Memorandum NVF - NVB inzake Piraterij. Samenvatting :

Transcriptie

1 - 1 - Memorandum NVF - NVB inzake Piraterij Samenvatting : De NVF en NVB streven naar een grotere betrokkenheid van de overheid bij de bestrijding van piraterij van audio-visuele producten. Het gaat er daarbij niet om de onschuldige consument aan te pakken, maar wel diegenen die doelbewust producten uit illegale bron in het normale handelsverkeer, al dan niet op het internet, brengen teneinde daarmee zichzelf ten koste van de rechthebbenden te bevoordelen. Er is op dit gebied al veel bereikt : de onlangs in werking getreden aanpassing van de Auteurswet met betrekking tot de handhaving biedt al veel handvatten voor de rechthebbenden. Echter, dit betreft de civiele handhaving en deze is als middel alleen niet voldoende. De rechthebbenden dienen in de visie van de NVF en NVB door de samenleving als geheel, vertegenwoordigd door de overheid, expliciet geholpen te worden, omdat de rechthebbenden tegen de massale inbreuk op hun rechten alleen, d.w.z zonder hulp van de overheid, onvoldoende resultaat kunnen bereiken. De NVF en NVB vragen daarom hulp van de overheid in de vorm van een onderzoek naar de economische en culturele waarde voor Nederland van de bioscoopbranche, uitmondend in concrete overheidsmaatregelen teneinde vertoning van films in bioscopen en filmtheaters als een exploitatievorm te behouden en daarmee de belangrijke maatschappelijke en culturele functie die bioscoopbezoek biedt, te waarborgen. Inleiding De Filmindustrie ondergaat net zoals de muziekindustrie, de TV-industrie en de uitgeverijfundamentele veranderingen als gevolg van de digitalisering. Dit betreft zowel de productie als de distributie als de vertoning van film in bioscopen. De NVF vertegenwoordigt de ondernemingen die in Nederland films (speelfilms, documentaires en animatiefilms) distribueren/verhuren aan bioscopen en filmtheaters. Het gaat om 5 ondernemingen die zijn aan te merken als distributiekantoren van Amerikaanse filmmultinationals (de majors ) en 11 onafhankelijke Nederlandse ondernemingen (de independents ). De gezamelijke omzet bedraagt ca. 156 miljoen aan verkochte kaartjes (ca.24 miljoen bezoekers).* Hiervan is ca. 60% bestemd voor de bioscopen en ca. 40% voor de distributeurs en de producenten. De overheid ontvangt uit vertoningsinkomsten per jaar aan BTW ca. 8,8 miljoen. De overheid subsidieert de Nederlandse filmindustrie via het Nederlands Fonds voor de Film met ca. 32,3 miljoen per jaar. Dit betreft voornamelijk de productie van Nederlandse films. De branche draagt in de vorm van subsidie aan het Fonds en vooruitbetaalde gegarandeerde opbrengsten op jaarbasis ca. 4,5 miljoen bij aan de productie van Nederlandse films. *Noot: De ondernemingen die in Nederland DVD distribueren (verkopen c.q. verhuren) zijn verenigd in de NVPI. De omzet op DVD gebied bedraagt ca. 335 miljoen (2006). De overheid ontvangt aan BTW uit deze bron ca. 53,5 miljoen.

2 - 2 - NVF-leden zijn voor het overgrote deel ook lid van de NVPI, de branchevereniging van DVD-distributeurs. NVF-leden hebben er derhalve belang bij dat de exploitatierechten voor zowel bioscoopvertoning als DVD-exploitatie optimaal beschermd worden en dat daar waar lacunes of belemmeringen in regelgeving optreden, deze worden opgevuld respectievelijk weggenomen. De NVF en NVB hebben als doelstelling o.m. omstandigheden te bevorderen die haar leden in staat te stellen een zo breed mogelijk filmaanbod in bioscopen en filmtheaters te vertonen voor een zo breed mogelijk publiek van alle leeftijden. Dat is van belang voor zowel de culturele diversiteit als voor het instandhouden van een gezond bedrijfseconomisch filmklimaat. De NVB vertegenwoordigt nagenoeg alle bioscopen, filmtheaters en arthouses die in Nederland werkzaam zijn. Het betreft hier thans 240 bioscopen, filmtheaters en art-houses met 700 doeken en stoelen verspreid over het gehele land. De distributie en vertoningsbranche biedt werkgelegenheid aan ca werknemers. De branche is daarmee weliswaar klein, maar heeft in maatschappelijke en culturele zin een grote invloed op het leven van alle Nederlanders. Het jaarlijkse filmaanbod geeft in Nederland grosso modo het volgende beeld : Per jaar worden zo n 275 tot 300 nieuwe films in de bioscopen uitgebracht. 50%-60% van de nieuwe titels zijn van Amerikaanse herkomst (USA) 10%-15% van de nieuwe titels zijn oorspronkelijke Nederlandse filmproducties 30%-35% van de nieuwe titels zijn afkomstig uit de Europese Unie (exclusief Nederland) 8%-14% van de nieuwe titels zijn afkomstig uit overige landen Ongeacht het land van herkomst zijn alle denkbare genres vertegenwoordigd; iedere film, ongeacht het genre, streeft er naar een zo groot mogelijk publiek in de bioscoop te bereiken. Bioscoopbezoek is verreweg de goedkoopste vorm van vrije tijdsbesteding, ook in vergelijking met concert of schouwburgbezoek. Qua beleving scoort het grote doek steevast zeer hoog en wordt deze kijkvorm geprefereerd boven de kwalitatief veel mindere beleving op televisie-formaat. (Bron: Bioscoopmonitor) Voor kerncijfers m.b.t. de distributie- en vertoningsbranche in theaters wordt verwezen naar Bijlage 1. Bedreiging voor bioscoopexploitatie van film In de Inleiding is aangegeven dat op dit moment filmdistributeurs zorgen voor een divers aanbod van nieuwe films in bioscopen en filmtheaters. De NVF en de NVB willen dit graag zo houden, maar dit staat wel onder druk. Het economisch terugverdien-traject van film, ziet er ongeveer als volgt uit : - uitbreng van de film in bioscoop: levensduur 1-16 weken maximaal in weekprogrammering; daarna alleen nog incidentele vertoningen in bioscopen : zorgt voor ca.20% van de opbrengsten

3 uitbreng van de film op DVD zo kort mogelijk na afloop van reguliere weekvertoning in bioscopen: de verkoop/verhuur termijn is in beginsel oneindig ( long tail ) : zorgt voor ca. 60% van de opbrengsten - filmexploitatie op televisie en/of PC (analoog, digitaal kabel, internet) : zorgt voor ca. 20% van de opbrengsten Succesvolle uitbreng van film in de bioscoop is de conditio sine qua non voor een succesvolle DVD-exploitatie en alle exploitatievormen die daarna komen; alhoewel de bioscoop-opbrengsten slechts ca. 20% van de totaalopbrengsten vertegenwoordigen, is succesvolle bioscooprelease onmisbaar als fundament/aanjager voor alles wat daarna komt, hetgeen noodzakelijk is om de totale productie- en marketingkosten terug te verdienen, of beter gezegd : een zodanig return on investment te realiseren dat hiermee nieuwe films gemaakt kunnen worden. Met de snelle ontwikkelingen op het gebied van internet is er echter in relatief korte tijd een nieuw businessmodel geïntroduceerd, waartegen met de huidige weten regelgeving nog maar mondjesmaat kan worden opgetreden. Dit betreft de mogelijkheid voor consumenten om gratis films te kunnen downloaden vanaf websites en nieuwsgroepen, die via hun website en/of nieuwsgroep illegaal verkregen films verspreiden (nl. zonder toestemming van de rechthebbenden). Nieuwe legale commerciële exploitatiemogelijkheden voor film op het internet kunnen zich pas winstgevend ontwikkelen als film niet meer langs illegale weg gratis kan worden aangeboden. Tegen gratis valt immers niet te concurreren. De Bioscoopmonitor 2006, het continue-onderzoek van de bioscoopbranche (uitgevoerd door MarketResponse), zegt hierover ten aanzien van bioscoopbezoek : 10% van de Nederlandse bevolking (met name personen in de leeftijd jaar) geeft aan films te downloaden via internet. Ook kijken jarigen vaker gedownloade films (ongeacht of ze de film zelf gedownload hebben); ca. de helf van deze leeftijdsgroep bekijkt gedownloade films. Voor de bioscoopbranche is dit een belangrijke doelgroep, aangezien dit ook de groep is met een hoog bereik en bezoekfrequentie in de bioscopen. Het downloaden van films via internet heeft invloed op het bioscoopbezoek: één op de vijf respondenten gaat door het downloaden minder naar de bioscoop. Het lijkt erop dat met name jarigen het downloaden van films ziet als vervanging van het bioscoopbezoek. De belangrijkste reden hiervoor zijn de kosten: downloaden is immers veel goedkoper. Nederland : veilige haven voor internet-piraten Nederland heeft in kringen van internet-piraterij een reputatie hoog te houden als vrijhaven voor s werelds belangrijkste Bittorrent Trackers : Mininova.org, Torrentspy.com, Torrentz.com en Demonoid.com. Deze dragen dagelijks zorg voor miljoenen bestandsuitwisselingen van filmcontent zonder toestemming van de rechthebbenden. Dat de personen achter deze Trackers zich ervan bewust zijn dat het vooral gaat om illegale content, blijkt uit het hoge nivo van geheimhouding, anonimiteit en toegangsrestricties. Een aantal buitenlandse trackers zien ook de juridische aantrekkelijkheid van Nederland in. Bijvoorbeeld het Franstalige snowtigers.net dat gevestigd is in Amsterdam en zich richt op de Franse markt met illegale in de Franse taal nagesynchroniseerde films.

4 - 4 - Voorts biedt Nederland onderdak aan illegale content zelf : - via nieuwsgroepen, waarop men zich kan abonneren : Nederland is wereldleider op het gebied van commerciële nieuwsgroepen. De bekendste is eweka.nl, maar er zijn zeker 13 andere vergelijkbare diensten in Nederland. - via zgn. hubs waarvan er 417 in Nederland geregistreerd zijn, terwijl er b.v. in Belgie maar 7 van dergelijke hubs bekend zijn. (Iedere hub kan 75 Terrabyte aan data verstouwen). Nederland en in Nederland opererende Internet Service Providers faciliteren en bloque direct en indirect het uitwisselen van illegaal verkregen films en zij brengen daardoor alle film producerende en film exploiterende bedrijven -op wereldschaal!- schade toe. Het is evident dat gratis verkregen product leidt tot minder betaalde verkopen van datzelfde product. In ons geval leidt het in toenemende mate tot minder bioscoopbezoek dan zonder internet-piraterij mogelijk zou zijn geweest. Daar moet een halt aan toegeroepen worden. Pogingen van BREIN om langs civiele weg NAW-gegevens te verkijgen van aantoonbaar illegaal opererende websites worden steevast beantwoord met een ons inziens onterecht beroep op de privacy. Gelukkig is de civiele rechter zo langzamerhand deze houding van ISP s beu en worden steeds meer ISP s op straffe van een dwangsom verplicht de NAW-gegevens te verschaffen, en beter nog : de illegale websites af te sluiten, zoals onlangs door de civiele rechter aan Leaseweb is opgedragen. Ook is onlangs door de strafrechter aan een in Nederland opererende piraat een boete van 1,5 miljoen opgelegd vanwege strafbare piraterij. Deze rechterlijke uitspraken zijn deels het antwoord op de vraag waarom piraten doen wat ze doen : het op grote schaal door gebruik van illegaal verkregen audio-visueel product promoten van hun eigen site en het creëren van zgn. traffic, waarmee grote sommen aan advertentie-inkomsten kunnen worden gegenereerd. Bedacht moet worden dat het hier gaat om tonnen per week aan advertentie-inkomsten voor dergelijke sites, verdiend met behulp van illegaal, d.w.z. zonder toestemming van de rechthebbenden, verkregen films. Deze vonissen zijn bemoedigende stapjes in de goede richting, maar een alomvattende oplossing van het probleem is het niet. Daar is meer voor nodig. Teneinde de legale handel in filmproducten op het internet een redelijke kans te geven en tegelijkertijd de vertoning in bioscopen te beschermen, zijn een aantal stappen nodig : 1. Beveiliging van de supply chain binnen de filmindustrie Het is in de eerste plaats aan de industrie zelf om hun zgn. master copies te beschermen en te beveiligen voordat deze worden vermenigvuldigd in theater-prints of DVD s. En daarna adequate beveiliging van theater-prints tijdens opslag en vervoer van en naar bioscopen. Tijdens vertoning dienen bioscopen adequate maatregelen te nemen teneinde zgn. camcording tegen te gaan. Gelukkig zijn al deze maatregelen binnen de Nederlandse filmindustrie geïmplementeerd, zodat van deze zijde geen aanvoer naar de illegaliteit plaatsvindt. De overheid kan hierbij ook helpen door in internationale gremia, waarbij het piraterijonderwerp op de agenda staat, zowel beleidsmatig (EU-afstemming) als uitvoerend (opsporing, politie, rechtshulp verzoeken van andere landen), met name door het audiovisueel product veel meer aandacht te schenken dan tot nu toe. Het misbruik van internet beperkt zich niet tot b.v. kinderporno of computersoftware.

5 Opheffen van anonimiteit van uploaders In de wet is nu al geregeld dat het uploaden van illegale content verboden is. Echter, de ISP s verzetten zich hevig tegen iedere oproep van rechthebbenden om de namen en adressen ter beschikking te stellen onder het mom van privacy-bescherming, terwijl zij heel goed weten wie er wat uploadt. De medewerking van ISP s is een voorwaarde om filmpiraterij op het internet aan te kunnen pakken en om nieuwe business-modellen voor filmexploitatie een faire kans te geven, hetgeen uiteindelijk ook in het belang van de ISP s zelf is. Zij hebben immers filmed content nodig om te overleven op het moment dat de verkoop van abonnementen stagneert en afneemt. De overheid zou ISP s (die veelal in handen zijn van grote telecom-bedrijven die werkzaam zijn op door de belastingbetaler gefinancierde infrastructuren) moeten verplichten om mee te werken aan het ter beschikking stellen van NAW-gegevens, zodat de rechthebbenden de betreffende uploaders kan aanschrijven en zonodig sommeren om hun illegale aktiviteiten te staken. De ervaring leert dat in de overgrote meerderheid van de gevallen een dergelijk verzoek aan uploaders wordt opgevolgd. 3. Tenslotte: Een alomvattend onderzoek naar de maatschappelijke, culturele en bedrijfseconomische waarde van de bioscoopvertoning van film als vorm van kunstbeleving, als vorm van vrije tijdbesteding, als vorm van amusement- voor Nederland ligt in de rede. Niet uitgesloten kan immers worden dat door de steeds verdergaande digitalisering van de samenleving dit voor de bioscopie op langere termijn tot gevolg heeft dat Bioscoopvertoning verwordt tot het reservaat van de filmcultuur, waar alleen nog voor de liefhebber, die daarvoor hoge entreegelden over heeft, een kunstzinnige film vertoond wordt (vergelijk b.v. live-concerten van klassieke muziek in zwaar gesubsidieerde gebouwen door zwaar gesubsidieerde groepen van uitvoerende kunstenaars) en de commerciële film alleen op een PC, televisie of Home-screen te zien valt (hetgeen per definitie een geheel andere ervaring is). Niet vergeten moet worden dat slechts 1 op de 10 tot 15 geproduceerde films in de wereld winstgevend geëxploiteerd kan worden door middel van bioscoopvertoning alleen. Deze beperkte winstgevendheid is echter het hart van de motor die het mogelijk maakt dat de overige films gemaakt kunnen worden, en dan soms alleen nog met behulp van lokaal subsidiërende overheden. De Nederlandse film zal in dit scenario steeds minder gefinancierd kunnen worden uit exploitatieopbrengsten of met behulp van voorschotten van filmdistributeurs en zal steeds afhankelijker worden van subsidies. Filmproductie en openbare vertoning zullen bij ongewijzigd beleid in Nederland uiteindelijk als kunstdiscipline en economische activiteit gemarginaliseerd kunnen worden en niet de mogelijkheid krijgen om zich verder te bewijzen als het kloppend hart onze beeldcultuur. Amsterdam, 16 oktober 2007.