Risicobeschrijving: Staand werk binnen productie

Transcriptie

1 Risicobeschrijving: Staand werk binnen productie Definitie Onder staand werk wordt langdurig, plaatsgebonden (binnen 1 m 2 ) staand werken bedoeld. Meestal voert de werknemer bij staand werk, taken uit op een werkblad of aan een machine. Langdurig staan is wat anders dan lopen. Staan betekent letterlijk op één en dezelfde plek blijven staan (binnen 1 m 2 ). Voorbeelden van staand werk binnen de productie kunnen zijn: het handmatig toevoegen van grondstoffen ter bereiding van producten of het handmatig inbrengen van flessen in de vullijnen. Veelal zien we dat hier naast staand werk, echter ook andere aspecten van lichamelijke belasting een rol spelen, zoals het tillen of repeterende karakter. De sterk machinegebonden of vaste stawerkplekken komen binnen de branche weinig voor. Voor het aannemen van werkhoudingen zijn spierinspanningen nodig. De combinatie van een werkhouding en de daarbij benodigde spierinspanning bepaalt de mate waarin het lichaam belast wordt. In principe bestaat er geen ideale werkhouding. Vooral het afwisselen van houdingen is van belang; eenzijdige houdingen kunnen voorkomen worden door staan, zitten en lopen voortdurend af te wisselen. Om ongunstige houdingen te voorkomen dient de keuze voor het type werkplek (zie Arbocatalogusblad Beslisschema staand of zittend werk )en de inrichting van de werkplek zoveel mogelijk afgestemd te worden op de afmetingen van het menselijk lichaam. In het Arbobesluit artikel 5.4 wordt dit gedefinieerd als: werkplekken die volgens de ergonomische beginselen zijn ingericht. Gezien de hoge belasting van staand werk voor het menselijk lichaam verdient zittend werken in principe de voorkeur. De reikwijdte van de armen en de kracht die de medewerker met de armen kan uitoefenen, is in een staande houding groter dan wanneer de medewerker zit. Ook is de medewerker mobieler wanneer hij of zij staand werkt. Daarom kan, als reikwijdte, kracht en mobiliteit van belang zijn, staan een zinvolle werkhouding zijn. Maar dat betekent niet dat er geen klachten kunnen ontstaan. Knelpunt/risico Te lange duurbelasting van staand werk veroorzaken jaarlijks veel lichamelijke klachten. Langdurig staand werk kan klachten veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen. Ook nekklachten, schouderklachten, handklachten, polsklachten, heup- en knieklachten, kunnen ontstaan wanneer de werkplek onvoldoende ergonomisch is ingericht. Welke factoren hebben invloed op risico s bij staand werk Onderzoek naar risico s op het ontstaan van lichamelijke klachten door staan wijzen uit dat vooral de volgende factoren een belangrijke rol spelen: De duur De mogelijkheden om de werkhouding te veranderen: afwisseling in staan, lopen en zitten De ergonomische inrichten van de werkplek, zoals: o de werkhoogte o De reikafstanden, al dan niet in combinatie met tillen o De been en voetruimte o De beschikbare hulpmiddelen Branche richtlijn bij staand werken Staand werk dient, voor zover dit mogelijk is, voorkomen te worden. De noodzaak hiervan wordt bepaald aan de hand van het beslisschema staand of zittend werk. De inrichting van de werkplek moet volgens de ergonomische beginselen ingericht te zijn. Dit betekend dat de inrichting van de werkplek zoveel mogelijk afgestemd moet worden op de afmetingen van het menselijk lichaam. (Nb. Hierbij moet u denken aan de juiste werkhoogte, voldoende beenruimte, beperking van reiken e.d.) Staand werk mag maximaal 1 uur aaneengesloten te zijn en maximaal 4 uur per dag in totaal.

2 Branche oplossingen bij staand werken Het risico op langdurig staand werken is vermijdbaar door: Toepassen beslisschema staand of zittend werk Afwisseling / rouleren van werkzaamheden Goede werkhoudingen en werkmethoden (voorlichting) Een goede ergonomische inrichting Aanschaf hulpmiddelen Zie tevens oplossingen tabel Risicobeheersing Werken brengt, net als alle andere activiteiten, een zeker risico voor de gezondheid met zich mee. Het spreekt vanzelf dat het risico voor werknemers om door hun werk een ongeval te krijgen of arbeidsongeschikt te worden, zo klein mogelijk moet zijn. Risico-inventarisatie en evaluatie: Volgens de Arbowet moet een bedrijf de gezondheidsrisico s die de werknemers lopen tijdens hun werk inventariseren en evalueren en moet het op grond daarvan een plan maken om die risico s zo nodig te verminderen. Voor meer informatie over de uitvoering van een risico-inventarisatie en evaluatie zie Zie voor uw branchespecifieke RI&E RI&E Dranken en Wijn Site Risicobeheersing: Bij de beheersing van risico s worden de risico s beperkt tot een aanvaardbaar niveau door het treffen van maatregelen. Om dit effectief te doen, moet gebruik worden gemaakt van een systematische benadering; een strategie. Het idee hierachter is risico s zoveel mogelijk aan de bron te bestrijden. Dit wordt de arbeidshygiënische strategie genoemd: 1. Bron wegnemen: bijvoorbeeld inrichting stawerkplek 2. Hulpmiddelen gebruiken of de bron afschermen: bijvoorbeeld plaatsen van ergomat 3. Organisatorische oplossingen: bijvoorbeeld voorlichting over staand werk 4. Persoonlijke beschermingsmiddelen Oplossingen tabel De diverse oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Het kan voorkomen dat een oplossing op meerdere niveaus betrekking heeft binnen de arbeidshygiënische strategie. Bron wegnemen Toepassen beslisschema staand of zittend werk Juiste inrichting stawerkplek binnen productie Inrichting stawerkplek met zit-stasteun Hulpmiddelen/Afscherming bron Gebruik hulpmiddelen bij staand werk (Ergomat/Veiligheidsschoenen) Maatregelen en hulpmiddelen bij tillen van grondstoffen Richtlijn inrichting werkplek voor handmatig invoeren van flessen Organisatorische oplossingen Voorlichting staand werk Maatregelen en instructies bij tillen van waterflessen in productie Persoonlijke beschermingsmiddelen Normen en wetten Arbobesluit Hoofdstuk 5 Afdeling 1: Fysieke belasting Achtergrondinformatie Dossier Lichamelijke Belasting FNV Bondgenoten SDU (leverancier

3 Beslisschema staand of zittend werk Knelpunt/risico: Langdurig staand werk kan klachten veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen. Ook kunnen klachten ontstaan in delen van het lichaam als gevolg van vaak langdurige statische houding bij zitten. In principe bestaat er geen ideale werkhouding. Vooral het afwisselen van houdingen is van belang; eenzijdige houdingen kunnen voorkomen worden door staan, zitten en lopen voortdurend af te wisselen. De reikwijdte van de armen en de kracht die de medewerker kan uitoefenen is in een staande houding groter dan wanneer hij zit. Ook is de medewerker mobieler wanneer hij staand werkt. Indien de mobiliteit, reikwijdte en kracht van belang zijn, kan staan een zinvolle werkhouding zijn. De aanvaarde norm stelt de vraag of de werkplek terecht is ingericht als stawerkplek en zo ja, of deze ergonomisch is ingericht. Zinvol in dit verband betekent niet dat vanuit deze stabelasting geen klachten kunnen ontstaan. Maatregel/oplossing Gebruik, op basis van de uit te voeren taken binnen de functie, het beslisschema om de keuze te maken tussen zitten, staan of de combinatie van beiden. Toelichting: In iedere arbeidssituatie zullen de taken bepalend moeten zijn voor de keuze van het soort werkplek. Het volgende beslisschema dient als leidraad. Te onderscheiden zijn de zitwerkplek, de stawerkplek, een combinatie van zitten en staan en de werkplek met stasteun

4 Beslisschema voor staand of gesteund staand werk (bron AI blad 29, deel van figuur 3.1) werknemer/tak weinig lopen soms lopen veel lopen totaal per werkdag totaal per werkdag totaal per dag > 4 uur op werkplek 1-4 uur op < 1 uur op werkplek k l k fysieke lichte arbeid en/of arbeid die grote concentratie i mogelijkheden voor beenruimte aanwezig middelzware arbeid of hanteren objecten geen mogelijkheden beenruimte te creëren zware arbeid of hanteren grote objecten opstaan <10p/u en/of weinig wisselende werkhoogtes opstaan >10p/u en/of weinig wisselende werkhoogtes normale zitwerkplek gecombineerde zit/staplek werkplek met sta-steun staand werk

5 Juiste inrichting stawerkplek binnen productie Knelpunt/risico: Ondanks het feit dat langdurig staand werk klachten kan veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen is het raadzaam om een stawerkplek in te richten indien de taken van de medewerker vereisen dat deze beperkt tot zeer mobiel is en dat zware arbeid of grote objecten gehanteerd moeten worden. De reikwijdte van de armen en de kracht die de medewerker kan uitoefenen is in een zittende houding kleiner dan wanneer hij staat. Ook is de medewerker minder mobiel wanneer hij zittend werkt. Indien de mobiliteit, reikwijdte en kracht van belang zijn, kan staan een zinvolle werkhouding zijn. Het is de vraag of de werkplek terecht is ingericht als stawerkplek en zo ja, of deze ergonomisch is ingericht. Maatregel/oplossing Een stawerkplek wordt alleen gerealiseerd als mobiliteit, reikwijdte en kracht van belang zijn. Per dag staat iemand maximaal één uur achtereen en maximaal vier uur per dag in totaal. Indien mobiliteit, reikwijdte en kracht niet of minder van belang zijn, verander de stawerkplek in een werkplek met stasteun of in een zitwerkplek (zie beslisschema staand of zittend werk). Zorg voor voldoende taakroulatie. Stel eventueel een ergomat ter beschikking. Zorg voor goede schoenen met voldoende steun. Richt de stawerkplek ergonomisch in. Toelichting en tips om de goede stawerkplek vorm te geven: De stawerkplek moet voldoen aan de ergonomische eisen die vanuit het werk en de individuele lichaamslengte gesteld kunnen worden. Een goede werkhoogte = afhankelijk van de lichaamlengte, de grootte van de voorwerpen en de taak. Bij grote bewegingen moet er voldoende armslag zijn en bij krachtige bewegingen moet de arm samen met het bovenlichaam voldoende kracht kunnen zetten. Doorgaans is de werkhoogte tussen de cm onder ellebooghoogte. Een goede reikafstand = afhankelijk van de frequentie van de handelingen. Om te voorkomen dat men in de rug buigt, is de maximale reikafstand ongeveer één armlengte. Bij een hoge frequentie moet de reikafstand beperkt worden tot één onderarmlengte. Een voldoende voetruimte onder het werkblad om aangeschoven aan de werkplek te kunnen werken. Indien het bedienen van pedalen aan de orde is, verander de stawerkplek in een zitwerkplek. Geef instructie over de manier waarop de hulpmiddelen ingesteld moeten worden om een goede werkhouding aan te nemen. staan. Doordat de mixer aan de onderkant open is, kan de medewerker de voeten iets onder de mixer plaatsen, waardoor hij rechtop kan De hoogte waarop de grondstoffen aangeleverd worden kan hier in iedere gewenste hoogte aangepast worden.

6 Aandachtspunt is dat de goederen naast de werknemer staan, waardoor de kans groot is dat de werknemer de goederen met een gedraaide rughouding (asymmetrische werkhouding) optilt. Wanneer de goederen iets verder weg staan zal werknemer eerder geneigd zijn om de voeten te verplaatsen, in plaats van met zijn rug te draaien. Bijkomend voordeel hiervan is tevens dat de werknemer minder stilstaat. Er is dan nadrukkelijker sprake van bewegend staan. De afstand van de opening van de mixer ten opzichte van de sta-positie van de werknemer bepaald in deze de reikafstand. Hoe verder de opening weg ligt, des te groter is de reikafstand.

7 Inrichting stawerkplek met zit/stasteun Knelpunt/risico: Ondanks het feit dat langdurig staand werk klachten kan veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen is het raadzaam om een stawerkplek in te richten indien de taken van de medewerker vereisen dat deze beperkt tot zeer mobiel is en dat middelzware arbeid of objecten gehanteerd moeten worden. Indien langer dan 1 uur achter elkaar of indien meer dan 4 uur per dag gestaan wordt, neemt de kans op klachten toe. Een zit/stasteun kan de lichamelijke belasting verminderen, doordat de benen gedeeltelijk ontlast kunnen worden en staan kan worden afgewisseld met ondersteund staan. Maatregel/oplossing Indien mobiliteit, reikwijdte en kracht niet of minder van belang zijn bij de uitvoering van taken kan de stawerkplek veranderd worden in een werkplek met zit/stasteun (zie beslisschema staand of zittend werk). Indien langer dan 1 uur achter elkaar of indien meer dan 4 uur per dag gestaan moet worden. Zorg voor ruime hoogte instelling. De voorkeur gaat uit naar een uitvoering met stervormige voet. Let op aanwezigheid van voldoende beenruimte onder de tafel. Toelichting en tips om de goede werkplek met zit/stasteun vorm te geven: De stawerkplek moet voldoen aan de ergonomische eisen die vanuit het werk en de individuele lichaamslengte gesteld kunnen worden. Hier gelden in principe dezelfde referentiepunten als die bij de stawerkplek (zie inrichting stawerkplek). Belangrijke afwijking is dat de ideale werkhoogte bij het werken met een zit/stasteun ca. 10 cm lager ligt dan bij staand werken. Een goede werkhoogte = afhankelijk van de lichaamlengte, de grootte van de voorwerpen en de taak. Doorgaans is de werkhoogte tussen de 10 cm onder ellebooghoogte. Een goede reikafstand = afhankelijk van de frequentie van de handelingen. Om te voorkomen dat men in de rug buigt, is de maximale reikafstand de onderarmlengte. Een voldoende beenruimte onder het werkblad om aangeschoven aan de werkplek te kunnen werken. Indien het bedienen van pedalen aan de orde is, verander de stawerkplek in een zitwerkplek. Geef instructie over de manier waarop de hulpmiddelen ingesteld moeten worden om een goede werkhouding aan te nemen. Hulpmiddelen bij staand werk Knelpunt/risico: Langdurig staand werk kan klachten veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen. Te lange duurbelasting van staand werk kan daarnaast in lichamelijke klachten resulteren door vermoeide of brandende voeten. Maatregel/oplossing Naast de inzet van een zit-stasteun (zie blad inrichting stawerkplek met zit-stasteun) zijn er hulpmiddelen als de ergomat en goede schoenen die de belasting van langdurig staan positief kunnen beïnvloeden.

8 Toelichting en tips bij hulpmiddelen bij staand werk: Goede veiligheidsschoenen: De werkhouding wordt ook beïnvloed door de schoenen. Een goede werkschoen met voldoende steun voor de voetzool en met de enkel in een stabiele neutrale positie voorkomt mede dat de medewerker passief in de overstrekte knieën, heup en onderrug gaat hangen. Daarnaast is het dragen van veiligheidsschoenen van groot belang om voetletsel te voorkomen of te beperken. Het vinden van goede schoenen en vervolgens het aanmeten van de schoenen voor de verschillende medewerkers met ieder hun eigen voetvorm en persoonlijke wensen is van belang. Er zijn leveranciers die voor een vast bedrag per medewerker alle werkzaamheden uit handen nemen. Bij inkoop kunt u de leverancier vragen of de schoen voldoet aan de norm NEN ISO Hierin zijn de eisen omtrent antislipzolen vastgelegd. Ergomat Ergo matten kunnen voordelen bieden aan medewerkers die langdurig stilstaand werk verrichten. De matten bevatten ruimtes met lucht en zachte noppen, die ervoor moeten zorgen dat er voortdurend kleine bewegingen plaatsvinden met als gevolg een verbeterde bloedcirculatie. Beoogde voordelen van de ergo matten zijn in die zin minder risico op kramp, verstijving en circulatieproblemen en uitstel van het optreden van vermoeidheid. Daarnaast zou de mat ten goede komen aan de veiligheid door gebruik van anti slip materiaal. De genoemde meerwaarde van de ergo mat zou zich voornamelijk uiten bij de uitvoering van langdurig stilstaand werk. Over het algemeen wordt geadviseerd om statische inspanning zoveel mogelijk te doorbreken door dynamisch inspanning en daarom staan en lopen zoveel mogelijk af te wisselen. Indien de houding bij een uit te voeren taak niet stilstaand is en de reden dat draaien door het verplaatsen van de voeten gestimuleerd wordt, is de toegevoegde positieve waarde van de ergo mat op veel bewegend staan werkplekken, afgezien van subjectieve beleving van individuen, klein te noemen. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat het draaien bemoeilijkt wordt door gebruik van antislip materiaal in de matten.

9 Voorlichting staand werk Knelpunt/risico: Te lange duurbelasting van staand werk veroorzaken jaarlijks veel lichamelijke klachten. Langdurig staand werk kan klachten veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen. Ook nekklachten, schouderklachten, handklachten, polsklachten, heup- en knieklachten, kunnen ontstaan wanneer de werkplek onvoldoende ergonomisch is ingericht. Maatregel/oplossing Geef medewerkers voorlichting over verantwoorde, staande, actieve werkhouding. Tips bij actieve werkhouding: Houd de knieën los, ietwat gebogen Sta op beide benen Houd de buikspieren iets aangespannen, om een holle rug te voorkomen. Maak bij voorkeur kleine stapjes in plaats van stil te staan op één plaats; dit houdt de spierpomp in de bloedvaten van de benen actief. Plaats enkele aspecten in de organisatie juist buiten bereik zodat kleine loopafstanden als vanzelfsprekend in het werk zijn ingebouwd.

10 Maatregelen en hulpmiddelen bij tillen van grondstoffen in productie Knelpunt/risico: Tillen en dragen van zware lasten, in combinatie met ongunstige werkhoudingen, zoals tillen met een gebogen rug, lasten laag van de grond tillen, boven schouderniveau tillen of neerzetten of ver moeten reiken, kunnen leiden tot ernstige klachten aan het bewegingsapparaat. Lage rugklachten hebben een groot aandeel in deze klachten. Ook nekklachten, schouderklachten, handklachten, polsklachten, heup- en knieklachten, kunnen ontstaan door het tillen en dragen van te zware lasten in combinatie met ongunstige werkhoudingen. Het dagelijks handmatig tillen en dragen van verpakkingen grondstoffen als zakken, jerrycans, dozen etc. ter bereiding van producten kan leiden tot ernstige klachten aan het bewegingsapparaat. Risicofactoren daarbij zijn de te tillen gewichten van de verpakkingen in combinatie met een slechte werkhouding en de vaak vereiste reikbewegingen naar de bereidingstank of silo. Maatregel/oplossing: Zet til hulpmiddelen in waardoor het handmatig tillen wordt weggenomen, zoals vacuümheffer. Tijdens tillen dient een verantwoorde werkhouding en de juiste til techniek gehanteerd te worden. Belangrijke aspecten m.b.t. de inrichting zijn: de werkhoogte optimaliseren en duidelijke afspraken maken over de maximale hoogte; zorg dat de aanvoer en invoer hoogte zoveel mogelijk op elkaar zijn afgestemd, bij voorkeur op 10 cm onder ellebooghoogte. Zet hiertoe eventueel hulpmiddelen in, zoals een heftruck. tillen vervangen door duwen en trekken door gebruik te maken van een invoerbed. zo nodig een opstapbordes gebruiken Om de juiste til techniek te hanteren is het belangrijk om: een stabiele houding in te nemen waarbij het lichaamsgewicht over twee benen wordt verdeeld. de last dicht bij het lichaam houden, zodat de horizontale afstand tot de lage rug zo klein mogelijk is. met afhangende schouders te tillen. de rug recht te houden. vooroverbuigen van de romp zoveel mogelijk te voorkomen

11 draaiing en zijwaarts buigen van de romp te voorkomen (alleen recht vooruit tillen) niet vanuit de rug te draaien tijdens het tillen; verplaats de voeten hoge versnellingen te voorkomen. Gebruik maken van de Tilwijzer. De Tilwijzer is een specifieke folder over de juiste tilhouding. De Tilwijzer is ontworpen voor een project van de Productschappen Wijn en Dranken. De kern van de Tilwijzer bestaat uit twaalf voorbeelden waarin juist en onjuist tillen naast elkaar zijn afgebeeld. Bij iedere afbeelding is een korte tekst opgenomen. De Tilwijzer is zo ontwikkeld dat hij op de werkplek kan worden opgehangen, om de medewerkers dagelijks te herinneren aan het belang van goed tillen. Voor het tillen van zakken of dozen van verschillende afmetingen is de vaculift een geschikt hulpmiddel. De vaculift kan tevens gebruikt worden bij het tillen van fusten. De vaculift is toepasbaar in combinatie met een balancer. Middels de toepassing van een railsysteem of zwenkarm, kan er een groot werkgebied worden gecreëerd.

12 Richtlijnen inrichting werkplek voor handmatig invoeren van flessen Er worden hier meerdere flessen tegelijkertijd op de band geplaatst. Band staat voor werknemer te hoog. Er wordt met opgetrokken schouders gewerkt; stand van polsen is uit hun neutraal stand;doordat meerdere flessen tegelijkertijd opgepakt worden is ook sprake van extra knijpkracht; neiging tot asymmetrische (gedraaide) rughouding. Knelpunt/risico: Regelmatig minimaal 2 uur per dag of minimaal 1 uur achter elkaar repeterende bewegingen uitvoeren kan leiden tot overbelasting van vooral hand- en arm- en nekspieren. Belangrijke risicofactoren daarbij zijn de werkhouding (opgeheven schouders/armen), ver reiken en de hoeveelheid kracht die men uitoefent. Binnen de branche kan sprake zijn van langdurig repeterende bewegingen bij het handmatig invoeren van lege flessen in een productielijn. Naast de manier van uitvoering is de inrichting van de werkplek van belang om lichamelijke klachten te voorkomen of klachten te verminderen. Met betrekking tot de inrichting van de lopende band, deze kent doorgaans over de gehele lengte één hoogte. Werknemers aan de lopende band zijn echter niet allemaal even lang, waardoor niet iedereen de juiste werkhoogte heeft. Maatregel/oplossing: Zet til hulpmiddelen in voor de aanvoer van lege flessen op de productielijn, waardoor het handmatig tillen wordt weggenomen. Laat de lopende band in hoogte oplopen van 92 tot 112 cm voor staand werk. De werknemer kan dan gaan staan op de plek aan de band waar de voor hem of haar juiste werkhoogte aanwezig is. Maak gebruik van een buffersysteem. Tijdens (handmatig) invoeren van lege flessen dient een verantwoorde werkhouding en de juiste til techniek gehanteerd te worden, ook al gaat dit om lege flessen. Belangrijke aspecten m.b.t. de inrichting zijn: de werkhoogte optimaliseren; zorg dat de aanvoer en invoer hoogte zoveel mogelijk op elkaar zijn afgestemd, bij voorkeur op 10 cm onder ellebooghoogte. Zet hiertoe eventueel hulpmiddelen in, zoals een heftruck. gebruik zo nodig een opstapbordes. Om de juiste til techniek te hanteren is het belangrijk om: een stabiele houding in te nemen waarbij het lichaamsgewicht over twee benen wordt verdeeld; de last dicht bij het lichaam houden, zodat de horizontale afstand tot de lage rug zo klein mogelijk is; met afhangende schouders te tillen; de rug recht te houden;

13 vooroverbuigen van de romp zoveel mogelijk te voorkomen; draaiing en zijwaarts buigen van de romp te voorkomen (alleen recht vooruit tillen); niet vanuit de rug te draaien tijdens het tillen; verplaats de voeten; hoge versnellingen te voorkomen. Gebruik maken van de Tilwijzer. De Tilwijzer is een specifieke folder over de juiste tilhouding. De Tilwijzer is ontworpen voor een project van de Productschappen Wijn en Dranken. De kern van de Tilwijzer bestaat uit twaalf voorbeelden waarin juist en onjuist tillen naast elkaar zijn afgebeeld. Bij iedere afbeelding is een korte tekst opgenomen. De Tilwijzer is zo ontwikkeld dat hij op de werkplek kan worden opgehangen, om de medewerkers dagelijks te herinneren aan het belang van goed tillen. : De repeterende handeling: handmatig inzetten van flessen wordt nu voorkomen

14 Maatregelen en instructies bij tillen van waterflessen in productie Knelpunt/risico: Het dagelijks handmatig tillen en dragen van waterflessen kan leiden tot ernstige klachten aan het bewegingsapparaat. Risicofactoren daarbij zijn de te tillen gewichten van de waterflessen met doorgaans een inhoud van 17,9 tot 18,9 liter in combinatie met een slechte werkhouding en de vaak vereiste reikbewegingen vanuit krat naar productielijn of andersom. Maatregel/oplossing: Zet hulpmiddelen in waardoor het tillen van volle waterflessen vanuit de productielijn naar krat wordt geautomatiseerd, zoals een til robot. Tijdens tillen dient een verantwoorde werkhouding en de juiste til techniek gehanteerd te worden, ook al gaat dit om lege in te voeren waterflessen. Belangrijke aspecten m.b.t. de inrichting zijn: de werkhoogte te optimaliseren; zorg dat de aanvoer en invoer hoogte zoveel mogelijk op elkaar zijn afgestemd, bij voorkeur op 10 cm onder ellebooghoogte; duidelijke afspraken te maken over de maximale hoogte; tillen boven de 175 cm dient te worden vermeden; zo nodig een opstapbordes gebruiken. Om de juiste til techniek te hanteren is het belangrijk om: een stabiele houding in te nemen waarbij het lichaamsgewicht over twee benen wordt verdeeld; de waterfles dicht bij het lichaam te houden, zodat de horizontale afstand tot de lage rug zo klein mogelijk is; met afhangende schouders te tillen; de rug recht te houden; vooroverbuigen van de romp zoveel mogelijk te voorkomen; draaiing en zijwaarts buigen van de romp te voorkomen (alleen recht vooruit tillen); niet vanuit de rug te draaien tijdens het tillen; verplaats de voeten; hoge versnellingen te voorkomen. Gebruik maken van de Tilwijzer. De Tilwijzer is een specifieke folder over de juiste tilhouding. De Tilwijzer is ontworpen voor een project van de Productschappen Wijn en Dranken. De kern van de Tilwijzer bestaat uit twaalf voorbeelden waarin juist en onjuist tillen naast elkaar zijn afgebeeld. Bij iedere afbeelding is een korte tekst opgenomen. De Tilwijzer is zo ontwikkeld dat hij op de werkplek kan worden opgehangen, om de medewerkers dagelijks te herinneren aan het belang van goed tillen.

15 Risicobeschrijving: Zittend werk Medewerkers verrichten steeds vaker zittend werk. Het gaat daarbij niet allen om beeldschermwerk maar ook om besturingstaken op bijvoorbeeld de heftruck, vrachtwagen of bestelbus. Deze ogenschijnlijk lichte arbeid levert in de praktijk steeds vaker problemen op door de statische houding van het bovenlichaam. Zitten is in veel gevallen zinvol, omdat in deze houding nauwkeurig en geconcentreerd gewerkt kan worden. Omdat zittend werken het bovenlichaam in een statische positie houdt, is het van belang het zitten zo veel mogelijk te onderbreken met andere werkhoudingen, bijvoorbeeld met staan of lopen. Knelpunt/risico Als gevolg van vaak langdurige statische houding van delen van het lichaam, kunnen klachten ontstaan. Deze klachten zijn vaak gerelateerd aan de duur van zitten, verkeerde zithouding en de combinatie van zittende houding en (ver) reiken. Het betreft met name rugklachten, nek-/schouderklachten en arm- /handklachten. Welke factoren hebben invloed op risico s bij staand werk Onderzoek naar risico s op het ontstaan van lichamelijke klachten door staan wijzen uit dat vooral de volgende factoren een belangrijke rol spelen: De duur De mogelijkheden om de werkhouding te veranderen: afwisseling in staan, lopen en zitten De ergonomische inrichten van de werkplek, zoals: o de werkhoogte o De reikafstanden, al dan niet in combinatie met tillen o De been en voetruimte o De beschikbare hulpmiddelen Branche richtlijn bij zittend werken De inrichting van de werkplek moet volgens de ergonomische beginselen ingericht te zijn. Arbobesluit artikel 5.4. Dit betekend dat de inrichting van de werkplek moet zoveel mogelijk afgestemd worden op de afmetingen van het menselijk lichaam. (Nb. Hierbij moet u denken aan de juiste werkhoogte, voldoende beenruimte, beperking van reiken e.d.) Bij zittend werken wordt aanbevolen ten minste iedere twee uur af te wisselen met andere houdingen. Het zitten tot een maximum van vijf uur per dag te beperken. Bij het inrichten van een zitwerkplek is een verstelbare stoel het minimaal vereiste. Behalve met de stoel dient rekening gehouden te worden met het blikveld, het reik- en grijpbereik van de medewerker, het bereik van de voeten bij gebruik van bedieningsmiddelen (pedalen) en de benodigde beenruimte. De gewenste werkhoogte dient te worden afgestemd op de lichaamsmaten van de medewerker. Branche oplossingen bij zittend werken De risico s door langdurig zittend werken is vermijdbaar door: Afwisseling van werkzaamheden Goede werkhoudingen (voorlichting) Juiste inrichting van werkplek Aanschaf hulpmiddelen Zie tevens oplossingen tabel Als gevolg van vaak langdurige statische houding van delen van het lichaam kunnen klachten ontstaan. Deze klachten zijn vaak gerelateerd aan de duur van zitten, verkeerde zithouding en de combinatie van zittende houding en (ver) reiken. Het betreft met name rugklachten, nek-/schouderklachten en arm- /handklachten.

16 Risicobeheersing Werken brengt, net als alle andere activiteiten, een zeker risico voor de gezondheid met zich mee. Het spreekt vanzelf dat het risico voor werknemers om door hun werk een ongeval te krijgen of arbeidsongeschikt te worden, zo klein mogelijk moet zijn. Risico-inventarisatie en evaluatie: Volgens de Arbowet moet een bedrijf de gezondheidsrisico s die de werknemers lopen tijdens hun werk inventariseren en evalueren en moet het op grond daarvan een plan maken om die risico s zo nodig te verminderen. Voor meer informatie over de uitvoering van een risico-inventarisatie en evaluatie zie Zie voor uw branchespecifieke RI&E RI&E Dranken en Wijn Site Risicobeheersing: Bij de beheersing van risico s worden de risico s beperkt tot een aanvaardbaar niveau door het treffen van maatregelen. Om dit effectief te doen, moet gebruik worden gemaakt van een systematische benadering; een strategie. Het idee hierachter is risico s zoveel mogelijk aan de bron te bestrijden. Dit wordt de arbeidshygiënische strategie genoemd: 5. Bron wegnemen: bijvoorbeeld heftruck vervangen door heftruck met draaibare cabine 6. Hulpmiddelen gebruiken of de bron afschermen 7. Organisatorische oplossingen: bijvoorbeeld gedragsregels bij beeldschermwerk 8. Persoonlijke beschermingsmiddelen Oplossingen tabel De diverse oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Het kan voorkomen dat een oplossing op meerdere niveaus betrekking heeft binnen de arbeidshygiënische strategie. Bron wegnemen Inrichting stawerkplek met zit-stasteun Hulpmiddelen/Afscherming bron Juiste Instelmogelijkheden heftruckstoel Juiste inrichting beeldschermwerkplek Checklist aanschaf heftruck Gebruik heftruck met draaibare cabine Organisatorische oplossingen Juiste inrichting chauffeurswerkplek Juiste inrichting beeldschermwerkplek Persoonlijke beschermingsmiddelen Normen en wetten Arbobesluit Hoofdstuk 5 Afdeling 1: Fysieke belasting Achtergrondinformatie Dossier Lichamelijke Belasting FNV Bondgenoten SDU (leverancier AI-blad nr. 2 Werken met beeldschermen, nr. 8 Zittend en staand werk en nr. 29 Fysieke Belasting, niet gratis)

17 Inrichting stawerkplek met zit/stasteun Knelpunt/risico: Ondanks het feit dat langdurig staand werk klachten kan veroorzaken van bijvoorbeeld de onderrug of van de vaten in de benen is het raadzaam om een stawerkplek in te richten indien de taken van de medewerker vereisen dat deze beperkt tot zeer mobiel is en dat middelzware arbeid of objecten gehanteerd moeten worden. Indien langer dan 1 uur achter elkaar of indien meer dan 4 uur per dag gestaan wordt, neemt de kans op klachten toe. Een zit/stasteun kan de lichamelijke belasting verminderen, doordat de benen gedeeltelijk ontlast kunnen worden en staan kan worden afgewisseld met ondersteund staan. Maatregel/oplossing Indien mobiliteit, reikwijdte en kracht niet of minder van belang zijn bij de uitvoering van taken kan de stawerkplek veranderd worden in een werkplek met zit/stasteun (zie beslisschema staand of zittend werk). Indien langer dan 1 uur achter elkaar of indien meer dan 4 uur per dag gestaan moet worden. Zorg voor ruime hoogte instelling. De voorkeur gaat uit naar een uitvoering met stervormige voet. Let op aanwezigheid van voldoende beenruimte onder de tafel. Toelichting en tips om de goede werkplek met zit/stasteun vorm te geven: De stawerkplek moet voldoen aan de ergonomische eisen die vanuit het werk en de individuele lichaamslengte gesteld kunnen worden. Hier gelden in principe dezelfde referentiepunten als die bij de stawerkplek (zie inrichting stawerkplek). Belangrijke afwijking is dat de ideale werkhoogte bij het werken met een zit/stasteun ca. 10 cm lager ligt dan bij staand werken. Een goede werkhoogte = afhankelijk van de lichaamlengte, de grootte van de voorwerpen en de taak. Doorgaans is de werkhoogte tussen de 10 cm onder ellebooghoogte. Een goede reikafstand = afhankelijk van de frequentie van de handelingen. Om te voorkomen dat men in de rug buigt, is de maximale reikafstand de onderarmlengte. Een voldoende beenruimte onder het werkblad om aangeschoven aan de werkplek te kunnen werken. Indien het bedienen van pedalen aan de orde is, verander de stawerkplek in een zitwerkplek. Geef instructie over de manier waarop de hulpmiddelen ingesteld moeten worden om een goede werkhouding aan te nemen.

18 Zitdiepte (2) Wanneer je stevig tegen de rugleuning aan gaat zitten moet je een vuist tussen de voorkant van de zitting en de knieholte kunnen plaatsen. Dit voorkomt afknelling van bloedvaten en zenuwen in de knieholte door de rand van de stoel. Juiste inrichting beeldschermwerkplek Knelpunt/risico: Tot voor kort werd RSI (Repetitive Strain Injury) gebruikt als een verzamelnaam voor klachten aan nek, schouder, arm, elleboog, pols, of hand door overbelasting. Tegenwoordig noemen we dit CANS: Complaints of Arm, Neck and/or Shoulders. Gepaard gaande verschijnselen variëren van pijn, stijfheid en tintelingen tot krachtverlies. CANS ontstaat door het langdurig belasten van dezelfde spieren door het maken van dezelfde herhalende beweging zoals bij beeldschermwerk vaak het geval is. Een verkeerde houding en een te hoge spierspanning kunnen de klachten verergeren. Maatregel/oplossing: Besteed aandacht aan werktaken, werktijden, werkdruk, werkplek en werkwijze. Werktaken, werktijden en werkdruk: Werk niet langer dan 6 uur per dag achter een beeldscherm Wissel het werken achter de computer af met andere bezigheden: werkmaximaal 1 uur onafgebroken achter de computer. Neem regelmatig pauzes en micropauzes. Doe tijdens de rustmomenten enkele oefeningen om uw spieren te ontspannen. Werkplek en werkwijze: De bureaustoel dient et voldoen aan de norm volgens NEN-EN Het is cruciaal de werkplek goed af te stemmen op de eigen lichaamsmaten. Daarnaast is het van belang om gedurende de dag regelmatig van werkhouding te veranderen. De hieronder getekende werkhouding is de basishouding en uitgangspunt. Toelichting bij de werkplek juist instellen: Instellingen Stoel Zithoogte (1) Als uitgangshouding ga je zo ver mogelijk naar achteren zitten op uw stoel, met de romp rechtop en je rug tegen de rugleuning van de stoel. De voeten staan hierbij plat op de grond, recht onder de knieën. Er is sprake van een optimale zithoogte wanneer de bovenbenen gelijkmatig worden ondersteund (en niet worden afgekneld door afhangende benen) en een hoek van ongeveer 90 graden maken met de onderbenen.

19 Lendensteun (3) De belangrijkste functie van de rugleuning is het bevorderen van een neutrale houding van de wervelkolom. Door steun te bieden ter hoogte van de bekkenrand kan het bekken niet achteroverkantelen en de onderrug in een onnatuurlijke houding dwingen. Stel de hoogte van de rugleuning zo in dat je de lendensteun (bolling) tegen de bovenrand van het bekken voelt. Wanneer je dit niet prettig vindt kun je de lendensteun iets hoger instellen, in de 'holling' van de rug. Armsteunen (4) Leg in zittende houding de vingertoppen van je rechterhand op je rechter sleutelbeen. Zorg ervoor dat de bovenarmen ontspannen langs het bovenlichaam hangen. De punt van je elleboog wijst de juiste hoogte van de rechter armsteun aan. Herhaal dit voor de linkerarm. Bij een juiste instelling moet het mogelijk zijn de onderarmen ontspannen op de armsteunen te laten rusten, zonder dat de schouders omhoog worden geduwd. Stel de breedte van de armsteunen zo in dat de ellebogen dicht bij het lichaam kunnen worden gehouden. Werkbladhoogte (5) Wanneer je meer dan 50% van de tijd gebruik maakt van het toetsenbord, dient de werkbladhoogte zo te worden ingesteld dat deze overeenkomt met de hoogte van de armsteunen; het steunvlak van de armsteunen loopt als het ware over in het werkvlak. Als de werkbladhoogte niet instelbaar is kan het nodig zijn een voetensteun te gebruiken (bij een te hoog werkblad). Relatief te lage tafels kunnen met hulpmiddelen hoger worden geplaatst. Inrichting van de beeldschermwerkplek De inrichting van de beeldschermwerkplek wordt in het algemeen bepaald door de gebruiksfrequentie van beeldschermapparatuur (beeldscherm, toetsenbord en muis) en andere hulpmiddelen zoals telefoon, rekenmachine en naslagwerken. Positie beeldscherm Het beeldscherm en het toetsenbord moeten zo geplaatst zijn dat je er recht achter kunt plaatsnemen. Spiegelingshinder in het beeldscherm kun je voorkomen door uw beeldscherm haaks op het raam en op geruime afstand van het raam (minimaal 1,5 meter) te plaatsen. Beeldscherminstelling Wat betreft de kleurinstelling van het beeldscherm verdient een lichte achtergrond met donkere tekens de voorkeur. Beeldschermhoogte De eerste regel op uw scherm ligt iets onder ooghoogte. Moet u veel op het toetsenbord kijken of als u een leesbril of bifocale bril gebruikt, zet het scherm dan wat lager. Kijkafstand (6) De aanbevolen afstand tussen de ogen en het beeldscherm (kijkafstand) is afhankelijk van de afmetingen van het beeldscherm. Houd tenminste 50 centimeter afstand van het scherm. Richtlijnen bij afstandbepaling zijn: 14 inch cm 15 inch cm 17 inch cm 21 inch cm Afhankelijk van de lettergrootte kunnen aanpassingen nodig zijn. Om te voorkomen dat de ogen zich telkens op een andere afstand moeten instellen, dienen toetsenbord, document en beeldscherm zich op ongeveer gelijke kijkafstand te bevinden. Toetsenbord en muis De afstand tot het toetsenbord moet zo zijn dat je er in een goede houding (rechtop zittend met de bovenarmen ontspannen langs het lichaam en de onderarmen en handen horizontaal) op kunt werken. Houd bij het bedienen van de muis je bovenarm dichtbij het lichaam. Overige hulpmiddelen De middelen die het meest worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld telefoon, schrijfblok en pen dienen zoveel mogelijk binnen de reikafstand te worden geplaatst. In de praktijk komt dit neer op plaatsing binnen een straal van ongeveer 50 cm. Juiste instelmogelijkheden voor heftruckstoelen

20 Knelpunt/risico: Langdurig zittend chauffeurswerk op een heftruck kan te belastend zijn voor het menselijk lichaam. Lichaamstrillingen en schokken kunnen leiden tot overbelasting van rug, nek en schouders. Uit onderzoek is gebleken dat de rijstijl van de bestuurder, de soort banden, het gewicht van de heftruck en een juiste afstelling van de stoel van belang zijn voor de uiteindelijke trillingsbelasting. Het is van belang dat de werkplek zo ingericht is dat klachten zoveel mogelijk worden voorkomen; het zittend werk mag niet leiden tot rug- of andere gezondheidsklachten van de chauffeur. Naast voor-/achterwaarts moet een heftruckstoel ook in hoogte verstelbaar zijn, zodat zowel een kleine als een lange chauffeur hiervan gebruik kan maken. Hoogte verstelling vraagt ook om een voldoende hoge kooi. Sommige kleinere kooien bieden te weinig ruimte en hebben een hogere opbouw nodig om een persoon voldoende hoofdruimte te geven als de stoel hoog staat. De heftruckstoel zou ook een kantelbare zitting moeten hebben. Door de zitting enige graden achterover te kantelen hebben de benen meer steun, zit je niet alleen op je zitbotjes en wordt het afschuiven verminderd. Maatregel/oplossing: Realiseer bij eenzijdige heftruck chauffeurstaak een optimale zitwerkplek. Let daarbij op voldoende instelmogelijkheden bij aanschaf van een heftruckstoel (zie toelichting). Beperk de duur, zorg voor voldoende pauzes met daarin beweging buiten de cabine of zorg voor zoveel mogelijk afwisseling van taken. Geef medewerkers een zitinstructie. Toelichting m.b.t. instelmogelijkheden: De bediening is eenvoudig en op de tast te bedienen. De stoel is voorzien van een Nederlandse handleiding over de bediening en het onderhoud. De hoek tussen de zitting en de rugleuning bedraagt minimaal 100º. De stoel is in hoogte instelbaar met een bereik van minimaal 13 cm. De stoel is voor- en achterwaarts instelbaar met een bereik van minimaal 20 cm. De zittingdiepte is instelbaar en bedraagt minimaal 43 cm. De breedte van de stoelzitting is minimaal 45 cm. En van de rugleuning minimaal 41 cm. De rugleuning geeft een goede steun (bolle vorm in het lage gedeelte) en is minimaal 28 cm hoog, maar vormt door de hoogte geen belemmering bij het omkijken. De bekleding en vulling van de stoel is stroef, vochtdoorlatend en niet-irriterend. De stoel heeft opklapbare en instelbare armleggers. De stoel heeft geen scherpe kanten en geen mogelijkheid tot afklemmen van de vingers. De stoel is voorzien van trillingsdemping en is instelbaar op het gewicht van de bestuurder. Er zijn ook draaibare heftruckstoelen op de markt. Deze voorkomen het werken met een gedraaide rug bij het achteruit rijden. Zorg ervoor dat de vrije ruimte in de cabine boven de stoel minimaal 107 cm is. Er is gebleken dat 80% van de gebruikers de stoel niet of niet goed instellen. Een heftruck stoel die automatisch instelt op het gewicht van de gebruiker kan dan een oplossing zijn voor het feit dat veel gebruikers de stoel niet instellen. De stoel heeft een luchtbalg die via een luchtpomp op het lichaamsgewicht van de bestuurder wordt ingesteld. De bestuurder hoeft zijn stoel dus niet of nauwelijks meer in te stellen. Er zijn ook heftruckstoelen die voorzien zijn van een aangepaste schokbreker. Deze past zich automatisch aan het wegdek waarover wordt gereden aan. Door middel van een visuele indicator krijgt de chauffeur

21 informatie over het effect van zijn rijgedrag op de trillingsbelasting. Achtergrondinformatie Site BGZ brochures

22 Checklist aanschaf heftruck Knelpunt/risico: Langdurig zittend chauffeurswerk op een heftruck kan belastend zijn voor de rug en de ledematen. Het is van belang dat de werkplek zo ingericht is dat klachten zoveel mogelijk worden voorkomen; het zittend werk mag niet leiden tot rug- of andere gezondheidsklachten van de chauffeur. Het aanschaffen van een nieuwe heftruck is geen eenvoudige zaak. Er zijn verschillende factoren waar op gelet dient te worden. Denk bijvoorbeeld aan: bediengemak, instelmogelijkheden heftruckstoel en voldoende ruimte in de cabine etc. Maatregel/oplossing: Ga aan de hand van de 'checklist aanschaf heftruck' na welke heftruck voor de taak het best ingezet kan worden Realiseer bij eenzijdige heftruck chauffeurstaak een optimale zitwerkplek. Let daarbij op voldoende instelmogelijkheden bij aanschaf van een heftruckstoel (zie toelichting). Geef medewerkers een zitinstructie Toelichting: De checklist bevat ergonomische aandachtspunten die bij aanschaf van een nieuwe heftruck of bij vervanging van onderdelen van belang kunnen zijn. De 'checklist aanschaf heftruck' helpt bij het stellen van de minimale eisen.

23 Gebruik vorkheftruck met draaibare cabine Knelpunt/risico: Langdurig zittend chauffeurswerk kan belastend zijn voor de rug en de ledematen. Het is van belang dat de werkplek zo ingericht is dat klachten zoveel mogelijk worden voorkomen; het zittend werk mag niet leiden tot rug- of andere gezondheidsklachten van de chauffeur. Naast deze risico s neemt de kans op rug en nekklachten toe wanneer de heftruckchauffeur een gedraaide zitpositie in moet nemen bij het achteruit rijden. Maatregel/oplossing: De inzet van een elektrische vorkheftruck met draaibare cabine is een maatregel voor het vervoer van grote lasten of gestapelde pallets waarbij een gedraaide zitpositie kan worden voorkomen. Toelichting: De 180 graden draaibare cabine is goed te gebruiken is situaties waar het zicht teveel beperkt wordt om veilig vooruit te kunnen rijden. De draaibare cabine maakt achterom kijken overbodig. Doordat de bestuurder na het opnemen van de last met cabine en al in de richting van de "achterkant" van de truck draait, heeft hij ook bij het achteruit rijden volledig zicht. Zo is het mogelijk grote lasten of meerdere pallets op elkaar op te nemen, zonder dat er gevaarlijke situaties ontstaan. Bovendien hoeft de bestuurder geen gedraaide zitpositie aan te nemen, welke rug- en nekklachten kan veroorzaken.

24 Juiste inrichting chauffeurwerkplek Knelpunt/risico: Langdurig zittend chauffeurswerk kan belastend zijn voor de rug en de ledematen. Het is van belang dat de werkplek zo ingericht is dat klachten zoveel mogelijk worden voorkomen; het zittend werk mag niet leiden tot rug- of andere gezondheidsklachten van de chauffeur. Maatregel/oplossing: Realiseer bij eenzijdige chauffeurstaak een optimale zitwerkplek Beperk de duur, zorg voor voldoende pauzes met daarin beweging buiten de cabine of zorg voor zoveel mogelijk afwisseling van taken Geef medewerkers een zitinstructie Toelichting: Gebruik een goede trillingsdemping, zoals: o Trillingsarm opgehangen cabine. o Stoel met trillingsdempende eigenschappen en een juiste instelling o Verende as(sen) o Juiste bandenspanning. De werkstoel moet goede ondersteuning bieden, met aandacht voor zithoogte, zitdiepte, lendensteun, zijwangen, armleggers, horizontale en verticale trillingsdemping. De stoel moet instelbaar zijn op de lichaamsmaten van chauffeur. Bij langdurig werk is de goede maatvoering en ondersteuning nog belangrijker omdat trillingen en schokken een belangrijke risicofactor zijn voor rugklachten; het lichaam kan in een goede houding deze trillingen en schokken beter opvangen. De bedieningsmiddelen bevinden zich op een goede reikafstand en hoogte en zijn gemakkelijk en licht te bedienen. Geef de chauffeur een zitinstructie over de instelmogelijkheden van de stoel (en bedieningsmiddelen). Pas de rijstijl aan de terreinomstandigheden aan. Het voorkomt een te grote trilling- en schokbelasting. Voorkom scheef zitten door bijvoorbeeld een portemonnee in de achterzak. Wees alert op de noodzaak om de werkplek voor een links- of rechtshandige in te richten. In de cabine is voldoende voet- en beenruimte. De pedaaldruk is kleiner dan 5 kg. Beperk, waar mogelijk, het langdurig zittend werk tot 2 uur achtereen en maximaal 4 uur per dag. Blijf bij een pauze niet in de machine zitten, maar gebruik de pauzes goed. Doe rek- en strekoefeningen. Dit voorkomt veel lichamelijke klachten. Spring niet uit de cabine, want dit kan rugklachten veroorzaken of letsel aan enkels of knieën. Gebruik altijd alle treden. Zorg voor een goede lichamelijke conditie, beweeg elke dag minimaal een ½ uur.

25 Risicobeschrijving: Reiken Knelpunt/risico In het horizontale vlak is het met name van belang dat reiken voorkomen wordt. Veel en ver reiken resulteert in veel werken in een gedraaide of voorovergebogen houding. Om reikafstanden te voorkomen moeten te hanteren objecten (dozen, kratten, waterflessen), gereedschappen en bedieningsmiddelen zoveel mogelijk dichtbij en recht voor het lichaam geplaatst worden. Branche richtlijn bij reiken Reik altijd binnen een straal van 60 cm (< 1 x per minuut); Bij regelmatig (ongeveer 1 x per minuut) reiken en grijpen is de maximale reikafstand 45 cm; Bij veel reiken en grijpen (> 1 x per minuut) blijft de maximale reik- en grijpafstand beperkt tot 30 cm. Referentiepunt voor de afstandsbepaling is de schouder vanuit een rechte houding. Zolang je kunt reiken op een manier dat de rug niet (langdurig) hoeft te buigen of te draaien is er meestal geen probleem. Zodra je moet bukken, moet je rug het gewicht van de romp dragen en wordt de kans op klachten vergroot. Branche oplossingen bij reiken Het risico op te ver reiken is vermijdbaar door: Goede werkhoudingen en werkmethoden (voorlichting) Afwisseling / rouleren van werkzaamheden Goede ergonomische inrichting van de werkplek Aanschaf hulpmiddelen Zie tevens oplossingen tabel Risicobeheersing Werken brengt, net als alle andere activiteiten, een zeker risico voor de gezondheid met zich mee. Het spreekt vanzelf dat het risico voor werknemers om door hun werk een ongeval te krijgen of arbeidsongeschikt te worden, zo klein mogelijk moet zijn. Risico-inventarisatie en evaluatie: Volgens de Arbowet moet een bedrijf de gezondheidsrisico s die de werknemers lopen tijdens hun werk inventariseren en evalueren en moet het op grond daarvan een plan maken om die risico s zo nodig te verminderen. Voor meer informatie over de uitvoering van een risico-inventarisatie en evaluatie zie Risicobeheersing: Bij de beheersing van risico s worden de risico s beperkt tot een aanvaardbaar niveau door het treffen van maatregelen. Om dit effectief te doen, moet gebruik worden gemaakt van een systematische benadering; een strategie. Het idee hierachter is risico s zoveel mogelijk aan de bron te bestrijden. Dit wordt de arbeidshygiënische strategie genoemd: 9. Bron wegnemen: bijvoorbeeld plaatsen palletiseermachine 10. Hulpmiddelen gebruiken of de bron afschermen: bijvoorbeeld gebruik van handscanner 11. Organisatorische oplossingen: bijvoorbeeld voorlichting 12. Persoonlijke beschermingsmiddelen Zie voor uw branchespecifieke RI&E RI&E Dranken en Wijn Site Oplossingen tabel De diverse oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Het kan voorkomen dat een oplossing op meerdere niveaus betrekking heeft binnen de arbeidshygiënische strategie.

26 Bron wegnemen Maatregelen en hulpmiddelen bij tillen op hoogte Hulpmiddelen/Afscherming bron Gebruik van Handscanner Maatregelen en hulpmiddelen bij hanteren van lasten op hoogte Organisatorische oplossingen Voorlichting reiken Persoonlijke beschermingsmiddelen Zie tevens de hoofdthema s: Tillen en dragen; Duwen en trekken; Staan; Zitten. Normen en wetten Arbobesluit Hoofdstuk 5 Afdeling 1: Fysieke belasting

27 Gebruik van Palletiseermachines Knelpunt/risico: Fysieke overbelasting van werknemers door tillen kan leiden tot ernstige schade aan de gezondheid. Klachten aan het bewegingsapparaat kunnen het gevolg zijn. Lage rugklachten hebben een groot aandeel in deze klachten. Klachten betreffen niet alleen de rug maar kunnen tevens nadelige consequenties hebben voor nek, schouder, hand, pols, heup en knie. Vaak worden de klachten veroorzaakt door een combinatie van belastende factoren. Bijvoorbeeld tillen van pallets in een slechte werkhouding, een houding lang vasthouden in combinatie met tillen of steeds dezelfde til beweging uitvoeren terwijl ook ver moet worden gereikt. Het gaat daarbij om zowel de til gewichten, het grote formaat van de pallet en de consequenties voor de werkhouding. Maatregel/oplossing: Automatiseren en inzet van transportsystemen bij palletiseren geldt als een technische oplossing om het aantal handmatige til- en reikacties te verminderen. Deze maatregelen is voor kleinere ondernemingen met een beperkte voorraad vaak minder toepasbaar/rendabel. Toelichting /Voorbeelden Flexibele palletiseerrobot Dozen (of andere producten zoals kratten) worden automatisch gerangschikt en geplaatst op een pallet. De robot is eenvoudig verplaatsbaar doordat de wielen worden aangedreven door een motor. Hierdoor kan de palletiseerrobot ingezet worden op verschillende locaties in de fabriek. De bediening van de robot is eenvoudig te leren ook voor mensen zonder technische achtergrond. Verschillende stapelverbanden zijn standaard in te voeren. De machine is geheel afgeschermd met platen en deuren. Alle deuren zijn middels contact schakelaars beveiligd. Wanneer een deur open gaat stopt de machine. Palletmagazijn / palletstapelaar Met een zeer weegt tillen is één man optillen van pallet van een stapel is zwaar werk. Een gemiddelde europallet 25 kg. Het handmatig eigenlijk geen optie.