Basiscursus Deel 2. Personal Computer Tekstverwerking

Transcriptie

1 Basiscursus Deel 2 Personal Computer Tekstverwerking

2 INHOUD 1 TEKSTVERWERKING MET KLADBLOK EN WORDPAD INLEIDING TEKSTVERWERKING MET HET KLADBLOK Oefentekst Oefentekst intypen Oefentekst opslaan Afsluiten van het Kladblok De Menubalk (Kladblok) Knippen, Kopiëren, Plakken TEKSTVERWERKING MET WORDPAD Tekst Selecteren en Markeren Tekst verplaatsen De pictogrammen Knippen, Kopiëren, Plakken Tekst verslepen met de muis De pictogrammen Ongedaan maken & Opnieuw Het Klembord De Cursor en Cursorbesturing 9 2 TEKST OPMAAK NIET-AFDRUKBARE TEKENS TEKST OPMAKEN EN UITLIJNEN Tekst in vet, schuin en onderstreept Tekst uitlijnen TEKENGROOTTE, LETTERTYPE EN KLEUR Tekengrootte Lettertype Letterkleur en tekstmarkering WERKEN MET DATUM/TIJD OPSOMMINGTEKENS EN NUMMERING Opsommingstekens Opsommingstekens invoegen Van een aantal alinea s een lijstje maken 13 3 TABULATIES & KOLOMMEN TABULATIES 14 4 DE WERKBALKEN 15 Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 2/16

3 1 Tekstverwerking met Kladblok en Wordpad 1.1 Inleiding Na het surfen op het Internet en en is tekst verwerken wellicht één van de meest gebruikte toepassingen op onze PC. Voor tekstverwerking zijn heel wat programma s te koop. De meest gebruikte zijn het Kladblok, Wordpad en Microsoft Word. Het Kladblok (Engels Notepad ) is een zeer eenvoudige tekstverwerker zonder veel toeters en bellen maar die toelaat snel teksten aan te maken. Eén gebruik ervan is bvb korte memo s schrijven die je op je PC kan bewaren en lezen ter vervanging van losse papiertjes en post-it s. Een bijkomend voordeel is dat het Kladblok gratis is als je Windows Vista als besturingssysteem op je PC hebt draaien. Microsoft Wordpad is eveneens gratis en zit ook bij het Windows Vista pakket. MS Word is dan weer een tekstverwerker die nóg veel meer mogelijkheden geeft. MS Word kan je apart aankopen of als deel van een volledig kantoorpakket Microsoft Office dat nog andere programma s omvat, ondermeer een programma om presentaties te maken, PowerPoint, en een rekenblad Excel. Nota: Microsoft Office is een zwaar en duur pakket dat vooral interessant is voor kantoorgebruik. Er bestaat nog een ander pakket, Microsoft Works, dat minder duur is maar voor thuisgebruik veel interessanter. Microsoft Works biedt veel mogelijkheden, want het heeft naast de tekstverwerker Word een vereenvoudigd rekenblad maar ook een kalenderfunctie, sjablonen voor verjaardagskaarten, menu s, enz. (er is echter geen functie om presentaties te maken) Een interessant alternatief voor MS Word en het pakket MS Office is het pakket OpenOffice. Het is volledig gratis en kan zonder meer van het Internet op je PC geladen worden: OpenOffice omvat modules voor onder andere tekstverwerking, spreadsheet en presentatie. De module tekstverwerking Writer heeft veel gemeen met Word en is dus een goed alternatief. 1.2 Tekstverwerking met het Kladblok Om te starten met tekstverwerking is het Kladblok zeker aangewezen. Open het Kladblok: Start Alle programma s Bureau-accessoires Kladblok Maximaliseer het venster van het Kladblok (indien nodig) zodat het je volledig scherm vult Oefentekst Oefentekst intypen Om de toetsen van het toetsenbord te leren kennen gaan we nu een tekst overtypen (wordt door de begeleider op papier bezorgd). De cursor (een vertikaal, pinkend streepje) duidt de positie aan waar we kunnen beginnen te typen, dit is de invoegpositie. De cursor schuift op naargelang we verder typen. Typen doen we door de toets kort aan te slaan; wanneer we de toets ingedrukt houden wordt het bijhorende karakter herhaald tot we de toets loslaten! We moeten vooral letten op het gebruik van de speciale toetsen van het toetsenbord. Die dienen om bvb hoofdletters, cijfers of speciale tekens te typen. Ook leren we het numerieke toetsenbord te gebruiken om snel getallen in te typen. Het gebruik en de functie van alle toetsen staat uitgelegd in de Basiscursus Deel 1 vanaf pagina 8. Neem daar een kijkje indien je de functie van een toets niet meer kent. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 3/16

4 Speciale toetsen: [Enter] [Spatie] balk [Shift] [Shift Lock] begin een nieuwe regel; typ een spatie tussen twee karakters; één hoofdletter, cijfer of speciaal karakter typen; reeks hoofdletters, cijfers, enz. typen. (Wanneer de [Shift Lock] toets wordt ingedrukt gaat het bijhorende lampje (of LED) branden); [AltGr] speciale tekens zoals: #; [ ] \ [Tab] toets Correctietoetsen: [Delete] [Backspace] tabuleren = invoegen van vrije ruimte tussen karakters (om bvb tabellen te maken). verwijder karakters na de cursor; verwijder karakters voor de cursor. Navigatietoetsen: [Pijltjes] toetsen [Home] toets [End] toets om de cursor in de tekst te verplaatsen; zet de cursor vooraan de zin; zet de cursor aan het einde van de zin. Nota: om veel cijfergegevens en getallen in te voeren gebruiken we het Numerieke toetsenbord. Kijk wel of het lampje (LED) NumLock brandt. Indien niet, druk dan één maal op de [NumLock] toets Oefentekst opslaan Wanneer de oefentekst klaar is gaan we die bewaren in onze eigen map. In de menubalk klikken we: Bestand Opslaan als Er gaat nu een nieuw venster open. Bovenaan onder de tekst Opslaan als staat waarschijnlijk Gebruiker x Documenten. Klik op het laatste teken, het venster gaat open waarin we onze eigen map selecteren en er op klikken. Nu opent zich het venster Naamloos Kladblok, Meer naar beneden in het venster naast Bestandsnaam is de tekst blauw gekleurd. Nu typen we onmiddellijk de naam die we aan het bestand willen geven, bvb Oefentekst. We drukken op de knop Opslaan en onze tekst is nu opgeslagen in onze eigen map Afsluiten van het Kladblok. Als je het Kladblok afsluit door boven rechts op te klikken dan gaat er een venster open met de vraag Wilt u de wijzigingen opslaan? We klikken op de knop Ja en de laatste wijzigingen aan onze tekst worden ook opgeslagen en het Kladblok wordt afgesloten De Menubalk (Kladblok) Voor we starten kijken we even naar de Menubalk van het Kladblok. In het Kladblok zijn er slechts 5 menu items: Bestand Bewerken Opmaak Beeld Help. We hebben dus niet veel keuzemogelijkheden. Klikken we op een menu-item, bvb Opmaak, dan gaat er een snelmenu open met twee keuzemogelijkheden Automatische terugloop en Lettertype. Indien er geen vinkje voor Automatische terugloop staat klikken we op dat woord. Het snelmenu wordt gesloten maar we controleren of het vinkje er nu staat door nogmaals op Opmaak te klikken. De Automatische terugloop zorgt er voor dat we een nieuwe regel beginnen wanneer we aan het einde van het venster komen. Anders blijft de tekst verder naar rechts lopen. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 4/16

5 Indien we een fout woord of een foutieve zin typen kunnen we dat snel ongedaan maken met: Bewerken Ongedaan maken Op die manier wordt de laatste handeling ongedaan gemaakt. Dus ook als we per ongeluk een woord of een zin verwijderd hebben kunnen we die via dit menuonderdeel terugroepen. Wanneer de tekst is ingetypt slaan we die op als Oefentekst Kladblok.txt in onze eigen map. In het menu kiezen we: Bestand Opslaan als Datum en tijd invoegen: Bewerken Tijd/Datum Lettertype, tekenstijl (normaal, vet, cursief) en tekengrootte kunnen we veranderen met: Opmaak Lettertype Noteer wel dat altijd de volledige tekst wordt aangepast en niet een deel van de tekst Knippen, Kopiëren, Plakken Alvorens we een woord, zin of een hele paragraaf kunnen verplaatsen of verwijderen dienen we die te selecteren. Dat doen we door met de muis de cursor voor (of achter) de te verwijderen karakters te plaatsen. Dan schuiven we, met de Linker Muisknop (LM) ingedrukt, over de gewenste karakters (woord of zin). De aldus gemarkeerde tekst is nu blauw gekleurd en kunnen we die verder bewerken, bvb verwijderen door op de [Delete] toets te drukken of via het menu: Bewerken Verwijderen Knippen Wanneer we een stukje tekst op een andere plaats willen zetten moeten we die eerst te markeren. Dan gaan we naar de menubalk en knippen de tekst via: Bewerken Knippen De tekst is nu blijkbaar van zijn plaats verdwenen, maar is nog beschikbaar op het Klembord. Kopiëren Wanneer we een bestaand stukje tekst op een andere plaats willen herhalen moeten we die tekst eerst markeren. Dan gaan we naar de menubalk en bewaren de kopie van de gewenste tekst via: Bewerken Kopiëren De tekst is nog steeds aanwezig, maar ook nog altijd beschikbaar op het Klembord. Het Klembord kunnen we niet zien: het zit verstopt, maar zolang we Kladblok niet afsluiten blijft de inhoud van het Klembord beschikbaar. Plakken Nu kunnen we de tekst die we uitgeknipt of gekopieerd hebben op een andere plaats in de tekst invoegen. Eerst plaatsen we de cursor op de plaats waar we de inhoud van het klembord willen invoegen. Dan plakken we de tekst op de nieuwe plaats via: Bewerken Plakken We kunnen de tekst van het Klembord zo dikwijls plakken als we willen. Door te plakken wordt de tekst op het klembord niet gewist, dat gebeurt pas als we het programma Kladblok afsluiten of wanneer we een nieuwe tekst op het Klembord plaatsen via knippen of kopiëren. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 5/16

6 1.3 Tekstverwerking met Wordpad Met Microsoft Word of andere programma s zoals Writer (van OpenOffice) maar ook met Wordpad hebben we veel meer mogelijkheden om teksten te bewerken. Deze programma s zijn bijgevolg ook ingewikkelder maar we hoeven niet vanaf het begin alle mogelijkheden te kennen. We gaan met de meest interessante in Wordpad starten. Alles wat we in het voorgaand hoofdstuk 1.2 Tekstverwerking met het Kladblok geleerd hebben blijft ook hier geldig maar er komen enkele mogelijkheden bij Tekst Selecteren en Markeren Bij het werken met het Kladblok hebben we al gezien hoe we een tekst kunnen selecteren en de aldus gemarkeerde tekst kunnen knippen, kopiëren en plakken. In Wordpad wordt deze functie verder uitgebreid. Als we een fout woord of een tekst willen aanpassen of verbeteren dan kunnen we dat gedeelte wissen door eerst de tekst selecteren en dan te verwijderen door de [Delete] toets te drukken. Als je een woord, zin, alinea, of tekst wilt AANPASSEN moet je deze ALTIJD eerst SELECTEREN We starten het programma Microsoft Wordpad. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van wat er beschikbaar is: het pictogram Wordpad op het bureaublad; of in het menu Start als het onlangs nog gebruikt werd; of we klikken in het menu Start: Alle programma s Bureau-accessoires Wordpad We openen nu een bestand (document) van de Cd-rom of de stick in de map Oefeningen. (Naam opgeven!). Met deze tekst gaan we de bewerkingen inoefenen. Gewoonlijk zullen we tekst selecteren door met de LM ingedrukt de muis over de te selecteren tekst te bewegen. De geselecteerde tekst wordt dan blauw gekleurd. Maar op die manier is het niet altijd even gemakkelijk om de tekst die we wensen nauwkeurig te selecteren. Er zijn ook snellere manieren om tekst te selecteren: Eén woord selecteren: zet de muiswijzer in het woord en dubbelklik met LM. Twee of meer woorden na elkaar selecteren: Zet de muiswijzer op de eerste letter van het eerste woord, sleep naar het laatste woord dat je wilt selecteren. Automatisch wordt het laatste woord helemaal geselecteerd. Los dan de muisknop. Een regel selecteren: zet de muiswijzer in de marge voor die regel, klik eenmaal met LM. Een alinea selecteren: zet de muiswijzer in de marge voor die alinea en dubbelklik. Nota: wanneer we de muisaanwijzer in de marge zetten verandert die van een verticale I in een pijltje. De ganse tekst selecteren: zet de muiswijzer in de linkermarge van de tekst, houd de [Ctrl] toets (onderaan links op het toetsenbord) ingedrukt en klik één maal op de LM. Een zin selecteren: klik in de zin terwijl je de [Ctrl] toets indrukt. Een ganse document selecteren: [Ctrl] toets + [A] indrukken Ofwel de muisaanwijzer in de marge zetten, [Ctrl] toets ingedrukt houden en de LM aanklikken Om de selectie van een tekst ongedaan te maken klikken we (LM) op een andere plaats in de tekst Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 6/16

7 1.3.2 Tekst verplaatsen In Wordpad kunnen we tekst knippen, kopiëren en plakken zoals we dat met het Kladblok gedaan hebben. Maar bij Wordpad gaan we niet meer met het menu Bewerken aan de slag maar met de pictogrammen in de Standaard werkbalk (of Knoppenbalk). Dat gaat sneller De pictogrammen Knippen, Kopiëren, Plakken In de Standaard werkbalk (of Knoppenbalk) staan drie pictogrammen (of knoppen ): eentje met een schaar, dan een dubbele pagina en een klembord. Is er nog geen tekst geselecteerd en het klembord leeg is dan zijn die drie pictogrammen grijs. Selecteren we nu een tekst dan worden de eerste twee pictogrammen duidelijk zichtbaar. We kunnen nu door op één van beide te klikken de tekst knippen (schaar) of kopiëren (dubbele pagina). De tekst wordt op het Klembord geplaatst. Nu wordt ook het derde pictogram duidelijk zichtbaar. De uitgeknipte of gekopieerde tekst kunnen we op een andere plaats in ons document plaatsen door eerst de cursor op die plaats te zetten en dan op het pictogram plakken te klikken. We kunnen de tekst zo dikwijls plakken als we wensen. Nota: om de cursor ergens anders in de tekst te plaatsen kunnen we de muisaanwijzer op die nieuwe positie zetten en één maal klikken (LM) of we kunnen de cursor met de pijltjestoetsen op de nieuwe plaats zetten (zie verder). De bewerkingen Knippen, Kopiëren en Plakken kunnen (zoals in Kladblok )ook opgroepen worden via de Menubalk, nl. onder het item Bewerken. Klikken we op Bewerken dan gaat er een snelmenu open met al de mogelijke bewerkingen. Naast de bewerkingen staan ook de Sneltoetsen aangegeven. Mensen die zeer veel tekstverwerking gebruiken vinden het aangenamer (en sneller) om met deze sneltoetsen te werken. Sneltoetsen zijn combinaties van toetsen die samen moeten ingedrukt worden om een bepaalde bewerking uit te voeren, onder andere : Knippen [Ctrl] + [x] Kopiëren Plakken Ongedaan maken [Ctrl] + [c] [Ctrl] + [v] [Ctrl] + [z] Het heeft weinig zin dit uit het hoofd te leren, door er veel mee te werken onthoudt je die combinaties wel vanzelf Tekst verslepen met de muis. Het is uiteraard ook mogelijk om geselecteerde tekst te verplaatsen door met de (LM) ingedrukt de tekst te slepen naar een andere plaats in het document. Noteer wel dat we op deze manier alleen de bewerkingen knippen / plakken uitvoeren en dit slechts één maal. Op deze manier plaatsen we immers geen tekst op het klembord! Toch kunnen we ook met de muis tekst kopiëren. Eerst selecteren we de tekst. Dan verplaatsen we de muis met de (LM) ingedrukt naar de nieuwe plaats. Op die plaats druk je eerst op de [Ctrl]-toets en houdt deze ingedrukt en pas dan laat je de (LM) los. De geselecteerde tekst staat nu op de oude en de nieuwe plaats, ditmaal hebben we deze dus gekopieerd. Ook op deze manier kunnen we slechts één maal de tekst kopiëren! Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 7/16

8 De pictogrammen Ongedaan maken & Opnieuw Dit is een zeer belangrijk pictogram, we vinden het in de knoppenbalk. Hebben we ons vergist en bvb de tekst op de verkeerde plaats geplakt, dan kunnen we dat ongedaan maken door op het pictogram Ongedaan maken te klikken. Ook als we de verkeerde tekst al uitgeknipt hebben kunnen we die met dit pictogram terugroepen. Het pictogram Ongedaan maken werkt niet alleen wanneer we een fout gemaakt hebben bij knippen, kopiëren en plakken, maar voor alle bewerkingen in Wordpad. Dus ook als we bvb fouten getypt hebben. In Wordpad kunnen we meerdere voorgaande bewerkingen ongedaan maken. Stel dat er op je scherm niets meer staat: klik dan maar op het pictogram Ongedaan maken, zelfs meermaals na mekaar en de diverse bewerkingen die je voordien in de tekst had gedaan verschijnen een na een weer. Nota: plaatsen we de muisaanwijzer op het pictogram Ongedaan maken dan verschijnt daar bij ook de tekst Ongedaan maken. We oefenen met deze pictogrammen door eerst een stukje tekst te knippen, te verplaatsen, tekst in te typen en dan met het pictogram Ongedaan maken die bewerkingen te herroepen Het Klembord In Wordpad (en ook andere Microsoft programma s) kunnen we de inhoud van het Klembord weergeven Bij het kopiëren en plakken van een tekst, een foto, een tekening, maakt men gebruik van het klembord. Dat klembord ziet men niet, want het werkt op de achtergrond. Het is een tijdelijk opslaggebied voor een gegeven dat we later nog willen gebruiken na het knippen of kopiëren. Noteer dat we op klembord niet alleen tekst kunnen plaatsen, maar ook een foto, een tekening, een geluid of zelfs een volledig bestand. Dit doen we steeds door eerst te selecteren wat we willen verplaatsen en het dan op het klembord plaatsen door één van de opdrachten Knippen of Kopiëren. Staat de tekst, tekening, foto, bestand, grafiek, op het klembord dan kunnen we dit Plakken op een andere plaats in de tekst. Maar we kunnen de inhoud van het klembord ook plakken in een ander programma, bvb een tekst uit een Wordpad document kunnen we plakken in een PowerPoint presentatie, of bvb een foto uit een PowerPoint presentatie in een tekst document!. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 8/16

9 1.3.3 De Cursor en Cursorbesturing De cursor is zichtbaar als knipperend vertikaal streepje ( I ) op het scherm. De muisaanwijzer en de cursor zijn twee verschillende dingen. De cursor loopt met de tekst mee en bepaalt de plaats waar de getypte tekst wordt ingevoegd. De muisaanwijzer kan overal op het scherm staan en kan verschillende vormen aannemen (zie Basiscursus Deel 1 Hoofdstuk De Muis ) Door één keer met de muis ergens in de tekst te klikken verplaatst de cursor zich naar de aangewezen plaats. Een andere manier om de cursor snel naar een bepaalde plek te verplaatsen kan je doen met de pijltjestoetsen op het toetsenbord. Hieronder geven we een overzicht van de bijzonderste mogelijkheden Sneltoets Pijl links Pijl rechts Pijl omhoog Pijl omlaag Ctrl + pijl links Ctrl + pijl rechts Ctrl + pijl omhoog Ctrl + pijl omlaag Home End Ctrl + Home Ctrl + End Page Down Ctrl + Page Up Ctrl + Page Down De cursor gaat één teken naar links één teken naar rechts één regel omhoog één regel omlaag naar het begin van het woord (of van het vorige woord volgens cursorpos.) naar het begin van het woord (of van het volgende woord volgens cursorpos.) naar het begin van de vorige alinea naar het begin van de volgende alinea naar het begin van de regel naar het einde van de regel naar het begin van het document naar het einde van het document één beeldscherm omlaag naar de linker bovenhoek van het beeldscherm naar de linker benedenhoek van het beeldscherm Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 9/16

10 2 Tekst Opmaak Wordpad laat toe tekst aan te passen aan onze wensen. Deze cursus is ook een voorbeeld van hoe tekst opgemaakt wordt om die beter leesbaar te maken. Om tekst op te maken hebben we de Opmaak werkbalk nodig. Is die niet zichtbaar dan roepen we die op door: Beeld Werkbalken Opmaak aan te vinken 2.1 Niet-afdrukbare tekens Bij het intypen van tekst zijn er ook karakters die we moeten ingeven maar die niet zichtbaar zijn op een afdruk, bvb. spaties, tabulaties, een nieuwe alinea (of nieuwe regel). Tijdens het intypen van tekst is dat gemakkelijk om te weten waar we bepaalde tekens hebben ingegeven, bvb waar en hoe dikwijls we een nieuwe regel begonnen zijn. Maar deze tekens kunnen we in Wordpad niet zichtbaar maken, het kan wel in Word. 2.2 Tekst Opmaken en Uitlijnen Tekst in vet, schuin en onderstreept We kunnen tekst op verschillende manieren weergeven, bepaalde zinnen kunnen we benadrukken door die bv. vet of cursief te maken, of ook door te onderlijnen. In Wordpad kan dit toegepast worden op een enkel woord, een zin of een alinea of, indien nodig, een heel document. Hiertoe zijn er in de Opmaak werkbalk drie pictogrammen (of knoppen) beschikbaar: De eerste knop B dient om tekst vet weer te geven; De tweede knop I dient om tekst cursief (schuin) weer te geven; De derde knop U dient om tekst te onderlijnen. We kunnen uiteraard twee of alle drie de opmaak mogelijkheden combineren: Tekst vet en cursief: deze tekst is opgemaakt met twee methodes; Tekst vet en onderlijnen: deze tekst is opgemaakt in twee andere methodes. We kunnen de tekst opmaken op twee manieren: Ofwel door eerst de opmaak te selecteren (het bijhorende pictogram aanklikken). Vanaf de plaats waar de cursor staat wordt de tekst die we intypen nu in de gewenste opmaak weergegeven. Ofwel na het intypen de tekst te selecteren en dan op het gewenste opmaak pictogram te klikken. We oefenen deze opmaak op een van de documenten uit onze gegevensdrager, CD of stick. Wordpad heeft nog meer mogelijkheden om de tekst op te maken, zoals lettertype, tekengrootte = punten, kleur, tekenstijl. Om de tekst met die gereedschappen op te maken dienen we eerst tekst te selecteren, dan klikken we in de menubalk op: Opmaak Lettertype In het menuvenster dat nu open gaat vinken we, onder menu item Lettertype het gewenste aan. Kijk ook eens naar het menu item effecten, waar verdere mogelijkheden staan om de tekst te bewerken! Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 10/16

11 Terwijl je de keuze maakt tussen de diverse instellingen zie je al in het voorbeeldvenster hoe je tekst er zou kunnen uitzien Tekst uitlijnen Wanneer we tekst intypen staat die normaal links uitgelijnd. D.w.z. dat de tekst aan de linker marge altijd op dezelfde plaats begint. Maar we kunnen de uitlijning veranderen. Daartoe hebben we in de Opmaak werkbalk de drie pictogrammen (knoppen) die hierop betrekking hebben: Om tekst uit te lijnen dienen we ofwel, één van de vier knoppen aan te klikken, die licht dan op zoals de laatste knop in de figuur hierboven, ofwel markeren we de tekst en klikken dan de gewenste uitlijning aan. De vier knoppen zijn: - Links uitlijnen: iedere regel begint bij de linkermarge; - Centreren: De tekst wordt in het midden van het blad geplaatst (even ver van de linker- en de de rechter marge; - Rechts uitlijnen: iedere regel eindigt bij de linker marge; - Opsommingstekens: een lijst maken met een aantal punten; We oefenen het uitlijnen van tekst met een opgegeven document. Hoe staat deze tekst uitgelijnd wanneer je die opent? 2.3 Tekengrootte, Lettertype en Kleur Binnen eenzelfde Wordpad document kunnen we de weergave van de tekst aanpassen zodat er bvb sommige woorden groter zijn en ander dan weer in een ander lettertype of een andere kleur Tekengrootte Om van tekengrootte te veranderen gebruiken we dezelfde methode als om tekst op te maken in vet, cursief enz. Dus, ofwel kiezen we eerst de tekengrootte en beginnen dan onze tekst te typen ofwel selecteren we tekst waarvan we de grootte willen veranderen. We openen Wordpad en weeral een document van CD of stick en zorgen er voor dat de Opmaak werkbalk zichtbaar is. In de Opmaak werkbalk staat links van het veld lettertypeschrift in een venstertje een getal met een pijltje omlaag rechts er van. Meestal staat dit getal op 10 of 12. Dit wil zeggen dat we tekst intypen met een tekengrootte van 10 of 12 punten : We kunnen de tekengrootte aanpassen door op het pijltje te klikken en een groter of kleiner getal in het afrolmenu te kiezen; wel eerst tekst selecteren ofwel verder typen in de nieuwe tekengrootte. Dit is een tekst in tekengrootte 16. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 11/16

12 2.3.2 Lettertype Links van het venster Tekengrootte staat het venster waarin het Lettertype staat weergegeven. De tekst van deze cursus staat in het lettertype Arial. Times New Roman is één van de vele andere types Om een ander lettertype te kiezen klikken we op de neerwaarts gerichte pijl rechts van het lettertype. In het afrolmenu verschijnen nu de andere lettertypes. We zien ook onmiddellijk hoe dat nieuwe lettertype er uit zal zien: Dit is een tekst in lettertype Lucida Calligraphy. Noteer wel dat er ook Lettertypes bestaan die tekens i.p.v. letters te voorschijn toveren, bvb Windings : ❻ 9⓿ ❺❶ Letterkleur en tekstmarkering We kunnen de kleur van de letters aanpassen. In de Opmaak werkbalk, tussen de B i u en de uitlijnopties staat een pictogram A met een kleurpaletje. Dit is de knop om de Tekstkleur te veranderen. Klikken we op die letter A dan vervolgen we onze tekst in de kleur die er onder staat. Klikken we op het pijltje rechts er naast dan komen er andere kleuren tevoorschijn. Door op een kleur te klikken wordt geselecteerde tekst in die kleur weergegeven of beginnen we van dan af in die kleur tekst in te voeren. We oefenen tekengrootte, type en kleur op de gekozen tekst. We zetten bvb iedere alinea of lijntje om in een ander lettertype, een andere kleur, een andere grootte, enz. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 12/16

13 2.4 Werken met Datum/tijd In de knoppenbalk staat uiterst rechts een pictogram dat een sheurkalender met uurwerk voorstelt. We klikken er op. Er gaat nu een venstertje open waarin we de verschillende mogelijkheden om datum in te voeren kunnen kiezen. Wanneer we één van de vele mogelijkheden kiezen dan kunnen we in onze tekst op de plaats waar we de cursor gezet hebben de datum of het uur invoeren. De systeemdatum van onze PC zal dan die gegevens bepalen. Het is dus uiterst belangrijk dat die gegevens in onze PC steeds correct ingesteld staan! Willen we én uur én datum na mekaar vermelden, moeten we de handeling twee maal uitvoeren. 2.5 Opsommingtekens en Nummering Opsommingtekens zijn tekens (bvb een bolletje, een vierkantje, een vinkje, enz.) die we voor lijstjes zetten. Ze trekken de aandacht van de lezer op een lijstje dat zonder tekens moeilijk leesbaar is. In Wordpad is er hiervoor enkel een zwart bolletje beschikbaar. In de opmaakwerkbalk drukken we daarvoor het uiterst rechtse pictogram in (een miniatuur van een lijstje). We kunnen ook zelf opsommingtekens fabriceren : we kunnen dat doen met cijfers (1, 2, 3, ) of letters (a, b, c, ). of met een minteken of met een ander leesteken in een sterk vergrootte vorm (bvb een punt in grootte 72 punten). Willen we deze tekens nog een ander kleurtje geven om nog meer de aandacht te trekken: aan ons de keuze! Cijfers of letters gebruiken we indien we aan de onderwerpen van het lijstje een volgorde willen toekennen Opsommingstekens Opsommingstekens invoegen De eenvoudigste manier om een lijstje met opsommingstekens te maken is de cursor op de plaats te zetten waar we het lijstje willen beginnen. Dan klikken we in de Opmaak werkbalk de knop Opsommingstekens aan. Beginnen we dan te typen dan verschijnt er een lijstje voorafgegaan door bolletjes zoals in onderstaand voorbeeld. Om een nieuw onderwerp aan het lijstje toe te voegen (dus met een teken er voor) drukken we op [Enter]. Dit is ons eerste lijstje. En dit is een nieuw item uit ons lijstje. Blijven we nu verder typen tot we aan de rechtermarge komen, dan zien we dat de tekst op de volgende regel verder gaat maar inspringt zodat alle regels op dezelfde plaats beginnen Van een aantal alinea s een lijstje maken We hoeven niet altijd eerst te bepalen hoe we het lijstje gaan maken. We kunnen ook achteraf van een aantal alinea s een lijstje maken. Dat doen we door al de alinea s die in het lijstje moeten komen te selecteren. Dan klikken we in de Opmaak werkbalk op de knop Opsommingtekens, ofwel, indien we aanpassingen willen doen gaan we via de menubalk: Opmaak Opsommingstekens Iedere regel van de alinea wordt nu voorafgegaan door een opsommingsteken, maar ook lege tussenlijnen tussen twee alinea s. We gaan op de lege lijn staan en drukken op de Opsommingstekens -knop zodat deze niet meer ingedrukt staat. Het opsommingsteken is op die lijn verdwenen. De alinea kan verder opgemaakt worden door in de Opmaakbalk op Opmaak en vervolgens op Alinea te klikken: in het geopende menu geven we aan hoeveel cm de alinea inspringt links en rechts en hoe we de tekst willen uitlijnen bvb gecentreerd. Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 13/16

14 3 Tabulaties & Kolommen 3.1 Tabulaties Met tabs kunnen we woorden binnen een regel en onder elkaar uitlijnen in tabelvorm. Zonodig klikken we in de menubalk op Beeld en vinken Liniaal aan. Drukken we nu op de [Tab] toets dan verspringt de cursor telkens over een gelijke afstand (±1,5 cm) naar rechts. Willen we nu tekst in een tabelvorm plaatsen dan kunnen we zelf de positie van het begin van de regel bepalen, bvb we willen een tab op ca 3 cm en één op ca 8 cm van de linker marge. We kunnen nu tekst in tabelvorm weergeven: we drukken de [Tab] toets zo dikwijls in als nodig en de cursor gaat naar de plaats die we willen: Maandag 17 C. Dinsdag 18 C. Noteer wel dat de tabs alleen gelden voor de regel waarin we werken! Op het einde van elke regel druk je dus de [Enter] toets in en je herhaalt het tabuleren op al de gewenste volgende lijnen. Er zijn vier manieren om gegevens in een tabel te plaatsen: links uitlijnen, centreren, rechts uitlijnen en de decimale tab. Hierna volgt een voorbeeld van een tabel met een linkse, een decimale en een rechtse tab. Met Wordpad zullen we deze kolomschikking met behulp van de nodige tabs en spaties moeten invoeren. Appelen...3,46 Tafel en 4 stoelen...245,00 Koekjes...12,45 per kilo per set per 3 verpakkingen Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 14/16

15 4 De Werkbalken In dit hoofdstuk overlopen we even de Werkbalken. In Wordpad zien we meer werkbalken dan die van het Kladblok. Die werkbalken komen in andere programma s ook terug, soms in een licht gewijzigde vorm afhankelijk van de mogelijkheden van het programma. Bovenaan staat de Titelbalk, zwart gekleurd. Daar staat de titel van het document dat we geopend hebben ofwel staat er Document - Wordpad indien we een nieuw blanco document starten. Titelbalk Standaard werkbalk - knoppeknoppenbalk Liniaal Werbalk opmaak Statusbalk Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 15/16

16 Onder de Titelbalk vinden we de Menubalk met daarin items zoals: Bestand, Bewerken, Beeld, Invoegen, enz. Klikken we op één van die menu items dan gaat er een snelmenu met meer mogelijkheden open. Hier vinden we alle mogelijke taken die bij het geopende programma behoren. Onder de menubalk staan normaal 2 werkbalken, de Standaard- of knoppenbalk en de Opmaak werkbalk. De Standaard werkbalk of Knoppenbalk geeft veel gebruikte menu opties weer zodat we die niet altijd in de Menubalk moeten gaan zoeken. De betekenis van een knop op de werkbalk kan je achterhalen door de aanwijzer op de knop te plaatsen en deze daar even te laten staan. Onder de knop verschijnt in het kort de betekenis. Daaronder staat dan de Opmaak werkbalk. Deze laat toe, bij Wordpad bvb, de tekst aan te passen naar lettertype en -grootte, letters vet weergeven, schuin plaatsen, onderlijnen, kleuren, enz. Is één of andere werkbalk niet zichtbaar dan kan die oproepen door in de menubalk te klikken bvb op: Beeld Werkbalk. Is de Liniaal bvb niet zichtbaar dan kun je die oproepen door in de menubalk te klikken op: Beeld Liniaal We zijn nu aan de Liniaal gekomen. De Liniaal geeft de grenzen van de tekst op de pagina aan. We verschuiven de lopertjes op de liniaal en zullen zien dat onze geselecteerde tekst weer anders uitgelijnd wordt naarmate we schuiven: de bovenste bedient de beginpositie van het eerste woord van een zin, de onderste het vervolg van deze zin indien deze meer dan een tekstregel beslaat. Dit kunnen we ook gebruiken bij elke nieuwe tekst, achteraan de bestaande, die niet aan de normale rand van het blad mag beginnen. Einde van Deel 2 Maart 2008 Seniornet Vlaanderen VZW Basiscursus Deel 2; Tekstverwerking Wordpad 16/16