ADHD e n j o n g e r e n
|
|
- Maria Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ADHD en jongeren
2 ADHD, JE KUNT ER BEROEMD MEE WORDEN Cher, Jim Carrey, Tom Cruise, Bill Clinton, Michael Jordan, Jochem Myjer... zomaar enkele van de vele beroemdheden die het ver geschopt hebben, ondanks hun ADHD - of misschien wel juist dankzij hun ADHD! ADHD lijkt misschien iets van de laatste tijd, maar is dat zeker niet. Het heeft altijd bestaan. Het heeft alleen lang geduurd voordat de aandoening goed in kaart werd gebracht. WAT IS ADHD? Heb je ADHD, dan kun je daar op jonge leeftijd al last van hebben. Of beter gezegd: juist dan. Omdat je op dat moment nog niet weet wat het is en niet beseft wat het met je doet. Ben je in de klas snel afgeleid? Vind je lang stilzitten vervelend en moeilijk? Durf je veel meer dan je leeftijdgenoten? Maar gaat er bij jou ook vaker iets mis dan bij hen? Of krijg je best snel ruzie? Dan zou dat op ADHD kunnen duiden. Elke dag, elk uur en elke minuut gebeuren er allerlei dingen. We vangen allerlei prikkels en signalen op. Gewoonlijk geven mensen alleen aandacht aan de belangrijkste gebeurtenissen. Heb je ADHD, dan kun je dat onderscheid moeilijker maken en hebben je hersenen moeite met de informatieverwerking. Dat kan voor veel onrust in je hoofd zorgen, waardoor je waarschijnlijk extra moeite hebt met concentreren. Ook maakt dat het lastiger om dingen in volgorde van belangrijkheid te doen. Dat is de reden dat je de wereld misschien vaak als een chaos ervaart. 2
3 VEEL ENERGIE IS FIJN, TE VEEL IS LASTIG Van alle kinderen en pubers heeft zo n 3 tot 5% ADHD en volgens schattingen minstens 1% van alle volwassenen. Je zou bijna denken dat het net zoiets alledaags is als jeugdpuistjes. Dat is toch ook weer niet zo: ADHD is iets chronisch, en valt tijdens de kindertijd meestal het duidelijkst op. Als je ouder wordt, word je energie geleidelijk wat minder, waardoor je rustiger overkomt. Bij een deel van de mensen worden de ADHD-symptomen in de loop van de jaren onopvallend, maar bij een ander deel blijven ze zichtbaar en/of veranderen ze een beetje van uiterlijk. HERKEN JIJ ADHD BIJ JEZELF? Wanneer je met sporten een knieblessure oploopt of je arm breekt, dan weet je snel wat er aan de hand is. Met ADHD ligt het anders. Vaak bestaan de symptomen van ADHD al jaren voordat medisch wordt vastgesteld dat je het hebt. En als je dat dan hoort, kan het best zijn dat je eraan twijfelt: je bent van nature gewoon beweeglijk, hebt veel energie en houdt van actie. Waarom zou dat een stoornis zijn? Het feit dat je op ADHD onderzocht bent, wijst er wel op dat er kennelijk het een en ander is opgevallen in je gedrag, en dat men daardoor vermoedt dat je ADHD hebt. Mogelijk doe je wat vaker dan anderen dingen die je in de problemen kunnen brengen of kritiek van anderen kunnen opleveren. Misschien zijn je prestaties op school wat minder goed dan verwacht of krijg je in de klas regelmatig een waarschuwing of zelfs strafwerk. Het kan ook zijn dat je best geregeld spijt hebt dat je iets hebt gedaan zonder eerst goed na te denken over de mogelijke gevolgen. 3
4 En dan hoor je ook nog toevallig van je ouders dat je als kleuter ook al heel druk was. Het kan best zijn dat anderen je al eens gekscherend ADHD er hebben genoemd. Degenen die dat doen, weten natuurlijk vaak niet eens waar ze het over hebben. Nu bij jou serieus aan ADHD wordt gedacht, is het goed om zelf wél te weten waarover het gaat. Deze folder is bedoeld om je daarbij te helpen, op zoek naar punten van herkenning. Want (h)erkennen dat je ADHD hebt, is de eerste stap om er zo mee te leren omgaan dat het je niet dwars gaat zitten. Tip: Ga eens eerlijk bij jezelf na hoe vaak je achteraf spijt hebt van iets dat je hebt gedaan. Merk je vaak dat dingen die je doet tot ruzies leiden? WAT MAAKT HET ZO LASTIG? De aanwezigheid van ADHD is vaak al op jonge leeftijd te merken. Kinderen met ADHD uiten zich door impulsiever gedrag en ze zijn gemakkelijker afgeleid door alles wat er om hen heen te zien en te horen is. Ze kunnen zich moeilijker concentreren en zijn het liefst altijd met iets bezig. Ze zullen al snel weer met iets nieuws beginnen als hun aandacht door iets anders interessants getrokken wordt. Op school is het moeilijk om lang te blijven opletten, het lestempo is vaak niet zo goed bij te houden. Het komt nogal eens voor dat kinderen met ADHD een waarschuwing of zelfs straf krijgen van hun leraar doordat ze met iets anders bezig zijn dan de les of tijdens de les praten of door de klas lopen. Maar kinderen met ADHD doen dit soort dingen meestal niet expres. Ze kunnen zichzelf alleen minder goed afremmen en inhouden. Iets doen zonder je eerst af te vragen of het wel mag of verstandig is, noemen we impulsief gedrag. 4
5 NADELEN MAAR ZEKER OOK VOORDELEN Buiten het klaslokaal of de collegezaal kan dat drukkere en impulsievere gedrag ook wel eens voor problemen zorgen: anderen kunnen zulk gedrag lastig vinden, je doet misschien dingen die je beter niet zou kunnen doen of je maakt ongelukjes door al te beweeglijk te zijn. Zo kan druk en impulsief gedrag ertoe leiden dat er ruzies ontstaan of dat kinderen of jongeren elkaar gaan pesten. Aan de andere kant heeft het hebben van ADHD zeker ook voordelen: wie wil er niet energie hebben voor tien en altijd in zijn voor actie en avontuur of voor een goeie grap? Met ADHD is er altijd wel wat te beleven! MOEITE MET DE INFORMATIEVERWERKING In het dagelijks leven wordt iedereen continu blootgesteld aan prikkels en signalen. Normaal gesproken zullen de meeste signalen onbewust worden uitgefilterd en wordt alleen aan de belangrijkste aandacht geschonken. Bij mensen met ADHD werkt die filtering minder goed en hebben de hersenen moeite met de informatieverwerking. De neiging om op alle waargenomen prikkels 5
6 te reageren, wordt niet zo goed onderdrukt. Zo n grote hoeveelheid aan prikkels en impulsen is heel onrustig en je kunt er extra druk en sneller geïrriteerd van raken. Het zorgt ervoor dat het moeilijker voor je is om overzicht te houden en prioriteiten te stellen (dat wil zeggen: eerst doen wat het belangrijkste is). Zo vind jij de wereld misschien een chaos, terwijl voor andere mensen jouw gedrag juist wat chaotisch kan overkomen. ADD VALT MINDER OP Is bij jou in plaats van ADHD de aandoening ADD vastgesteld, dan is het bij jou even onrustig in je hoofd als bij mensen met ADHD, maar ontbreken de uiterlijke onrust en de impulsiviteit. Hoewel ADD dus niet zo snel opvalt, kan het toch lastig zijn, bijvoorbeeld op school, 6
7 tijdens je studie en later in je werk. Ook in je contacten met vrienden en (misschien later) in relaties kan ADD lastig zijn. Tip: Bedenk dat iedereen met ADHD de symptomen en de gevolgen ervan op een andere manier kan ervaren. Vaak is het zelfs zo dat degene met ADHD zijn eigen symptomen minder goed herkent dan de mensen om hem/haar heen. Tip: Als je op het punt staat om met iets nieuws te beginnen, denk dan eerst nog even aan dingen waar je ooit aan begonnen bent en die je nog niet af hebt gemaakt. Misschien wil je eerst iets afmaken? NIETS AAN DOEN, IS DAT VERSTANDIG? Als je ADHD hebt, zou het kunnen dat er mooie kansen onterecht aan je neus voorbijgaan. In de school- of studietijd kunnen de leerresultaten achterblijven of moet er misschien veel harder geblokt worden om een bepaald niveau te bereiken. Dit zou vervolgens weer invloed kunnen hebben op je carrièremogelijkheden. Ook kan het voor mensen met ADHD lastiger zijn om vriendschappen in stand te houden en een liefdesrelatie op te bouwen en goed te houden. Kinderen en jongeren met ADHD kunnen vaker gedrag vertonen dat door anderen als opstandig en ongewenst wordt ervaren. Bij anderen kunnen mensen met ADHD weleens lastig, ongeïnteresseerd, ongehoorzaam, brutaal en/of roekeloos overkomen. Buitenstaanders zijn dan al snel geneigd te denken aan niet willen, terwijl de oorzaak onder andere te maken heeft met wel willen, maar niet zo goed kunnen. Dit komt doordat bij mensen met ADHD sprake is van een andere balans van een belangrijke stof 7
8 in de hersenen: dopamine. Gelukkig zijn er tegenwoordig goede mogelijkheden om je ADHD onder controle te krijgen. Dat is vrijwel altijd een combinatie van begeleiding (uitleg, training en advies) en medicatie. Je AD(H)D-behandelend arts informeert je hier graag over. Tip: Hoe eerder je je laat behandelen voor je ADHD en hoe trouwer je de therapie volgt, hoe meer voordeel je ervan zult hebben. GENEESMIDDELEN... MOET DAT? Het is niet altijd nodig, maar het kan je leven een stuk makkelijker maken. Belangrijk is dat je behandelend arts goed uitzoekt, of je met een geneesmiddel geholpen kunt zijn en zo ja, welk geneesmiddel het beste bij jou past. Sommige middelen werken 4 uur, andere 8 uur of langer. Voor een goede werking is het belangrijk dat de geneesmiddelen steeds op tijd ingenomen worden. Vraag thuis je ouders om jou eraan te helpen herinneren als het weer tijd is om ze in te nemen. SOMS MEER, SOMS MINDER BIJWERKINGEN Zoals bijna elk geneesmiddel kent het middel dat voor jou het beste is waarschijnlijk ook wel wat bijwerkingen. Sommige kinderen zijn daar gevoelig voor, andere niet. Misschien val je wat minder snel in slaap. Ook kun je door de werking van het geneesmiddel wat minder trek in eten hebben. Hoe vaak en op welke tijdstippen jij dat geneesmiddel moet slikken, hangt af van het voorgeschreven middel en jouw situatie. Wanneer je door de eerste wendagen heen bent, komt er een moment dat duidelijk is wat voor jou het beste is. Sommige kinderen hebben van de geneesmiddelen meer 8
9 last dan voordeel. In overleg met de arts stoppen die er dan meestal ook mee. WAT KUN JE ER ZELF AAN DOEN? Om je leven zo min mogelijk door ADHD te laten beïnvloeden, kun je zelf dingen doen (of juist laten). Het helpt ook om je omgeving te laten begrijpen waar jij last van hebt. Hoe onrustiger de omgeving en hoe drukker je vrienden, des te moeilijker het voor jou zal zijn om optimaal te functioneren. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat je allerlei uitdagende activiteiten en sporten moet mijden, maar je kunt leren erop te letten om op tijd een stap terug te doen als het te veel wordt. Door je vrienden te vertellen over jouw ADHD, maak je de kans op irritaties kleiner. Maar dit is natuurlijk allemaal makkelijker gezegd dan gedaan. Gelukkig kan een ervaren therapeut je daarbij helpen. Met zijn of haar hulp ontdek je hoe het allemaal werkt, wat jou helpt om lekker in je vel te zitten en hoe je problemen met je omgeving kunt voorkomen. Tip: Door degenen met wie je omgaat, uit te leggen wat er aan de hand is, creëer je begrip, geduld en vaak ook de bereidheid om je te helpen. ADHD KAN ERFELIJK ZIJN Wellicht ben je thuis niet de enige met ADHD: ADHD is namelijk voor een groot deel erfelijk bepaald. De kans dat het in de familie zit, is 70 tot 90%. Dat je zeker niet de enige met ADHD bent, zul je ook ervaren wanneer je eens een ADHD-café bezoekt. Daar zijn er al ruim 20 van, verspreid over heel Nederland. Meer hierover verderop onder het kopje Meer informatie?. 9
10 Tip: Als ADHD bij jou thuis niet voorkomt, kijk dan eens wat verder in de familie. Alle kans dat een oom of tante, een neef of nicht ADHD heeft. ADHD, PRAAT ER VOORAL OVER Misschien zouden je klasgenoten of studiegenoten en vrienden deze folder ook moeten lezen, want negatieve reacties op ADHD-gedrag hebben meestal te maken met onbegrip en onwetendheid. Er zijn heel wat verhalen van kinderen die in de klas over hun ADHD hebben verteld of er zelfs een spreekbeurt of presentatie over gaven. Daarna werd geconstateerd dat hun omgeving begripvoller ging reageren. Je zou dit met je leerkracht kunnen bespreken. Op internet zijn voorbeelden van spreekbeurten te vinden. Mensen met ADHD kunnen veel aan elkaar hebben: ze herkennen elkaars ervaringen en problemen, ze wisselen onderling tips en adviezen uit en ze versterken het gevoel niet de enige te zijn met dit probleem. Via de patiëntenvereniging kun je contact zoeken met andere mensen met ADHD. Kijk hiervoor gerust ook eens op of ADHD EN HUISWERK Een verhaal apart is het onderwerp ADHD en huiswerk. Want huiswerk maken is met ADHD extra moeilijk. Kunnen je ouders je hier niet bij helpen, dan weet de school misschien een oplossing. Op veel scholen wordt huiswerkbegeleiding georganiseerd. Breng het in elk geval ter sprake als het met je huiswerk niet goed wil lukken. 10
11 Meer informatie? Als aanvulling op deze folder zijn er ook folders met als thema ADHD en kinderen, ADHD en school en ADHD en ouders. Mocht je die folders ook willen zien, haal ze dan op bij je behandelend arts. Er is heel wat informatie beschikbaar over ADHD. Een groot deel is ook op internet te vinden zowel in Nederland als in België. Ook de volgende sites over ADHD zijn verhelderend: Nederland - Balans is de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag, waaronder ADHD, dyslexie, het syndroom van Asperger en PDD-NOS. - en Dit zijn websites van Impuls, een vereniging voor volwassenen en jong-volwassenen met ADHD/ADD en aanverwante stoornissen. België - Centrum ZitStil, lid van vijftact, geeft informatie, vorming, training, ondersteuning en onderneemt maatschappelijke actie om iedereen die te maken heeft met ADHD/ADD vooruit te helpen. ADHD-cafés in Nederland Al in meer dan 20 plaatsen in Nederland zijn er ADHD-cafés. Ze bieden een extra mogelijkheid voor mensen vanaf 18 jaar met AD(H)D en aanverwante stoornissen, familieleden en geïnteresseerden om AD(H)D-ervaringen uit te wisselen. Deze cafés worden ondersteund door de ADHD-patiëntenvereniging Impuls. Op de website van deze vereniging zie je een uitgebreide beschrijving van die gelegenheden. Surf ook naar voor uitgebreide informatie. 11
12 Eurocept BV Trapgans RL Ankeveen Nederland Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) info@eurocept.nl d-12mrt2014
ADHD. en kinderen (6-12 jaar)
ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,
Nadere informatieADHD e n s c h o o l
ADHD en school LAAT JE NIET VAN DE WIJS BRENGEN DOOR ADHD Deze folder staat in het teken van ADHD op school en ADHD tijdens de studietijd. De inhoud is bedoeld voor leerlingen en studenten, ouders van
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieHoe Yulius jongeren met autisme kan helpen
Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieKinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen
Kinderen Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Voor wie is dit boekje? Je hebt dit boekje gekregen omdat je autisme hebt of omdat je nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieJONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren
Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieEikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten. Eikenhorst
Eikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten Eikenhorst Je komt mogelijk binnenkort op Eikenhorst. Daar is alles anders en nieuw vergeleken met waar je nu woont. Om je te laten wennen aan al dat nieuwe,
Nadere informatieSoms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw
Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatieNaam: Datum: Ik-Wijzer
Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieVragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar
4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar
Nadere informatieSeksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening
Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieSamenvatting van de enquête over de screening (53 reacties)
Samenvatting van de enquête over de screening (53 reacties) Juni 2014 Wat is de leeftijd van je leerling? jonger dan 13 4 8 13 5 9 14 17 32 15 12 23 16 3 6 17 10 19 18 1 2 19 1 2 ouder dan 19 0 0 Is de
Nadere informatieInge Test 07.05.2014
Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij
Nadere informatieSTELLING HET SOCIALE LEVEN VAN JONGEREN ER IS NIKS MIS MEE OM VEEL OVER HET IS NIET GEVAARLIJK OM JE JEZELF OP MSN TE ZETTEN.
HET IS NIET GEVAARLIJK OM JE EMAILADRES DOOR TE GEVEN. ER IS NIKS MIS MEE OM VEEL OVER JEZELF OP MSN TE ZETTEN. IK ZOU, NAAST MIJN NAAM OOK DE STRAAT WAAR IK WOON DOORGEVEN. DAT IS GEEN GEHEIM! IK VIND
Nadere informatie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?
Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt
Nadere informatieOndersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding
Samen doen wij dat! info Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding informatie voor cliënten Inhoud INHOUD 1. Verhogen van de kwaliteit van leven van mensen met epilepsie 4 2. Het kwaliteitskader
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieSamen mediawijs. Met elkaar in gesprek over het gebruik van (social) media
Samen mediawijs Met elkaar in gesprek over het gebruik van (social) media Met elkaar in gesprek over (social) media 1 Inleiding De wereld verandert. Je kunt steeds meer dingen doen op je computer, laptop,
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informaties Heeren Loo Samen mediawijs Met elkaar in gesprek over het gebruik van (social) media s Heeren Loo Advisium September 2017
s Heeren Loo Samen mediawijs Met elkaar in gesprek over het gebruik van (social) media s Heeren Loo Advisium September 2017 Inleiding De wereld verandert. Er zijn steeds nieuwe digitale ontwikkelingen.
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING
LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?
Nadere informatiecentrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie SAMEN ZORGEN DAT HET BETER GAAT!
centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie SAMEN ZORGEN DAT HET BETER GAAT! De Swaai is een samenwerking tussen GGZ Friesland en Talant en biedt jongeren met zowel een verstandelijke beperking
Nadere informatieleerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen
leerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen Dit is een brochure, gemaakt voor leerlingen met NLD. Naast deze brochure is er ook: - een brochure met informatie voor ouders van kinderen met NLD en - een brochure
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieWelkom. Anniek Verhagen
Welkom Anniek Verhagen Anniek.verhagen@xs4all.nl Goed met elkaar omgaan. Doelstellingen KiVa Samen maken we er een fijne school van Door middel van activiteiten gericht op de omgang met elkaar kinderen
Nadere informatieDo s and Don ts of Bilingual Education
Do s and Don ts of Bilingual Education Een korte handleiding Tweetalig Onderwijs voor Leerlingen Leraren Ouders Het tweetalig HAVO op Philips van Horne en tweetalig VWO op Het College komt mede tot stand
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieADHD en lessen sociale competentie
ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier
Nadere informatieOnrust in de nacht Samenvatting Dementie Wat is onrustig gedrag in de nacht? Levensloop Jul ie contact verandert Persoonlijkheid
Onrust in de nacht Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Onrust in de nacht samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is onrustig gedrag in de nacht? Dementie kan
Nadere informatieWil jij minderen met social media?
Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.
Nadere informatieWat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen?
Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? In deze folder vind je een antwoord, en lees je ook bij wie je terecht kan als je over mishandeling of verwaarlozing
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]
Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieSociale leeromgeving. Wie zit er in jouw netwerk? Leeromgeving sociale leeromgeving
Sociale leeromgeving Bij sociale leeromgeving gaat het om de mensen die jij kent en hoe je je bij hen voelt. Hoe voel je je in de klas?, kun je goed omgaan met je klasgenoten?, hoe zijn de docenten op
Nadere informatieHELP, IK WORD GEPEST, WAT NU????
HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? In het kort Als je gepest wordt ga dan naar je mentor. Als je het moeilijk vindt je mentor in vertrouwen te nemen, ga dan naar je favoriete docent, juniormentor of de vertrouwenspersoon
Nadere informatieSignaleringslijst voor leerlingen met autisme!
Signaleringslijst voor leerlingen met autisme! Wennen en je begrepen voelen op je nieuwe school. De overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs is voor iedereen even wennen. Zeker als je
Nadere informatieStoppen met zelfbeschadiging?
Stoppen met zelfbeschadiging? Hoe weet ik of ik eraan toe ben te stoppen? Besluiten om te stoppen met zelfbeschadiging is een persoonlijke beslissing. Niemand kan dit voor je beslissen. Stoppen omdat je
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE VMBO LEERLING
LESMODULE VMBO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 WAT ZIJN HERSENEN? VRAAG WAT ZIJN HERSENEN PRECIES? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE? DENKOEFENING WAAR- VOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? DENKOEFENING KUN
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieWerkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het
Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden
Nadere informatieDit boek kan je helpen Dit boek kan je helpen als bij jou
INLEIDING Is het een uitdaging voor jou om je klaar te maken voor school? Vind je het moeilijk om aandachtig te zijn op school? Vind je het moeilijk om stil te zitten of om op één plaats te blijven? Worstel
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo
APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatie4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.
4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieJe eigen gevoelens. Schaamte
Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld
APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatie1Wat is examenvrees eigenlijk?
8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep
Nadere informatieinformatie voor cliënten
Colofon Redactie: Jose Schilderinck, Frank Nijhuis en Gerdi Verkerk Contact en algemene vragen: Postadres 820, 7550 AV Hengelo t. 088 777 60 00 e. info@ambiq.nl i. www.ambiq.nl Concept en ontwerp: Vanille
Nadere informatieIn dit e-book geef ik je een aantal tips en oefeningen die je heel gemakkelijk kunt toepassen in jouw dagelijks leven. Probeer ze maar snel uit!
In dit e-book geef ik je een aantal tips en oefeningen die je heel gemakkelijk kunt toepassen in jouw dagelijks leven. Probeer ze maar snel uit! Hartelijke groeten, Petra Melkert Ergotherapeut en mindfulnesstrainer
Nadere informatie7Omgaan met faalangst
DC 7Omgaan met faalangst 1 Inleiding Faalangst kan jouw leerprestaties behoorlijk in de weg staan. In dit thema lees je iets over de oorzaken van faalangst en geven we je tips om ermee om te gaan. De inhoud
Nadere informatieHoogbegaafd en gevoelig
Hoogbegaafd en gevoelig Kazimierz Dabrowski Hoogbegaafd zijn is meer dan slim zijn. Hoogbegaafde mensen zijn vaak ook veel gevoeliger dan andere mensen. Daardoor ervaar je situaties soms intenser dan andere
Nadere informatieActiviteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Nadere informatieBureauJeugdzorgDrenthe. februari 2005 / 05 004
BureauJeugdzorgDrenthe februari 2005 / 05 004 Bureau Jeugdzorg Drenthe Jeugdreclassering Heel wat jongeren tussen 12 en 18 komen in aanraking met jeugdreclassering. Justitie of de Raad voor de Kinder bescherming
Nadere informatieMet therapie werken aan je problemen Sterker in de samenleving.
Met therapie werken aan je problemen Sterker in de samenleving. Powered by Pluryn Ik kreeg één keer per week therapie om beter in mijn vel te zitten. Ik leerde om te gaan met vervelende gebeurtenissen
Nadere informatieBehandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW
Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan
Nadere informatieZorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl
Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach
Nadere informatieSugar Addiction Test
Sugar Addiction Test Hoe is het gesteld met jouw suikerverslaving? Ontdek het met deze test. SUGARCHALLENGE Is een initiatief van Food & Lifestylecoach Carola van Bemmelen Doe de Sugar Addiction test Ben
Nadere informatieGEZONDER WORDEN, ZIJN & BLIJVEN MET NLP
GEZONDER WORDEN, ZIJN & BLIJVEN MET NLP Voor iedereen die: Gezonder wil eten Wil stoppen met schadelijke verslavingen Meer wil bewegen Minder stress en meer ontspanning wil Inclusief werkboek Leopoldstraat
Nadere informatieInslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D
Inslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D Ongeveer 30% van de kinderen met AD(H)D heeft chronische inslaapproblemen. Dit zien we ook vaak bij onder andere kinderen met een ontwikkelingsachterstand, autisme,
Nadere informatieLekker in je vel in 7 stappen. Life Balance
Lekker in je vel in 7 stappen Welkom bij deze E-cursus Dank je wel voor het aanschaffen van deze E-cursus. Ik ga jou helpen zodat jij weer lekker in je vel komt te zitten. Wat ik zelf heb ervaren en waar
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent
Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen
Nadere informatieVerbloemend gedrag. Om beter met het verbloemende gedrag van je naaste om te gaan, is het belangrijk dat je begrijpt waar het gedrag vandaan komt.
Verbloemend gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Verbloemend gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is verbloemend gedrag? Sommige mensen zijn zich
Nadere informatieWelkom. Anniek Verhagen
Welkom Anniek Verhagen Anniek.verhagen@xs4all.nl Goed met elkaar omgaan. Doelstellingen KiVa Samen maken we er een fijne school van Door middel van activiteiten gericht op de omgang met elkaar kinderen
Nadere informatieWANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT
WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en
Nadere informatieWanneer vertel je het de kinderen? Kies een moment uit waarop je zelf en de kinderen niet gestoord kunnen worden.
Hoe vertel je het de kinderen? Op een gegeven moment moet je de kinderen vertellen dat jullie gaan scheiden. Belangrijk is hoe en wat je hen vertelt. Houd rekening daarbij rekening met de leeftijd van
Nadere informatieOPGELUCHT STAAT NETJES
OPGELUCHT STAAT NETJES Krop de boel niet op, praat het van je af! Een dobbelspel voor wie durft... OPGELUCHT STAAT NETJES Je hart luchten is fijn: je voelt je minder alleen en samen kun je op een rijtje
Nadere informatieGOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer
10 GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer www.fokjeritsma.nl info@fokjeritsma.nl 2 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wees je bewust van je doel... 6 Bellen: een uitstekend instrument... 6 Systeem... 7
Nadere informatiehet begin van dit boek
De autisme survivalgids 9 het begin van dit boek Ken je dat gevoel? Je bent een kind. Een jongen of een meisje. Om je heen zijn er heel veel andere kinderen. Allemaal zien ze er net een beetje anders uit.
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatie3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT
3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT Thea van Bodegraven-Boonstra Maart 2016 Voorwoord Wat kun je verwachten in dit e-book? Als er iemand in jouw gezin last
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieOPVOEDEN ZO!!! De cursus is bedoeld voor ouders van kinderen van 3 tot 12 jaar
OPVOEDEN ZO!!! Algemeen Het opvoeden van kinderen is leuk maar kan soms ook heel zwaar zijn. Bij het opvoeden van je kind komt heel wat kijken. Jij bent tenslotte diegene, die hem het goede voorbeeld moet
Nadere informatieWelkom in de derde klas!
Welkom in de derde klas! De meeste van jullie zijn twee jaar leerling van onze school geweest. Jullie weten wel hoe het hier werkt. Wat er van je verwacht wordt. Wat wel en niet geaccepteerd wordt. Dat
Nadere informatie