ADHD e n s c h o o l
|
|
- Ivo de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ADHD en school
2 LAAT JE NIET VAN DE WIJS BRENGEN DOOR ADHD Deze folder staat in het teken van ADHD op school en ADHD tijdens de studietijd. De inhoud is bedoeld voor leerlingen en studenten, ouders van kinderen met ADHD en leerkrachten/docenten met ADHD-leerlingen in de groep. Het begrijpen van de werking en oorzaak van ADHD maakt het verschijnsel voor iedereen ineens veel hanteerbaarder. Een van de grootste vooroordelen over kinderen en jongeren met ADHD is dat ze niet willen luisteren en dat ze opvliegend, ongedurig, aandachttrekkerig en ongewenst gedrag vertonen doordat ze verwend zijn of omdat ze niet willen. Het tegendeel is vaak juist het geval. Kinderen en jongeren met ADHD willen zeker wel, maar kunnen soms gewoon niet. De kans is echter groot dat iemand die geregeld impulsief handelt, haantje de voorste is en moeilijk stil kan zitten, niet zo vaak een schouderklopje krijgt en juist eerder erg kort gehouden wordt. Kinderen met ADHD krijgen doorgaans eerder straf of een waarschuwing, terwijl juist deze kinderen een (extra) compliment kunnen gebruiken! HOE WERKT ADHD? In het dagelijks leven worden we blootgesteld aan allerlei prikkels. Gewoonlijk zal men die onbewust filteren en alleen aan de belangrijkste aandacht schenken. Bij een kind met ADHD werkt die filtering niet of minder goed. Dat kan voor veel onrust in het hoofd zorgen, waardoor men extra moeite heeft met de concentratie en minder goed prioriteiten kan stellen. Iemand met ADHD ervaart de wereld vaak als een chaos, terwijl zijn/haar gedrag bij de mensen om hem/haar heen juist chaotisch kan overkomen. 2
3 De A van ADHD staat voor Attention (aandacht) en de eerste D voor Deficit (tekort). Attention Deficit betekent aandachtstekort. De H staat voor Hyperactivity, dus hyperactiviteit oftewel grote onrust, zowel lichamelijk als geestelijk. En de tweede D staat voor Disorder, dat verstoring of stoornis betekent. Wordt de diagnose ADD (Attention Deficit Disorder) gesteld, dan is sprake van een wat onoplettend, dromerig of afwezig gedrag. Veel mensen met ADD zullen merken dat hun gedachten gemakkelijk afdwalen. Dat is niet echt handig op school en tijdens de studietijd. Overigens is het in hun hoofd juist stormachtig druk. WAT GAAT ER MIS BIJ DE FILTERING? Door horen, zien, ruiken, proeven en voelen, nemen we continu signalen waar. In onze eerste levensjaren leren de hersenen razendsnel te bepalen wat van deze signalen belangrijk en wat minder belangrijk is. Elk signaal zal de zenuwcellen in de hersenen in eerste instantie activeren, net zoals een trilling, geluid of temperatuursverandering doet bij een alarmsysteem. Tijdens het opgroeien leren we wat gevaarlijk en ongevaarlijk (c.q. belangrijk en onbelangrijk) is. Bij een belangrijk signaal houden de geactiveerde zenuwcellen ons alert en zorgen ze ervoor dat we bepaalde dingen doen of juist laten. Blijkt het opgevangen signaal ongevaarlijk/onbelangrijk, dan komen de geactiveerde zenuwcellen weer tot rust (net zoals een alarmsysteem na een vals alarm weer gereset wordt). Bij mensen met ADHD werken de neurotransmitters die voor dat op tijd afremmen zorgen, niet optimaal. Daardoor komt de boodschap loos alarm niet over. Onder andere door een tekort aan dopamine kan de aandacht alle kanten uitschieten en lijkt er sprake van ongeremd, onvoorspelbaar en overactief gedrag. Maar in zekere zin is er dus juist sprake van 3
4 onderactiviteit van het systeem dat het dempen van de prikkeling van de zenuwcellen regelt. Door die onderactiviteit zijn mensen met ADHD steeds extra op hun hoede en alsmaar bezig om nieuwe prikkels op te vangen. Dit hele proces vindt onbewust plaats. Dat verklaart het onrustigere gedrag. ZO N 70 TOT 90% IS AANGEBOREN Van alle kinderen en pubers heeft zo n 3 tot 5% ADHD. Het is iets chronisch, waarvan de symptomen bij het 4
5 ouder worden dikwijls wat afvlakken, zodat men toch rustiger lijkt te worden. Dat nu zo veel over ADHD wordt gesproken, maakt het niet tot iets wat er vroeger niet was. Alleen had de aandoening toen nog geen naam en wist men ook nog niets van het tekort aan dopamine en de anders werkende neurotransmitters. ADHD blijkt in maar liefst 70 tot 90% van de gevallen erfelijk bepaald. Wie het zelf heeft, treft het daarom dikwijls ook elders in de familie aan. ADHD, KUN JE DAAROP GETEST WORDEN? Het is zeker niet de bedoeling dat deze folder iemand ADHD aanpraat die het niet heeft. Iedereen is weleens afgeleid, wat sneller ontvlambaar of vergeetachtig. Trek dus geen voorbarige conclusies, maar laat het onderzoeken als er redenen zijn om ADHD te vermoeden. Er zijn tegenwoordig goede onderzoekstechnieken (waaronder tests en speciaal ontwikkelde vragenlijsten) waarmee de diagnose gesteld kan worden. Wordt het vermoeden bevestigd, weet dan dat er uitstekende mogelijkheden zijn om de ADHD onder controle te houden. Er zijn vele verschillende therapieën en medicatie waarover de behandelend arts graag alle informatie verstrekt. ADHD, WAT DOE JE ERMEE ALS SCHOLIER/ STUDENT? Als ADHD is vastgesteld en de achterliggende oorzaak begrepen wordt, is het gemakkelijker om bewuste keuzes te maken die helpen om er zo min mogelijk last van te hebben. Een voorbeeld? Wie erg snel afgeleid wordt, kan het beste vooraan in de klas gaan zitten. Want wie achteraan in de klas of bij een raam zit, zal meer afleidende factoren signaleren, en deze kunnen het extra moeilijk maken 5
6 om goed op te letten. Naast een klas- of studiegenoot zitten die altijd stabiel en rustig is, komt de concentratie ook ten goede. Dit betekent natuurlijk niet dat leerlingen met ADHD elkaar moeten mijden. Tijdens sport en spel kunnen ze juist weer een perfect team vormen. GEHEUGENSTEUNTJES ZIJN ZINVOL ADHD kan mensen wat vergeetachtig en slordig maken. Dat is uiteraard geen onwil, maar wordt veroorzaakt door een permanente overbelasting van bepaalde zenuwcellen in de hersenen. Door gebruik van memopapiertjes, kattebelletjes en checklists wordt het geheugen een handje geholpen. Ook meer structuur aanbrengen in de dagindeling en de omgeving, zal helpen. Alles een vaste plaats geven, voorkomt tevergeefs zoeken. Voor terugkerende handelingen, zoals huiswerk maken, steeds vaste tijden aanhouden, is ook raadzaam. Welk tijdstip hiervoor het beste is, verschilt van persoon tot persoon. Misschien klinkt dit allemaal best moeilijk. Maar als de mensen om je heen - je ouders, de leerkrachten en je klasgenoten - op de hoogte zijn van jouw ADHD, kunnen zij je hierbij helpen. Bovendien kunnen ongewenste invloeden van ADHD-gedrag verregaand voorkomen worden met de juiste therapeutische training en geneesmiddelen. NADELEN MAAR ZEKER OOK VOORDELEN Mensen met ADHD kunnen vaak buitengewoon snel knopen doorhakken om een beoogd doel te bereiken. Dat wordt onder meer duidelijk bij computergames, want daarin blinken ze vaak uit. Hebben mensen met ADHD iets op het oog (bijvoorbeeld een nieuwe hobby, 6
7 een bepaalde wens of het breken van een record), dan kunnen ze alles daarvoor laten wijken. Geen zee is te hoog. Dat verklaart waarom zoveel geslaagde acteurs en actrices, zakenmensen en ook kunstenaars het ondanks of juist dankzij hun ADHD ver schoppen. Net zo goed als wiskundeknobbels van nature geschikt zijn voor bijvoorbeeld de IT-sector, lijken mensen met ADHD dikwijls geschapen voor de creatieve beroepen. Hun ongeremdheid zorgt voor een enorme fantasie en dat is in bepaalde sectoren van grote betekenis. Veel mensen met ADHD presteren over het algemeen beter als solist dan in teamverband. Een mogelijk goede reden waarom zo velen zelfstandig ondernemer worden. ADHD, WAT DOET U ERMEE ALS OUDERS EN LEERKRACHT? Op de juiste manier kunnen omgaan met ADHD, vraagt erom dat u zich allereerst grondig verdiept in de oorzaken ervan. Het voorafgaande in deze folder helpt daarbij. Over ADHD is al veel gepubliceerd, zowel online als offline (in de vorm van boeken en artikelen in vaken publieksbladen). De serie waarvan deze folder deel uitmaakt, omvat ook de folders: ADHD en kinderen, ADHD en jongeren en ADHD en ouders. Door de complete serie te lezen, krijgt u meer begrip voor het ADHD-gedrag en zult u sneller aanvoelen hoe u daar het beste op kunt reageren. ADHD EN HUISWERK Het zonder begeleiding maken van huiswerk is voor leerlingen met ADHD extra moeilijk. Hebt u een kind met ADHD, help hem of haar daarbij dus een handje. Ziet u daartoe geen kans, laat de leerkracht dit dan weten. 7
8 WEES OPEN Wanneer u uw zoon of dochter aanmeldt bij een school, is het goed om open over de ADHD-aspecten te praten. De leerkrachten kunnen er dan adequaat op reageren. Over het algemeen is de onderwijssector redelijk op de hoogte van de benadering die bij ADHD nodig is. Alleen lang niet elke school heeft hetzelfde niveau aan faciliteiten dat nodig is om een leerling goed te begeleiden. Wees kritisch en bezoek meerdere scholen om de juiste keuze te kunnen maken. Kinderen/jongeren met ADHD: vinden het vaak lastig om op hun beurt te wachten en maken eerder fouten door al een antwoord te geven voordat de vraag helemaal gesteld is; gaan vaak al tot actie over voordat ze het probleem goed onderzocht hebben; doen (bij het oplossen van problemen) meestal wat ze het eerst te binnen schiet; zullen zichzelf bij het uitvoeren van het werk minder snel controleren en bijsturen; hebben vaak moeite om aanwijzingen en opdrachten meteen op te volgen; kunnen door onbewust overheersend gedrag gemakkelijk de bezigheden van anderen verstoren; gaan veelal taken uit de weg die langdurige inspanning of aandacht vereisen; switchen doorgaans snel van activiteit zonder iets echt af te maken; kunnen tijdens gesprekken van de hak op de tak springen; zijn doorgaans vooral op jonge leeftijd voortdurend in beweging en kunnen dan sneller opgewonden, gefrustreerd en bij ruzies betrokken raken; kunnen een wat licht ontvlambaar karakter krijgen, ongeacht hun opvoeding (streng of juist losjes); kunnen zich meestal bij een zeer sterke aandachtsprikkel 8
9 juist buitengewoon goed concentreren, bijvoorbeeld bij computergames; zijn extra gevoelig voor een blijk van waardering, een compliment of schouderklopje, juist omdat zij dat doorgaans wat minder vaak krijgen; hebben extra behoefte aan structuur en regelmaat. ADHD OP SCHOOL Doordat kinderen met ADHD vaak meer moeite hebben zich te concentreren, kunnen ze achter raken op school, ondanks een normale intelligentie. Daarom kunnen ze allemaal wat extra steun van de omgeving gebruiken om tot optimale prestaties te komen. De juiste medicatie kan hierbij helpen. Het voorschrijven daarvan is het specialisme van de ADHD-deskundige (kinder)arts of (kinder) psychiater. Bij het bepalen van de juiste dosering, kan de arts echter niet zonder de hulp van de ouders en de leerkrachten. DE ARTS KAN HET NIET ALLEEN De ouders en de leerkrachten zien het beste hoe op de ingenomen dosering gereageerd wordt. Zij signaleren als eersten hoe laat de medicatie is uitgewerkt, zodat op tijd nieuwe geneesmiddelen ingenomen kunnen worden. De juiste timing is van groot belang. Daarom kan het beste steeds vastgelegd worden hoe laat de medicatie is ingenomen en met welke dosering. Door ook te noteren wat het effect daarvan is op het gedrag, kan de medicatie in overleg met de arts sneller op de juiste dosering worden ingesteld. Vooral van kinderen en jongeren met ADHD mag niet verwacht worden dat zij er zelf voor zorgen dat ze hun geneesmiddelen op tijd innemen. Thuis dienen de ouders daarop te letten en op school de leerkrachten. 9
10 JUISTE TIMING VAN GROOT BELANG Regelmatige overlegmomenten met de arts zijn heel normaal, omdat een eenmaal ingestelde dosering soms moet worden veranderd. Bij een te hoge dosis of bij doseringen te snel achter elkaar kan de alertheid verminderen. Zulke gevallen moeten zeker met de behandelend arts besproken worden. Leerkrachten dienen er rekening mee te houden dat de ADHD-medicatie soms leidt tot een minder goede nachtrust en/of tot moeilijk inslapen. De meeste leerlingen en studenten met ADHD zijn geen ochtendmensen en functioneren in de vroege ochtend wat minder goed. Naarmate de dag vordert, laadt hun accu weer op. De juiste medicatie zorgt er dan voor dat die toestand niet doorslaat naar een zichtbaar teveel aan energie. GOEDE BEHANDELING ZORGT VOOR BALANS Leerlingen die met de diagnose ADHD en voorzien van medicatie in de groep komen, kunnen zowel thuis als op school wel wat extra zorg, liefde, aandacht en begrip, consistente regels en begeleiding gebruiken. Ze hebben meestal wel wat hulp nodig om allerlei consequenties goed te kunnen overzien. Het allerbelangrijkste ten aanzien van de medicamenteuze behandeling is het op tijd en altijd innemen van medicatie (therapietrouw). Meer informatie? Er is heel wat informatie beschikbaar over ADHD. Een zeer groot deel is ook online te vinden zowel in Nederland als in België. Ook de volgende sites over ADHD zijn verhelderend: 10
11 Nederland - Balans is de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag, waaronder ADHD, dyslexie, het syndroom van Asperger en PDD-NOS. De kennis en ervaring binnen Balans komen voort uit de bundeling van ervaringen van ouders en de expertise van diverse deskundigen die Balans ondersteunen. - Een website van Impuls, een vereniging voor volwassenen en jong-volwassenen met ADHD/ADD en aanverwante stoornissen. België - Centrum zitstil van vijftact, geeft informatie, vorming, training, ondersteuning en onderneemt maatschappelijke actie om iedereen die te maken heeft met ADHD/ ADD vooruit te helpen. Voor personen met ADHD/ADD zelf maar ook voor de ouders, grootouders, leerkrachten, jeugdmonitoren, opvoeders en hulpverleners, artsen. ADHD-cafés in Nederland Er zijn al in meer dan 20 plaatsen in Nederland ADHDcafés. Het is een waardevolle mogelijkheid voor mensen vanaf 18 jaar met AD(H)D en aanverwante stoornissen, familieleden en geïnteresseerden om AD(H)D ervaringen uit te wisselen en er steeds beter mee te leren omgaan. Deze cafés worden ondersteund door ADHD-patiëntenvereniging Impuls. Op de website van de vereniging ziet u een uitgebreide beschrijving van die gelegenheden, inclusief de adressen. Surf ook naar voor uitgebreide informatie. 11
12 Eurocept BV Trapgans RL Ankeveen Nederland Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) info@eurocept.nl c-12mrt2014
ADHD. en kinderen (6-12 jaar)
ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,
Nadere informatieADHD e n j o n g e r e n
ADHD en jongeren ADHD, JE KUNT ER BEROEMD MEE WORDEN Cher, Jim Carrey, Tom Cruise, Bill Clinton, Michael Jordan, Jochem Myjer... zomaar enkele van de vele beroemdheden die het ver geschopt hebben, ondanks
Nadere informatieAD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatieADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli
00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen
Nadere informatiePsychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.
DC 13 Psychiatrie: ADHD 1 Inleiding Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het werken met leerlingen
Nadere informatieInformatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team
Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar Het ADHD-team Uw kind heeft AD(H)D of er bestaat het vermoeden dat uw kind deze aandachtsstoornis heeft. Op het ADHD-spreekuur van de polikliniek
Nadere informatieInformatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ADHD IN DE WERKSITUATIE
Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ADHD IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC heeft
Nadere informatieAnders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen
Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen Laura Batstra 25 november 2014 In deze online lezing: Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Nadere informatieOmgaan met afleiding. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
Omgaan met afleiding N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer
Nadere informatieOverleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.
Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD
Nadere informatieInhoud Hoofdstuk 1: Wat is ADHD?
Spreekbeurt door een scholier 2088 woorden 17 mei 2007 6,3 261 keer beoordeeld Vak Nederlands Inhoud Hoofdstuk 1: Wat is ADHD? Hoofdstuk 2: Concentratiestoornissen. Hoofdstuk 3: Wanneer heeft iemand ADHD
Nadere informatieOmgaan met verschillen, passend onderwijzen!
Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische
Nadere informatieLeer- en leesproblemen
Visuele training voor Leer- en leesproblemen De enige manier om informatie op te nemen is via onze zintuigen. De informatie op school/werk wordt tegenwoordig voor het overgrote deel visueel aangeboden
Nadere informatieOverzicht. Wat heeft hij/zij? Wat is zijn diagnose? Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten. Inleiding. 1. Inleiding
Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten Success@School Urecht, 29 november 2018 1. Inleiding Overzicht 2. Signaleren psychische problemen 3. Invloed psychische aandoening op het studeren dr. Lies
Nadere informatieKinderneurologie.eu ADHD. www.kinderneurologie.eu
ADHD Waar staat de afkorting ADHD voor? De letters ADHD staan voor de engelse woorden Attention Deficit - Hyperactivity Disorder. In het Nederlands vertaald betekent dat een aandoening die gekenmerkt wordt
Nadere informatieNegatieve overtuigingen
Negatieve overtuigingen N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieInformatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET ADHD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS
Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET ADHD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC heeft
Nadere informatieADHD bij kinderen. http://www.psychischegezondheid.nl/
ADHD bij kinderen. Van de hak op de tak 1 Rondrennen, de aandacht ergens niet hij kunnen houden, niet luisteren: het hoort hij kinderen. Maar bij sommige kinderen overheerst het gebrek aan concentratie
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieHOOFDSTUK 1 WAT IS ADHD?
HOOFDSTUK 1 WAT IS ADHD? Wat betekent ADHD? ADHD staat voor attention deficit hyperactivity disorder. Er wordt vermoed dat kinderen ADHD hebben wanneer het voor hen moeilijk is om stil te zitten, aandachtig
Nadere informatieHoe Yulius jongeren met autisme kan helpen
Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieCarin Jansen. Hoog sensitiviteit (HSP) en kinesiologie. Kinesiologiepraktijk Carin Jansen. Opleidingscentrum Espavo.
Hoog sensitiviteit (HSP) en kinesiologie Carin Jansen Kinesiologiepraktijk Carin Jansen Opleidingscentrum Espavo Espavo Remedies De term hoog sensitiviteit is geïntroduceerd in 1996 door Elaine N.Aron,
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieExecutieve functies, wat zijn dat:
Executieve functies, wat zijn dat: Sinds het breinonderzoek een grote vlucht heeft genomen, hebben wetenschappers ontdekt dat leerlingen met bepaalde stoornissen, problemen hebben in dezelfde hersengebieden
Nadere informatieInslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D
Inslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D Ongeveer 30% van de kinderen met AD(H)D heeft chronische inslaapproblemen. Dit zien we ook vaak bij onder andere kinderen met een ontwikkelingsachterstand, autisme,
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel mensen met een licht
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieDit boek kan je helpen Dit boek kan je helpen als bij jou
INLEIDING Is het een uitdaging voor jou om je klaar te maken voor school? Vind je het moeilijk om aandachtig te zijn op school? Vind je het moeilijk om stil te zitten of om op één plaats te blijven? Worstel
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieADHD en lessen sociale competentie
ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier
Nadere informatieChaotisch gedrag, concentratieproblemen?
Chaotisch gedrag, concentratieproblemen? Hyperactief en impulsief? Diagnose en behandeling voor volwassenen met ADHD Wie had 40 jaar geleden ooit van ADHD gehoord? Matthijs (47) Ik was druk en lastig.
Nadere informatieWanneer in deze folder wordt gesproken over ouders en kinderen worden daar uiteraard ook respectievelijk verzorgers en jongeren mee bedoeld.
ADHD poli Roermond Deze folder is bedoeld voor ouders van kinderen en jongeren met ADHD. In de folder wordt uitleg gegeven over het stellen van de diagnose en behandeling bij ADHD. Wanneer in deze folder
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieADHD poli voor kinderen
ADHD poli voor kinderen Afdeling kindergeneeskunde Locatie Veldhoven Inleiding Omdat uw kind (mogelijk) ADHD heeft, is hij of zij doorverwezen naar de ADHD poli voor kinderen van Máxima Medisch Centrum
Nadere informatieOntwikkelingsstoornisssen. GGZ Friesland ADHD. Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder
GGZ Friesland Ontwikkelingsstoornisssen ADHD Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve vaardigheden. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve vaardigheden Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen 25 jaar voor de klas (speciaal en regulier) 10 jaar achterin de klas Ondersteuning algemeen Coördinator masterclass
Nadere informatieWAT IS ADHD kort gezegd
A D H D e n gedr ag HET DOEL van deze brochure WAT IS ADHD kort gezegd WAT ZIJN gedragsproblemen 07 08 11 OORZAKEN van gedragsproblemen als je ADHD hebt 12 ADHD en gedragsstoornissen 14 PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING
Nadere informatieAttention Deficit Disorder (ADD)
Attention Deficit Disorder (ADD) Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief
Nadere informatieKindergeneeskunde ADHD
Kindergeneeskunde ADHD Dit boekje is een korte beschrijving over ADHD. Het is geschreven voor ouders die op de polikliniek kindergeneeskunde komen en voor het eerst horen over ADHD. Rondrennen, de aandacht
Nadere informatieKinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen
Kinderen Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Voor wie is dit boekje? Je hebt dit boekje gekregen omdat je autisme hebt of omdat je nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieDo s and Don ts of Bilingual Education
Do s and Don ts of Bilingual Education Een korte handleiding Tweetalig Onderwijs voor Leerlingen Leraren Ouders Het tweetalig HAVO op Philips van Horne en tweetalig VWO op Het College komt mede tot stand
Nadere informatieToelichting bij de MZO screening voor ouders
Toelichting bij de MZO screening voor ouders 1 Copyright 2014 Bureau Perspectief Amsterdam Zie voor meer informatie www.motivatiezelfonderzoek.nl 2 De schalen van de MZO screening De MZO screening is gericht
Nadere informatie6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april 2003 6,5 117 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis
Nadere informatieWat is niet aangeboren hersenletsel?
Wat is niet aangeboren hersenletsel? Als hersenen beschadigd raken op latere leeftijd spreken we van (NAH) Niet aangeboren hersenletsel Niet-aangeboren hersenletsel is blijvende schade aan de hersenen
Nadere informatieEbook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1
Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar
Nadere informatieADHD - MONITOR. Voornaam, naam en geboortedatum van het kind : CLB-medewerker :
Signaallijst 1 : Lichamelijk functioneren Gezondheid Astma Epilepsie Eczeem Allergie Diabetes Zintuiglijke ontwikkeling Gezicht Gehoor Slaap Slaappatroon Hoeveelheid slaap Voeding Voedingspatroon Variatie
Nadere informatieModule TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.
Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke
Nadere informatieAdhd, hoe leg je dat uit? 2 Inleiding 2 Wat is adhd? 2 Hoe kom je aan adhd? 4 Hoe vaak komt adhd voor? 5 Mythes 6 Is er iets aan te doen?
Boekje 1 adhd (NW 2007) 01-03-2007 09:16 Pagina 1 Inhoud adhd hoe leg je dat uit Adhd, hoe leg je dat uit? 2 Inleiding 2 Wat is adhd? 2 Hoe kom je aan adhd? 4 Hoe vaak komt adhd voor? 5 Mythes 6 Is er
Nadere informatieU kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het
Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN
ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka
Nadere informatieHoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid
Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt
Nadere informatieII swp peddid O.L. leer- en ontwikkelingsstoornissen doct1ent8 Infotheek zorg
Deze tekst is geschreven voor een werkvergadering van de zorgbegeleiders van BOBOT. De info is gebaseerd op de brochures van de vereniging `Zit stil`, aangevuld met info uit andere boeken, artikels en
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieKanaries in de leerfabriek. Stijn Vanheule. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Kanaries in de leerfabriek. Stijn Vanheule Centrale vragen: 1. Welke ideologie en mensbeeld zit impliciet in onze onderwijspraktijk? 2. Welk effect heeft deze ideologie op identiteitsvorming? Welke ideologie?
Nadere informatieWat is AD(H)D. Wie stelt de diagnose
AD(H)D bij kinderen Deze folder gaat over AD(H)D bij kinderen. Dit staat voor Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder en komt bij ongeveer 4 5% van de kinderen voor. U leest in deze folder onder andere
Nadere informatiePsychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind Psychiatriseren = Het moeilijke kind stelt de volwassene vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatie7Omgaan met faalangst
DC 7Omgaan met faalangst 1 Inleiding Faalangst kan jouw leerprestaties behoorlijk in de weg staan. In dit thema lees je iets over de oorzaken van faalangst en geven we je tips om ermee om te gaan. De inhoud
Nadere informatieOverzicht hulpmiddelen Jouw Omgeving
dinsdag 7 oktober 2014 Overzicht hulpmiddelen Jouw Omgeving Dit document bevat een overzicht van alle hulpmiddelen zoals deze zijn opgenomen in de bibliotheek van Jouw Omgeving en welke worden ontsloten
Nadere informatieEN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES.
3 1 2 EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES. Realistisch kijken naar wat kinderen wel en niet kunnen. WAT KAN JE KIND (AL)? Natuurlijk verwacht je veel van je kind. Dat het snel nieuwe dingen
Nadere informatie1. Beeldbeschrijving 2. 2. Observatieformulier Het drukke kind 3 Uitleg bij het observatieformulier 4. 3. De benaderingen 5
Het drukke kind Handleiding Het drukke kind Inhoudsopgave 1. Beeldbeschrijving 2 2. Observatieformulier Het drukke kind 3 Uitleg bij het observatieformulier 4 3. De benaderingen 5 4. Actieplan voor het
Nadere informatieWanneer in deze folder wordt gesproken over ouders en kinderen worden daar uiteraard ook respectievelijk verzorgers en jongeren mee bedoeld.
ADHD poli Roermond Deze folder is bedoeld voor ouders van kinderen en jongeren met ADHD. In de folder wordt uitleg gegeven over het stellen van de diagnose en behandeling bij ADHD. Wanneer in deze folder
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieJaargang 1, Nummer 2, juni 2010. Drukke kinderen
Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen Inhoud: Wat is druk gedrag? Oorzaken Positieve benadering Structuur Regels Omgaan met anderen Luisteren Steun
Nadere informatieBij pesten zijn er altijd 5 partijen: de pester, het slachtoffer, de grote zwijgende groep, de leerkrachten en de ouders.
Versie nov. 2012 Pestprotocol. Inclusief regels en afspraken binnen de school. Wat is pesten? Pesten betekent iemand op een gemene manier lastig vallen: bewust iemand kwetsen of kleineren. Het gebeurt
Nadere informatieAcute verwardheid (delirium) op de Intensive Care
Acute verwardheid (delirium) op de Intensive Care Op dit moment verblijft uw partner of familielid op de afdeling Intensive Care. Dit is een afdeling waar (ernstig) zieke mensen worden behandeld en verzorgd.
Nadere informatie6.2.1 Dealen met afleiding onderweg
Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieSamenvatting van de enquête over de screening (53 reacties)
Samenvatting van de enquête over de screening (53 reacties) Juni 2014 Wat is de leeftijd van je leerling? jonger dan 13 4 8 13 5 9 14 17 32 15 12 23 16 3 6 17 10 19 18 1 2 19 1 2 ouder dan 19 0 0 Is de
Nadere informatieOuderavond Bornego jr.
Ouderavond Bornego jr. 27 oktober 2015 Thema Loslaten?! Deze avond... - - - - : hoe houd je het leuk? Met tips! Wie staat er voor u? Wie staat voor u Voorlezen Schrijfster: actuele puberonderwerpen Oud-lerares
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieVragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar
4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar
Nadere informatieLeefstijladviezen bij artrose
Leefstijladviezen bij artrose Inleiding Bij u is artrose geconstateerd. Dit kan ervoor zorgen dat uw manier van leven verandert. Sommige dingen kunt u misschien niet meer doen op de manier zoals u gewend
Nadere informatieEerste richtlijnen voor het omgaan met euthanasie vragen van cliënten en hun families die bij Geriant in behandeling zijn
Eerste richtlijnen voor het omgaan met euthanasie vragen van cliënten en hun families die bij Geriant in behandeling zijn Praat erover: 1. Je hoeft niet alles te weten of te begrijpen over euthanasie bij
Nadere informatieGIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G
GIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G VOORAF Uw arts heeft u een medicamenteuze behandeling voorgeschreven als hulp bij het onder controle brengen van de symptomen
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu MCDD
MCDD Wat is MCDD? MCDD is een ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen moeite hebben om met hun gevoelens om te gaan en moeite hebben met het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Hoe wordt MCDD
Nadere informatieCursus en Thema 2015. voor mantelzorgers en vrijwilligers
Cursus en Thema 2015 voor mantelzorgers en vrijwilligers VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 4 In vier bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse
Nadere informatiezelfversterkingsgids voor jongeren
zelfversterkingsgids voor jongeren Voorwoord Deze gids is een heel welkome en noodzakelijke kennisverrijking voor iedereen in de omgeving van iemand met AD(H)D. Corine zet deze kinderen zonder te stigmatiseren
Nadere informatieEn hoe blijf jij Fit in je Hoofd?
En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieEn hoe blijf jij fit in je hoofd?
En hoe blijf jij fit in je hoofd? boekje-105x105-def.indd 1 30-01-2009 12:05:22 1,2,3,..., 10 stappen boekje-105x105-def.indd 2 30-01-2009 12:05:23 Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees
Nadere informatie4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.
4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieEn hoe blijf jij fit in je hoofd?
En hoe blijf jij fit in je hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven in je hoofd en hebben al heel
Nadere informatieAD(H)D bij Volwassenen
AD(H)D bij Volwassenen https://youtu.be/fgssoj-tbsa JASPER'S REAL LIFE DSM IV-TR naar DSM 5 1950 DSM I Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 2013 DSM 5 X DSM IV-TR naar DSM 5 Belangrijke
Nadere informatieWerkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht
Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan
Nadere informatiePestprotocol BS de Kersenboom
Pestprotocol BS de Kersenboom Doel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen
Nadere informatieAlcohol, Roken en opvoeding
Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep
Nadere informatieBoezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren wordt genoemd. In deze brochure kunt u hierover meer lezen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieWaarom stigma rondom AD(H)D bestaat
Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatie