3 Inleiding. 4 Het Duitse voorbeeld. 4 De haalbaarheid in Frankrijk. 5 De voordelen van de oplossing. 6 De Franse bedrijven sprongen al op de kar

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "3 Inleiding. 4 Het Duitse voorbeeld. 4 De haalbaarheid in Frankrijk. 5 De voordelen van de oplossing. 6 De Franse bedrijven sprongen al op de kar"

Transcriptie

1 1

2 INDEX 3 Inleiding 4 Het Duitse voorbeeld 4 De haalbaarheid in Frankrijk 5 De voordelen van de oplossing 6 De Franse bedrijven sprongen al op de kar 7 De Duitse partnerbedrijven 8 De kosten van het project 9 De echte kosten van nucleaire energie 10 Een revolutionaire aanpak 11 De financiering van het VGV-project 2

3 Inleiding Welke oplossingen voor Frankrijk? Dit is een bijdrage aan het debat over de transitie in de energiesector door middel van de energiemix. Tegelijk met deze energiemix is ook een streven nodig naar meer soberheid op vlak van verbruik en productie. De Duitse oplossing heeft de verdienste al te bestaan en helemaal operationeel te zijn, maar het Franse onderzoek is niet afwezig. Eerst en vooral blijft het rechtstreeks gebruik van waterstof (er wordt 65 miljard Nm3 waterstof per jaar gebruikt in Europa) een mogelijke oplossing om gedecentraliseerd energie te produceren. De mogelijkheid om rechtstreeks waterstof te injecteren in het aardgasnetwerk, aan 6 tot 20%, is een zeer interessante optie. De waterstof kan dus rechtstreeks opgeslagen worden en in het aardgasnetwerk ingevoerd worden, ter gedeeltelijke beperking van de CO2-emissie en voor een verhoging van het rendement. Op dit moment zijn er twee types experimenten aan de gang in Frankrijk (nl. het AMI GRHYDprogramma met GDF-Suez, CEA, ): - stedelijke netwerken voor stedelijk aardgas - bedrijfswagenparken, in een eerste fase voor instellingen en daarna mogelijk algemeen (hythaan). De optie van de biomassa en de algen/co2 is eveneens interessant. Het is een mogelijkheid die nog verder ontwikkeld moet worden omdat het huidige rendement nog te zwak is om economisch haalbare oplossingen aan te bieden op korte termijn. Het is noodzakelijk om onderzoek op dit vlak massaal te blijven ondersteunen. Project Volt Gas Volt (VGV): een geloofwaardig antwoord op kernenergie! EINDELIJK kan elektriciteit die geproduceerd is door windmolens en zonnepanelen na transformatie tot methaan opgeslagen en als energiebron hergebruikt worden! Dit vormt het eerste geloofwaardige alternatief dat de weg opent voor een progressief uitstappen uit kernenergie en fossiele energie, met een energetisch veilig, krachtig en onafhankelijk model. Het betreft het project Volt Gas Volt (VGV). De technische oplossing die in dit document voorgesteld wordt, voorziet in het koppelen van de overstap naar hernieuwbare energie aan een mogelijkheid om elektriciteit op te slaan: als het in methaan omgezet wordt, kan het immers opgeslagen worden in het bestaande gasnetwerk. Daarna kan het hergebruikt worden als brandstof voor de transportsector of in warmte- en krachtcentrales die elektriciteit en verwarming afleveren. Momenteel vormt de onstandvastigheid van de twee grootste technologieën voor hernieuwbare energie (wind- en zonne-energie) de grootste hindernis voor de massale ontplooiing ervan. Soms produceren ze teveel, soms niet genoeg. Deze energie kunnen opslaan zal duidelijk de sleutel zijn voor de technologische transformatie. 3

4 Een oplossing naar Duits voorbeeld In Duitsland, in Stuttgart, installeerde het bedrijf Solar Fuel een prototype om het energieopslagprobleem op lange termijn te regelen: een demonstratiefabriek met een capaciteit van 250 KW. Audi bouwt ondertussen de eerste fabriek op industriële schaal (6,3 MW), die in juni 2013 effectief zou moeten werken. Dit concept voor energieopslag dat in Duitsland in ontwikkeling is, is verbazingwekkend eenvoudig: de geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt om de elektrolyse van water mogelijk te maken en dus waterstof en zuivere zuurstof te produceren. De zuurstof kan voor andere doelstellingen gebruikt worden of ook eenvoudig in de lucht uitgestoten worden als een volledig onschadelijke emissie. Waterstof biedt problemen voor de opslag en voor gebruik binnen huishoudens - in tegenstelling tot methaan waar al netwerken voor bestaan -. Hier wordt voorgesteld om de waterstof te combineren met CO2 om methaan te produceren met een hogere zuiverheid dan aardgas. Het methaan wordt daarna verpompt en opgeslagen in het bestaande aardgasnetwerk en als aardgas verbruikt. Aangezien de CO2 gewoon gerecycleerd wordt, is er helemaal geen bijkomende uitstaat van CO2 in de atmosfeer. Het methaan kan universeel gebruikt worden, ook voor voertuigen die op aardgas rijden, of om elektriciteit te genereren voor elektrische voertuigen, voor warmtevoorziening, in industriële gebouwen of in de fijnchemie. Als dit methaan in voldoende hoeveelheid geproduceerd werd, zou dit het volledige huidige gebruik van aardgas kunnen vervangen en uiteindelijk misschien het grootste deel van de fossiele brandstof. In Duitsland wordt het vervangend aardgas genoemd, of e-gas. Wij noemen het VGV voor Volt Gas Volt. De haalbaarheid van een toepassing in Frankrijk: de voorgestelde keuze Ons voorstel voor Frankrijk is eenvoudigweg de in Duitsland ontwikkelde oplossing na aanpassing, verdere ontwikkeling en massale amplificatie voor Frankrijk. Dit zou Frankrijk een industrie bieden voor de toekomst, met exportmogelijkheden en de daarbij horende jobs. Door het methaan afkomstig van de transformatie van zonne- en windenergie op te slaan in het bestaande Franse aardgasnetwerk wordt dit netwerk een "gasopslag" voor hernieuwbare energie. Op deze manier wordt het probleem van de onstandvastigheid van hernieuwbare energie aangepakt, net als dat van de energieopslag, de CO2-emissies en de kwesties betreffende de onafhankelijkheid van energie (en de daarbij horende militaire en financiële kosten), en ook de jammer genoeg al te goed gekende risico's van kernenergie. Het systeem kan energie maandenlang opslaan, voldoende lang om warmte- of koudeperiodes of met gebrek aan wind of zon te overbruggen, en het kan bijna overal gebruikt worden. Geen enkel ander systeem biedt dergelijke mogelijkheden. De opslag van opgepompt water kan enkel gebruikt worden in hoger gelegen streken met grootschalige pompen. Ondergrondse opslag van perslucht is meestal beperkt tot twee dagen. Het beste grootschalige batterijsysteem met de NGK-batterij die NAS isoleert kan een aantal megawatt opslaan, maar slechts gedurende zes uur. Deze batterij werkt wel al en is beschikbaar voor de verkoop aan 3,5 tot 4 miljoen $ per MW. Opmerking: methaan is natuurlijk wel een krachtig broeikasgas is, misschien wel 20 keer krachtiger dan CO2. De voorgestelde oplossing zou het gas echter kunnen laten opslaan in de bestaande aardgasnetwerken, die ook zonder ons voorstel hoe dan ook versterkt zullen moeten worden om alle mogelijke lekken te vermijden (schaliegaslekken kunnen volgens sommige studies tot 9% bedragen). Sowieso maakt de voorgestelde oplossing nieuwe boringen nutteloos, waardoor de veronderstelde noodzaak om beroep te doen op schaliegas verdwijnt, een aantal geopolitieke problemen beëindigd worden en de energetische afhankelijkheid vermindert. 4

5 De voordelen van deze oplossing a) De kwestie van de onstandvastigheid van hernieuwbare energie regelen De Duitse wetenschappers hebben een simulatie van de voor 2050 voorzien Duitse energievraag verwezenlijkt met een opname van 100% van de hernieuwbare energie (grotendeels windenergie) voor datzelfde jaar. Zonder mogelijkheid tot energieopslag toonde de simulatie dat het door de windmolens geproduceerde energieoverschot min of meer overeenkomt met het gemiddelde tekort per jaar bij de vraag. Zonder opslag bestaan er per uur en per dag enorme verschillen tussen vraag en aanbod, wat tot elektriciteitspannes kan leiden, en het volledige verlies kan betekenen van de teveel geproduceerde energie tijdens de dagen met overproductie. Dus als energie zou kunnen opgeslagen worden voor gebruik naargelang de behoefte, zowel voor elektriciteitsgebruik als onder de vorm van gas voor verwarming, transport of voor industrieel gebruik, dan zou het energieprobleem grotendeels opgelost kunnen zijn. De simulatie werd besproken tijdens een presentatie door Audi, "Power-to-Gas: de ontbrekende schakel in de systemen voor hernieuwbare energie", in Wenen, op 31 mei 2012, door Dr. Hermann Pengg. ( Het Duitse aardgasnetwerk is min of meer dubbel zo groot als het Franse netwerk: 220 TWh gas in Duitsland tegenover 110 TWh in Frankrijk. Het Duitse gasnetwerk volstaat om het volledige land gedurende twee maanden te voorzien van uit gas geproduceerde elektriciteit. In 2010 heeft Frankrijk volgens de CIA Fact Book 539 TWh elektriciteit geproduceerd. Als Frankrijk zijn productiecapaciteit voor kernenergie met een derde zou inkrimpen en dit zou vervangen door hernieuwbare energie, hoofdzakelijk windenergie, lijkt het huidige Franse gasnetwerk voldoende om enkele dagen of zelfs weken onstandvastige productie die uit deze omschakeling zou kunnen voortvloeien te dekken. Als er meer ondergrondse opslagruimtes nodig zouden blijken, kunnen die nog altijd gecreëerd worden. b) Decentraliseerbare gasproductie Het concept voorziet de fabriek voor gasproductie op basis van elektriciteit in de nabijheid van de hernieuwbare energiebron en dichtbij een biogasinstallatie. Zo kunnen de transportkosten tot een minimum beperkt worden. Een andere mogelijkheid bestaat in de installatie ervan in zones waar "verloren" warmte gebruikt kan worden voor stedelijke verwarming. Zo ontstaat een bijkomende inkomstenbron en vergroot de globale efficiëntie van het proces. Als derde optie kunnen ze zo dicht mogelijk bij bestaande warmtekrachtcentrales voor warmtevoorziening en elektriciteit (WKK) voorzien worden, deze centrales zijn immers al aangesloten op het elektriciteitsnetwerk. Zo kan de noodzaak om nieuwe en heel dure segmenten van het elektriciteitsnetwerk te bouwen beperkt of zelfs uitgesloten worden.. c) Het gebruik van CO2 mogelijk maken In Duitland is de CO2 afkomstig van biogasproducerende fabrieken. Volgens Solarfuel, ZSW en IWES produceert Duitsland er in grote hoeveelheden. "Het VGV-produces kan meer dan 25 TWh vervangend aardgas per jaar produceren door eenvoudigweg de CO2 te gebruiken die in biogas zit, afkomstig is van ongeveer 6000 biogasproducerende planten die momenteel geëxploiteerd worden in Duitsland. Als we zouden willen overgaan naar 100% hernieuwbare energieproductie gaan de schattingen van 20 tot 40 TWh per jaar." 5

6 Welk fabrieksnetwerk installeren om het elektriciteitsoverschot op te slaan dat afkomstig is van windmolens en zonnepanelen, ter vervanging van een kerncentrale? De efficiëntie van het VGV-proces zou nog stijgen aangezien het eigenlijk een nieuwe toepassing vormt van bestaande technologie. Het is dus onmogelijk om op dit moment een "gemiddelde" te geven als antwoord op de vraag. Er kunnen wel een aantal verduidelijkingen aangebracht worden. Frankrijk kan deze kaart trekken en daarmee het rendement op investering en de versnelling van de ontwikkeling van hernieuwbare energie verbeteren. Als Frankrijk afstand wil nemen van kernenergie en fossiele brandstof zullen enorme investeringen in hernieuwbare energie zoals wind- en zonne-energie noodzakelijk zijn, of Frankrijk nu de VGVmethode gebruikt of niet. Met VGV wordt energie opgeslagen die anders verloren zou gaan en zouden de productiekosten voor hernieuwbare energie beperkter kunnen zijn, ook al blijven de kosten hoog. Greenpeace en andere groeperingen hebben de kost van 100% hernieuwbare energie geëvalueerd. Wij spreken enkel over dit kostendebat om het belang te verduidelijken van VGV bij elke etappe, aangezien er geen verloren productie van hernieuwbare energie meer zal zijn. De VGV-techniek is betrouwbaar voor continue energievoorziening. De Franse bedrijven sprongen al op de kar We beklemtonen dat twee grote Franse bedrijven, Alsthom en Schneider Electric en de Belgische groep Solvay Rhodia via hun gezamenlijke durfkapitaalmaatschappij Aster Capital al een aandeel van 4 miljoen hebben in SolarFuel, waardoor ze de op de stichter na grootste aandeelhouder zijn. Op 4 oktober 2012 hebben ze hun deelname aangekondigd in dit bedrijf dat ze voor 100% met eigen fondsen gecreëerd hebben. Het bedrijf bouwt samen met Audi de fabriek van 6,3 MW, bestemd voor de productie van e-fuel. De Duitse bedrijven als mogelijke partners van Frankrijk Volgens het Agentschap voor Economische Ontwikkeling van de Bondsrepubliek Duitsland (DENA) is het project al redelijk ver gevorderd in Duitsland. Een pilootgasfabriek met een vermogen van 25kW werkt sinds 2009 onder de gezamenlijke verantwoordelijkheid van het centrum voor zonneenergie en onderzoek over waterstof uit Baden-Württemberg (ZSW), in een partnerschap met SolarFuel GmbH en het Instituut Fraunhofer voor zonne-energie. Het Centrum voor zonne-energie en onderzoek over waterstof van Baden-Württemberg, een andere demonstratie-installatie onder de vorm van een onderzoekscentrum met een vermogen van 250 kw elektrische energie werd in december 2012 ook opgeleverd. Deze demonstratie-installatie levert een standaard aardgasproduct dat ondertussen gecertificeerd werd als aardgasvervanger. Deze verwezenlijking leverde het consortium in 2010 overigens de prijs op voor de innovatie van de Duitse gasindustrie en voor de klimaatbescherming. Op dit moment is het een samenwerkingsorganisme, ZSW, dat SolarFuel GmbH en IWES groepeert en verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van het proces. IWES controleert de aansluiting op het netwerk en SolarFuel draagt de verantwoordelijkheid voor de commercialisering. Er zou echter een andere organisatie voorzien kunnen worden. Volgens de uitvinder van het proces, Michael Sterner, is de procedure om gas te produceren op basis van elektriciteit (VGV) publiek 6

7 domein en zou deze belangrijke ontwikkeling op vlak van hernieuwbare energie dus vergeleken kunnen worden met open source software. Bovendien zou Frankrijk inspiratie kunnen halen uit de werking van het Duitse energieagentschap, dat zelf een belangrijke actieve rol speelt in de ontwikkeling van e-fuel. Dit agentschap is georganiseerd als een privébedrijf, met 50% aandelen in handen van de federale regering en 50% bij een reeks Duitse banken: de KfW bankengroep (26%), Allianz SE (8%), Deutsche Bank AG (8%) en DZ BANK AG (8%). DENA heeft een aan het gassubstituut gewijd platform opgericht opdat de industriële partners informatie zouden kunnen uitwisselen en hun kennis kunnen delen. GDF/Suez hoort bij de partners ook al lijkt de deelname van het bedrijf zich momenteel te beperken tot een eenvoudige gedachtewisseling met de deelnemers van het Platform. Het doel bij deze oplossing is dat het getest wordt in piloot- en demonstratieprojecten opdat een op industriële schaal economisch haalbaar product zou kunnen ontwikkeld worden. VGV zou de nieuwe Europese Airbus kunnen zijn! 7

8 Zijn de kosten van de voorgestelde oplossing aanvaardbaar? De eerste industriële installatie van kleine omvang (6,3 MW) voor de transformatie van elektriciteit in gas is momenteel in het noorden van Duitsland in opbouw voor Audi, in samenwerking met SolarFuel en EWE (een gebruiker van biogas). De huidige productiekosten zijn hoog - ongeveer 25 eurocent per kwh geproduceerd gas. Het is de bedoeling om die kosten te drukken tot ongeveer 8 eurocent per kwh in Om de inzet van deze doelstelling te begrijpen, is het noodzakelijk om de prijzen te vergelijken met de importprijs voor Russisch gas, rekening houdend met de transportkosten, en dat is op dit moment 4 à 5 eurocent per kwh (2 eurocent zonder het transport). Maar niemand weet wat de prijs zal zijn in Bovendien zou een mogelijke CO2-taks het geïmporteerde gas duurder maken, terwijl de integratie van CO2 in de productiecyclus de prijs zal doen dalen. De investeringskosten voor de eerste fabriek zouden tussen de 20 en de 30 miljoen euro bedragen. Mogelijke bijkomende bezuinigingen De kosten zouden ook aanzienlijk beperkt kunnen worden door energetische efficiëntie en soberheid. Minder verbruik betekent minder infrastructuur, en dus minder kosten. Wij gaan er in ons model vanuit dat de inspanningen om zuinig om te gaan met energie minstens een verbruiksstijging zullen kunnen teniet doen, vooral door de groei van de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën. Dit is een zeer voorzichtige en zelfs pessimistische aanpak, aangezien Frankrijk zeker beter zou kunnen doen, rekening houdend met de achterstand. Een Frans gezin verbruikt vandaag de dag 35% meer energie dan een Duits gezin. De Duitse regering heeft bovendien een doelstelling vooropgesteld ter vermindering van het elektriciteitsverbruik van 10% in 2020 en van 25% tegen 2050, telkens in vergelijking met de niveaus van De doelstellingen en de verwezenlijkingen zijn niet altijd identiek. De kosten dalen bijvoorbeeld bij zonnepanelen die op alle zuidelijke daken geplaatst worden en bidirectioneel actief verbonden zijn met een intelligent netwerk. De kosten van de zonnepanelen zijn voortdurend in dalende lijn en bedragen momenteel 100 per MGWh. Maar een intelligent netwerk is heel duur. Voor de VS heeft Electric Power Research een raming opgesteld in een rapport van 2011 met als titel "Raming van de kosten en de voordelen van de smart grids". De raming om in de VS een smart grid te construeren op nationale schaal ging uit van maximum 24 miljard dollar per jaar gedurende 20 jaar. Hoe dan ook zou er minder nood zijn aan intelligente netwerken in geval van een grootschalige ontwikkeling van Volt Gas Volt en van de windenergiesector. 8

9 De echte kost van kernenergie De kosten van de EPR-technologie liggen astronomisch hoog, en de gevaren ervan blijken steeds groter. De prijs van de EPR-reactor is nu voorzien op 8,5 miljard. Oorspronkelijk werd een kost van 3,3 miljard aangekondigd. Daarbij komen belangrijke werkingskosten terwijl de windmolenparken en de Volt Gas Volt fabrieken bijna geen werkingskosten hebben. Flamanville produceert radioactief afval terwijl wind- en zonne-energie een levenscyclus hebben waarbij de vervuiling onder controle kan blijven. De nucleaire centrales genereren een onverzekerbaar risico terwijl wind- en zonne-energie slechts een minimaal risico vormen, dat gedekt is door een verzekeringscontract. De risico's bij gas zijn ernstig maar zijn helemaal niet in verhouding met een gebeurtenis zoals in Fukushima. De vraag die gesteld wordt, betreft dus het behoud van de constructie van de enige EPR-centrale die voorzien is in Frankrijk. Eén enkele reactor die 60 jaar moet blijven bestaan zou zowel vooraf als achteraf kosten met zich meebrengen die absoluut ondraagbaar zijn als ze niet verdeeld kunnen worden over een reeks reactoren. Zoals het Rekenhof het inderdaad aangaf zou het ofwel moeten gaan over een soort reekshoofd voor minstens negen te bouwen reactoren, ofwel moeten we dit extreem kostelijke project, ontworpen in de jaren '90 en met een op dit moment hypothetische en onzekere indienstneming vergeten. Het zuiverweg laten vallen van dit project zal steeds meer gerechtvaardigd blijken, vooral om financiële redenen. De prijs per nucleaire MWh wordt immers op ongeveer 60 euro/kwh geraamd eens de reactoren afgelost en de belangrijke beveiligingswerken zoals nodig post-fukushima afgewerkt zijn. De prijs per kilowattuur voor energie afkomstig van Flamanville ligt tussen de 90 en 100 euro. De huidige productieprijs per kilowattuur windenergie aan land is 70 en dit blijft dalen. De prijs per kilowattuur zonne-energie is rond de 100 en ook deze prijs blijft dalen. Met andere woorden: als we kijken naar de financiële en economische kant, kruisen de productiekosten van hernieuwbare energie al de kosten van kernenergie, waarbij deze kost bovendien niet eens rekening houdt met de echte kosten voor de ontmanteling en vooral van een verzekering waar men niet meer onderuit zal kunnen; daarbij komt nog dat de voorzitter van het ASN (Frans Agentschap voor Nucleaire Veiligheid) de kosten van een groot nucleair ongeval in Frankrijk op 6 à 700 miljard euro schat. Het rapport van het IRSN (Frans Instituut voor Radiologische Bescherming en Nucleaire Veiligheid) gaat uit van een globale kost voor de Franse economie tot 5800 miljard euro. Wat zou de prijs per kwh nucleaire elektriciteit zijn als er een verzekeringspremie in zou verwerkt zijn, zoals dit het geval is voor alle andere bedrijven, ter compensatie van het risico van een gebeurtenis zoals in Fukushima? Vergeet niet dat Tokyo enkel en alleen bespaard werd van een evacuatie na Fukushima omdat de wind uitzonderlijk in de andere richting blies! 9

10 Een revolutionaire aanpak: Kernenergie gebruiken om de uitstap uit de nucleaire sector te subsidiëren In Frankrijk is er een bijzondere situatie. De Franse nucleaire installaties kunnen niet alle elektriciteit voorzien die ze zouden kunnen produceren, bij gebrek aan vraag. Het zou volstaan om dit potentieel werkelijkheid te laten worden en te sturen naar de Volt Gas Volt centrales zodat die op 100% van hun capaciteit zouden kunnen werken. Dit zou het rendement op investering van de ontwikkelingskosten bij de overgang naar VGV mee versnellen. Kernenergie zou op deze manier de transitie subsidiëren, ook bij een vermindering van het aantal werkende centrales. Het hogere vermogen van de ENR-installaties (nieuwe verdeelde energievormen), waarvan de overtollige productie opgekocht zou worden door de VGV-installaties, zou zorgen voor de overeenkomstige daling van de productie van kernenergie. Op termijn zouden we zo voor 100% af kunnen stappen van elektriciteit van nucleaire oorsprong. Ondertussen biedt deze oplossing de mogelijkheid om winst te halen uit nucleaire energie die anders verloren zou gaan. Door deze elektriciteit op te slaan zou EDF het productieniveau voor nucleaire elektriciteit kunnen behouden in functie van de bijdrage van hernieuwbare energie en van de beperking van het verbruik, maar zouden de oudste en gevaarlijkste nucleaire installaties gesloten kunnen worden, met behoud van hetzelfde elektriciteitsproductieniveau dankzij het VGV-proces. Dit systeem zou bijdragen in de betaling van de ontwikkelingskost van elektriciteit die geproduceerd wordt op basis van het gasnetwerk, dankzij het gebruik van 100% van de productiecapaciteit van de ENR-installaties. Eens de opbouwkost van de VGV-installaties grotendeels afgeschreven is, zou overgegaan kunnen worden op enkel wind- en zonne-energie, zonder kernenergie. De financiering van het VGV-project: the "Green Redemption Fund" of het intergenerationeel regeneratiefonds Dit fonds, voorzien voor een periode van 30 jaar, zou ook een industrieel ontwikkelingsplan bevatten. De ondernemingsraad van het fonds met de in het fonds gecreëerdee privé-investeringsinstrumenten en de noodzakelijke fiscale wijzigingen zouden ideaal gezien per referendum goedgekeurd moeten worden, en zouden enkel geannuleerd kunnen worden via een ander referendum, om zo alle noodzakelijke vertrouwen te kunnen garanderen hierin. De oprichting van het fonds zou sowieso een voorwaarde moeten zijn om het voortbestaan van het project te verzekeren. Het project zou de ontwikkeling op industriële schaal van het VGV-systeem garanderen, een herindustrialisatie van Frankrijk met een nieuw systeem op basis van groene energie, de vermindering van de nucleaire capaciteit van 75% tot nul op vlak van elektriciteitsproductie, onderzoek en ontwikkeling, ontwikkeling van gedecentraliseerde productiesites en andere sites met een grote industriële capaciteit. De belofte zou onderschreven worden om de bedragen over 30 jaar vast te zetten. Deze belofte wordt gezien als een garantie om op lange termijn de nodige budgetten te storten, met als enige doelstelling het garanderen van de transgenerationele energietransitie. Er zouden verschillende financieringsmogelijkheden naast elkaar mogelijk zijn: Voor een deel via de nucleaire rente die betaald wordt door alle Fransen en die geïnvesteerd moet worden in Frankrijk (omwille van het nucleaire risico dat niet verzekerd en gedekt kan worden, vormen deze stortingen de garantie die door de nucleaire industrie gegeven wordt voor de reconversie ervan). Het is evident dat als EDF zich zal schikken naar de politieke beslissing om op termijn uit de kernenergie te stappen, zijn actieve rol binnen het VGV-project aanzienlijk zal zijn. 10

11 Door een bijdrage van minimum 1 miljard euro per jaar door de petroleum- en gasindustrie, onder de vorm van herverdeling van de openbare subsidies die tot op dit moment aan de petroleumsector uitbetaald worden: volgens het Rekenhof betreft dit 19 miljard, de rest hiervan is bestemd voor de schuldvermindering. Het is op deze basis dat het door het VGV-systeem geproduceerde gas aangekocht zou moeten worden. In het begin zal het VGV (de kunstmatig door het VGV-systeem geproduceerde CH4) duurder zijn dan fossiel gas, maar uiteindelijk zal het goedkoper blijken. Door de toekenning van emissiequota (waarvan de geldigheid ter discussie gesteld wordt) en de koolstofheffing als die gecreëerd wordt. Er zou inderdaad een rechtstreekse koolstofheffing op fossiele brandstoffen berekend kunnen worden op de evenwaardige BTU van de hoeveelheid petroleum die nodig is om een ton CO2 te produceren. Op basis van het plan Rocard-Juppé, waarin sprake is van ongeveer 10 euro per ton petroleumequivalent, zou een productie van ongeveer 8 à 10 miljard euro per jaar binnen Frankrijk mogelijk zijn, en het zou over meer dan 100 miljard euro gaan als dit plan op de 27 Eurolanden toegepast wordt. Dit zou ook de basis zijn voor de berekening van het koolstoftarief op de ingevoerde goederen en op de diensten die geproduceerd worden met fossiele brandstof. Via door de burgers mogelijk gemaakte spaarboekjes met een vrijstelling van successierechten. Er kunnen meerdere oplossingen bedacht worden, aangezien deze fondsen over 30 jaar vastgezet worden en bestemd kunnen worden voor het leven van nieuwe generaties. Groene privé-fondsen zouden het globale fonds van geld kunnen voorzien. We kunnen nadenken over een systeem dat lijkt op een stichting, zoals het in België en elders bestaat (maar op dit moment illegaal is in Frankrijk). Er zou een vrijstelling kunnen voorzien worden voor dit specifiek soort fonds dat de houder geen enkel financieel voordeel zou bieden op korte termijn. Het is evident dat er een garantie zal zijn dat al deze investeringen naar groene energie zullen gaan en dat alle winst er eveneens in zal geherinvesteerd worden. Op deze manier zouden kapitalen terug naar Frankrijk gebracht kunnen worden. Het kapitaal en de interesten zouden over 30 jaar geblokkeerd kunnen worden, waardoor de overdracht aan de erfgenamen zou gebeuren aan heel aantrekkelijke voorwaarden. Er moet een debat gecreëerd worden om de betaling van de ISF aan het Fonds te begunstigen. Het "Green Redemption Fund" of het fonds voor intergenerationele regeneratie zou mechanismes van het COFACE-type kunnen gebruiken om vorderingen van windmolen- en zonne-energieparken veilig te stellen. Deze werkwijze zou het bedrag van de privé- financiering van hernieuwbare energieinstallaties vertienvoudigen. Het "Green Redemption Fund" of het fonds voor intergenerationele regeneratie moet investeringscapaciteit hebben. Het zou interessant zijn om de in het buitenland gebruikte methodes voor dit type investering als basis te nemen, zoals het Amerikaanse equivalent van de FPI, nl. de REITS, die ofwel in activa binnen eigen kapitaal investeren (her in te richten gebouwen of terreinen) ofwel in hypotheken. In de VS wordt dit investeringsinstrument op dit moment uitgebreid tot de gasleidingen en zonnepaneelcentrales. Het "Green Redemption Fund" of het fonds voor intergenerationele regeneratie zou in het bijzonder strategische bedrijven kunnen verwerven (nationaal en in het buitenland) om Frankrijk de kans te geven z'n achterstand op vlak van hernieuwbare energie in te halen. 11

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

Insights Energiebranche

Insights Energiebranche Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is

Nadere informatie

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale

Nadere informatie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept

Nadere informatie

Overzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.

Overzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar Drie scenario s bestaande technologie Netgebonden Infrastructuur: elektriciteit en warmte (gas) Actuele gegevens van 2012 vertaald naar 2035

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program

H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program 13-12-2018 Steven Lak voorzitter Om 2030 ambitie van broeikasgas emissiereductie te behalen

Nadere informatie

MIX. Van verantwoorde. herkomst

MIX. Van verantwoorde. herkomst Van verantwoorde MIX herkomst Het papier gebruikt in deze brochure is FSC gecertificeerd (Forest Stewardship Council). Dit certificaat staat voor een aantal mondiaal erkende principes en criteria op het

Nadere informatie

ELW. Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk. Productinformatie Remeha ELW

ELW. Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk. Productinformatie Remeha ELW ELW Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk Verwarm voortaan op een efficiënte manier! Het WKK-principe (warmtekrachtkoppeling) dat de Remeha ELW toepassing biedt is zowel geniaal als voor de hand

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Woningen in Nederland versneld energieneutraal. Een Quick-fit oplossing

Woningen in Nederland versneld energieneutraal. Een Quick-fit oplossing Frans Stokman Woningen in Nederland versneld energieneutraal Een Quick-fit oplossing Hoofddoelen bewoners Zo groot mogelijk wooncomfort Zo laag mogelijke woonlasten Zo duurzaam mogelijk Bij bewoners is

Nadere informatie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie door Adriaan Wondergem 6 october 2010 De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie van 2008 tot 2050. De kernvragen zijn: Hoe ziet een (bijna) CO2-loze

Nadere informatie

Provincie Vlaams Brabant

Provincie Vlaams Brabant 170 Provincie Vlaams Brabant ENERGIE Energie is een relatief nieuw thema. De opgave om klimaatneutraal te worden, vraagt dat we vandaag nadenken over hoe we in de toekomst onze energiebehoefte gaan invullen.

Nadere informatie

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I Dertien vragen

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I  Dertien vragen RWE Power RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I www.rwe.com CCS Werbeagentur 10/07 Dertien vragen Een nieuwe elektriciteitscentrale op kolen en biomassa in Eemshaven RWE bouwt van 2008 tot 2013 een elektriciteitscentrale

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Leefmilieu Brussel Hernieuwbare elektriciteitsproductie voor woningen met maximum 10 eenheden Gregory Neubourg APERe Doelstellingen van de presentatie Kennis van de belangrijke

Nadere informatie

Fysieke energiestroom rekeningen

Fysieke energiestroom rekeningen Wetenschappelijk Comité van het INR 26 september 2017 Fysieke energiestroom rekeningen 2014-2015 Vincent Vandernoot Federaal Planbureau Inleiding Wat? Energie-aanbod en -gebruik binnen de economie en stromen

Nadere informatie

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN 1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling

Nadere informatie

Lessenserie Energietransitie

Lessenserie Energietransitie LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste

Nadere informatie

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40%

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40% ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40% Deze brochure wordt gepubliceerd met als doel door een efficiënt en doelgericht gebruik van de statistische gegevens, van marktgegevens, van de databank

Nadere informatie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Departement WSE Afdeling Sociale Economie en Werkbaar Werk Impact van de strategische trends in industriële en maatschappelijke noden, herbruikbare energie

Nadere informatie

Energie voor morgen, vandaag bij GTI

Energie voor morgen, vandaag bij GTI Energie voor morgen, vandaag bij GTI Jet-Net docentendag 5 juni 2008 GTI. SMART & INVOLVED GTI is in 2009 van naam veranderd: GTI heet nu Cofely SLIMME ENERGIENETWERKEN, NU EN MORGEN 2008 2010 Centrale

Nadere informatie

Duurzame energie in balans

Duurzame energie in balans Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Gegevens stroometikettering 2004

Gegevens stroometikettering 2004 CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151

Nadere informatie

Innoveren met financiering van zonnepanelen

Innoveren met financiering van zonnepanelen Innoveren met financiering van zonnepanelen Dexia Corporate Jean-Michel Baetslé, Gedelegeerd Bestuurder Inhoud Inleiding Fotovoltaïsche zonne-energie Voor- en nadelen van een fotovoltaïsch systeem Steun

Nadere informatie

2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling

2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling Op de internationale milieuconferentie in december 2015 in Parijs is door de deelnemende landen afgesproken, dat de uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Caro De Brouwer 27/11/2013

Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers

Nadere informatie

DE RENDABILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIE (HE 03)

DE RENDABILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIE (HE 03) DE RENDABILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIE (HE 03) 1 HOE BEOORDEEL JE DE RENDABILIEIT VAN EEN INVESTERING? Is het rendabel om in uw woning te investeren in een systeem dat werkt op hernieuwbare energie?

Nadere informatie

Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016

Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016 PV Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016 Technische stand van zaken Kostprijzen Marktevoluties Volumes - Vlaanderen Content Soltech 2 Technische stand

Nadere informatie

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische

Nadere informatie

NOTA (Z)140109-CDC-1299

NOTA (Z)140109-CDC-1299 Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat 26-38 1040 Brussel Tel.: 02/289.76.11 Fax: 02/289.76.09 COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS NOTA

Nadere informatie

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg)

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) 10/12/2010 Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche vind koppigheid een slechte eigenschap voor een regering en gaat in op het voorstel van de sector

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot

Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot CE4 N35N 13.5.29 Samenvatting Drie scenario s om de hoeveelheid CO 2 te berekenen, die niet uitgestoten wordt als er energie bespaard wordt

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin

Nadere informatie

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework

Nadere informatie

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven 31 maart 2011 Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven 1. Inleiding: samenstelling energiefactuur In de verbruiksfactuur van de energieleverancier zijn de kosten van verschillende marktspelers

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers % 80% 60% 40%

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers % 80% 60% 40% ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2012 20% 80% 60% 40% Deze brochure wordt gepubliceerd met als doel door een efficiënt en doelgericht gebruik van de statististische gegevens, van marktgegevens, van de

Nadere informatie

BioWanze De nieuwe generatie

BioWanze De nieuwe generatie BioWanze De nieuwe generatie BioWanze in het kort De grootste producent van bio-ethanol in België met een jaarlijkse capaciteit van maximum 300.000 m³ bio-ethanol. Het nieuwe generatie proces verzekert

Nadere informatie

Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië

Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië Roemenië ligt geografisch gezien in het midden van Europa (het zuidoostelijk deel van Midden-Europa). Het land telt 21,5 miljoen inwoners en

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Leefmilieu Brussel Hernieuwbare elektriciteitsproductie voor woningen met maximum 10 eenheden Gregory Neubourg APERe Doelstellingen van de presentatie Kennis van de

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

Fotovoltaïsche systemen in de stad

Fotovoltaïsche systemen in de stad Seminarie Duurzaam Bouwen Fotovoltaïsche systemen in de stad 17 november 2017 Modellen van het type UBER voor de elektriciteitssector Kan dit model de energietransitie versnellen? Ismaël DAOUD ENERGIRIS

Nadere informatie

BELEIDSOPTIES NUL-ENERGIEWONING

BELEIDSOPTIES NUL-ENERGIEWONING 1 BELEIDSOPTIES NUL-ENERGIEWONING IN HET KADER VAN DE BELANGSTINGSAFTREK HEEFT DE FEDERALE REGERING EEN DEFINITIE GEPUBLICEERD OVER DE NULEREGIEWONING Bij nader toezien was dit een foutieve en zeer contraproductieve

Nadere informatie

STUDIE OVER DE PERSPECTIEVEN VAN ELEKTRICITEITSBEVOORRADING TEGEN 2030 ADDENDUM

STUDIE OVER DE PERSPECTIEVEN VAN ELEKTRICITEITSBEVOORRADING TEGEN 2030 ADDENDUM STUDIE OVER DE PERSPECTIEVEN VAN ELEKTRICITEITSBEVOORRADING TEGEN 2030 ADDENDUM Januari 2015 2 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt

Nadere informatie

Kernenergie in de Belgische energiemix

Kernenergie in de Belgische energiemix Kernenergie in de Belgische energiemix 1. Bevoorradingszekerheid De energie-afhankelijkheid van België is hoger dan het Europees gemiddelde. Zo bedroeg het percentage energie-afhankelijkheid van België

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)? Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de

Nadere informatie

Een schone, stille en mobiele batterij waarop de hele stad kan inpluggen

Een schone, stille en mobiele batterij waarop de hele stad kan inpluggen Een schone, stille en mobiele batterij waarop de hele stad kan inpluggen Page 1 of 5 Een snel oplaadbaar mobiele batterijsysteem een Mobile Green Energy System (MGES) is modulair inzetbaar in een stedelijke

Nadere informatie

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 22 mei 2013 Nieuwe omstandigheden op de wereldwijde energiemarkt

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:

Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening: Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening: Betaalbaar & betrouwbaar? Robert Harmsen ECN Beleidsstudies COGEN Symposium Zeist 22 oktober 2004 Een blik naar de toekomst (1) Four Futures

Nadere informatie

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2011 60%

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2011 60% ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2011 20% 80% 60% 40% Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

Nadere informatie

Zelf Duurzaam Stroom opwekken

Zelf Duurzaam Stroom opwekken Zelf Duurzaam Stroom opwekken De meest efficiënte thuiscentrale ter wereld Gas wordt stroom Innovatieve Brandstofcel-technologie De BlueGEN wordt op uw gasaansluiting aangesloten en wekt vervolgens stroom

Nadere informatie

Waterstofstroom - Agenda

Waterstofstroom - Agenda Rol van waterstof bij energietransitie Rob van der Sluis Waterstofstroom - Agenda Introductie MTSA Brandstofcel principe Waterstof en Energietransitie Het 2 MW project een fotoreportage 1 MTSA Technopower

Nadere informatie

over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen

over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen stuk ingediend op 1048 (2010-2011) Nr. 1 25 maart 2011 (2010-2011) Verzoekschrift over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen Verslag

Nadere informatie

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen. De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde

Nadere informatie

PVV Nissewaard. Stem PVV

PVV Nissewaard. Stem PVV PVV Nissewaard Op woensdag 20 maart 2019 kunt u tegen het klimaatakkoord stemmen Stem PVV Auteur Frank van Boven Datum 13 maart 2019 Document 190313_Gevolgen_Klimaatakkoord_en_wet.pdf Verkiezingen 2019

Nadere informatie

In het hol van de leeuw?

In het hol van de leeuw? In het hol van de leeuw? Ing. Ruud Brunst Manager Applications 5-10-2016 remeha.nl We horen vaak Gas raakt op of fosiele brandstoffen worden schaars maar is dat wel zo? remeha.nl Gas zal nog lang beschikbaar

Nadere informatie

Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers. SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013

Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers. SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013 Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013 Overzicht 1. Wie is EDF Luminus 2. De uitdaging 3. De oplossing Corporate Presentation -

Nadere informatie

De Green Mobility Solution. Welkom in de wereld van de hernieuwbare energie.

De Green Mobility Solution. Welkom in de wereld van de hernieuwbare energie. 1 De Green Mobility Solution. Welkom in de wereld van de hernieuwbare energie. Audi Green Mobility In samenwerking met CLIMACT, een studiebureau dat vernieuwende energiebesparende oplossingen uitwerkt

Nadere informatie

Les Biomassa. Werkblad

Les Biomassa. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

Windenergie in Wijk bij Duurstede

Windenergie in Wijk bij Duurstede Windenergie in Wijk bij Duurstede J.H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie (NKPW) www.nkpw.nl Bruto opbrengst windenergie in Nederland en Wijk bij Duurstede Netto opbrengst Geluid windturbines

Nadere informatie

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het

Nadere informatie

Bijlage 1: Berekening realisatie 9% duurzaam in 2010

Bijlage 1: Berekening realisatie 9% duurzaam in 2010 Bijlage 1: Berekening realisatie 9% duurzaam in 2010 Toelichting bij de doelstelling van 9% duurzame elektriciteit: - De definitie van de 9% doelstelling is conform de EU richtlijn duurzame elektriciteit

Nadere informatie

Evoluties in het energielandschap. Peter De Pauw

Evoluties in het energielandschap. Peter De Pauw Evoluties in het energielandschap Peter De Pauw Inhoud We consumeren meer energie We produceren zelf elektriciteit We zullen anders consumeren We gebruiken de netten op een andere manier 2 3 december 2015

Nadere informatie

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Maak optimaal gebruik van uw dak. lnvesteer in zonne-energie met SunPower

Maak optimaal gebruik van uw dak. lnvesteer in zonne-energie met SunPower Maak optimaal gebruik van uw dak lnvesteer in zonne-energie met SunPower Hoe werkt het? Verhoog uw inkomsten met zonne-energie 1 SunPower-zonnepanelen Tot voor enkele jaren was een investering met het

Nadere informatie

FOSSIELE BRANDSTOFFEN

FOSSIELE BRANDSTOFFEN FOSSIELE BRANDSTOFFEN De toekomst van fossiele energiebronnen W.J. Lenstra Inleiding Fossiele energiebronnen hebben sinds het begin van de industriele revolutie een doorslaggevende rol gespeeld in onze

Nadere informatie

Flipping the classroom

Flipping the classroom In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen. Dit zelf les noemen we: Flipping the classroom 2 Hoe gaan we te werk? 1. Je krijgt of kiest

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit

Nadere informatie

3 Elektrische teller. Verhoog uw inkomsten met zonne-energie

3 Elektrische teller. Verhoog uw inkomsten met zonne-energie Waarom zonne-energie? Hoe werkt het? SunPower-zonnepanelen Verhoog uw inkomsten met zonne-energie Tot voor enkele jaren was een investering met het beste rendement nog onverzoenbaar met respect voor het

Nadere informatie

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie.

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. 2 Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos 3 Een duurzame samenleving staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Een wezenlijke

Nadere informatie

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2010 60%

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2010 60% ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2010 20% 80% 60% 40% Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

Nadere informatie

All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2

All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 2050 alles duurzaam Ing. Marco J. Bijkerk Manager innovative technologies New Business Development Remeha 24-1-2017 remeha.nl ALL GAS Nul op de meter PV Groen Gas

Nadere informatie

Beheersing piekverbruik

Beheersing piekverbruik Beheersing piekverbruik Cis Vansteenberge Smart Building Congres 5 maart 2015 Beheersing piekverbruik 5/3/2015 1 Inhoud Inleiding Congestie Windprofiel Profiel zonne-energie Oplossingen DSM Opslag Besluit

Nadere informatie

Inpassing van duurzame energie

Inpassing van duurzame energie Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De

Nadere informatie

Planning 2019 tot 2022

Planning 2019 tot 2022 Planning 2019 tot 2022 Hoe gaan we VAN Gas NAAR Waterstof? 1 Waterstofplannen eind 2019 klaar 2 Daarna besluit toepassen in Nijstad-Oost Met consortium van partijen ontwikkelen waterstof Cv-ketel 3 Realisatie

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

Les Kernenergie. Werkblad

Les Kernenergie. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Kernenergie Werkblad Les Kernenergie Werkblad Wat is kernenergie? Het Griekse woord atomos betekent ondeelbaar. Het woord atoom is hiervan afgeleid. Ooit dachten wetenschappers

Nadere informatie

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet! INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende

Nadere informatie