van : "Q 1 A S I" de gevraagde gegevens keurig alphabetisch gesorteerd. Vooral handig bij 80-tracks. Bovenstaande ZAP was een idee van Stef Taartmans, die begonnen is met het zappen van CAT/CMI) sector 3 byte FC : verander 52 in 53 Voor beide zaps geldt dus dat DIS/CMD op één der drives aanwezig moet zijn, omdat dit programma door de aangebrachte zap wordt aangeroepen. Heeft u dus DIC/CMD in plaats van I)IS/CMD, dan moet u 6fwel dit programma omdopen in DIS/CMD 6f de betreffende bytes wijzigen in 43 in plaats van 53. Nog een handige zap (vind ik) SUPERZAP/CMD sector 3 byte DD: verander 3B in 5B sector 4 byte 17 verander 21) in IA sector 4 byte 35 verander 2D in IA Superzap had nooit gedacht ooit zichzelf eens te zappen! Het scrollen geschiedt nu met de pijltoetsen in plaats van met + en -. SOFTWARE-BIBLIOTHEEK Zo voor de feestdagen een bescheiden stukje over de softwarebibliotheek. 1\Tiev1we scof tvveire. Deze keer 1 nieuwe schijf met software. Nummer 28. Deze is afkomsting van de afdeling Rotterdam. Deze schijf hebben ze op de laatste TRS80 dag uitgebracht. Op deze schijf staan de volgende programma's: 1. Alarm Hiermee kunt u uw Dos beveiligen. 2. Boot Om een andere bootkop voor Newdos te maken. 3. Bscript Een lichtkrant (Scripsit voor nodig!) 4. Carkalen Een programma dat kalenders met een plaatje drukt. 5. Giro Om een tabellarisch kasboek bij te houden. 6. Kwis Een kwis programma. 7. Pdrive Voegt aan Newdos het Pdrive, B kommando toe. 8. Snelheid Om te kijken of uw diskdrives wel op de juiste snelheid draaien. 9. Tekenen Om tekeningen in strings op te slaan. Zoals u ziet een schijf vol. Zo vol zelfs dat er op de 35 tracks geen indexprogramma meer kon staan. Dit is opgelost door deze op de 36e track te zetten. Sommige mensen, die niet meer dan 35 tracks kunnen lezen, kunnen de index dus niet lezen. De overige dus wel. Zo dat was dan de nieuwe software. Deze is alleen op schik en voor de Model 1 verkrijgbaar. Diskette 16. Op diskette 16 staat een tekstverwerker die, tot heden, alleen op een Epson printer werkte. Daar zijn nu andere printers aan toegevoegd. Het programma werkt nu ook met een Line Printer 8 en een DMP200 van Tandy. Op de Model 3 worden nu voor al deze 3 printers het programma geleverd. Voor de model 1 dient u op te geven voor welke printer u het programma wilt hebben. St:of war e prijzesta. Per zijn de prijzen van de software VERLAAGD. Voor een cassette betaalt u nog maar f en voor een diskette is de prijs nu gezakt tot f 25.. Misschien toch een aardig idee om iemand een cassette/diskette voor Sinterklaas of Kerstmis te geven. Joop van Dam. Henk Bartels. 9 8

6 PROGRAMMEER-WEDSTRIJD HOOFDPRIJS : Fl ! De TRS-80 Gebruikersvereniging schrijft een programmeerwedstrijd uit Voor gevorderde programmeurs in de machinetaal. Waar fga.at h e t corn? In het public domaingebied van o.a. de CP/M omgeving circuleert een source programma genaamci "KERMIT". Dit is de source van een portable protocol voor microcomputers. Voor details van het protocol verwijzen wij naar naar 2 artikelen in BYTE (JUNE JULY 1984 ). De opgave is nu om dit programma werkend over te zetten op TRS-80 formaat (TRSDOS, NEWDOS en dergelijke) voor zowel model 1 als 3. Dit betekent dus het omwerken van de source, zodat de calls, start-adres en dergelijke op het juiste adres in DOS terechtkomen. Als dit gelukt is dan kunnen ook TRS-80 computers communiceren met praktisch alle andere computers. 'Vc C) r-vvet rd e rt Deelname aan deze wedstrijd is wel aan enige voorwaarden gebonden * Deelnemers dienen lid te zijn van de TRS-80 Gebruikersvereniging. * Zij dienen zorg te dragen dat de beschikbaar gestelde programmatuur niet in handen van derden komt. Degene die het eerste een werkende modificatie opstuurt is de winnaar. :K Alvorens de prijs wordt uitgereikt dient de winnaar/winnares een verklaring te ondertekenen, waaruit blijkt dat deze software aoor hem/haar zeif gemodificeerd is, dat hij/zij deze modificatie ter beschikking van de TRS-80 Gebruikersvereniging stelt en tevens afstand doet van alle rechten terzake de door hem/haar ontwikkelde modificatie. * Organisatoren van deze wedstrijd zijn van deelname uitgesloten. c) e kunt 11r1 ES e co e? U kunt meedoen door het storten van f op GIRO-REKENING ten name van TRS-80 Gebruikersvereniging, Afdeling Rotterdam, Postbus NA Rotterdam. U ontvangt dan per omgaande een diskette met de source van "KERMIT", ongeveer 140 K op dubbel density NEWDOS/80 formaat. Wanneer het programma gemoctificeerd is, moet dit worden opgezonden naar TRS-80 Gebruikersvereniging, Afdeling Rotterdam, Postbus NA ROTTERDAM. Wie anders dan op de hierboven vermeide wijze in het bezit is gekomen van de source kan geen aanspraak maken op uitreiking van de prijs. Direct na het bekend worden van een winnaar krijgen de andere mededingers bericht dat zij hun inspanningen kunnen staken. De op bovengenoemde wijze door de vereniging verkregen software zal voor alle leden verkrijgbaar worden gesteld via de Software-bibliotheek. Voor nadere inlichtingen kunt u bellen naar ; echter niet voor vragen als : "Met wat voor assembler moet ik het doen?" of "Ik heb geen dubbel density hoe moet dat nu?" Veel succes gewenst door de TRS-80 Gebruikersvereniging. TRStel met one-liner "ON-LINE" Ieder die wel eens met Viditel op de TRS-80 heeft gewerkt, kent ook de nadelen hiervan. Als eerste nadeel zal het scrollen over het beeld worden genoemd. Viditel heeft een beeldformaat van 40 karakters op een regel en 24 regels op een beeld. Dit houdt in dat er maar een gedeelte van een bladzijde op het scherm staat. Viditel en andere Prestel compatible viewdata systemen maken gebruik van kleur. Dit is op de TRS-80 terug gebracht tot zwart/wit. Met kleuren kan er onderscheid worden gemaakt tussen delen informatie op een bladzijde, wat soms lastig lezen is in zwart/wit. Dan is er nog te vermelden dat de lengte/breedte verhouding niet overeenkomt met Viditel, wat betekent dat grafische beelden uitgerekt op het scherm verschijnen. Afdeling Rotterdam besloot zelf een viewdata systeem te beginnen genaamd Vidiboard. Het beeldformaat werd op 40 * 16 gebracht om het toch nog enigszins Viditel compatible te houden. Na enige tijd volgde de afdeling West met Vidiwest. Dit viewdata systeem hanteert de zelfde normen als Vidiboard. Sinds een paar maanden is Vidihost on-line met een eigen systeem, dat gebruik maakt van het zelfde protocol. Het beeldformaat is geschikt voor een TRS-80, maar helaas heeft dit de beperking van 40 karakters per regel

7 Met Viditel, Vidiboard en Vidiwest is het in eerste instantie niet mogelijk om software voor computers te versturen. De software bij deze systemen is alleen mogelijk in bladzijde vorm, wat betekent dat er een conversie programma benodigd is om later de diverse bladzijden tot een file te combineren. Ook moet er rekening word en gehouden met. het feit dat niet alle binaire codes worden geaccepteerd door deze systemen. Vidihost daarentegen heeft het terminal programma gewijzigd, zodat BASIC software direct in het geheugen kan worden geladen. Deze, maar ook andere redenen. was voor ons de aanzet om een viewdata systeem te ontwerpen dat kan draaien op een TRS -80, en geheel is aangepast op het TRS-80 beeldformaat. Bij TrsTel is, zoals in Viditel. bovenste regel voor de naam van de informatie leverancier en beeidnummer. De onderste regel is de status regel, waar de ingetoetste karakters en eventueel meldingen van het systeem verschijnen. De 14 regeis er tussen in zijn van de informatie leverancier. TrsTel is voorzien van een compressie systeem, wat betekent dat een beeld sneller kan worden opgebouwd dan bij andere viewdata systemen. Tijdens het verzenden van een beeld kunt u onderbreken en direct verder gaan naar een volgende keuze, zotiat u niet hoeft te wachten tot het gehele beeld verzonden is, wat de zoektijd naar informatie aanzienlijk verkort. Het is eenvoudig om machinetaal programma 's te verzenden, omdat TrsTel werkt met een 8 bits protocol. Na verbinding te hebben gemaakt, controleert. TrsTel of er een terminal programma in uw computer aanwezig is. Heeft u nog geen terminal programma, dan begint TrsTel met het verzenden hiervan. U krijgt hierna, vanuit het menu, de mogelijkheid urn het terminal programma naar disk of tape te saven. Als u bij een volgende keer inloggen het terminal programma gebruikt. slaat u het verzenden hiervan over. Het terminal programma dat u krijgt toegezonden, beschikt over diverse functie's. Onder andere : het. bewaren van bladzijden en het editeren off-line. Bent u benieuwd geworden naar TrsTel, toets dan de volgende one-liner in, type RUN en draai ons telefoonnummer : We zijn vanaf I december de gehele week on-line. 1 1=28650 : DEFUSR=I : FOR X= 1 TO 1+21 : READ D : POKE X.1) NEXT : X-USR(0) : DATA 1, 232, 3. 33, 253, 111, 237, , 219, 234, 7, , 237, , 247, 23, 229 Voor tape gebruikers moet DEFUSR=I vervangen worden door POKE 16526,234 : POKE In afwachting van uw reactie, via een prikbord in TrsTel. tekenen w 12 Robert en Erwin Lubbers. DPS De Birk. 1 LI A Dv E I E It) 1 -t. ena j 1 e Neer- ere! Z soars tzi r-- 0 r- b et. a 1 1. rig! 8171 CA VAASSEN Postbus nr AC VAASSEN NS I e ire LA 1 e e r- b a a r-! p. 1 1 r- i j ere ir'scl la -rt4- Tel I TT 1_11:E1 I II-I I ID e Dr-l fee- Giro BO Tracks dubbelzijdig f 850. NMB "IT E ID I 1< Dr- I. N., e - 80 Tracks dubbelzijdig... vraag prijs Het boek Elementair Basic. f Ram ic's Dynamische ram type stuks f Eproms. Eprom type 2716 f Graftrax80 voor EPSON MX Inktlinten. en Lint - casset met TRS-80 blockgraphics. Lintcassettes voor EPSON in ZWART. Idem in de kleuren BLAUW of BRUIN nu. Idem in de kleuren ROOD of GROEN nu. Lintcassette voor Tandy daisywheel 11 Idem voor Tandy printer nieuw model. Papier Inktlint op rol voor STAR, ANADEX nu. Idem in ROOD, GROEN, BLAUW en BRUIN Kettingpapier 2000 vel blank met lengte perforatie. (240x12 inch) Computer - Diskette opbergdozen met slot supply's voor 5 inch inhoud 35 stuks idem inhoud 85 stuks. f 80. Reinigings-diskettes per set. f 42. I"Ii et.m.va! EPSON RXBO F/T printer. f Trs-80 rom voor de RXBO printer f 100. STAR Gemini 10X printer. f NEC printer type NEC 8023 f Daisy-wheel printers vanaf. f VERBATIM diskettes 5 1/4 per 10 vanaf f 65. WABASH diskettes in luxe doos per L_Eatcap,! SKC diskettes in zeer luxe doos per 10 f 55. Bestelwijze, telefonisch vanaf 9.00 t/m Tel Verzendkosten f 7.50 Verzendkosten papier en etiketten f 10.- per doos, 5 dozen franco Het vertrouwde adres voor alle computer benodigdheden. Data r- C 5 5 e Nye et. m l De Fir-k.8171 CA VAASSEN Tel scs 1 1 ee r- 1 r-1 c 1. El TT - Idem, 2-voud, zelfcopierend. f 98.- Etiketten. Plaketiketten 2000 stuks. 3,5 X 9 cm TI programmer an calculator voor omrekenen HEX,OCT,AND,OR enz

8 RECTIFICATIE VOOR VDU-KAART (Zie Remarks nr. 33.) Onder punt 2/ bij de wijze van aansluiten staat, dat, als er een 74LS30 gebruikt wordt in plaats van de 74S133, de aansluitpunten G-K, N, 0, P gebruikt worden. Dit is onjuist. In plaats van de aansluiting 'P' moet 'R' gebruikt worden. Overigens heb ik er in de tweede instantie de voorkeur aan gegeven om niet poort 126 (7E11), maar 62 (3EH) te gebruiken. Dit heb ik gedaan om uit de buurt te blijven van een andere modificatie (de real time clock uit Rotterdam) die de poort 126 gebruikt. De volledige selectie van de 6845 wordt dan : A15*, A14*, A13-A9, A8* respectievelijk verbinden met G-K, N, 0, R. Behalve deze onzorgvuldigheid, is er nog een echt probleem opgedoken. Dit probleem ontstaat als de VDU kaart gebruikt wordt met een CP/M modificatie, die de adressen A14 en A15 inverteert ten einde de ROM en video RAM, die vanaf adres 0 geselecteerd worden, te vervangen door RAM. Dit gebeurt overigens bij de meeste CP/M modificaties. Er zijn twee mogelijkheden -1/ A14 en A15 worden géinverteerd als er CP/M gedraaid wordt. Het gevolg is dat bv. de adressen 0000H, 4000H, 8000H en COOOH respectievelijk veranderen in de adressen COOOH, 8000H, en 0000H. Dit verwisselen van geheugen plaatsen gebeurt dus voor alle 4 blokken van 16k. -2/ A14 en A15 worden, als CP/M gedraaid wordt, uitsluitend geinverteerd als blok 0 of blok 3 van de 4 blokken van 16k geselecteerd worden. De adressen 0000H, , 8000H en C00011 veranderen dan respectievelijk in COOOH, 4000H, 8000H en 0000H. Nu worden dus alleen het eerste en het vierde blok van 16k verwisseld, terwijl het tweede en derde blok op hun gewone plaats geselecteerd worden. Een voorbeeld van de tweede manier van omschakelen is de VIP CP/M. Als dit omschakelen zo plaatsvindt, kan dit problemen opleveren. Want, als dit omschakelen tot gevolg heeft, dat bij I/O instructies de hoogste twee adres lijnen (A15 en A14) geinverteerd bij de (I/O-mapped) VDU kaart aankomen, dan komt tekst niet meer in de juiste volgorde op het beeldscherm. Een software oplossing voor dit probleem is : inverteer bits 14 en 15 (exclusive OR het, voor de processor hoge, adres byte met COH). Dit is heel redelijk zolang bij de gebruikte modificatie, waarmee het mogelijk werd om CP/M te draaien, A15 en A14 beide ten allen tijde geinverteerd worden. Als A 15 en A14 alleen maar geinverteerd worden als de eerste of de vierde 16k (van de 64k direct selecteerbaar geheugen) aangesproken worden. dan wordt de zaak gecompliceerder. Dan moet er uitsluitend geinverteerd worden als het adres byte kleiner is dan 4011 (64 ) of als het groter is dan BFH ( 191). Voor dit probleem zijn ook verschillende hardware oplossingen. Een oplossing, die altijd goed werkt, is, om vanaf Al5 en A 14 van de Z80 zelf (via een goede buffer), deze adressen naar de VDU kaart te brengen. Dat kost twee buffers en twee draadjes. (A14 dan aansluiten op 23c en A115 op 23a). Een andere oplossing, die alleen werkt als Al5 en A14 altijd géinverteerd worden, is : soldeer van ic-13 van de VDU kaart pen 11 en pen 5 niet vast, doch buig deze omhoog. Maak dan twee verbindingen : van pen 11 naar A7* niet-a7, pen 18 van ic-2) en van pen 5 naar A6* (pen 3 van ic-2). Als de VDU kaart ook gebruikt wordt zonder dat de A15 en A14 geinverteerd zijn ten behoeve van CP/M, dus "normaaal", dan kan een dubbele tweepolige schakelaar tussengevoegd worden. De moeder contacten van de schakelaar komen dan respectievelijk op de omhoog gebogen pennen van ic - 13, terwijl voor de stand "normaal" de contacten verbonden worden met de gaatjes waar de omhoog gebogen pennen 5 en 11 (nog steeds van ic - 13) ingesoldeerd hadden moeten worden, terwijl de contacten voor de stand "CP/M" verbonden worden met pennen 3 en 18 van ic - 2. Let wel : gat 5, pen 5 en pen 3 horen bij elkaar, en gat 11, pen 11 en pen 18 ook. De laatste oplossing voor dit probleem is bedoeld voor de modificatie, waarbij Al5 en A14 selectief géinverteerd worden. (Diegenen, die de VDU kaart willen gebruiken bij de VIP CP/M modificatie moeten dus de volgende hardware modificatie aanbrengen, als ze het BIOS-CONOUT programma gebruiken, welke ik geschreven heb.) Soldeer van ic 13 de pennen 5 en 11 niet vast, doch buig deze naar buiten. Neem dan verder een 74LS86. Dat is een exclusive-or poort. a/ Buig de pennen 10 en 12 naar onder het ic en soldeer ze aan elkaar. b/ Doe dit ook met de pennen 5 en 9. c/ Eveneens voor de pennen 3, 4 en 13. d/ Soldeer nu de aldus gevormde LS86 boven op ic 13 (een multiplexer, type : 74LS157) van de VDU kaart. Pen 1 van de XOR aan pen 1 van de multiplexer. Pen 6 van de XOR aan pen 5 van de multiplexer. Pen 7 van de XOR aan pen 8 van de multiplexer. Pen 11 van de XOR aan pen 11 van de multiplexer

9 e/ Verbindt pen 10 van de XOR met A7* (=pen 18 van ic-2). f/ Verbindt pen 9 van de XOR met A6* (=pen 3 van ic-2). g/ Tot slot nog een draadje van pen 8 naar pen 2 van de XOR. Als de VDU kaart omschakelbaar moet worden om zowel gewoon als wel onder CP/M gebruikt te worden, neem dan een enkelpolige omschakelaar. Het moeder contact komt op pen 2 van de XOR, een van de beide andere contacten op pen 8 van de XOR en het derde contact wordt met de massa (V-, 0V) verbonden. Gebruikers, die de SELECTOR gainstalleerd hebben, zodat ze o.a. CP/M kunnen draaien, ook nog even opgelet. Jullie moeten bij de aansluiting van de VDU kaart twee draden rechtstreeks van de SELECTOR naar de VDU kaart leggen. ER-14 van de SELECTOR komt op 23a van de VDU kaart ipv A 14 van de expansion bus. En ER-15 komt op 23c ipv A15 van de expansion bus. Dit heeft te maken met het feit, dat zodra de SELECTOR geinstalleerd is A14 en A15 van de computer uitsluitend gebruikt worden als bankselect signalen. Tot slot : de VOEDING van de VDU kaart blijkt betrokken te kunnen worden uit de normale expansion interface. Een test exemplaar gaf geen problemen. Verbindt daartoe ader 40 van de bandkabel met lc van de VDU kaart. Het benodigde CONOUT programma is nu bij mij verkrijgbaar. Dit programma past LNW-CPM aan, zodat er van de VDU kaart gebruik gemaakt kan worden. Met een beetje knutselen is het mogelijk om ASTER-CP/M te draaien op een TRS-80 model I, VIDEO-GENIE of ROWER. Daarvoor is een manier van memory management nodig, zoals ASTER dat toepaste en dat de VDU-kaart memory-mapped aangesloten wordt. De SELECTOR past een geschikte manier van memory-management toe. Alleen de gebruikte poort en het bit patroon zijn verschillend, wat te ondervangen is door ASTER-CP/M op enkele plaatsen te wijzigen. Rence Rozendaal. tel van tot KNIPPERLICHT OP MODEM (Aileen bruikbaar voor bezitters van Viditel-modem, waarvan netspanning is ingeschakeld) 10 OUT 234,2 : GOSUB 20 : OUT 234,4 : GOSUB 20 : RUN 20 FOR T = 0 TO 100 : NEXT : RETURN J.v.Dam. BREUKEN Het onaerstaande programma is één van de inzendingen van de heer H.Reijnders te Amsterdam. Het berekent van een ingevoerde decimale breuk de teller en noemer, of andersom. Doordat in double precision wordt gewerkt kost het soms wel wat rekentijd 10 'BREUKDEL/BAS 20 CLS :PRINT :1NPUT"DELEN OF BREUKONTW1KKELEN";Y$ 30 IF LEFTS(Y$,1)="D" THEN 40 ELSE IF LEFTS(1$,1)="13" THEN 110 ELSE END 40 'DELEN/BAS ONTWIKKELT BREUK DECIMAAL. INPUTS: (DOUBLE PREC.) HELE GETALLEN > 0 50 A#=1 :B#=-1 60 PRINT:INPUT"TELLER";10:IFBij=0THEN10ELSE:INPUT"NOEMER";Aij:IFB P>A #THEN60 70 G%=0 :IF Bij<0 OR INT(B W>B# OR INT(Aij)<>Aij THEN G%=G%+1:C%=0:FORF%=1T010:13#=Bij-F%*Aij:IFWOOTHENC%=C%+1:NEXT 90 I F G%=2 THEN PRINT"."; 100 PRINTUSING"#";C%;:B#=(D#+A#)*10:IFINKE Y$="X"THEN60ELSE 'BREUKDBL/BAS BREUKGENERATOR DOUBLE PRECISION HR 83B 120 'INPUT: EEN GETAL: 0 < GETAL <= 'OUTPUT: DE BESTE TELLER EN (NOEMER < 32768) 140 'ADVIES: INPUT >= 'VERANDER DE INPUT EVT. DOOR G*10IN OF/EN 1/G TE NEMEN 160 DEFINT H-Q,T :DEFDBLG :G=9 :CLS 170 PRINT@770,"GETAL <= 1 DAT BREUK MOET WORDEN (0=E1ND)"; 180 INPUT G :CLS :IF G<=0 THEN 10 ELSE IF G>1 THEN PRINT0218,"BEEINDIGEN: TOETS X"; 200 PRINT@287,"GETAL:"G; 210 FF=9 :N=0 220 N=N PRINT094,"NOEMER:";N;:PRINT@155,"ABS. FOUT:";FF;" "; 240 T=N*G+.5:Tij=T :F=ABS(T#/N-G) IF F<FF THEN FF=F :NN=N :TT=T 250 IF 1NKEY$="X" OR FF=0 THEN IF N<32767 THEN CLS :PRINT 280 PRINT"HET GETAL WAS:"G 290 PRINT 300 PRINT"DE TELLER WORDT:"TT 310 PRINT"DE NOEMER WORDT:"NN 320 PRINT :T#=TT 330 PR1NT"DAN IS TELLER/NOEMER:"TII/NN 340 PRINT :F=G :FF=Tii/NN-G 350 PRINT"EN DE ABS. FOUT:"FF 360 PRINT"EN DE REL. FOUT:"FF/F 370 GOTO

10 BASIC MET BUSKRUIT - INFORMATIEOVERDRACHT TUSSEN BASIC EN ASSEMBLER In de vorige aflevering van dit feuilleton hebben we een aantal methoden behandeld om een assemblerroutine op te nemen in een BASIC programma. De informatieoverdracht werd verkregen op een tamelijk drastische manier, n.l. door verandering van bytes van de assemblerroutine zelf. Voor de behandelde transportroutine was dit overigens helemaal geen slechte oplossing, te meer omdat er geen sprake was van gegevensoverdracht van de assemblerroutine naar het BASIC programma. Normaal gesproken wordt een assemblerroutine aangeroepen om even snel iets nuttigs te doen. BASIC draagt gegevens aan, de assemblerroutine doet daar iets mee, en het resultaat wordt weer overgedragen aan het BASIC programma. Dit kan een of enkele getallen betreffen, maar het kan ook gaan om een compleet gegevensbestand dat gesorteerd moet worden. Het is dan ook niet te vermijden dat we ons verdiepen in de wijzen waarop zo'n overdracht bewerkstelligd kan worden. Als inleiding daarop eerst een klein stukje algemene theorie. Getallenverwerking door de TRS Getallen en variabelen die BASIC in het programma tegenkomt worden om te beginnen genoteerd op vaste geheugenadressen in de Communications Area. In navolging van James Farvour (Microsoft BASIC Decoded & Other Mysteries) zullen we deze adressen aanduiden als Work Area's (WRA's). Dit is overigens niet de enige naam die in de literatuur voor deze adressen wordt gebruikt. Er zijn in totaal drie WRA's in gebruik: WRA1 adres 411D vlag 40AF WRA E 40B0 WRA3 414A De vlag van WRA1 en WRA2 is weer de eerder gebruikte type lengte code 2/3/4/8 corresponderend met het soort gegeven in de WRA's. Voor ons doel is WRA1 verreweg het belangrijkste. Getallen worden er als volgt in genoteerd: lsb msb (40AF ) Integer 4121(=16673) 4122(=16674) 02 Single Precision 4121(-16673) 4124(-16676) 04 Double Precision 411M-16669) 4124(=16676) 08 Als de machine met twee integers werkt komt de ene in registerpaar III, en de andere in DE. Van twee SP getallen staat een in de registers BC/DE en een in WRAl: 18 Isb msb E D C B Twee DP getallen staan in WRA1 en WRA2. Als illustratie het volgende: Print Peek(16673) Resultaat: 33 Het argument van de Peek-opdracht is = : lsb = 33, msb = 65: Dit argument wordt, evenals iedere andere variabele, in WRA1 gezet. Print Peek (16673) toont dus de lsb van de laatste byte die in WRA1 is beland, d.w.z. de lsb van Poke 16673,10: Print Peek(16673) Het resultaat is weer 33, de Peek-opdracht vernietigt het resultaat van de Poke P : Print Peek(16676) Resultaat: 130 Om te beginnen wordt PI neergezet op Het argument van de Peek-opdracht komt vervolgens aan bod. Dit argument is een integer en wordt dus in 4121/2 gezet, de adressen 4123/4 blijven daarbij onveranderd. Op 4124 staat dus nog de exponent-byte behorende bij (een getal tussen 2 en 4 geeft een exponent 2, genoteerd als ). Als we nu proberen PI :Print Peek(16676); Peek(16559) dan is het resultaat 130 2: de exponentbyte is onveranderd, maar de type-vlag 40AF is alweer op integer gezet, de adressen 4123/4 spelen dus geen rol meer. Dit illusteert de principes, maar toont ook duidelijk aan dat we hier in BASIC niets mee kunnen: het kijken naar bytes die veranderen doordat er naar gekeken wordt zal zelden erg nuttig zijn. Overdracht van een enkele variabele De aanroep van assemblerroutines bevat een variabele als argument: J = Usrivariabele) Evenals in het voorgaande het argument van Peek-opdrachten komt ook het argument van de Usr-opdracht in WRA1 te staan. Als we dan ook in de assemblerroutine de WRA1 adressen uitlezen kunnen we de variabele 19

11 gebruiken. Het is duidelijk dat, als we de WRA1 adressen niet uitlezen, het argument geen kwaad doet. Wat de TRS betreft mag het argument een integer, een SP of een DP getal zijn, als het maar geen string is. In de literatuur staat altijd dat assembler routines aangeroepen moeten worden met: J = Usr(integer) Dit is niet juist, al komt het ontegenzeggelijk veel vaker voor dat een integer moet worden overgedragen dan een SP of DP getal. Dat men op overdracht van een integer de nadruk legt hangt weer samen met de manier waarop het argument wordt opgevangen in het assemblerprogramma. De geijkte opvang is Call 0A7FH De ROM-routine op adres A71; is in feite een algemene routine die het getal in WRA1 omzet in een integer. Lukt dat niet, b.v. omdat het getal te groot is voor een integer, dan volgt een foutmelding. Lukt het wel dan wordt de integer in registerpaar HL gezet. Gebruik van Call 0A7FH sluit dus overdracht van iets anders dan een integer uit, maar laat wel toe dat we slordig zijn: als het getal niet als integer is gedeclareerd wordt het er wel van gemaakt. Voor de terugweg geldt precies hetzelfde. Overdracht van de assembler routine naar BASIC verloopt ook weer via WRAL Ook nu maakt het voor de TRS niet uit wat in WRA1 staat, het mag weer integer/sp/dp zijn. Er is weer een standaard opdracht die alleen goed werkt voor een integer: Call 0A9AH Deze ROM-routine verwacht een integer in registerpaar HL, die dan in 4121/2 wordt gezet. De typevlag 40AF wordt op 2 gezet en zo komt het dan tenslotte dat de aanroep J% = Usr(I%) een integer I% overdraagt naar de assemblerroutine, die een integer J% teruglevert. Dit valt te illustreren aan de hand van een tamelijk onbenullig voorbeeld, maar het lukt niet altijd om voorbeelden zowel eenvoudig als interessant te houden. We gaan een integer toevoeren aan een assembler routine die daarna de msb van de integer teruglevert (het equivalent van Print Peek(Varptr(I%) +1) dus). CD 7F OA Call 0A7FH ;zet integerargument in HL 6C Ld L,f1 ;lsb msb Ld H,0 ;msb = 0 C3 9A OA Jp 0A9AH ;zet HL in WRA1 en naar BASIC End In de opdracht "ip 0A9AH" zijn twee dingen gecombineerd: Call 0A9AH :zet HL in WRA1 Ret ;terug naar BASIC Een subroutine (aangeroepen met een CALL) moet altijd in een Ret eindigen. De Ret leidt dus tot een terugkeer naar het aanroepprogramma, dat daarna met een Ret terugkeert naar BASIC. Met "Jp 0A9AH" slaan we het terugkeren naar de aanroeper over en gebruiken we de Ret van de subroutine voor terugkeer naar BASIC. De assembler routine is relocatable: de JP en Call opdrachten verwijzen naar ROM adressen en dat mocht. De routine komt dus in aanmerking voor toepassing van de Magic String methode. Het bijbehorende BASIC programma ziet er aldus uit: 2 Defint 20 Data 205, 127, 10, 108, 38, 0, 195, 154, For I = 0 To 8: Read II: MSS = NIS +ChrS(I1): Next 24 Poke 16526, Peek(Varptr(PRS) +1) 26 Poke 16527, Peek(Varptr(PRS) +2) 100 Input"Integer"; 102 Print"msb = "Usr(I) 120 Goto 100 In regel 102 zorgt Print Usr(I) er voor dat I naar WRA1 wordt geschreven. Na terugkeer uit de routine wordt de inmiddels veranderde inhoud van WRA1 op het scherm getoond. Als we de msb nog voor andere doeleinden hadden willen gebruiken hadden we 102 kunnen vervangen door 102 I Usr(1): Print"msb "I Dom als dit programma is leent het zich in elk geval voor wat variaties: Oefening 4.1 Vervang de opdracht Call 0A7AH door Ld HL,(4121H) Oefening 4.2 Vervang Jp 0A9AH door Ld (4121KHL en Ret. Is het nodig om iets aan de type-vlag 40AF te doen? Oefening 4.3 Draag een SP getal over aan een assembler routine die de exponentbyte in HL zet en zo teruglevert aan BASIC. Hoe staat het nu met de vlag als Jp 0A9AH wordt vervangen door Ld (4121H),HL? 20 21

12 Het zal overigens duidelijk zijn dat, in plaats van overdracht via het argument van de Usr-aanroep, overdracht altijd kan plaats vinden door de routine in Magic Integer formaat te brengen en het gegeven op te nemen in een van de elementen van de reeks (programma laten beginnen met Nop en Ld HL,0). Overdracht van meer dan één gegeven Als we meer dan een variabele willen overdragen in de Usr-aanroep zullen we onze taktiek wat moeten aanpassen. De eenvoudigste stap is om de variabelen die we willen overdragen in een reeks te verzamelen, zodat we de Varptr van die reeks kunnen overdragen. En als dat nog niet genoeg is kunnen we langs deze weg verder gaan: we maken een reeks waarin de Varptr's van een aantal reeksen zijn opgenomen. Zouden we nog verder willen gaan dan is de kans groot dat we het zicht verliezen op waar we mee bezig zijn. Er is uiteraard geen bezwaar tegen een reeks met een combinatie van adressen en getallen. We weten intussen ook dat we in een integerreeks zonder bezwaar een SP getal kunnen opnemen, dat beslaat dan twee integers, maar het kan. Er is dus geen theoretische grens aan wat we kunnen overdragen, de grens is uitsluitend een practische: zolang we het kunnen overzien is het goed. Wel is hiermee duidelijk gemaakt dat het overdragen van een integer in de Usr-aanroep veel vaker voorkomt dan het overdragen van iets anders: meestal is datgene wat overgedragen moet worden niet een variabele maar een adres. Iets anders is dat bij het overdragen van adressen een meer dan gewone voorzichtigheid geboden is. Pointeradressen van reeksen veranderen bij introductie van nieuwe enkelvoudige variabelen, en het zal duidelijk zijn dat ieder vergrijp in dezen uitzonderlijk zwaar wordt gestraft. Dat deze voorzichtigheid ook geboden is bij gebruik van stringadressen is al eerder ter sprake gekomen. De eis van de overzichtelijkheid dwingt tot terughoudendheid bij de keuze van illustratiemateriaal, met als gevolg dat de twee voorbeelden die nu volgen uitstekend zonder gebruik van pointerreeksen opgelost hadden kunnen worden. Het eerste voorbeeld betreft een routine die de waarde van een SP getal A overbrengt naar B (de operatie B = A). In de tweede routine zetten we de vier bytes van een SP getal in een string (disk-basic functie AS=MKSS(SP-getal) dus). Overdracht van de waarde van SP getal A naar B De routine gaat er van uit dat via WRA1 het adres wordt overgedragen van een integerreeks bestaande uit de Varptr's van resp. A en B. Het adres van byte w0 van SP getal A gaat naar DE, dat van byte w0 van SP getal B gaat naar HL. Vervolgens wordt een ROM-routine aangeroepen die 22 bytes van adres DE e.v. transporteert naar adres HL e.v. Het aantal te transporteren bytes moet in register B staan: 2A ,d HL,(4121H) ;Varptr(AR%(0)) uit WRA1 naar HL 5E f,d E,(HL) ;lsb bronadres 23 Inc IlL 56 Ld D,(H :msb bronadres 23 Inc HL 7E Ld AU-IL) ;lsb bestemmingsadres 23 Inc HL 66 Ld HAIL) ;msb bestemmingsadres 6F Ld L,A ;bestemmingsadres in HL Ld B,4 C3 1)7 09 Jp 9D7H ;transportrou tine End De transportroutine op 9D7 ziet er als volgt uit: Loop Ld &(DE) Ld (HL),A Inc DE Inc HL Dec B Jr NZ, Loop Ret De procedure die hierboven is toegepast is representatief: we weten hoe de overgedragen reeks is opgebouwd, zodat we de informatie byte voor byte kunnen ophalen en gebruiken. BASIC programma 0 'Overdracht van SP-getal A naar B 2 DefintI: A = : B = 0 20 Data 42, 33, 65, 94, 35, 86, 35, 126, 35, 102, 111, 6, 4, 195, 215, 9 22 For I = 0 To 15: Read II: PRS PRS +ChrS(II): Next 24 Poke 16526, Peek(Varptr(PRS) +1) 26 Poke 16527, Peek(Varptr(PRS) 42) 100 AR%(0) = Varptr(A): AR%(1) = Varptr(B) 120 I = Usr(Varptr(AR%(0))) 140 Cls: Print B Voor regel 100 moeten we de variabele B invoeren om in regel 100 met de Varptr ervan te kunnen werken. In het programma wordt dit invoeren direct in regel 2 gedaan. In regel 100 worden de pointers in reekselementen opgenomen. Die 23

13 adressen blijven goed zolang we geen nieuwe variabelen gebruiken, het is dus essentieel dat we dat met name niet doen in regel 120. De lisr-routine zet de bytes van A in de pointer van B, zodat in 140 het getal B kan worden getoond. Oefening 4.4 In het Magic Integer formaat kunnen de Varptr's van A en B direct in een reekselement worden opgenomen. Hoe ziet bovenstaand programma er uit als de assemblerroutine wordt omgeschreven naar het Magic Integer formaat? Het tweede voorbeeld lijkt als twee druppels water op het vorige: een reeks wordt overgedragen die de Varptr van een SP getal en die van een string bevat. Het verschil zit hem in het feit dat een stringpointer niet het adres van de string geeft, maar het adres van de lengtebyte van de string. De gewenste informatie zit dus dieper begraven: uit het adres van de bytes volgende op de lengtebyte moet het adres van de string worden opgehaald, dit laatste adres is pas wat we willen hebben. De assemblerroutine ontrafelt eerst de overgedragen reeks en kan dan pas de bytes van het SP-getal transporteren naar de string. 2A Ld HL,(4121H) Narptr(AR%(0)), uit BASIC 5E Ld E,(HL) ;adres van de lsb 23 Inc HL ; van het SP getal 56 Ld DAHL) ; naar DE 23 Inc HL 7E Ld A,(HL) ;Isb Varptr(AS) 23 Inc HL 66 Ld H,(HL) ;msb Varptr(AS) 6F Ld L,A ;Varptr(A$) in HL 7E Ld A,(HL) ;lengtebyte van de string FE 04 Cp 4 is die gelijk aan 4? CO Ret NZ ;nee: fout. naar BASIC 23 Inc HL 7E Ld A,(HL) ;Isb adres AS 23 Inc HL 66 Ld H, (HL) ;rash adres AS 6F Ld L,A ;adres AS in HL Ld B,4 ;4 bytes te transporteren C3 1)7 09 Jp 9D7I1 ;ROM transportroutine End Het bijbehorende BASIC - programma wordt al haast routine: 0 'SP-bytes naar een string schrijven 2 Clear 60: DefintI: AS - StringS(4,0) 20 Data 42, 33, 65, 94, 35, 86, 35, 126, 35, 102, 111, 126, 254, 4, 192, 35, 126, 35, 102, 111, 6, 4, 195, 215, 9 22 For I = 0 To 24: Read II: PR$ - PR$ +Chr$(I1): Next Poke 16526, Peek(Varptr(PRS) +1) 26 Poke 16527, Peek(Varptr(PRS) +2) 40 AR%(0) - Varptr(A): ARV].) = Varptr(AS) 100 Print: Input"SP-getar:A: I = Usr(Varptr(AR%(0))) 200 IJ = Peek(AR%(1) +1): Poke Varptr(IJ) +1, Peek(AR%(1) +2) 202 For I = 0 To 3: Print Peek(IJ +I):: Next: Goto100 Om een string te kunnen opbouwen zoals dat gebeurt in regel 22 is een vrije stringruimte nodig die 2x zo groot is als het aantal bytes dat in de string komt. Daar de TRS een standaard ruimte van 50 bytes reserveert komen we in regel 22 te kort: we hebben al 4 bytes gebruikt in regel 2. Met een Clear van 60 bytes is het probleem opgelost. In regel 40 vullen we de reeks AR% met de Varptr's van A en AS (ingevoerd in regel 2 als een lege string van 4 bytes lang). A en AS zijn allebei enkelvoudige variabelen, we hoeven ons er dus geen zorgen over te maken dat de pointers van plaats veranderen en we kunnen volstaan met het inlezen van de pointers buiten de cyclus om die start op regel 100. In 100 voeren we het SP-getal in en schrijven het in de voorgebakken string. Om te zien dat het echt goed is gegaan lezen we in 200 het adres van AS uit om in 202 de bytes op het scherm te kunnen tonen (AR%(1) = Varptr(AS), dus op AR%(1) +1 en AR%(1) +2 staat het adres van AS). Oefening 4.5 Zet ook deze procedure om in Magic Integer formaat. Oefening 4.6 Voer een string in. Maak dan met behulp van StringS(n,0) een tweede string met dezelfde lengte als de eerste. Transporteer de bytes van de eerste string naar de tweede en controleer het resultaat door de tweede uit te lezen. B.0 Loopstra Diemen ONE -LI HER Onderstaand een one-liner van John Schelfhorst. 10 PRINT(0.128,CHRS(31):DS=CHR$(176):PRINT@448,STRINGS(64,176): CS=CHRS(187)+CHR$(183):F0RI=320T0378:PRINT@LCHRS(129); CHR$116211)$;CHRS(145)CHRS(136)CHRS(252)CHRS(170);DS: CHR$(189)CHRS(190)CHRS(149);:PRINT@I+128,DS;CS: CHR$(191)CS:NEXT:GOT010 25

14 MARKT-INFO SELECTOR memory management system. Met deze nieuwe uitbreiding voor de TRS-80 model I, amerikaanse en japanse versie, voor de VIDEO-GENIE en voor de KOMTEK worden de mogelijkheden van deze computers sterk uitgebreid. Het gebruik van dit memory management system in de TRS-80 model III wordt nader onderzocht en naar het zich laat aanzien is de SELECTOR ook in de model III goed te gebruiken. In het kort komt het er op neer, dat de SELECTOR het onder andere mogelijk maakt om het geheugen zo in te delen, dat het CP/M disk operating system gebruikt kan worden. Voor de model I, VIDEO-GENIE en KOMTEK is bv. LNW-CP/M te gebruiken. Indien er op de juiste wijze een 80*24 kolomskaart (bv. de VDU-kaart van ELECTUUR) aangesloten wordt, kan bovendien met ASTER-CP/M gewerkt worden. (Slechts enkele patches noodzakelijk). Verder is het mogelijk om met de SELECTOR en extra RAM een RAMDISK te maken. De RAMDISK kan daarbij tot 512k groot zijn. Dit extra RAM wordt verkregen, door de aanwezige 16k RAM ic's te vervangen door types met meer capaciteit, zoals 64k of 256k RAM. Het is mogelijk om de systeem overlays van NEWDOS in het geheugen in te laden, zodat disk access en disk slijtage verminderd worden en de performance van de computer in zijn geheel verbeterd wordt. Er kan ook een printer spooler gebruikt worden, welke geen beslag legt op het normaal beschikbare geheugen. De SELECTOR ondersteunt de mogelijheid van een speedup tot 5,3 Mhz, doordat hij geleverd kan worden met een Z8OB processor samen met de mogelijkheid om, nadat de ROM naar RAM gecopieerd is vanuit RAM te werken, zodat er geen snellere ROM's nodig zijn. Een prettige eigenschap van de SELECTOR is, dat er 3/4k RAM beschikbaar komt tussen het toetsenbord en het video geheugen, zodat driver programma's voor een printer spooler. RAMDISK en voor een speedup daar geladen kunnen worden, en er geen conflicten optreden met programma's, die aan een vaste plaats hoog in het geheugen gebonden zijn. Om de SELECTOR te kunnen gebruiken, moet er van het aanwezige RAM in de computer tenminste 16k vervangen worden door 64k RAM. De SELECTOR komt op de plaats van de Z80 CPU. De installatie van de SELECTOR bestaat uit het verwijderen van de Z80 en het plaatsen van de SELECTOR in de vrijgekomen ic voet samen met het vastsolderen van twee draden. 26 De SELECTOR wordt geleverd met een duidelijk installatie voorschrift en met een beschrijving van alle mogelijkheden. De prijs van de SELECTOR met een Z80A is f (Dit is exclusief de benodigde 64k RAM!. Programmatuur om een RAMDISK, printer spooler en speedup te kunnen gebruiken wordt geleverd voor f Deze programmatuur werkt uitsluitend onder NEWDOS. De SELECTOR wordt geleverd door SELECTOR mms, postbus 53049, 1007 RA Amsterdam. WAFERS VOOR STRINGY-FLOPPY Regelmatig worden via de handel en de rubriek "Marskramer" Stringy Floppy's te koop aangeboden. Wat er meestal niet wordt bijverteld is dat de hiervoor benodigde "WAFERS" niet in de handel verkrijgbaar zijn, althans niet in Nederland. Eén van onze adverteerders is onder bepaalde voorwaarden bereid te trachten deze wafers vanuit Amerika te importeren. De voorwaarden die hieraan zijn verbonden is dat de leverancier tevoren wil weten of hiervoor belangstelling bestaat en hoe groot de afname zou kunnen zijn. De enige bemiddeling van de TRS-80 Gebruikersvereniging in deze is dit artikel, waarin deze mogelijkheid aan de leden kenbaar wordt gemaakt. Geinteresseerden worden verzocht rechtstreeks kontakt op te nemen met de importeur, die de gegevens zal verzamelen en bij voldoende deelname de nodige informatieve stappen zal ondernemen. Wanneer leverings-voorwaarden bekend zijn zal dit weer in Remarks bekend worden gemaakt, waarna de leden hun definitieve bestelling kunnen doen. In dit geval schriftelijk, omdat de importeur er dan graag verzekerd van wil zijn dat de bestelde wafers ook inderdaad zullen worden afgenomen. Om te voorkomen dat er tussen het informeren naar de prijs en de daadwerkelijke bestelling teveel tijd verloopt, waardoor de prijs weer gewijzigd (= hoger geworden) zou kunnen zijn, wordt u verzocht zo snel mogelijk te reageren. Hopelijk kunnen we dan in het februari-nummer de nodige gegeyens opnemen, alsmede een oproep om de definitieve bestelling te plaatsen. Het adres van de importeur is Firma NECOMA, Hoogeveen Telefoon

15 DATUM-ZAP REMARKS 34 VERBETERD Hieronder volgt een oplossing voor het DATE-probleem, zoals vermeld in Remarks 35 naar aanleiding van de ZAP in Remarks 34, blz. 25. Deze oplossing geldt alleen voor Model-1!! De patch om de datum in het formaat DD/MM/JJ in te voeren is niet zoals het zou moeten. Zoals je misschien weet wordt de datum bij invoer gecontroleerd (maand <13, dag <32 en jaar >0). Dit wordt gedaan door de ingevoerde waarden te vergelijken met een stel 'controle'- bytes. De in Remarks 34 beschreven patch (SYSO/SYS, sector 12) zorgt er alleen voor dat er geen controle meer is. Het is beter om de 'controle'-bytes voor dag en maand te verwisselen, zodat de controle gehandhaafd blijft. Nu het probleem om de DAG i.p.v. de MAAND te verhogen, als de tijd op 00:00:00 komt. In het geheugen staan de TIMES-waarden in de volgorde: seconden, minuten, uren, jaren, dagen en maanden. Als de tijd wordt bijgewerkt, wordt deze volgorde aangehouden. Als de tijd op 00:00:00 komt wordt alleen de dag opgehoogd. Het programma springt over de jaren heen naar de dagen. Aangezien we de dagen en maanden verwisseld hebben, behoort het programma nu iets verder te springen. Dit kost slechts 1 byte, doch er is geen ruimte meer over in de routine. ik heb het opgelost door naar een stukje vrij geheugen te springen en daar de routine verder (en ditmaal goed) af te werken. Er wordt gesprongen naar 4CFC. Alvorens de patch aan te brengen, is het aan te bevelen om te kijken of de bytes aldaar niet in gebruik zijn t.b.v. een andere patch. Is dat het geval, dan dient een ander deel van het vrije geheugen opgezocht te worden. De volledige patch is nu: SYSO/SYS, sector 01, byte D5 : C9 wordt C3 FC 4C (I.p.v. maand verhogen wordt nu gesprongen naar 4CFC). SYSO/SYS, sector 10, byte OD : wordt C9 (Hier wordt de dag verhoogd en teruggesprongen). SYSO/SYS, sector 13, byte 83 : 45 3F 20 wordt 55 4D 3F (Tekst "DATE? " wordt "DATUM?"). SYSO/SYS, sector 13, byte 88 : 4D 4D wordt byte 8B : wordt 4D 4D (Tekst "MM/DD" wordt "DD/MM"). SYSO/SYS, sector 13, byte 95 : 4D 45 wordt 4A 44 (Tekst "TIME" wordt "TIJD"). SYSO/SYS, sector 13, byte BA : OC wordt 1F byte BC : IF wordt OC ("Controle"-bytes voor dag en maand worden verwisseld). Paul Fransen, Spijkenisse. 28 cq4 AT DOEN WE Z.11. MEL hobby computer club afdeling VE141.0 Compul-ershow van u. zaterdag 19 januari.9 collegium marianum., casinoweg 1, venlo OPEN DAG ENT REE VRIJ 29

16 DOORSNEDE-GROOTHEDEN Beknopte beschrijving. Opp. rechthoek (zie figuur 2) 2F-Ix 1 y 2 -x 2 y 1 1+(x 2 y 3 -x 3 (2) 1+(x y -x y )+Ix y I Met dit programma worden de statische grootheden van een willekeurige doorsnede berekend. De berekening levert o.a. de oppervlakte van de doorsnede en de ligging van het zwaartepunt. Verder worden bepaald de traagheidsmomenten t.o.v. de assen door Z, alsmede de hoofdtraagheidsmomenten met hun richtingen en de traagheidsellips. Tenslotte wordt een tekening op school gemaakt. Controie: punt y = 70-40= = = De doorsnede moet worden opgegeven met de coordinaten van de omtrekspunten, waartussen de omtrek rechtlijnig is. Openingen en niet samenhangende delen kunnen in de berekening worden betrokkken. Het programma is geschikt voor de berekening van brugliggers met gecompliceerde doorsnede, geprefabriceerde (voorgespannen) gewapend betonnen liggers, samengestelde stalen of houten liggers en kolommen. Verder ook voor de bepaling van de oppervlakte van percelen, enz. Zelfs bepaalde typen vouwschalen kunnen worden berekend. Tenslotte ook stabiliteitskernen van gebouwen. N.B. Mede omdat een programma nooit echt klaar is, hoop ik dat er geen fouten meer in zitten. Voor eventuele onjuistheden wil ik geen verantwoording op mij nemen. Voor opmerkingen houd ik mij aanbevolen. Achtereenvolgens worden nu behandeld: 1.Afleiding formules (+ 7 figuren). 2.Listing basicprogramma. 3.Toelichting op het programma. 4.Voorbeeld van invoer, uitvoer en tekening. 1. Afleiding formules. Het programma is gebaseerd op formules waarbij de contourpunten in coördinaten zijn gegeven (zie figuur 1). De basisformule: Opp. driehoek : 2F=x1y2-x2y1... (1) 30 Y -1/2(x y + + lx x HY -y 11 of F-21x2-x31(y2-y1)= Algemeen: steeds linksom nummeren. beginpunt-- eindpunt. (zie figuur 3). n 2F = (met n-8) Ook een samenstel van oppervlakken: ( zie figuur 4 1. Nu is n=11; formule (3) blijft geldig. Het aandeel van de "hulpstaaf"3-4 komt met tegengesteld teken terug in aandeel Tenslotte zijn ook gaten mogelijk, waarbij de nummering tegengesteld, dus rechtsom, dient te zijn. I zie figuur 5 1. N.B. De "hulpstaven" dus steeds in beide richtingen doorlopen. Met formule (3) kan dus een willekeurig y oppervlak worden berekend ais de coördinaten van de contourpunten gegeven zijn. Door de eenvoudige opbouw is (3) zeer geschikt voor de computer. Ook bij zeer gecompliceerde opperviakken behoeft slechts formule (3) bij herhaling te worden toegepast. Vervolgens kunnen, uitgaande van de basisformule (1). verschillende andere grootheden worden afgeleid. Uit figuur 6 volgt: -1/3(x 1 -x 2 "' (4a) x z Yz=1/3(y1+3,2)...(4b) 774-2/e.//e,4-7G- zx/f. X 31

17 De statische momenten zijn: Sx= F.y =1/3 z Sy= F.xz-1/3 F.(x1+x2)... ( 5b) Het traagheidsmoment (zie figuur 7 ) : r 1/3 x1y23-1/4 v =1/12 x1y =1/36 (x1-x2)(y2-yi)3+1/2(xi-x2)(y2-y1)(yi+2/31y2-3,11 ) Na herleiding: F/G4/u,e I - 1/6 F(y1 -Y1y2-y2 )...(6a) x I 1/6 F(x1 y x1 x, -x, )...(613) 2 2 Cxy=1/12 F(2x1y1-t-x1y2+x2yrt2x2y2)...(6c) Tenslotte gelden nog: 2 -I,- 0 y x x z 1 y =I y 0 * x Z 2 C =C,-OX XY x y ' z' Y z tg 2A=2.Cxy/(Ix-Iy) 2 I -1/2(I )+(-)V 2*(1/2 1 x-1/2 u' v x y Xy I ) ru-v Iu/0 r V I /0 v- v Listing Basicprogramma..*************************************** 2 '* BEREKENING VAN DOORSNEDE-GROOTHEDEN * 3 "1/4 "DOORSN4/BAS" (OP DISK 40) 4 l* UITVOER VIA PRINTER 6 t* AUTEUR: IR.H.A.PH.VAN ROOSMALEN 7 VOORBURG sept TEL * 8.*************************************** 9 CLS:' ** aanroep is:plus,fontmr,basic,run"doorsn4/bas" ** 10 LPRINT" ":LPRINT" ":1PRINT CHRS(15):LPRINT"BEREKENING VAN DOORSNEDE-GROOTHEDEN":PRANT 15 LpRINT ***********************************H:LpRINTH 20 INPUT"HOEVEEL VERSCHILLENDE CONTOURPUNTEN";N 30 DIM X(N+1),Y(N+1):M=0 40 CLS 50 LPRINT"COORDINATEN VAN CONTOURPUNTEN:" 51 LPRINT" LPRINT" I"," X"," Y":LPRINT" " 53 FOR I=1 TO (N+1):CLS 54 PRINT "CONTOURPUNT";I 55 INPUT"X-COORDINAAT";X(I):INPUT"Y-COORDINAAT";Y(I) 57 IF X(1)>M THEN M=X(1) 59 IF Y(I)>M THEN M=Y(I) 67 LPRINTI,X(I),Y(I) 68 NEXT I:PRINT 70 C=INT((M+10)/10) 75 IF C<=2 THEN C=I 80 FOR I=1 TO N: A--(x(I)*y(14-1)-x(1+1)*y(i))/2 85 0=0+A 90 IX=IX+(Y(I)*Y(I)+Y(I)*Y(1+1)+Y(1+1)*Y(I+1))*A/6 100 IY=IY+(X(I)*X(I)+X(I)*X(I+1)+X(I+1)*X(I+1))*A/6 110 CXY=CXY+((X(I)+X(I+1))*(Y(I)+Y(I+1))+X(I)*Y(I)+X(I+1)*Y(I SX=SX+(Y(I)+Y(I+I))*A/3 130 SY=SY+(X(I)+X(I+1))*A/3 ))*A/ NEXT I 145 CLS 146 LPRINT" 150 LPRINT"OPPERVLAKTE =";0 151 LPRINT" 203 LPRINT" 204 X(2)=51/O:Y(Z)=SX/0 205 LPRINT"COORDINATEN ZWAARTEPUNT:": LPRINT" LPRINT"X(Z)=";X(Z):LPRINT"Y(Z)=";Y(Z) 207 LPRINT" 210 TX=IX-SX*Y(Z):TY=IY-SY*X(Z):PXY=CXY-SX*X(Z) 220 LPRINT"TRAAGHEIDSGROOTHEDEN T.O.V. ASSEN // x en y DOOR Z:" 33

18 225 LPRINT" LPRINT"IX =";TX:LPRINT"IY =";TY:LPRINT"CXY =";PXY 235 LPRINT" 240 LPRINT"HOOFDTRAAGHEIDSGROOTHEDEN:" 245 LPRINT" IF ABS(TX-TY)<1E-05 AND ABS(PXY)<>0 THEN 260 ELSE LPRINT"HOEK A = RAD. = 45 GRADEN":LPR1NT"TG A = 1":GOTO = 2*PXY/(TX-TY) 280 IF J=0 THEN LPRINT"HOEK A = 0": ' NT"TG A = 0":GOTO AB= ATN(J)/2 300 LPRINT"HOEK A =";AB;"RAD.=";AB*180/3.1416;"GRADEN": LPRINT"TG A =";TAN(AB) 310 B= SQR(PXY*PXY+(TX-TY)*(TX-TY)/4) 320 D=(TX+TY)/2:IU=D-B: IV=D LPRINT"IU =";IU:LPRINT"IV =";IV 332 RU=SQR(I1J/0):RV=SQR(IV/0) 335 LPRINT"RU =";RU:LPRINT"RV = ";RV 340 LPRINT" LPRINT"SCHAALFACTOR =";C 360 LPRINT" ":LPRINT" 1000 REM ** CONTOURFIGUUR TEKENEN BIJ GEGEVEN COORDINATEN ** 1010 CLS 1020 A=FNINIT 1030 A=FNFRAME(-1,-1,13,13) 1050 NAMENX(Z)/C+.5,11.5,FNES)"INGEVOERDE CONTOURPUNTEN" 1052 NAME"EN BEREKENINGSRESULTATEN" 1053 NAME"* =PUNT TRAAGHEIDSELLIPS" 1055 NAM0(0.5+X(Z)/C,0.5+Y(Z)/C,-FNES)"Z" 1060 A=FNAXIS(0,0,0,10,1,10,FNES,0,"x-as") 1070 A=FNAXIS(0,0,0,10,1,10,-FNFS,90,"y-as") 1075 A=FNAXIS(-3,Y(Z)/C,-3,13,17,16,FNES,0) 1078 A=FNAXIS(X(Z)/C,-3,-3,13,17,16,-FNFS,90) 1085 A=FNPLOT(X(1)/C,Y(1)/C,0) 1088 FOR I=1 TO N 1090 A=FNPLOT(X(I)/C,Y(I)/C)+FNPLOT(X(I+1)/C,Y(1+1)/C) 1100 NEXT I 1106 IF ABS(TX-TY)<1E-05 AND ABS(PXY)<>0 THEN AB= REM** tekenen hoofdassen ** 1108 IF ABS(PXY)<1E-05 THEN YP=Y(Z)/C+(X(Z)/C)*TAN(AB) 1120 X()=X(Z)/C+(Y(Z)/C)/TAN(AB) 1130 XR=X(Z)/C-(Y(Z)/C)*TAN(AB) 1140 XS=X(Z)/C+(10-Y(Z)/C)*TAN(AB) 1145 A=FNPLOT(0,YP,0) 1150 A=FNPLOT(0,YP)+FNPLOT(XQ,0) 1155 A=FNPLOT(0,YP)+FNPLOT(10,YP-10*TAN(A8)) 1158 A=FNPLOT(XR,0,0) A=FNPLOT(XR,O)+FNPLOT(XS,10) 1165 REM** tekenen punten traagheids-ellips ** 1166 IF TX-TY>0 THEN 1168 ELSE RW=RU:RU=RV:RV=RW 1170 X1=X(Z)/C-(RV/C)*COS(AB):Y1=Y(Z)/C+(RV/C)*SIN(AB) 1180 X2=X(Z)/C+(RV/C)*COS(AB):Y2=Y(Z)/C-(RV/C)*SIN(AB) 1190 X3=X(Z)/C-(RU/C)*SIN(AB):Y3=Y(Z)/C-(RU/C)*COS(AB) 1200 X4=X(Z)/C+(RU/C)*S1N(AB):Y4=Y(Z)/C+(RU/C)*COS(AB) 1210 NAME0(x1-.1,Y1-.1,FNEs)"*" 1220 NAMEO(X2-.1,Y2-.1,FNES)"*" 1230 NAMEO(X3-.1,Y3-.1,FNFS)"*" 1240 NAME@(X4-.1,Y4-.1,FNES)"*" 1250 A=FNPRINT(2) 3. Toelichting op het programma. Er wordt hierbij naar de regelnummers verwezen. 20 Steeds moeten de coordinaten van het laatste punt dezelfde zijn als die van het eerste punt Er worden dus (n+1) stel coördinaten ingelezen en opgeslagen M krijgt de waarde van de grootste x of y, in verband met het op schaal tekenen van de contourfiguur. (zie 70 en 1000) C= de schaalfactor, die zo wordt bepaald dat de figuur altijd past binnen de in 10 cm verdeelde assen x en y. (zie 1060 en 1070) Formules voor oppervlakte, traagheidsgrootheden en statische momenten, alle t.o.v. de oorspronkelijke gekozen assen Oppervlakte en coördinaten van het zwaartepunt worden afgedrukt )e assen x en y worden verschoven naar Z en de traagheidsgrootheden worden t.o.v. deze assen bepaald en afgedrukt De assen door Z worden gedraaid over een hoek A, die vanaf 290 met AB is aangeduid. 270 Omdat hier wordt gedeeld door (TX-TY) moet het geval dat TX-TY worden bewaakt en uitgezonderd. 250 Dat gebeurt in Ook A-0 moet worden uitgezonderd, omdat de hoofdassen dan samenvailen met de assen door Z. 332 Tenslotte worden de traagheidsstralen berekend. 335 En afgedrukt. 350 De schaalfactor C geldt alleen voor de figuur Vanaf hier tekenen van de contourfiguur De letter Z wordt afgedrukt; zwaartepunt. 0.5 cm rechts boven het De assen zijn vast ingedeeld en 10 cm lang. 35

19 Daarom is een schaalfactor nodig Dit zijn de assen door Z getekend Merk op dat nu dikwijls door C wordt gedeeld De contourfiguur wordt op schaal getekend. Hierbij is nodig om in het goede punt te starten Zie Vanaf hier tekenen van de hoofdassen Dat is nodig, omdat in 1120 wordt gedeeld door TAN(AB)= De punten P,Q,R en S zijn de snijpunten van de hoofdassen met de assen door Z en de andere zijden van het daarop gedachte vierkant De hoofdassen worden getekend en lopen van P-Q en R-S Zie Vanaf hier een * zetten op de snijpunten van de hoofdassen met de traagheidsellips Alleen als TX > TV moeten RU en RV in de formules worden omgewisseld! De punten waar * moet komen zijn genummerd van 1-4. Merk op: dat weer door C moet worden gedeeld en dat de *, door zijn eigen afmetingen, 0.1 cm links en beneden moet worden geplaatst Geeft een krachtige figuur. Oppervlakte = Bij (zie figuur 8), is nog onderstaand overzicht gemaakt. Coördinaten zwaartepunt 1 NGENOEPDE GONIOUREUNIEN EN EEPEIENIN*.'l,PEULTNTEN * *PONT TPNAGNEIESELLIF-3 / / Punt coördinaten X(Z) = Y(Z) = P Q Voorbeeld x z 0 x z y z /tan A x z -y z.tan A x z +(10-y z ).tan x z -R v. cos A xz+rv.cos A xz -Ru* sin A x z+r sin A Coördinaten van contourpunten X y z Y +x.tan A Z z 0 0 A 10 y z +R v.sin A y z -R v.sin A yz -R u.cos A )/ yz +-Ru.cos A F/66/c/ R cp Traagheidsgrootheden t.o.v. assen // X en Y door Z IX = E+08 1Y E+08 CXY = E+07 Hoof dtraagheidsgrootheden HOEK A = RAD. = GRADEN TG A = I U = E+07 IV = E+08 RU = RV = Schaalfactor = 45 Ir. H. A. Ph. v. Roosmalen, Voorburg

20 MERGEN VAN BASIC-REGELS Uit Northern Bytes. Auteurs: T.G. Han lin en D.B. Lewis (Een stukje tikwerk van Paul Fransen.) Heeft u wel eens dat u OUT OF MEMORY op uw scherm ziet verschijnen? Of vindt u dat een programma te langzaam is? Een manier om geheugen te besparen en de uitvoering iets te versnellen is om zoveei mogelijk statements op 1 regel te zetten. Dat betekent echter veel overtikwerk. De volgende utility kan u daarbij helpen, zodat u veel werk en ergernis bespaard wordt. De routine werkt op Model 1. 3 en 4 met of zonder disks. De routine zorgt er voor dat Basic het commando MERGELINE kent. De syntax is MERGELINE xxxx waarbij xxxx een regelnummer is (geen variabele!!). heeft bijvoorbeeld het volgende in uw programma staan: 10 FORI=15360T POKEI, NEXT Na MERGELINE 10 ziet het programma er als volgt uit: 1 0 F0R1=15360T016383:POKEI, NEXT Na nogmaals MERGELINE 10 staat alles op I regel. Hoe het programma te gebruiken? - Als u naar Basic gaat moet u een MEMSIZE opgeven, opdat 97 bytes beschermd opgenomen kunnen worden. U laadt het onderstaande programma en runt het. - Het programma vraagt u het adres waar de routine geplaatst moet worden. U kunt zowel een positief als een negatief adres (by of -100) opgeven. - Als het programma gereed is, ziet u "Klaar.." verschijnen. - U laadt (of maakt) nu een programma (het onderstaande verdwijnt). II kunt nu het commando MERGELINE gebruiken. Het is niet mogelijk om dit commando in een basicregel op te nemen!! Tevens moet u wel in de gaten houden, dat Basic alle statements omzet in 1-byte tokens. En er zijn slechts 255 bytes in een basicregel te krijgen (niet omgezette statements). De routine checkt wel of er meer dan 255 bytes worden gebruikt, en geeft een foutmelding als dat zo is CLS:PRINTTAB(21)"MERGELINE versie 1.0":PRINT:PRINT TAB(21) "LAADADRES... ";:INPUTL:IFL<OTHENL=L FORX=LTOL+96:READA:N=X:GOSU830:POKEN,A:B=8+A:NEXT:IFB THENPR1NT"DATA-FOUT":STOPELSEN=L+5:GOSUB30:P0KEN,PEER(16780): N=N+1:P0KEN,PEEK(16781):P0KE16780,L-INT(L/256)*256: P0KE16781,L/256 : PRINT"KLAAR. " :END 30 IFN>32767THENN=N RETURN:DATA43,215,254,156,194,0,0,35,205,90,30,225,205,44, 27,48,72,35,126,183,40,67,43,229,197,197,94,35,86,225, DA1'A237,82,17,245,0,223,193,225,48,51,197,43,54,58,35,229, 235,42,249,64,63,237,82,229,193,225,229,209,35,35,35,35, DATA176,225,237,91,164,64,205,252,26,42,249,64,43,43,43,43, 34,249,64,205,97,27,195,193,29,30,14,33,30,28,195,162,25 PASCAL VOOR DE TRS-80 Onder deze titel geeft Afdeling West van de TRS-80 Gebruikersvereniging een brochure uit die bedoeld is als hulp bij het programmeren in PASCAL. Zoals reeds in de inleiding van dit boekje wordt vermeld, is deze brochure geen cursusboek en dienen beginners op dit pad enkele werken over Pascal te raadplegen. In het boekje wordt aangegeven welke boeken daarvoor in aanmerking komen. De brochure begint met een overzicht van de diverse delen waaruit Pascal 80 bestaat, namelijk Monitor, Editor, Compiler en Executer. Waar mogelijk is de (oorspronkelijk Engelse) tekst vertaald in het Nederlands, maar dat is niet doorgevoerd tot de wezenlijke programma-opdrachten, omdat deze uiteraard in het Engels moeten worden ingevoerd. Na het overzicht wordt elk onderdeel uitvoerig besproken, compleet met foutmeldingen. Is er geen fout, dan wordt deze gecreeerd om er toch iets over te kunnen schrijven, waardoor niets aan het toeval wordt overgelaten. Veel aandacht wordt besteed aan het programmeren zelf, waarbij voorbeelden niet ontbreken. Tenslotte wordt nog het maken van en het werken met diverse soorten files besproken. Voor een boekje dat volgens de uitgevers geen cursusboek mag worden genoemd vind ik de behandelde stof toch vrij kompleet. Ook gezien de prijs warm aanbevolen. (zie ook Remarks 35, blz. 30) Joop van Dam. 39